تولید بیش از 90 درصد داروها در داخل در حالی ایران را در ساخت دارو به مرز خودکفایی رسانده که به گفته کارشناسان بهداشت، دانشمندان ایرانی حتی توانسته‌اند داروهایی کمیاب و گرانقیمت حیاتی که فقط محصول یکی دو کشور دنیا است را در داخل تولید کنند.
این پیشرفت نشان از خوداتکایی کشور و دانش فوق‌العاده دانشمندان ایرانی در این بخش دارد به گفته مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، ایران توانسته با تولید داروهای بیوتکنولوژیک چون مونوکلونال آنتی‌بادی باعث صرفه‌جویی ارزی حدود 3 میلیارد دلاری در کشور شود و اگر این داروها در داخل تولید نمی‌شدند، ناچار بودیم آنها را با 4-3 برابر قیمت از خارج تأمین کنیم.
اکبر عبداللهی‌اصل با اشاره به دستاوردهای کشور در تولید داروهای بیوتکنولوژیک تصریح کرد: داروهای مونوکلونال آنتی‌بادی از پیشرفته‌ترین انواع داروهای بیولوژیک است که تاکنون به‌صورت کامل وارداتی بوده‌اند اما با انتقال دانش فنی قرار است به صورت تحت لیسانس در کشور تولید شود. هر چه دانش تولید این داروها بیشتر به داخل کشور منتقل شود، علاوه بر کاهش هزینه‌های ارزی، موجب ارتقای سطح علمی و فنی کارشناسان داخلی خواهد شد و زمینه توسعه تولید داروهای پیشرفته را فراهم می‌کند.
مدیرکل دارو خاطرنشان کرد: داروهای مونوکلونال آنتی‌بادی در درمان سرطان و بیماری‌های خودایمنی کاربرد دارد و قیمت هر یک از آنها بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار است اما با تولید داخلی قیمت‌شان تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. درباره واکسن‌ها نیز اگرچه تفاوتی برای مصرف‌کننده محسوس نیست اما کاهش ارزبری کشور چشمگیر است.
عبداللهی‌اصل درباره نحوه نظارت بر تولید این محصولات توضیح داد: از آنجا که این داروها تحت لیسانس شرکت‌های معتبر خارجی تولید می‌شوند، علاوه بر نظارت وزارت بهداشت، شرکت صاحب لیسانس نیز بر روند تولید و کیفیت محصول نظارت دارد، بنابراین خطوط تولید 2 مرحله ارزیابی را پشت سر می‌گذارند تا اطمینان کامل از کیفیت محصولات حاصل شود.
وی با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد صادرات دارویی کشور مربوط به محصولات بایوتک است، گفت: در صادرات این محصولات 2 نکته اهمیت دارد؛ نخست، مجوز صادرات در قرارداد بین شرکت ایرانی و شرکت خارجی صادرکننده لیسانس و دوم، گسترش روابط بین‌المللی با کشورهای همسو که زمینه افزایش صادرات داروهای بیولوژیک ایرانی را فراهم می‌کند. عبداللهی‌اصل در پایان تأکید کرد: تولید داخلی داروهای مونوکلونال آنتی‌بادی تاکنون حدود 3 میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی به همراه داشته است. اگر این داروها در داخل تولید نمی‌شدند، باید با 4-3 برابر قیمت از خارج تأمین می‌شدند، در حالی که به دلیل تحریم‌ها بسیاری از شرکت‌های خارجی همکاری نمی‌کنند، از این‌رو تولید داخلی تنها راهکار پایدار برای تأمین داروهای حیاتی کشور است.
* تولید 30 داروی بیوتکنولوژی بیماری‌های خاص در کشور
پروفسور علی کرمی، متخصص بیوتکنولوژی پزشکی کشور در گفت‌وگو با «وطن امروز» با بیان اینکه ایران از حیث تولید داروهای حیاتی و بیوتکنولوژی در رتبه‌های برتر آسیا قرار گرفته است، گفت: متخصصان داروسازی در ایران با ساخت داروهای سرطان که قیمت گزافی دارند توانسته‌اند این دانش را در کشور بومی کنند، به طوری که اکنون 30 داروی بیوتکنولوژی در درمان بیماری‌های خاص در داخل و توسط دانشمندان ایرانی ساخته می‌شود.
وی با بیان اینکه پیشرفت کشور در تولید داروهای خاص تا جایی است که بخشی از آنها اکنون به دنیا صادر می‌شود، افزود: این نوع داروها با فناوری‌های نوین بسیار بالا که از پیچیدگی خاصی برخوردارند، در داخل ساخته می‌شوند؛ تولید داروهایی که فناوری ساخت آن فقط در دست ۲ یا ۳ کشور است و این موضوع باعث شده دنیا از پیشرفت‌های ایران در عرصه داروسازی شگفت‌زده شود، به طوری که اکنون ایران در زمره بهترین تولیدکنندگان دارو در جهان شناخته شده است.
