دیروز و امروز در آنکارا و استانبول، بسیاری از روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی، یک مانور خبری و تبلیغاتی گسترده درباره خرید هواپیماهای جنگنده نظامی به راه انداختند.
این روزنامه‌ها اعلام کردند که آلمان پس از چانه زنی بسیار، موافقت کرده که جنگنده یوروفایتر به ترکیه فروخته شود. این هواپیمای جنگنده، محصول مشترک انگلیس، ایتالیا، اسپانیا و آلمان است و برای فروش آن، اجماع نظر هر 4 کشور، لازم است.
آلمان پیش از این، به درخواست یونان با این معامله مخالفت می‌کرد و معتقد بود که تسلیح نیروی هوایی ترکیه به یوروفایتر، موقعیت یونان را به خطر می‌اندازد، اما حالا ظاهراً موافقت اولیه جلب شده و کارشناسان پیشبینی کرده‌اند که بعید نیست تا پایان سال 2025 میلادی، نخستین جنگنده‌های یوروفایتر صفر کیلومتر به نیروی هوایی ترکیه تحویل داده شوند.
آلمان در شرایطی با فروش جنگنده به ترکیه موافقت کرده که قبلاً و در آوریل 2025 با استناد به دستگیری اکرم امام اوغلو شهردار سابق استانبول، صادرات حدود 36 جت یوروفایتر به ترکیه را ناممکن قلمداد کرده بود. اما نکته جالب اینجاست که خود امام اوغلو، از مقامات آلمانی درخواست کرد که با این قرارداد نظامی، موافقت کنند.
خرید جنگنده یوروفایتر برای نیروی هوایی ترکیه از این نظر اهمیت استراتژیک دارد که آمریکا، هنوز هم در مورد فروش جنگنده‌های اف 16 و اف 35 نظر نهایی خود را اعلام نکرده و ارتش ترکیه نیاز مبرمی به هواپیماهای جدید دارد.
قبل از دیدار اخیر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با دونالد ترامپ در کاخ سفید، رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه اعلام کرده بودند که اردوغان با اتکا به مهارت دیپلماتیک و روابط رفیقانه با ترامپ، از او قول گرفته که تمام جنگنده‌های اف 16 و اف 35 مورد نیاز ترکیه را تامین کند و علاوه بر این بین دویست تا دویست و پنجاه فروند هواپیمای مسافربری بویینگ به ترکیش ایرلاین بفروشد.
اما پس از این دیدار، خبری از وعده‌های اردوغان نشد و هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه آشکارا اعلام کرد که آمریکا حتی از فروش موتور هواپیما به ترکیه خودداری کرده و در نتیجه تولید هواپیمای جنگنده کاآن، متوقف شده است. آن هم در شرایطی که ترکیه 48 فروند از این جنگنده را به اندونزی پیش فروش کرده است!
در همین حالا، مقامات ترکیش ایرلاین نیز اعلام کردند که احتمالاً برای خرید هواپیماهای جدید، سراغ ایرباس فرانسه خواهند رفت.
تحلیلگران دفاعی ترکیه اعلام کرده اند که به محض تحویل یوروفایترها به نیروی هوایی این کشور، جنگنده‌های فانتوم F-4E تولید آمریکا از رده خارج خواهند شد. ترکیه برای خرید هواپیماهای جنگنده آن قدر عجله دارد که حتی مذاکرات اولیه با دوحه صورت گرفته بود تا در صورت مخالفت قاطعانه آلمان، قطر 12 فروند از یوروفایترهای دست دوم خود را به ترکیه بفروشد.
به یونان تضمین دادند
یوهان وادفول وزیر امور خارجه آلمان، پس از دیدار با همتای ترکیه ای خود هاکان فیدان، به این موضوع اشاره کرد که آلمان با فروش یوروفایتر به ترکیه، مخالفتی ندارد. این سخن وادفول نشان دهنده چرخش سیاسی آشکاری است که در برلین روی داده است. چرا که پس از روی کار آمدن دولت فریدریش مرتس، هاکان فیدان باز هم برای کسب موافقت دولت آلمان به سمت مذاکره رفت و نتیجه این شد که در پشت پرده، مقامات ترکیه به آلمانی ها تضمین دادند که برای یونان مشکلی ایجاد نخواهند کرد. به این ترتیب، آلمان دست از مخالفت برداشت و سه سازنده دیگر یعنی انگلیس، اسپانیا و ایتالیا نیز از قبل، موافقت خود را اعلام کرده اند.
وزیر امور خارجه آلمان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ان.ت.وی ترکیه گفته است:«ما ترکیه را به عنوان یک متحد قابل اعتماد ناتو می‌شناسیم و می‌خواهیم اتحاد دفاعی مشترک خود را با هم تقویت کنیم و ارسال یوروفایترها به ترکیه یک اقدام بسیار طبیعی برای ما است. از آنها برای دفاع از اتحاد استفاده خواهد شد و یونان نیز در این امر دخیل است. به عنوان دولت، ما ارسال این هواپیماها را اقدامی مثبت ارزیابی می‌کنیم. فکر می کنم ارسال هواپیماها، همین امسال عملی خواهد شد. ظرفیت تولید یوروفایترها افزایش یافته و مشکلی برای صادرات نداریم».
