ایران در حالی آماده پرتاب 3 ماهواره جدید دیگر به فضاست که به گفته کارشناسان هوافضا، کشورمان توانایی قابل توجهی در ساخت و پرتاب ماهواره دارد و دنیا به دانش و توانمندی‌های ایرانیان در ساخت ماهواره پی برده است. طبق گزارش‌های موجود، از میان کشورهای صاحب چرخه فضایی، تاکنون ۶ کشور موفق به پرتاب موجودات زنده به فضا شده‌اند و در حوزه ماهواره‌بر صرفاً ۱۲ کشور توانمندی طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌بر را دارند که ایران یکی از این ۱۲ کشور در جهان است. علاوه بر این همه مراحل تجمیع ماهواره نیز در کشور انجام می‌شود. پیشرفت و موفقیت‌های ایران در ساخت ماهواره به گونه‌ای است که رئیس سازمان فضایی ایران اعلام کرده است؛ پس از پرتاب ماهواره‌های پارس ۱ و ناهید ۲ و بررسی عملکرد این ماهواره‌ها در مدار، نمونه‌های بعدی همین ماهواره‌ها با انجام اصلاحات لازم در حال آماده‌سازی برای پرتاب قرار دارند. حسن سالاریه دیروز در آیین افتتاحیه هفته جهانی فضا از اجرای مجموعه‌ای از پرتاب‌های ماهواره‌ای در سال جاری خبر داد. وی در این مراسم با تاکید بر اینکه مطابق برنامه 10 ساله فضایی و برنامه هفتم پیشرفت کشور در بخش علوم و اکتشافات فضایی برنامه‌های گوناگونی با محوریت مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در جریان است، از جمله مهم‌ترین این برنامه‌ها را توسعه کپسول‌های زیستی و سکوهای تحقیقاتی بازگشت‌پذیر با قابلیت کنترل و هدایت دقیق دانست که به نوعی آزمایشگاه‌های فضایی برای انجام آزمون‌های زیرمداری و مداری در زمینه زیست در فضا و مطالعات اثرات تشعشعات و تغییرات دما، فشار و... روی گونه‌های مختلف زیستی هستند. بعد از پرتاب کپسول 500 کیلوگرمی بازگشت‌پذیر در سال 1402، تحقیق و توسعه کپسول‌های جدید آغاز شد و هم‌اکنون پیشرفت خوبی در فرآیند طراحی و ساخت خانواده جدیدی از این سکوهای مهم تحقیقاتی داشته‌ایم و بزودی تست‌های مختلف روی زیرسیستم‌های آن آغاز می‌شود.
سالاریه موضوع مهم بعدی در دستور کار سازمان فضایی را حضور در برنامه‌های تحقیقاتی مربوط به سایر کرات از جمله ماه عنوان کرد و ادامه داد: از اواخر سال قبل و اوایل امسال همـکاری خوبی را با چیـن در پروژه ماه‌نشین «چانگ 8» شروع کردیم. فرآیند طراحی به اتمام رسیده و ساخت نمونه مهندسی بزودی آغاز می‌شود. رئیس سازمان فضایی با تاکید بر ضرورت و اهمیت همکاری‌های بین‌المللی در صنعت فضایی، اظهار کرد: این همکاری‌ها نقش مهمی در اقتصاد و بهره‌برداری از منابع طبیعی ارزشمند در فضای ماورای جو و دیگر کرات بازی خواهد کرد. وجود منابع ارزشمند انرژی و مواد طبیعی معدنی دیگر در سایر کرات اثبات شده است و جهت‌گیری کشورهای پیشرفته دنیا به سمت بهره‌برداری از این منابع است. از طرفی مذاکراتی را هم با برخی کشورهای پیشرو درباره حضور در برنامه طراحی و ساخت ایستگاه‌های فضایی در حال پیگیری داریم که می‌تواند محمل بسیار خوبی برای دانشمندان ایرانی در مطالعات زیست فضا باشد.
