تام باراک سفیر آمریکا در ترکیه و فرستاده ویژه آمریکا در سوریه، باز هم به صفحه نخست روزنامه‌های آنکارا بازگشت! او حالا عملاً به سفیر و دیپلمات جنجالی و حاشیه داری تبدیل شده که سخنان او هر بار به دلیلی مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد. با آن که چند روز از سخنرانی تام باراک در نشست بحرین سپری شده، اما روزنامه‌های آنکارا می‌گویند، اظهارات او به عنوان دوست نزدیک دونالد ترامپ مهم است و باید او را جدی گرفت.
باراک ربطی به دنیای سیاست و دیپلماسی نداشته و قبل از آن که به خاطر رفاقت با ترامپ قدم در این مسیر بگذارد، برای مدتی طولانی، با عربستان سعودی و امارات متحده عربی تجارت کرده است.
تام باراک که ظاهراً شناخت دقیقی از نگرش مقامات سیاسی و رسانه‌های ترکیه پیدا کرده، هر چند وقت یک بار، با ذکر یک خاطره یا یک نکته فرهنگی، به اتصال تباری خود با ترکیه اشاره می‌کند.
او قبلاً گفته بود: «پس از جنگ بین ایران و اسرائیل، شاهد آن هستیم که نقش محوری ترکیه در تحولات خاورمیانه پدیدار شده و اکنون، ترکیه کلید ایجاد نظم منطقه‌ای جدید است. حالا اسرائیل در حال بازتعریف است و پس از آن که با ایران جنگید، باید بگوییم: بیایید راه جدیدی ایجاد کنیم. ترکیه، در این راه جدید نقش کلیدی دارد. من خوشحالم در چنین موقعیتی به به عنوان یک دیپلمات ارشد به سرزمین اجدادی‌ام بازگشته‌ام. پدربزرگ من در سال 1900 میلادی با گذرنامه عثمانی و تنها 13 لیره به ایالات متحده مهاجرت کرد».
قرار نیست ترکیه و اسرائیل بجنگند
سخنان تام باراک در سخنرانی نشست منامه درباره روابط آتی بین ترکیه و رژیم صهیونیستی، از سوی تحلیلگران و ناظران سیاسی در آنکارا و استانبول مورد توجه قرار گرفته است.
آنان می‌گویند: این سخنان نشان دهنده آن است که آمریکا نقشه راه ویژه‌ای برای روابط ترکیه – اسرائیل دارد. باراک گفته است: «ترکیه و اسرائیل با یکدیگر در جنگ نخواهند بود و شما از دریای خزر تا دریای مدیترانه، شاهد همکاری آنها خواهید بود».
عصمت اُزچلیک از تحلیلگران مشهور ترکیه درباره این سخن تام باراک می‌گوید: «وقتی که تأکید مکرر تام باراک بر همکاری ترکیه و اسرائیل را می‌شنویم، باید از خودمان بپرسیم: آیا خبری هست و چیزهایی در پشت پرده روی داده که ما از آنها بی‌خبریم؟ او قبلاً و در مصاحبه با روزنامه خبرترک هم به معماری صلح در خاورمیانه و گسترش توافق ابراهیم اشاره کرده بود. بیایید تصور کنیم، محوری متشکل از ترکیه، اسرائیل، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، سوریه، لبنان، عراق، اردن و در سمت شمال، آذربایجان، ارمنستان.... این یک ترکیب ویژه برای یک موازنه منطقه‌ای نوین است. یا تام باراک، واقعاً جاه طلب و بلندپرواز است و آرزوهایش را بر زبان می‌آورد، یا موضوعاتی در میان است و ما اطلاع نداریم».
چلیک در ادامه می‌گوید: «چیزی که قبلاً به نام کریدور زنگه زور نامیده می‌شد، حالا به نام جاده ترامپ، شناخته می‌شود! این یعنی، در آینده مزدوران آمریکایی به منطقه خواهند آمد. هم در سوریه و هم در زنگه زور، ترامپ اهدافی دارد که اجرای آنها را به تام باراک سپرده است. در نتیجه باید از خودمان بپرسیم در بازی ترامپ و باراک و حمایت آنها از اسرائیل که جان 70 هزار فلسطینی را گرفت، چطور می‌توان به ادعای صلح باور داشت. از این گذشته، ترکیه در کجای این تحولات قرار دارد؟ محوریت ترکیه در این معادلات، چه هزینه‌ای برای ما خواهد داشت؟ ترامپ و تام باراک، مداوماً از ترکیه ستایش می‌کنند. اگر آمریکایی‌ها بیش از حد از ما ستایش کنند، باید بفهمیم که اوضاع خطرناک است. مقامات ما باید بفهمند که اعتماد به آمریکا به ما آسیب می‌رسانند».