وزیر امور خارجه آلمان، در مورد یوروفایترها بیانیه‌ای صادر کرد. وادفول گفت: «فکر می‌کنم این اتفاق به زودی رخ خواهد داد. فکر می‌کنم می‌تواند امسال اتفاق بیفتد. یوروفایترها مدت زیادی است که در حال تولید هستند و شنیده‌ام که ظرفیت آنها در حال افزایش است. بنابراین، ارسال محموله‌ها به ترکیه به زودی آغاز خواهد شد. با این حال، این تصمیمات توسط شرکت‌ها گرفته خواهد شد. شرکت‌ها می‌توانند این اطلاعات را ارائه دهند. ابتدا، ما به یک توافق‌نامه امضا شده نیاز داریم. این در حال بررسی است».
وادفول به این نیز اشاره کرده که فروش هواپیما به ترکیه، اتخاذ تدابیر دفاعی در برابر اقدامات احتمالی روسیه نیز هست. وادفول گفته است: «به عنوان متحدان ناتو، منافع ما همسو است. بنابراین، ترکیه نه تنها متحد ما در ناتو، بلکه شریک استراتژیک ما نیز هست. همچنین دوست خوبی است. ما می‌خواهیم همکاری بین ترکیه و اتحادیه اروپا و بین ترکیه و ناتو را تقویت کنیم. این برای من بسیار مهم است. زیرا اگر ما مصالحه نکنیم و به عنوان یک عامل بازدارنده در اتحادیه عمل نکنیم، روسیه از این ضعف سوء استفاده خواهد کرد».
به این ترتیب، حالا هم آمریکا و هم مقامات اروپایی، آشکارا ترکیه را به دورشدن از روسیه تشویق می کنند.
یکی دیگر از موضوعات مهم درباره انگیزه ترکیه از خرید جنگنده یوروفایتر اروپایی این است که در صورت نهایی شدن این معامله، خرید اف 16 و اف 35 از آمریکا متوقف خواهد شد یا خیر؟
کارشناسان دفاعی ترکیه می‌گویند: اردوغان همچنان خواهان خرید اف 16 و اف 35 نیز هست اما درخواست آن را مطرح کرده که با اعمال تغییرات جدید، مقداری از مبلغ 23 میلیارد دلاری خرید اف 16 کاسته شود. از دیگر سو، ایده دیگری که توسط بخش صنایع دفاعی ریاست جمهوری ترکیه مطرح شده، این است که خرید یوروفایترهای اروپایی، فعلاً سلاحی برای گذراندن دورانی باشد که هنوز هواپیمای داخلی کاآن تولید نشده و احتمالاً این دوران تا سال 2032 میلادی طول خواهد کشید.
ترکیه و حلقه دفاعی اتحادیه اروپا
یکی از سوالات مهم درباره دلایل اصلی موافقت آلمان با فروش جنگنده یوروفایتر به ترکیه این است: آیا این اقدام نشانه‌ای از احتمال ورود ترکیه به ائتلاف دفاعی جدیدی است که از سوی کشورهای اروپایی تاسیس شده است؟
پس از اتخاذ مواضع تند ترامپ درباره هزینه‌های ناتو و بودجه دفاعی کشورهای اروپایی، فرانسه، آلمان و ایتالیا، سراغ این ایده رفتند که آنها باید علاوه بر عضویت در گروه نظامی ناتو، یک اتحاد دفاعی جدید نیز تشکیل دهند.
به همین منظور، کمیسیون اروپا تاسیس یک صندوق دفاعی 150 میلیارد یورویی را پیشنهاد کرد که البته شامل ترکیه و انگلیس نمی‌شود، مگر اینکه پیمان‌های دفاعی-امنیتی خاصی را با اتحادیه اروپا امضا کنند.
این نشان دهنده تردید در مورد ادغام کامل ترکیه در برخی از پروژه‌های دفاعی اتحادیه اروپا است. به عبارتی دیگر، بعید است در کوتاه مدت، ترکیه به عنوان عضوی از چارچوب تدارکات دفاعی داخلی اتحادیه اروپا پذیرفته شود. صندوق دفاعی اتحادیه اروپا (SAFE) و سایر چارچوب‌ها برای کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا نیاز به توافق‌نامه‌ها/پیمان‌های خاصی با بروکسل دارند.
اخیراً مقامات آلمانی، از مشارکت بالقوه ترکیه در طرح SAFE اتحادیه اروپا حمایت کرده‌اند اما بالاترین سطح تعاملی که در نظر گرفته‌اند، همکاری صنعتی-فنی است و نه ادغام کامل در معماری امنیتی اتحادیه اروپا.
با این حال، یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه، اعلام کرده که ترکیه متحدان خود را تحت فشار قرار خواهد داد تا اجازه دسترسی به بودجه دفاعی اتحادیه اروپا و ایجاد قابلیت دفاعی مشترک با اروپا را به آنکارا بدهند. اما خود گولر نیز به این مساله اذعان کرده که مهمترین موانع، مخالفت‌های یونان و قبرس است. چرا که ترکیه همچنان، خواهان به رسمیت شناخته شدن دولتی به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی» است و مقامات یونان، قبرس، اتحادیه اروپا و سازمان ملل با این ایده مخالفند و آن را مصداق تجزیه جزیره می‌دانند.
انتهای پیام/