گروه سیاسی: ۴۵ سفر در مدت ۴ سال. یعنی چیزی بیشتر از سالی ۱۰ سفر. این آمار تعداد سفرهای حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای است که کمتر کسی بدان توجه می‌کند. رئیس قوه قضائیه به ۶ استان ۲ بار سفر کرده: ایلام، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی و کرمان. رهبر انقلاب ۲ تیرماه ۱۴۰۲، این سفرها و نشست و برخاست‌ها را زیر ذره‌بین بردند و گفتند: «این نشست و برخاست با قشرهای مختلف، خیلی مهم است؛ هم از لحاظ شکلی کار مهمی است، کار بزرگی است، هم از لحاظ نتیجه‌گیری کار مهمی است؛ خب! قوه قضائیه گسترش پیدا می‌کند، فکرش باز می‌شود، افق‌ها در مقابلش روشن می‌شود. با حقوقدان‌ها بنشینید، با افراد مختلف، کارشناس اقتصاد، کارشناس سیاسی، دانشجو، جوان‌هایی که ادعا دارند حرف دارند، استاد، کسبه، روحانیون؛ نشست و برخاست با اینها خیلی مهم است؛ خب! اینها منعکس بشود؛ به شکل درست منعکس بشود؛ یعنی گزارشگری درست انجام بگیرد».
* ۶ تکراری در میان ۴۵ سفر
۶ سفر در سال ۱۴۰۰، ۱۲ سفر در سال ۱۴۰۱، ۱۱ سفر در سال ۱۴۰۲، ۱۰ سفر در سال ۱۴۰۳ و ۶ سفر تا اینجا در سال ۱۴۰۴. گویا این ممارست در انجام سفرهای استانی، رهگیری برنامه‌ای است که تمرکززدایی از تهران را در نظر دارد. رئیس قوه قضائیه سفرها را عمدتاً به بازدید زندان‌ها، حل پرونده‌های پیچیده قضایی، تخصیص بودجه و پیگیری مصوبات سفرهای پیشین یا بخشنامه‌های ابلاغی می‌گذراند و البته گاهی نیز به ایراد سخنرانی در جمع‌های دانشجویی یا جلسات اداری توجه می‌کند.
نگاهی به سخنان او در سفرهای استانی نشان می‌دهد توجه به حقوق مردم در فرآیند دادرسی‌ها مانند اصلاح قرار بازداشت‌ها و کسب رضایت عمومی در مسائل اختلافی، با فراوانی ۴۰ درصد، پربسامدترین مضمون سخنان او بوده است. مبارزه با فساد، بویژه در سطح کلان و در حوزه اقتصادی و البته با تمرکز بر سوژه‌های ملموسی مانند قاچاق سوخت در برخی استان‌ها، مضمون دوم سخنان او با فراوانی ۳۰ درصد را در بر می‌گیرد. تأکید بر اقتصاد مردمی، حمایت از تولید محلی و اشتغال زندانیان با فراوانی تقریبی ۱۵ درصد، مضمون سوم است و مسائل اجتماعی مانند پرونده‌های پرشمار اختلافات خانوادگی و بیکاری بزه‌ساز و موضوعات زیست‌محیطی با ۱۰ درصد فراوانی در رتبه پنجم سخنان اژه‌ای قرار می‌گیرد. در نهایت، سخن از کلیاتی مانند مسأله امنیت و موضوعات روز سیاسی نیز با ۵ درصد در آخرین رده است.
* حضور میدانی مهم است
نگاه رئیس دستگاه قضا به این سفرها به دلیل برنامه‌ریزی موضوعی برای پرداختن به مسائل قوه قضائیه در امتداد آن چیزی است که ضمن حل مسائل و مشکلات مردم و کاهش نابرابری قضایی، «تصویر» قوه قضائیه را در اجتماع می‌سازد. رهبر انقلاب ۲ تیرماه ۱۴۰۳ تأکید کردند این بازدیدها باید ادامه پیدا کند و مفید و لازم است و نشانه مردمی بودن قوه قضائیه است. در واقع، حضور عالی‌ترین مقام قضایی در استان، در کنار کسب اطّلاع از اشکالات در میدان، تلقی مردم در یک استان نسبت به کارآمدی سیاسی جمهوری اسلامی را نیز افزایش می‌دهد. بویژه در مسائلی که حقوقی از مردم تضییع شده و اقتصاد و معیشت یا آرامش و امنیت آنها به خطر افتاده. به تعبیر گویاتر، حضور رئیس قوه قضائیه، غیر از حل گره‌ها و رسیدگی به پرونده‌های پیچیده‌ای که فراگیری گسترده‌ای در میان مردم یک استان دارد، می‌تواند آنها را امیدوار کند و بر تاب‌آوری اجتماعی و طاقت روانی مردم بیفزاید؛ اگرچه شکل و نحوه گزارش‌دهی به مردم با توجه به رسانه‌زدگی اجتماعی باید به صورتی باشد که به افزایش اطلاعات آنان بینجامد، نه آنکه فرسودگی ذهنی آنان را موجب شود.
