صمود موج آزادگی

حسین مهدی‌تبار: کاروان صمود به نمادی از مقاومت و همبستگی جهانی تبدیل شده است. این کاروان که اواخر آگوست ۲۰۲۵ از بنادر اسپانیا و ایتالیا راه افتاد و با توقف‌هایی در یونان و تونس به سمت غزه حرکت کرد، هدفی ساده اما عظیم داشت: شکستن محاصره غیرقانونی اسرائیل علیه غزه، رساندن کمک‌های بشردوستانه به مردمی که ۲ سال است در چنگال قحطی و مرگ گرفتارند و یادآوری به جهان که سکوت در برابر نسل‌کشی، خیانت به انسانیت است.
اما این سفر که با امید هزاران نفر همراه بود، به‌سرعت به صحنه‌ای از تقابل دریایی تبدیل شد؛ جایی که نیروی دریایی رژیم، با ادعای امنیت، کشتی‌ها را متوقف و فعالان را بازداشت کرد. گزارش‌های اخیر حاکی از آن است رژیم صهیونیستی فعالان این ناوگان را به زندان کتزیوت که به ‌عنوان مرکز شکنجه این رژیم شناخته می‌شود، منتقل کرده است؛ اقدامی که نه تنها نقض حقوق بشر، بلکه نشانه‌ای از شدت واکنش اسرائیل به این چالش بشردوستانه است. کاروان صمود، متشکل از ائتلاف‌هایی مانند 
Freedom Flotilla Coalition، Global Campaign to Return to Palestine، Maghreb Sumud Convoy و Southeast Asian Nusantara Sumud Initiative، بزرگ‌ترین تلاش دریایی برای شکست محاصره غزه از سال ۲۰۱۰ بود. بیش از ۵۰ کشتی با حدود ۱۰۰ فعال از ۴۴ کشور، از جمله سیاستمداران، وکلا، خبرنگاران و چهره‌هایی چون گرتا تونبرگ، در این مأموریت شرکت کردند. کشتی‌ها حامل کمک‌هایی بود که نیازهای فوری غزه را فریاد می‌زد: شیرخشک برای نوزادان، آرد و برنج برای خانواده‌های گرسنه، پوشک و محصولات بهداشتی برای زنان، کیت‌های پزشکی، پروتزهای کودکان و تجهیزات تصفیه آب. این بارها نه سلاح، بلکه نشانه‌های انسانیت در برابر ماشین تخریب بود. سازمان‌دهندگان تأکید داشتند این مأموریت، بر اساس احکام دادگاه بین‌المللی کیفری و حقوق دریاها، کاملاً قانونی است و هدفش ایجاد کریدوری دائمی برای پایان محاصره ۱۷ ساله غزه است اما سایه تهدید اسرائیل از ابتدا بر کاروان سنگینی می‌کرد. کشتی‌هایی مانند مادلین در ژوئن و حنظله در ژوئیه ۲۰۲۵، با محموله‌های مشابه، در آب‌های بین‌المللی متوقف و خدمه‌شان بازداشت شدند؛ الگویی که یادآور حمله ۲۰۱۰ به کشتی مرمره است، جایی که ۱۰ فعال کشته شدند. تا ۳ اکتبر ۲۰۲۵، وضعیت کاروان صمود تلخ و تأمل‌برانگیز است. نیروی دریایی اسرائیل در عملیاتی گسترده از یکم اکتبر، ۴۱ کشتی از ۴۴ کشتی کاروان را در ۷۵ مایلی ساحل غزه، در آب‌های بین‌المللی متوقف کرد. ویدئوهای منتشرشده توسط وزارت خارجه اسرائیل، گرتا تونبرگ را روی عرشه کشتی احاطه‌شده توسط سربازان مسلح نشان می‌دهد؛ تصویری که نه‌تنها تسلیم ظاهری، بلکه فریاد خاموش فعالانی را به نمایش می‌گذارد که خود را «ربوده‌شده» می‌دانند. تنها یک کشتی با پرچم لهستانی و ۶ خدمه، برای مدتی از محاصره گریخت و به 42.5 مایلی غزه رسید اما این کشتی نیز در نهایت توقیف شد. بیش از ۴۵۰ فعال، از جمله نمایندگان پارلمان‌های ایتالیا، فرانسه، لهستان و ایرلند، بازداشت و به بندر اشدود منتقل شدند. گزارش‌های جدید نشان می‌دهد این فعالان اکنون به کتزیوت - زندان بدنام به دلیل شکنجه و شرایط غیرانسانی - منتقل شده‌اند. فعالان از گرسنگی نامحدود خبر می‌دهند و سازمان‌دهندگان این بازداشت‌ها و انتقال به کتزیوت را نقض آشکار حقوق بشر می‌دانند. اسرائیل مدعی است بازداشت‌شدگان «سالم» هستند و فرآیند اخراج به اروپا آغاز شده اما انتقال به کتزیوت که گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری آن را مرکزی برای بازجویی‌های خشن و شکنجه توصیف می‌کنند، نگرانی‌های جدی را برانگیخته است. اقدامات اسرائیل علیه کاروان، بخشی از استراتژی سیستماتیک برای حفظ محاصره است. نیروی دریایی اسرائیل با ۲۰ کشتی جنگی، پهپادها و قایق‌های بدون چراغ، کاروان را محاصره کرد. گزارش‌ها از استفاده از نارنجک‌های بی‌حس‌کننده و مواد شیمیایی توسط پهپادها حکایت دارد. 