* ساخت نمونه‌های پیشرفته‌تری از ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی
رئیس سازمان فضایی اضافه کرد: بعد از پرتاب ماهواره‌های پارس 1 و ناهید 2 و بررسی عملکرد این ماهواره‌ها در مدار، نمونه‌های بعدی همین ماهواره‌ها با انجام اصلاحات لازم در حال آماده‌سازی جهت پرتاب قرار دارند. همچنین ماهواره پارس 2 نیز که سال گذشته رونمایی شد در حال طی تست‌های نهایی برای آماده‌سازی جهت پرتاب است. وی ساخت ماهواره‌های دقیق‌تر و پیشرفته‌تر سنجشی و مخابراتی را از دیگر برنامه‌های این سازمان نام برد و گفت: ساخت پارس3 با دقت تصویر‌برداری بهتر از یک متر از سال گذشته در دستور کار پژوهشگاه فضایی قرار گرفته و پیشرفت‌های خوبی داشته است. همچنین ماهواره رادار «سار» با دقت 20 متر در تصویر‌برداری تحت عنوان «راد 2» نیز در پژوهشگاه فرآیند طراحی آن آغاز شده است. به گفته این مقام مسؤول، این 2 ماهواره از خانواده ماهواره‌های سنجشی هستند که در سال‌های آتی نمونه‌های کیفی و پروازی آن ساخته و رونمایی خواهند شد. همچنین ماهواره مخابراتی ناهید 3 با پهنای باند بالاتر و قابلیت ارائه خدمات ارتباطی مختلف از سال گذشته فرآیند طراحی آن در پژوهشگاه فضایی شروع شده و پیشرفت خوبی داشته است. ماهواره‌ها نقش بی‌بدیلی در توسعه صنعت فضایی و ارائه خدمات کاربردی مختلف بازی می‌کنند که بخش‌های دولتی و خصوصی با جدیت آن را دنبال می‌کنند و پروژه‌های گوناگونی را در حال ساخت دارند. رئیس سازمان فضایی ایران از آماده‌سازی نخستین نمونه ماهواره‌ها از منظومه پروژه «شهید سلیمانی» جهت پرتاب خبر داد و گفت: منظومه ماهواره‌ای باریک باند در پروژه شهید سلیمانی در فاز اول شامل حدود 20 ماهواره از خانواده نانو با قابلیت ارائه خدمات ارتباطی باریک باند است. این ماهواره‌ها قادر هستند اطلاعات حیاتی و مهم را از طریق حسگرهای گوناگونی که در مناطق مختلف مستقر می‌شوند دریافت و در زمان کوتاه به مناطق دیگر کشور منتقل کنند.
* آماده‌سازی پایگاه ملی پرتاب چابهار جهت پرتاب ماهواره
سالاریه یکی از موضوعات مهم دیگری که در وزارت ارتباطات و سازمان فضایی دنبال می‌شود را تکمیل فاز اول پایگاه چابهار عنوان کرد و ادامه داد: فاز اول پایگاه چابهار ویژه پرتابگرهای سوخت جامد و در حال تکمیل نهایی است و در حال حاضر داریم برای انجام پرتاب اول آماده می‌شویم. امیدواریم فاز دوم این پایگاه نیز کلنگ‌زنی شود. طراحی‌های مربوط به این پروژه به انجام رسیده است. فاز دوم این پایگاه برای پرتاب ماهواره‌برهای سوخت مایع ساخته خواهد شد.
وی با بیان اینکه پرتابگرهای سوخت مایع قابلیت حمل اجرام بالاتری دارند و به جهت قرار دادن ماهواره‌های سنگین‌تر و پرتاب‌های چندگانه مورد استفاده قرار خواهند گرفت، خاطرنشان کرد: پایگاه ملی چابهار در موقعیت جغرافیایی مناسبی قرار دارد که می‌تواند براحتی به مدارهایی با شیب‌های مختلف از حدود 40 تا حدود 100 درجه دسترسی پیدا کند که برای ساخت منظومه‌های ماهواره‌ای و نیز قرار دادن ماهواره‌ها در مدارات خورشید آهنگ ضروری است. وی اضافه کرد: یکی از موضوعات مهم در زمینه ساخت ماهواره‌ها استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است که همواره مورد تاکید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. سال گذشته نمونه اول ماهواره «کوثر» توسط بخش خصوصی ساخته و پرتاب شد و بر اساس تجربیات حاصل نمونه دوم ماهواره کوثر با ارتقا و اصلاحات مد نظر هم‌اکنون ساخته شده است. این ماهواره نیز قرار است بزودی در مدار قرار گیرد.
به گفته وی، پرتاب‌های دیگر داخلی و بین‌المللی در سال جاری ادامه خواهد داشت. پرتاب ماهواره‌های ظفر 2 و «پایا» که هر دو سنجشی هستند نیز توسط پرتابگر خارجی ان‌شاءالله در ماه‌های آتی انجام می‌شود. وی همچنین از برنامه‌ریزی برای پرتاب نمونه دیگری از ناهید 2 خبر داد و گفت: این ماهواره توسط پرتابگر داخلی «سیمرغ» پرتاب می‌شود. علاوه بر آن پرتاب‌های مداری و زیرمداری آزمایشی هم برای ماهواره‌های آزمایشی «منظومه شهید سلیمانی» و سایر ماهواره‌ها و محموله‌های تحقیقاتی در پیش است. البته بنا بر اقتضائات فنی تاریخ پرتاب‌ها ممکن است تغییراتی داشته باشد، لذا به محض قطعی شدن تاریخ پرتاب اعلام خواهد شد.
* شمارش معکوس برای افتتاح ایستگاه‌های ماهواره‌ای سلماس و چناران
ایستگاه‌های ماهواره‌ای سلماس و چناران پیش از پایان سال به طور رسمی افتتاح می‌شوند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به ظرفیت‌های پایگاه پرتاب چابهار گفت: مراسمی ملی برای معرفی توانمندی‌های این پایگاه با قابلیت‌های قابل توجه باید در آینده نزدیک برگزار شود. اقدامات انجام‌شده در توسعه ماهواره‌ها، چه در پژوهشگاه‌ها و چه در حوزه اجرایی، نیازمند اطلاع‌رسانی گسترده است.
ستار هاشمی با مرور نام و اهداف ماهواره‌های «هدهد»، «ناهید»، «پارس» و «مهدا» افزود: هر یک از این پروژه‌ها فلسفه و ایده‌ای مشخص دارند و نام‌گذاری‌ها با هدف امکان رصد سلسله‌ای از دستاوردها انجام شده است. وی در توضیح پیشرفت پروژه «ناهید» اظهار کرد: با تلاش همکاران پژوهشگاه فضایی، تمام زیرسیستم‌های این ماهواره گام‌به‌گام با موفقیت آزمون و ارزیابی شده است. برای نخستین‌بار توانستیم در باند KU، رله پیام و تماس برقرار کنیم. پیامک آزمایشی از یکی از ایستگاه‌های ما ارسال و در ایستگاه قشم دریافت شد که نشان‌دهنده قابلیت کشور در توسعه مخابرات فضایی و کاربردهای آن است. وزیر ارتباطات تصریح کرد: ایستگاه‌های ماهواره‌ای سلماس و چناران پیش از پایان سال به طور رسمی افتتاح می‌شوند. پایگاه پرتاب چابهار نیز در فاز اول به پیشرفت 93 درصدی رسیده و پس از تکمیل 100 درصد، مراسم ویژه‌ای برای افتتاح آن در محل برگزار خواهد شد.
* ایــران کـشورتـوانمندی در ساخت و پرتاب ماهواره در دنیاست
رمضانعلی صادق‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و فوق‌دکترای مهندسی ارتباطات و مخابرات در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: پیشرفت ایران در ساخت ماهواره و پرتابگر بر کسی پوشیده نیست، به طوری که تاکنون چندین ماهواره را با موفقیت به فضا فرستاده است. وی با بیان اینکه ایران در ساخت ماهواره مسیر تعالی را می‌پیماید، افزود: با توجه به برخورداری کشور از تکنولوژی مدرن و دانش ساخت ماهواره، همچنین پرتاب آن در مدارات پایین به ارتفاع 500 کیلومتر و استفاده از کاربردهای آن در بخش جنگل‌داری، کشاورزی، منابع طبیعی و...که از این طریق سنجش‌های متعددی را در پایگاه‌های هوایی کسب می‌کند، اکنون برای پیشرفت و توسعه مسیری را می‌پیماید تا بتواند به جرگه کشورهای پیشرفته در عرصه ساخت ماهواره بپیوندد، چرا که ایران بالفعل توانایی آن را دارد.
استاد دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در ادامه با بیان اینکه ایران هنوز به ساخت و پرتاب ماهواره در مدارات بالا یعنی 36 هزار کیلومتر نرسیده است و توانایی این را دارد که در آینده به چنین فناوری‌ای برسد، افزود: فقط چند کشور محدود در دنیا صاحب این تکنولوژی یعنی ساخت و پرتاب ماهواره‌هایی به مدارات بالاتر از 36 هزار کیلومتر هستند. البته ایران تلاش می‌کند از فناوری‌های برخی کشورها نظیر چین یا روسیه در پرتاب ماهواره، همچنین در مسیر ساخت ماهواره‌های مدرن استفاده کند.
وی اضافه کرد: ایران از حیث ظرفیت نیروی انسانی از امکانات بالفعلی برخوردار است و می‌توان امیدوار بود از لحاظ کسب تکنولوژی ساخت و پرتاب ماهواره با ارتفاع 36 هزار کیلومتر نیز برسد.