متخصص بیوتکنولوژی پزشکی در ادامه افزود: کشوری چون روسیه اکنون وارد‌کننده داروهای بیوتکنولوژی ایرانی است، همچنین بسیاری از بیماران در دنیا برای درمان به دلیل برخورداری کشور از داروهای خاص و پزشکان مجرب به ایران سفر می‌کنند. داروهایی نظیر انعقاد خون یا همان فاکتور ۸ که زمانی بیماران ما به دلیل واردات خون‌های آلوده قربانی می‌شدند هم‌اکنون در داخل تولید می‌شود. تولید انسولین و انواع واکسن‌ها، همچنین ساخت داروهای خاص سرطانی که هر دوز آن در صورت واردات 50 تا 60 میلیون هزینه دارند، اکنون کاملا در ایران تولید و توزیع می‌شود، در بحث بیوتکنولوژی و سلول‌های بنیادی، ژن‌درمانی، ایمنی درمانی با ساخت داروهای نوین، ایران هم‌اکنون در رده 4 کشور پیشرفته این فناوری در دنیا قرار دارد.
پروفسور کرمی اضافه کرد: با توجه به پیشرفت کشور در بخش داروسازی، پیش‌بینی می‌شود ایران طی کمتر از یک دهه آینده جزو کشورهای تاپ دنیا در این عرصه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه همه این پیشرفت‌ها در کشور حاصل اتکا به توان داخل در شرایط تحریم است، افزود: برخی به جای برجسته کردن توان دانشمندان ایرانی در ساخت دارو و درمان، تحریم‌ها را تهدیدی برای سلامت عنوان می‌کنند اما به صراحت باید گفت: تحریم‌ها طی 4 دهه گذشته فرصتی بود که ایران را در خیلی از بخش‌ها بویژه تولید دارو در مرز خودکفایی کامل قرار داده است. بنابراین نباید جو ناامیدی در کشور ایجاد شود، چرا که کشورمان اکنون در دنیا از لحاظ دارو و درمان در رده‌های نخست قرار گرفته است.
پروفسور کرمی خاطرنشان کرد: اکنون علاوه بر ساخت مدرن‌ترین واکسن‌های پیشگیری در داخل به مرحله‌ای رسیده‌ایم که با ساخت واکسن درمانی، در درمان سرطان مثانه به این فناوری دست پیدا کرده‌ایم و خیلی از بیماران برای درمان این بیماری به ایران رجوع می‌کنند.
وی توسعه و پیشرفت صنعت داروسازی در کشور را نیازمند عزم جدی مسؤولان در حمایت از صنعت داروسازی عنوان کرد و افزود: دولت بویژه نهادهای مالی نظیر بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه باید با حمایت‌های مالی برای توسعه و پیشرفت هر چه بیشتر به این صنعت بنگرند و نیازهای مالی لازم آنها را برطرف کنند.
کمبودی در تولید انسولین نداریم
رئیس سازمان غذا و دارو دیروز درباره وضعیت دسترسی به انسولین، ارز دارو، تجهیزات پزشکی و شیرخشک، توضیحاتی ارائه کرد. مهدی پیرصالحی گفت: 3 تولیدکننده داخلی در زمینه تولید انسولین فعال هستند و این دارو را تولید می‌کنند. با توجه به این شرایط، کمبودی در زمینه تولید انسولین وجود ندارد. گاهی اوقات با کمبود برخی برندهای خارجی و وارداتی انسولین در بازار مواجه می‌شویم که این کمبودها به سرعت رفع می‌شود. در حال حاضر، انسولین ایرانی در تمام نقاط کشور در دسترس است و مردم می‌توانند از این دارو استفاده کنند. وی درباره تخصیص ارز دارو و تجهیزات پزشکی افزود: بانک مرکزی، همکاری لازم به منظور تأمین ارز دارو و تجهیزات پزشکی را داشته است؛ به نحوی که ارز مورد نیاز این موضوع برای ۶ ماه اول و مهر ۱۴۰۴ را تخصیص داده است. مشکلاتی در زمینه نقل‌وانتقال ارز طی ماه‌های گذشته وجود داشت و این روند با وقفه مواجه شده بود. هفته گذشته، جلسه‌ای با بانک مرکزی و شرکت مسؤول نقل‌وانتقال ارز برگزار و تصمیم گرفته شد روند انتقال پول برای دارو و تجهیزات پزشکی سرعت بگیرد. امیدواریم با این اقدامات، وجوه سریع‌تر به تأمین‌کنندگان اصلی منتقل شود تا بتوانیم دارو و سایر اقلام مورد نیاز را تأمین کنیم. پیرصالحی درباره وضعیت ارز تولیدکنندگان شیرخشک گفت: شیرخشک هیچ تفاوتی با سایر اقلام ندارد. بانک مرکزی ارز مورد نیاز شیرخشک را تأمین می‌کند. مشکلاتی که وجود دارد، بیشتر به تحریم‌ها و موانع نقل‌وانتقال ارز مربوط است. امیدوارم با هماهنگی‌های انجام‌شده، روند انتقال ارز از هفته جاری با سرعت بیشتری انجام شود تا واردات مواد اولیه، شیرخشک و تجهیزات پزشکی به کشور تسهیل شود.