وزارت خارجه رژیم ادعا می‌کند کشتی‌ها حامل «دوربین، فعالان و بروشورهای تبلیغاتی حماس» بودند، نه کمک بشردوستانه اما سازمان‌دهندگان این را «دروغ‌پراکنی» می‌خوانند و تأکید دارند بارها شامل هزاران کیلوگرم غذا و دارو بود. این اقدامات، طبق نظر کارشناسان حقوق بین‌الملل، نقض کنوانسیون ژنو و حقوق دریاها است، جایی که آزادی ناوبری در آب‌های بین‌المللی حقی بنیادین است.
کارشناسان سازمان ملل سال ۲۰۲۴ هشدار داده بودند اسرائیل حق دخالت در آزادی ناوبری را ندارد. نتانیاهو این عملیات را «جلوگیری از تهاجم بزرگ‌مقیاس» خواند اما منتقدان، آن را «دزدی دریایی» می‌دانند که هدفش جلوگیری از رسوایی جهانی است. ایتالیا و اسپانیا که ناوهای جنگی برای نظارت فرستاده بودند، در ۱۵۰ مایلی غزه عقب‌نشینی کردند و این خلأ به اسرائیل اجازه داد بدون مانع عمل کند. اثرات این رویداد در ابعاد بشردوستانه، سیاسی و رسانه‌ای گسترده است. از منظر بشردوستانه، شکست کاروان به معنای ادامه قحطی در غزه است؛ جایی که بیش از ۵۰۰ هزار نفر در محاصره کاملند و کودکان هر روز از گرسنگی می‌میرند. محاصره که از ۲۰۰۷ برقرار است، به گفته فعالان، بخشی از استراتژی نسل‌کشی‌ای است که دادگاه بین‌المللی آن را محکوم کرده اما این شکست، موفقیتی نمادین نیز داشت: میلیون‌ها نفر از طریق پخش زنده ایکس و تلگرام، لحظه‌های نزدیک شدن به غزه را دیدند و صدای تونبرگ را شنیدند که گفت: «ما ربوده شدیم اما پیام ما رسید». 
این همبستگی، زنجیره‌ای از اعتراضات جهانی را برانگیخت: تظاهرات در رم، پاریس، بیروت و بوئنوس‌آیرس، اعتصاب عمومی در ایتالیا، اخراج دیپلمات‌های اسرائیلی توسط کلمبیا، احضار سفیر اسرائیل توسط اسپانیا و ابراز «نگرانی» بریتانیا. بازداشت فعالان ناوگان بزرگ صمود خشم جهانی را تشدید کرده است. این اقدام نه‌تنها فشارهای دیپلماتیک را افزایش داده، بلکه پرسش‌هایی درباره مشروعیت اقدامات اسرائیل در برابر تلاش‌های بشردوستانه مطرح کرده است. از منظر تحلیلی، این رویداد تناقضات جهانی را عیان می‌کند. اسرائیل، با حمایت ضمنی قدرت‌های غربی، محاصره‌ای غیرقانونی را حفظ می‌کند اما شکست ظاهری کاروان، موفقیتی پنهان به بار آورد: افزایش آگاهی عمومی. هشتگ صمود میلیون‌ها بازدید در ایکس داشته و چهره‌ای چون تونبرگ که پیش‌تر برای محیط‌ زیست مبارزه می‌کرد، حالا صدای غزه شده‌ است. این تغییر پارادایم، از کمپین‌های ایزوله به جنبشی جهانی، دولت‌ها و شرکت‌ها را تحت فشار قرار داده است.   کارشناسان معتقدند این فشار دریایی می‌تواند به تحریم‌های اتحادیه اروپایی علیه محاصره منجر شود، بویژه با توجه به بازداشت نمایندگان پارلمان‌های اروپایی در رژیم که خشم عمومی را در این کشورها دوچندان کرده است. کاروان صمود، با وجود توقف، موجی جدید را آغاز کرده است. فعالانی که اکنون در بازداشت اسرائیل و زیر فشار مقاومت می‌کنند و کشتی‌هایی که به جای ساحل غزه به اشدود رسیدند، داستانی از صمود روایت می‌کنند. این رویداد، فراخوانی است به جهان: تا کی این چرخه ادامه خواهد یافت؟ تا زمانی که هزاران کشتی دیگر به آب انداخته شود، تا زمانی که کریدورهای دریایی باز شود و تا زمانی که غزه نفس بکشد.