خزر تا مدیترانه؟
اشاره تام باراک به قوس جغرافیایی وسیع همکاری ترکیه و رژیم صهیونیستی از خزر تا مدیترانه، به معنی آن است که بر اساس سناریوی واشنگتن، جمهوری آذربایجان در این مسیر در کنار ترکیه قرار دارد تا علاوه بر حوزه انرژی، در بخش امنیت نیز هماهنگی‌های گسترده‌ای صورت بگیرد. در ادامه مسیر این سناریو، راه‌هایی هم برای تعامل باکو – دمشق در نظر گرفته شده و توافق اولیه بین دولت احمد الشرع با مقامات باکو برای اکتشافات نفت و گاز، مبتنی بر همین موضوع است.
غرب چه می‌گوید؟
بسیاری از اندیشکده‌ها و تحلیلگران غربی بر اساس سخنان تام باراک، به این اشاره کرده‌اند که نزدیکی عمل‌گرایانه ترکیه و رژیم صهیونیستی امکان‌پذیر است و در حوزه‌هایی مانند اطلاعات و امنیت، تجارت و انرژی، زمینه برای همکاری وجود دارد. اما نمی‌توان موانع ساختاری را بی‌اهمیت تلقی کرد.
موسسه بروکینگز بر این باور است که «مثلث آمریکا، ترکیه، اسرائیل شایان اهمیت است. چرا که بر اساس روابط مثلثی و تعاملی و میانجیگری آمریکا، نیازهای استراتژیک همدیگر را متعادل می‌کنند و همکاری می‌تواند در زمینه امنیت و فناوری تعمیق یابد، ولو اگر در غزه و سوریه در سطح محدودی به توافق برسند».
همچنین شورای آتلانتیک، به دنبال القای این موضوع است که «تحولات خاورمیانه و تغییرات منطقه‌ای پس از 2023، فرصت‌هایی را برای آنکارا و تل‌آویو به عنوان برندگان نسبی ایجاد کرده است. بنابراین هر دو می‌توانند از پیوندهای جدید تجاری، انرژی و دفاعی استفاده کنند، اما باید رقابت با ایران و واکنش‌های سیاسی محلی را مدیریت کنند».
ولی شورای روابط خارجی اروپا، به بررسی تبعات و پیامدهای رقابت احتمالی بین ترکیه و رژیم صهیونیستی اشاره و توصیه کرده: «اروپایی‌ها باید قبل از بدتر شدن رقابت ترکیه و اسرائیل، آنکارا را برای مدیریت پرونده‌ها درگیر کنند. زیرا این رابطه برای ثبات منطقه‌ای مهم است».
چنین چیزی به این معنی است که از دید اندیشکده‌های اروپایی، اگر ترکیه از بازی‌های جدید آمریکا و اسرائیل، بیرون نگه داشته شود، می‌تواند مانع ایجاد کند. ولی در صورتی که به بازی راه داده شود و با سناریوهای مختلف درگیر شود، ظرفیت برای افزایش رابطه ایجاد خواهد شد. در نتیجه بعید نیست در پرتو چنین توصیه هایی، مقامات صهیونیستی در آینده، حتی به حضور نظامیان ترکیه در جمع نیروهای محافظ صلح در غزه رضایت دهند.
ولی منتقدان چنین استدلال می‌کنند که این دیدگاه‌ها، شکاف‌های داخلی در ترکیه، مسئله حل نشده فلسطین و بی‌ثباتی روابط ترکیه و اسرائیل را نادیده می‌گیرد.
در مجموع باید گفت: اظهارات تام باراک درباره احتمال پدیدار شدن همکاری گسترده بین ترکیه و رژیم صهیونیستی از گستره‌ای وسیع همچون «خزر تا مدیترانه» یک طرح آرمانی و جهت نفوذ را نشان می‌دهد، نه تضمین فوری همسویی کامل.
انتهای پیام/