متأسفانه توجه و اعتنا به سفرهای استانی به دلیل رقابت‌های بعضاً مسموم سیاسی در انتخابات‌های گوناگون از آنچه باید باشد، منحرف شده؛ از این رو کار درست و پرفشار رئیس قوه قضائیه در انجام و استمرار سفرهای استانی مورد غفلت یا کم‌توجهی قرار گرفته. در نگاه برخی صاحب‌نظران سیاسی، یک مدیر برجسته باید در پایتخت بنشیند و به چنان دانش و اشرافی دست پیدا کرده باشد که بدون بازدید میدانی توانایی ارزیابی بخشنامه‌ها و دستوراتی که صادر می‌کند را، داشته باشد. برخی حتی برای آنکه این اقدام مردمی و اصولی را لکه‌دار کنند، به حدیثی از امیرالمؤمنین که مردم شهر الانبار را از استقبال از ایشان بر حذر داشتند، استناد می‌کنند. برخی دیگر نیز که همه چیز را در تقابل سیاسی و رقابت انتخاباتی می‌بینند، کوشش دارند با برچسب‌زنی، حکمرانی مردمی را حرکت پوپولیستی نشان دهند.
* سفرهای کاری نه تفریحی
از سوی دیگر نباید به انتقاد و اشکال برخی که از دستاوردها و نتیجه چنین سفرهایی می‌پرسند، بی‌اعتنایی کرد. در نبود داده‌ها و اطلاعات قابل اطمینان درباره موضوعات مختلف که با پیشرفت فناوری نیز بر پیچیدگی آن افزوده شده، حضور مستقیم یک مدیر می‌تواند دقت او در تصمیمات کلان را بهبود دهد و او را صاحب بینش مدبرانه کند. ایران فقط تهران نیست و فساد هم تنها سرقت یا قاچاق نیست. این حضور و رسیدگی و بازرسی وقتی فهم مدیر از مسائل را بالا برد، قانون را نیز مترقی می‌کند. به سخنرانی آخر رئیس قوه در ایلام توجه کنید. در موضوع مهریه، براساس تجربه تلخی که از زندانیان مهریه به دست آمده و با توجه به هزینه هنگفت زندان برای حکومت و همچنین عوارض سنگینی که بر زندانی بار می‌شود؛ تصمیم‌گیری ساده نیست. اینگونه نیست که تصور شود یک رجوع به نظر کارشناسان، مساله را حل می‌کند. حجت‌الاسلام والمسلمین اژه‌ای در سخنرانی در ایلام به ۲ طرف ماجرا توجه می‌کند؛ حتی اگر راهکار معینی برای آن صادر نکند. مسلم است استفاده از تجربه غرب برای اداره یک سازمان اداری بزرگ مانند یک قوه می‌تواند سودمند باشد اما ادامه بروز جرم و جنایت در تمام کشورها در شرایطی که از نظر فناوری پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شده، نشان می‌دهد همچنان در تحقق عدالت، بشر در همه کشورها با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است.
سخن آخر اینکه شفاف‌سازی نتایج این سفرها با تمرکز بر توضیح مسائلی که شاید برای همگان قابل درک نیست، باید در اولویت قرار گیرد. قوه قضائیه در زمینه اطلاع‌رسانی، با تکیه بر حضور در شبکه‌های اجتماعی و نشست‌های سخنگو توانسته خلاقیت و ابتکار در خور تحسینی را به نمایش بگذارد اما در زمینه تبیین تنها به سخنان رئیس قوه بسنده کرده است. بخش‌های مختلف قوه باید با ابزارها و امکان‌های پرشمار رسانه‌ای، پرونده‌های پیچیده و دشواری که قوه به سختی و با مرارت بسیار روی میز دارد، توضیح دهند و بویژه روی پیشگیری از جرائم سرمایه‌گذاری مضاعفی انجام دهند. نباید از انباشت پرونده‌های جرم و جنایتی که به ذهن مردم وارد می‌شود، در انبار خاطره جمعی ایرانیان غفلت کرد. اگرچه رسیدگی به یک اختلاف یا اتفاق ممکن است زمان زیادی را به خود اختصاص دهد اما می‌توان با یادآوری‌های به موقع مانع رسوب شبهات در ذهن مردم شد. این موضوع بویژه در ورودهای دادستان‌ها به عنوان مدعی‌العموم اهمیت دوچندان دارد. در برخی موضوعات مردم می‌پرسند چرا برای فلانی، این میزان حبس در نظر گرفته شد و برای دیگری، برای مثال، یک‌سوم نفر اول؛ حال آنکه زمینه و شرایط وقوع جرم برای هر ۲ نفر یکسان به نظر می‌رسد. رسوب شبهات، تصویر قوه قضائیه را مخدوش می‌کند و تصمیمات شجاعانه رئیس قوه در سفرهای برنامه‌محوری که در پیش گرفته، کم‌اثر و کم‌سو.
نگاهی به نتایج سفرهای استانی رئیس قوه قضائیه
سفرهای آقای قاضی
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها