تقسیم غرب بر سر غزه

رضا عمویی: ۲ سال جنگ و بمباران بی‌امان صهیونیست‌ها در غزه فقط باعث بحران در باریکه غزه نشده، بلکه جنگ غزه فراتر از مرزهای فلسطین، برخی ائتلاف‌ها و همکاری‌ها در غرب را نیز تحت تاثیر قرار داده است. از جمله روابط دولت اسپانیا تحت تاثیر جنگ غزه، هم با رژیم صهیونیستی و هم با آمریکا دچار شکاف‌های اساسی شده است. بتازگی نیز روزنامه اسپانیایی‌زبان ال‌پائیس، با استناد به کمیته مشترک اسپانیایی - آمریکایی (Comité Conjunto Hispano-Norteamericano) گزارش داده است دولت مادرید، استفاده ایالات متحده از پایگاه‌های نظامی خود در روتا (کادیز) و مورون (سِویا) برای ارسال سلاح برای اسرائیل را ممنوع کرده است. دولت «پدرو سانچز» نخست‌وزیر اسپانیا هفته گذشته نیز از لغو قراردادهای چند میلیون‌دلاری با رژیم صهیونیستی و تحریم تسلیحاتی تل‌آویو خبر داد.
اسپانیا با این اقدام، عبور «هواپیماها یا کشتی‌های آمریکایی حامل سلاح، مهمات یا تجهیزات نظامی به مقصد فلسطین اشغالی» را مسدود می‌کند. طبق اعلام منابعی در کمیته مشترک اسپانیایی- آمریکایی، «روتا و مورون پایگاه‌هایی تحت حاکمیت اسپانیا و تحت فرماندهی یک افسر نظامی اسپانیایی هستند و هر اتفاقی که در آنجا می‌افتد باید با مجوز مقام‌های اسپانیا باشد و بعد از این، تحرکات آمریکا در این پایگاه‌ها محدود می‌شود».
با این حال گفته شده است آمریکا می‌تواند ممنوعیت‌های اعمال‌شده از سوی اسپانیا را دور بزند و مثلا پروازهای آمریکایی قبل از پرواز به اسرائیل به یک پایگاه آلمانی یا ایتالیایی پرواز کنند و سپس از آنجا پرواز به سرزمین اشغالی انجام شود. همچنین اسپانیا هواپیماها یا کشتی‌های حمل‌ونقل آمریکایی را که در پایگاه‌های اسپانیا توقف می‌کنند، بازرسی نمی‌کند و به همین دلیل، برای آمریکا این امکان وجود دارد که بدون بازرسی همچنان از پایگاه‌های اسپانیایی خود برای صهیونیست‌ها تجهیزات نظامی و پشتیبانی صادر کند.
* شکاف مادرید - واشنگتن همزمان با جنگ غزه
دولت اسپانیا مطابق پیمان مادرید ۱۹۵۳ و توافقنامه دفاعی ۱۹۸۸، با آمریکا دارای همکاری‌های نظامی است اما این همکاری‌ها اکنون تحت تاثیر جنگ غزه قرار گرفته است؛ جنگی که دولت اسپانیا بارها خواستار توقف آن شده است. در واکنش به محدودیت‌های اسپانیا برای استفاده از پایگاه‌های نظامی این کشور توسط آمریکا، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اظهار داشت اقدامات اعلام شده توسط دولت سانچز برای فشار بر «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل «عمیقا نگران‌کننده» است و واشنگتن چنین فشارهایی را نمی‌پذیرد.
نه فقط جنگ غزه، بلکه روابط دیپلماتیک میان ۲ کشور آمریکا و اسپانیا بر سر هزینه‌های ناتو و اعمال تعرفه‌های ترامپ بر کالاهای صادراتی اسپانیا با تنش و سردی روبه‌رو است. سانچز با استناد به محدودیت‌های بودجه‌ اسپانیا و اولویت‌های اجتماعی داخلی در کشور خود، از پذیرش درخواست ترامپ مبنی بر اختصاص ۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو ناتو به امور نظامی سر باز ‌زده و این درخواست را نپذیرفته است.
از سوی دیگر موضع‌گیری‌‎های دولت اسپانیا علیه جنگ غزه به مذاق آمریکایی‌ها خوش نیامده و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بتازگی از تصمیم دولت اسپانیا درباره تحریم کالاهای تولیدشده در شهرک‌های اسرائیلی در مناطق اشغالی کرانه باختری ابراز تاسف کرده است. همزمان اسپانیا اعلام کرده به افزایش کمک به آژانس امداد و کاریابی سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی (UNRWA) متعهد است. بنابراین هم جنگ غزه و هم پاسخ منفی دولت اسپانیا به درخواست ترامپ برای افزایش مشارکت بودجه‌ای در ناتو باعث شده واشنگتن و مادرید این روزها روابط به نسبت سردی را تجربه کنند.
* بن‌بست اروپا در واکنش به جنایت
جنگ غزه نه فقط باعث شکاف در روابط اسپانیا و آمریکا شده است، بلکه فراتر از آن اختلاف نظر در اتحادیه اروپایی را نیز تشدید کرده است. ماه گذشته مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی اعتراف کرد ۲۷ عضو این اتحادیه بر سر چگونگی اعمال فشار بر اسرائیل برای پایان دادن به جنگ مرگبار علیه غزه «اختلاف نظر» جدی دارند. اظهار نظر کایا کالاس پس از آن اعلام شد که وزرای خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپایی در کپنهاگ، پایتخت دانمارک گرد هم آمدند تا درباره وضعیت غزه گفت‌وگو کنند اما گفت‌وگوها میان کشورهای اروپایی به نتیجه نرسید، چون از یک طرف کشورهایی مانند اسپانیا خواستار تحریم تل‌آویو از سوی اتحادیه اروپایی و در مقابل، اعضای دیگر اتحادیه اروپایی مانند آلمان مخالف اعمال این تحریم‌ها بودند. اروپایی‌ها همچنین درباره پیشنهاد تعلیق کمک‌های مالی اتحادیه اروپایی به استارت‌آپ‌های اسرائیلی به عنوان یک اقدام تنبیهی به دلیل جنگ غزه نتوانستند به نتیجه واحد برسند.
برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی مانند اسپانیا و ایرلند خواستار محدودیت‌های اقتصادی و تحریم تسلیحاتی جدی علیه رژیم صهیونیستی شده‌اند، در حالی که برخی دیگر از اروپایی‌ها از جمله آلمان و مجارستان با تلاش‌ها برای تحریم دولت صهیونیستی بشدت مخالفت کرده‌اند. «خوزه مانوئل آلبارز»، وزیر خارجه اسپانیا پس از جلسه اخیر وزرای خارجه اتحادیه اروپایی در گفت‌وگو با الجزیره نسبت به بن‌بست اروپا برای توقف جنگ غزه پس از نزدیک به ۲ سال جنگ ابراز تاسف کرد و گفت: «زمان بیانیه‌های شفاهی واقعاً به پایان رسیده است و ما باید فوری به جلو حرکت و جنگ را متوقف کنیم».
نهاد اجرایی اتحادیه حتی ماه گذشته پیشنهاد داد دسترسی اسرائیل به یک برنامه تأمین مالی تحقیقاتی اتحادیه اروپایی محدود شود اما این پیشنهاد نیز تاکنون حمایت کافی از سوی کشورهای عضو برای تصویب را به دست نیاورده. دیپلمات‌ها می‌گویند کشورهایی از جمله فرانسه، هلند، اسپانیا و ایرلند از این پیشنهاد حمایت کرده‌اند اما برخی دیگر مانند آلمان و ایتالیا از آن حمایت نکرده‌اند.
* تقسیم اروپا پس از 7 اکتبر
از زمان انجام عملیات ضدصهیونیستی نیروهای مقاومت فلسطینی در ۷ اکتبر 2023 و آغاز جنگ غزه، کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به طور کلی به ۳ اردوگاه تقسیم شده‌اند. در یک سو کشورهایی قرار دارند که می‌گویند «در کنار تل‌آویو» ایستاده‌اند، پرچم آن را بر فراز ساختمان‌های دولتی به اهتزاز درآورده‌ و از جنگ غزه حمایت می‌کنند و حتی پس از آنکه بیشتر غزه توسط صهیونیست‌ها با خاک یکسان شد و حدود ۷۰ هزار غیرنظامی فلسطینی جان خود را از دست دادند، از انتقاد از رژیم صهیونیستی اجتناب کرده‌اند. چک، اتریش و مجارستان در این اردوگاه برجسته هستند و پس از آنها آلمان قرار دارد. 
در سوی دیگر طیف، دولت‌هایی قرار دارند که ادعا می‌کنند «طرفدار صلح» هستند و در حالی که حماس را محکوم می‌کنند، خواستار آتش‌بسند و آشکارا از تل‌آویو به دلیل نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه انتقاد می‌کنند. بلژیک، اسپانیا و ایرلند صریح‌ترین اعضای این اردوگاه میانه‌رو هستند و پس از آنها فرانسه و چند کشور دیگر قرار دارند. اردوگاه سوم، کشورهایی هستند که از صهیونیست‌ها حمایت می‌کنند اما این حمایت را خیلی علنی نشان نمی‌دهند. رومانی، اسلوونی و لهستان در میان اردوگاه سوم قرار دارند. 
با این حال اشتباه است اگر برخی کشورهای اروپا را «طرفدار فلسطین» بنامیم. واقعیت این است که هیچ اردوگاه طرفدار فلسطین در سطح دولت‌های اتحادیه اروپایی وجود ندارد و هیچ یک از آنها اشغالگری اسرائیل یا حمله ویرانگر آن به غزه را محکوم نکرده‌اند. تنها استثنای آشکار در این موضوع شاید «یولاندا دیاز» معاون نخست‌وزیر اسپانیا از حزب چپ‌گرای سومار باشد که «آپارتاید اسرائیل» را محکوم کرده و خواستار تحریم تسلیحاتی واقعی علیه رژیم شده است. با این حال، اظهارات او نمایانگر موضع کل دولت اسپانیا نیست.
این در حالی است که عدم اقدام سران اروپا در برابر تداوم جنایات در غزه با افکار عمومی شهروندان اروپا چندان همخوانی ندارد. طبق یک نظرسنجی که در گزارش thecairoreview.com به آن اشاره شده، در هلند، ۵۵ درصد مردم خواستار اقدامات بیشتر دولت آمستردام و انتقاد عملی آن از اسرائیل شده‌اند و تنها ۶ درصد گفته‌اند باید از تل‌آویو حمایت کرد. همچنین در یک نظرسنجی دویچه وله، ۶۱ درصد آلمان‌ها گفته‌اند اقدام نظامی در غزه با توجه به قربانیان زیاد موجه نیست، در حالی که فقط 20 درصد آلمان‌ها جنگ علیه غزه را موجه دانسته‌اند. در واقع اروپا هنوز نتوانسته اقدام عملی مورد درخواست افکار عمومی خود برای توقف جنگ غزه را انجام دهد و این بن‌بست در اتحادیه اروپایی ادعاهای اخلاقی و حقوق بشری آن را بیش از گذشته زیر سوال برده است.