درگیری‌های اخیر در سودان، که به عنوان جنگ داخلی سودان (2023–تاکنون) شناخته می‌شود، از 15 آوریل 2023 (25 فروردین 1402) آغاز شد.
این درگیری عمدتاً بین دو جناح رقیب نظامی، یعنی نیروهای ارتش سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای واکنش سریع به فرماندهی ژنرال محمد حمدان دقلو (معروف به حمیدتی) است.
دلیل اصلی درگیری
دلیل اصلی این جنگ، مبارزه برای قدرت و عدم توافق بر سر ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش بود. درگیری‌ها پس از هفته‌ها تنش بر سر طرح ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش و اختلاف بر سر جدول زمانی انتقال قدرت به غیرنظامیان و رهبری نیروی یکپارچه شروع شد.
درگیری‌ها ابتدا در پایتخت، خارطوم و مناطق کلیدی مانند دارفور شدت گرفت و به سرعت به یک جنگ داخلی تمام‌عیار تبدیل شد.
مصر به عنوان یکی از نزدیک‌ترین همسایگان سودان و شریک استراتژیک آن، از تحولات اخیر جنگ داخلی سودان به ویژه سقوط الفاشر، پایتخت استان دارفور شمالی، به دست نیروهای واکنش سریع در 26 اکتبر 2025 به شدت نگران است.
این شهر، آخرین پایگاه ارتش سودان در دارفور، پس از محاصره 18 ماهه و حملات شدید، سقوط کرد و منجر به کشته شدن حداقل 1500 نفر (از جمله در بیمارستان‌ها و کمپ‌های آوارگان) و آوارگی بیش از 60 هزار نفر شد.
مصر این رویداد را نه تنها یک فاجعه انسانی، بلکه تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی، ثبات منطقه‌ای و منافع اقتصادی خود می‌بیند.
دلایل اصلی این نگرانی‌ها را می‌تواند موارد زیر برشمرد:
1. تهدید امنیت مرزی و خطر نفوذ گروه‌های تکفیری
مصر با سودان حدود 1270 کیلومتر مرز مشترک دارد. سقوط الفاشر و کنترل شبه نظامیان واکنش سریع بر کل دارفور، خطر گسترش درگیری‌ها به سمت شرق (به سوی مرزهای مصر) را افزایش می‌دهد. مصر نگران است که گروه‌های شبه نظامی وابسته به واکنش سریع به سمت شمال حرکت کنند و مرزها را تهدید نمایند.
مصر همچنین نگران است که این بی‌ثباتی، به حضور گروه‌های تکفیری مانند القاعده یا داعش منجر شود که از درگیری و هرج و مرج در سودان برای نفوذ به سینا یا مرزهای جنوبی مصر استفاده کنند.
مصر از طریق حمایت از ارتش سودان تلاش می‌کند ارتش سودان را به عنوان سپر دفاعی حفظ کند، زیرا واکنش سریع که از سوی امارات حمایت می شود را تهدیدی برای حاکمیت ارتش سودان می‌بیند.
2. بحران مهاجران و کوچ آوارگان
جنگ سودان تاکنون بیش از 12 میلیون نفر را آواره کرده و مصر میزبان حدود 500 هزار تا 1 میلیون سودانی (شامل 210 هزار پناهنده رسمی تا ژوئن 2025) است. سقوط الفاشر و آوارگی تازه (بیش از 36 هزار نفر به سمت کمپ‌هایی مانند طوویله) می‌تواند موج جدیدی از مهاجران را به سمت مرزهای مصر بکشاند.
اقتصاد مصر که متکی به کشاورزی و گردشگری است و با تورم و رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند، تحت فشار قرار می‌گیرد. به همین دلیل مصر از سازمان ملل خواسته تا کمک‌های بیشتری برای مدیریت این بحران ارائه دهد، اما سقوط شهرها مانند الفاشر بر نگرانی قاهره افزود.
3. تهدید امنیت آبی
رود نیل، منبع 97 درصدی آب مصر، از سودان عبور می‌کند. بی‌ثباتی در سودان می‌تواند بر سدهای مرزی در سودان تأثیر بگذارد و مدیریت آب را مختل کند. مصر، که با بحران آب روبرو است، سقوط مناطق غربی سودان را به عنوان ریسکی برای جریان آب و کشاورزی خود می‌بیند.
گزارش‌های مؤسسه بحران بین‌المللی تأکید می‌کنند که حفظ وحدت سودان (تحت حاکمیت ارتش) برای مصر حیاتی است، زیرا تقسیم سودان به دو بخش شرقی و غربی و تجزیه احتمالی این کشور می‌تواند کنترل منابع آبی را پیچیده‌تر کند.
4. نگرانی‌های ژئوپلیتیکی و رقابت‌های منطقه‌ای
مصر بخشی از گروه "کواد" (با آمریکا، عربستان و امارات) است که در سپتامبر 2025 نقشه راهی برای آتش‌بس سه‌ماهه و انتقال به حکومت مدنی پیشنهاد داد، اما سقوط الفاشر بلافاصله پس از نشست واشنگتن (26 اکتبر)، این تلاش‌ها را ناکام گذاشت. رقابت بازیگران فرامنطقه ای برای حمایت از یک طرف درگیری ، سودان را به عرصه ای برای رقابت و دخالت های خارجی تبدیل کرده است.
سقوط الفاشر، حضور نیروهای واکنش سریع را در غرب سودان تثبیت می‌کند و خطر تجزیه دائمی سودان (شرق تحت حمایت ارتش، غرب تحت کنترل شبه نظامیان واکنش سریع) را افزایش می‌دهد که با منافع مصر برای یک سودان متحد و باثبات مغایرت دارد.
مصر کشتارهای نیروهای واکنش سریع را محکوم کرده و خواستار آتش‌بس فوری و دسترسی بشردوستانه شده و سفیر سودان در قاهره امارات را متهم به حمایت از شبه نظامیان مسلح واکنش سریع کرده است.
بنابرین مصر نه تنها به عنوان میانجی ، بلکه به عنوان کشوری که ثبات سودان را بخشی از امنیت ملی خود می‌داند، رفتار می‌کند. قاهره خواستار تحقیقات بین‌المللی در مورد جنایات صورت گرفته در سودان و بازگشایی کریدورهای بشردوستانه است و هر گونه بی ثباتی داخلی در سودان را در درازمدت خطری برای امنیت ملی این کشور می داند و سعی دارد از گسترش پیامدهای این درگیری به داخل مرزهای این کشور جلوگیری کند.
انتهای پیام/