بنیا ابراهیم‌نژاد: ۶ مهر، سالگرد شهادت سیدحسن نصرالله است؛ دبیرکل حزب‌الله لبنان که سال‌ها در متن تحولات غرب آسیا ایستاد و به یکی از چهره‌های تعیین‌کننده مقاومت تبدیل شد. آنچه بعد از شهادتش رخ داد، نشان می‌دهد نصرالله بیش از یک رهبر سیاسی یا نظامی بود؛ او به یک نماد فرهنگی و اجتماعی بدل شد. فیلم‌ها، مستندها و کتاب‌هایی که پس از شهادتش منتشر شدند، همه بر این نکته تأکید داشتند که شخصیت او فراتر از مرز لبنان معنا پیدا کرده است. در ایران، در جهان عرب و حتی در رسانه‌های غربی، روایت‌هایی شکل گرفت که بخشی به زندگی شخصی و ساده‌زیستی او پرداختند، بخشی به رهبری‌اش در نبردهای بزرگ با اسرائیل و بخشی دیگر به الهام‌بخشی‌اش برای نسلی که مقاومت را فقط در میدان نظامی نمی‌بیند، بلکه در عرصه فرهنگ و هنر هم دنبال می‌کند. حالا فرصت مناسبی است برای مرور دوباره همین آثار؛ آثاری که در قالب تصویر و کلمه، تلاش کرده‌اند سیمای نصرالله را از زوایای مختلف بازسازی کنند؛ از مستندهای تلویزیونی گرفته تا کتاب‌های خاطرات و مجموعه‌های شعر، هر کدام بخشی از میراث او را ثبت کرده‌اند.
شهادت سیدحسن نصرالله نقطه پایان یک زندگی پرحادثه بود اما نقطه آغاز موجی تازه از روایت‌ها هم شد؛ روایت‌هایی که نه فقط در میدان سیاست که در عرصه فرهنگ و هنر نیز ادامه یافتند. فیلم‌ها و مستندها تلاش کردند چهره او را در قاب تصویر نگه دارند؛ کتاب‌ها و خاطرات بخش‌هایی از زندگی شخصی و رهبری‌اش را ثبت کردند؛ شعرها و نوشته‌ها هم کوشیدند صدای ماندگارش را در زبان و ادبیات بازتاب دهند.
آنچه از این آثار برمی‌آید، تصویری چندبعدی از نصرالله است. او در میدان نبرد به عنوان رهبر قاطع شناخته شد اما در خاطرات نزدیکانش، مردی ساده و صمیمی بود. همین ترکیب، او را از یک سیاستمدار صرف فراتر برد و به شخصیتی تبدیل کرد که توانست هم در وجدان عمومی مردم حضور داشته باشد و هم در حافظه فرهنگی منطقه. بازخوانی آثار مرتبط با او نشان می‌دهد میراثش محدود به سیاست و جنگ نیست، بلکه به جهان فرهنگ و هنر هم راه یافته و در قالب تصویر، کلمه و شعر ماندگار شده است. همین میراث است که او را زنده نگه می‌دارد؛ نه فقط در تاریخ معاصر، بلکه در حافظه جمعی ملت‌ها.
* مستندها و فیلم‌ها: روایت تصویری یک میراث
رسانه‌ها بلافاصله پس از شهادت سیدحسن نصرالله به میدان آمدند تا تصویری ماندگار از او ارائه دهند. مستندهایی ساخته شد که از زوایای مختلف به زندگی و رهبری او پرداختند.
«مرد پیروزی»: این مستند، یکی از نخستین تولیدات پس از شهادت او بود. ترکیبی از تصاویر آرشیوی و روایت‌های نزدیکان که نصرالله را به عنوان رهبر پیروزی‌های مقاومت در برابر ارتش اسرائیل بازسازی می‌کرد. نقطه قوت آن سادگی روایت و صمیمیتی بود که مخاطب را با خود همراه می‌کرد.
«قلب الأمین»: تمرکز اصلی این مستند بر جنبه‌های شخصی و اخلاقی نصرالله بود. دوستان و همراهانش از سلوک فردی او گفتند؛ از ساده‌زیستی، صبر و قاطعیت تا حساسیتش نسبت به اصول اخلاقی. همین روایت‌ها، تصویری انسانی از رهبر مقاومت ارائه می‌داد که در کنار چهره سیاسی‌اش، برای مردم ملموس‌تر بود.
«نصر من‌الله»: این مستند بیش از دیگر آثار بر نبردهای سرنوشت‌ساز حزب‌الله با رژیم صهیونیستی تمرکز داشت. تصاویر جنگ ۳۳ روزه، سخنرانی‌های مهم و تحلیل‌های فرماندهان مقاومت در آن گردآوری شده بود. از حیث دقت تاریخی و کیفیت تولید، «نصر من‌الله» به عنوان یکی از کارهای جدی و مرجع درباره نصرالله شناخته می‌شود.
* مستندهای المنار و المیادین
۲ شبکه لبنانی «المنار» و «المیادین» با ویژه‌برنامه‌های خود سهم بزرگی در ثبت میراث نصرالله داشتند. گفت‌وگوهای اختصاصی، مرور آرشیو تصویری و تحلیل‌های سیاسی در این آثار، خط زمانی از جوانی تا شهادت او را بازگو می‌کرد. این مستندها بیش از آنکه صرفاً رسانه‌ای باشند، ارزش تاریخی دارند.
* کتاب‌ها و نوشته‌ها؛ میراث مکتوب یک رهبر
آثار مکتوب، زمینه‌ای برای ثبت خاطره و اندیشه‌های نصرالله شدند. برخی کتاب‌ها وجهه زندگینامه‌ای داشتند و برخی دیگر پژوهشی‌تر به نقش سیاسی او پرداختند.
«روح‌الامین»: یکی از نخستین زندگینامه‌های جامع پس از شهادت. این کتاب تلاش کرد همه ابعاد زندگی شخصی، مبارزات و منش اخلاقی نصرالله را در قالبی روایی و قابل‌فهم برای عموم ارائه کند. برای مخاطب ایرانی، «روح‌الامین» دروازه‌ای ساده و روان به شناخت شخصیت اوست.
«دیدار با دبیرکل»: کتابی خاطره‌محور با روایت دیدارکنندگان مختلف، از مسؤولان سیاسی گرفته تا مردم عادی. مجموعه‌ای از روایت‌های کوتاه و صادقانه که نصرالله را در هیبت یک رهبر مردمی بازمی‌نمایاند؛ کتابی که نه به تحلیل سیاسی پیچیده نیاز دارد و نه به زبان ثقیل؛ همین صداقت روایت‌ها آن را خواندنی کرده است.
«Voice of Hezbollah»: اثر انگلیسی‌زبان که مجموعه سخنرانی‌ها و بیانیه‌های نصرالله را گرد آورده است. اهمیت این کتاب در آن است که مخاطب غربی را بی‌واسطه با اندیشه‌ها و مواضع او روبه‌رو می‌کند. به همین دلیل، مرجع اصلی بسیاری از پژوهشگران غربی درباره حزب‌الله و رهبری آن به شمار می‌رود.
«Nasrallah» (منشورات عربی): کتاب‌هایی با این عنوان در لبنان و سایر کشورهای عربی منتشر شده که نگاهی تحلیلی‌تر دارند. در آنها، نقش نصرالله در تحولات منطقه‌ای و جایگاه استراتژیک او در سیاست خاورمیانه بررسی می‌شود. این کتاب‌ها کوشیده‌اند بین ستایش شخصیت و تحلیل عقلانی، توازن برقرار کنند.
* ادبیات و شعر؛ ستایش در قالب هنر
ادبیات هم به سهم خود در بزرگداشت نصرالله حضور یافت. شاعران فارسی‌زبان و عربی از همان روزهای نخست شهادت، اشعار خود را به او تقدیم کردند.
«داهیه مقدس»: کتابی شامل اشعار بیش از ۱۰۰ شاعر فارسی‌زبان در ستایش نصرالله. هر شاعر با زبان و زاویه دید خود، از او و میراثش سخن گفته است. این اثر نشان داد شخصیت نصرالله فراتر از یک رهبر سیاسی لبنانی، به نمادی فرهنگی در ایران نیز بدل شده است.
* یادمان‌های ادبی و هنری
برگزاری شب شعر، نشست‌های فرهنگی و نمایشگاه‌های کتاب در ایران و لبنان نیز به همین مناسبت شکل گرفت. این محافل بیشتر به بازخوانی سخنان نصرالله و مرور خاطرات اختصاص داشت و عملا به محفل‌هایی برای زنده نگاه داشتن نام او تبدیل شدند.
بازخوانی میراث یک رهبر در فرهنگ و هنر
مقاومت در قاب و قلم
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها