بازدهی نیروگاه خورشیدی خانگی ۲۰ ساله است

گروه اقتصادی: چالش ناترازی برق و وابستگی شدید سبد تولید برق به گاز، نیروگاه‌های خورشیدی خانگی را به سرمایه‌گذاری‌ای جذاب با بازگشت ۴ ساله سرمایه و سود پایدار ۲۰ ساله تبدیل کرده است. در واقع ناترازی برق در ایران تنها به رشد مصرف یا کمبود نیروگاه‌های حرارتی مربوط نمی‌شود، بلکه ریشه اصلی آن در وابستگی ۸۶ درصدی تولید برق به گاز طبیعی و عقب‌ماندگی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. هر زمستان با افت فشار گاز و هر تابستان با اوج مصرف، خاموشی صنایع و قطع برق خانگی تکرار می‌شود، در حالی‌ که خورشید ظرفیتی مطمئن، ارزان و بی‌نیاز از سوخت‌رسانی دارد. 
خرید تضمینی برق و تسهیلات بانکی، زمینه ورود خانوارها و شرکت‌ها به این حوزه را فراهم کرده اما بخش خصوصی همچنان با مانع وثایق بانکی و چالش‌های فنی ساختمان‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ چالش‌هایی که در صورت رفع، این طرح را به یکی از امن‌ترین و پاک‌ترین منابع تولید برق بدل خواهد کرد. در همین راستا «وطن امروز» با محمدامین زنگنه، دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.
* کمبود تنوع در سبد تولید انرژی از علل اصلی ناترازی برق
دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران با تأکید بر عمر مفید، سرمایه‌گذاری و مزایای مالی و زیست‌محیطی انرژی خورشیدی گفت: «برآوردها نشان می‌دهد بازگشت سرمایه در این نوع سرمایه‌گذاری ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد؛ عددی که مورد تأیید سیستم بانکی نیز هست. از آنجا که عمر مفید پنل خورشیدی بین ۲۵ تا ۳۰ سال است، در صورت بازگشت اصل سرمایه طی ۵ سال، صاحب نیروگاه می‌تواند بیش از ۲ دهه از مزایای مالی و زیست‌محیطی آن بهره‌مند شود».
* برق خورشیدی پشت‌بامی؛ سرمایه‌گذاری‌ای با بازگشت ۵ ساله
زنگنه درباره صرفه اقتصادی نیروگاه‌های خورشیدی گفت: «تجهیز یک خانه به نیروگاه خورشیدی پشت‌بامی بدون باتری، حدود ۱۸۰ میلیون تومان هزینه دارد. اگر این رقم با قبوض برق خانگی مقایسه شود، در نگاه اول به صرفه به نظر نمی‌رسد، زیرا نسبت به هزینه مشترکان پرمصرف نیز سرمایه‌گذاری بالایی است و از طرفی برق تحویلی به مشترکان بویژه مشترکان کم‌مصرف یارانه‌ای است. با این حال، مدل فعلی به‌گونه‌ای طراحی شده که دولت برق تولیدی مشترکان را به‌ صورت تضمینی خریداری می‌کند. به این ترتیب، کسی که یک سیستم ۵ کیلوواتی روی سقف خانه خود نصب کند، نسبت به موقعیت مکانی می‌تواند سالانه حدود ۳۰ تا ۳۵ میلیون تومان از محل فروش برق درآمد کسب کند. اگر این موضوع به ‌عنوان یک سرمایه‌گذاری دیده شود، طرح توجیه اقتصادی دارد و بازگشت سرمایه آن امکان‌پذیر است».
* نصب نیروگاه‌های خورشیدی با تسهیلات بانکی
دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران همچنین درباره سرمایه اولیه راه‌اندازی افزود: «برای رفع مشکل سرمایه اولیه، ساتبا فراخوانی در سایت خود منتشر کرده تا متقاضیان نصب سیستم‌های ۵ و ۱۰ کیلوواتی شناسایی و از طریق بانک‌ها مشمول دریافت تسهیلات شوند. بانک‌هایی مانند ملت این امکان را فراهم کرده‌اند تا شهروندان با دریافت وام، سرمایه اولیه را تامین و تجهیزات خورشیدی را روی سقف منازل خود نصب کنند. برآوردها نشان می‌دهد بازگشت سرمایه در این طرح ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد؛ عددی که مورد تأیید سیستم بانکی نیز است. از آنجا که عمر مفید این سامانه‌ها بین ۲۵ تا ۳۰ سال است، در صورت بازگشت اصل سرمایه طی ۵ سال، صاحب نیروگاه می‌تواند بیش از ۲ دهه از مزایای مالی و زیست‌محیطی آن بهره‌مند شود».
* بهبود چالش‌های اجرایی با ورود بخش خصوصی
زنگنه درباره چالش‌های فنی و موانع این طرح افزود: «البته نصب این سامانه‌ها بدون مانع نیست. در ساختمان‌های چندواحدی، تعیین‌تکلیف پشت‌بام میان ساکنان می‌تواند مشکل‌ساز شود. در خانه‌های روستایی یا قدیمی نیز ممکن است سقف استحکام لازم برای نصب صفحات را نداشته باشد یا فضای جانبی کافی وجود نداشته باشد. علاوه بر این، هرچند نگهداری این تجهیزات پیچیده نیست اما نیازمند رعایت الزامات مشخصی است. برای رفع این مشکلات، ساتبا به سمت تجمیع طرح‌ها رفته تا شرکت‌های تخصصی مسؤولیت نصب و بهره‌برداری چندین سامانه را بر عهده بگیرند. این کار ضمن کاهش هزینه نصب، کیفیت اجرا را بالا می‌برد و در دوران بهره‌برداری، یک مرجع پاسخگو برای تعمیر و نگهداری فراهم می‌کند».
وی در ادامه افزود: «در حوزه تامین تجهیزات نیز شورای اقتصاد مصوبه‌ای برای احداث ۷ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی صادر کرده است. طبق این مصوبه، صندوق توسعه ملی 2.3 میلیارد دلار سرمایه می‌گذارد و ۸۰ درصد منابع مالی را تأمین می‌کند و ۲۰ درصد باقیمانده به عهده بخش خصوصی است. شرکت‌های خصوصی علاوه بر تأمین آورده خود، باید با متقاضیان مذاکره کرده و در صورت لزوم سهم مالی آنها را نیز جذب کنند».
* وثایق بانکی مانعی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران درباره ورود بخش خصوصی به این نوع سرمایه‌گذاری توضیح داد: «بخش خصوصی در مسیر سرمایه‌گذاری با موانعی روبه‌رو است. مهم‌ترین مانع، موضوع وثایق بانکی است. بانک‌ها قرار است برق تولیدی یا خود سامانه را به عنوان وثیقه بپذیرند اما پراکندگی جغرافیایی این سیستم‌ها و تعداد زیاد آنها، پذیرش این وثیقه را دشوار می‌کند. علاوه بر این، گستردگی نصب در شهرستان‌ها و روستاهای مختلف هزینه‌های لجستیکی را بالا می‌برد. به همین دلیل، تنها شرکت‌هایی می‌توانند وارد این طرح شوند که در شهرهای مختلف شبکه نصب و تیم‌های محلی داشته باشند».
وی در پایان افزود: «با وجود این چالش‌ها، در صورت تداوم خرید تضمینی برق و تأمین تسهیلات بانکی، نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی یکی از جذاب‌ترین سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به شمار می‌روند؛ سرمایه‌ای که ظرف ۵ سال بازمی‌گردد و تا حدود ۳ دهه سود پایدار و برق پاک برای خانوارها به همراه دارد».