سیدعلی موسوی: صبح ۲۰ آبان، یک تصویر دستکاری‌شده از صفحه نخست روزنامه «پیام سپیدار» – نشریه رسمی استان البرز – مانند ویروسی در شبکه‌های اجتماعی پخش شد؛ تیتر جعلی «از زمان آغاز روند خشک شدن سد تا شهریور ۱۴۰۴، ۷۴ پیکر مجهول‌الهویه در بستر سد کشف شده است». این خبر، بدون هیچ سند معتبر، بلافاصله به گمانه‌زنی‌های بی‌پایه و اساس دامن زد. کاربران، آن را به قربانیان حوادث سال‌های اخیر - از اعتراضات تا ناپدیدشدگان - نسبت دادند و این شایعه موجی از وحشت و خشم عمومی را برانگیخت. این شایعه، نمونه‌ای کلاسیک از اخبار جعلی است؛ خبری که نه بر پایه واقعیت، بلکه بر پایه دستکاری دیجیتال و پروپاگاندا بنا شده. رسانه‌هایی مانند «کیهان لندن» – که به عنوان منبع معاند شناخته می‌شود – آن را بازنشر کردند و جزئیات هولناکی افزودند: «پیکرهایی با دست و پای بسته، پیچیده در پلاستیک، فرش یا موکت، بدون اطلاع‌رسانی قضایی درباره هویت یا علت مرگ». ادعا شد این بخش از خبر در نسخه وب روزنامه حذف شده اما وب‌سایت‌هایی چون «رویداد ۲۴» آن را پوشش دادند. واقعیت اما ساده‌تر و تلخ‌تر بود: روزنامه سپیدار هرگز چنین مطلبی منتشر نکرده بود. مطلب اصلی، تنها به افت تراز سدهای البرز و هشدارهای زیست‌محیطی پرداخته بود. واکنش زنجیره‌ای دستگاه‌های دولتی، نشان‌دهنده عمق نفوذ این شایعه بود.
- قدرت‌الله سیف، معاون سیاسی- امنیتی استانداری البرز در گفت‌وگویی فوری خبر را تکذیب کرد و آن را توطئه «رسانه‌های معاند و کانال‌های خارج از کشور» خواند که هدف‌شان «تشویش اذهان عمومی و تخریب اعتماد مردم» است.
ـ روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای البرز با بیانیه‌ای رسمی، آن را «کذب، غیرمستند و فاقد مبنای فنی و میدانی» توصیف کرد.
ـ خبرگزاری‌هایی مانند مهر و ایسنا هم وارد میدان شدند. مهر بر اساس گزارش میدانی، هیچ ثبت رسمی از کشف جسد را تأیید نکرد و ایسنا نقل کرد پزشکی قانونی البرز طی هفته‌های اخیر هیچ پیکری از سد امیرکبیر (کرج) دریافت نکرده است.
ـ روزنامه پیام سپیدار، قربانی این دستکاری، بیانیه‌ای صادر کرد و تصویر را «کاملاً ساختگی» خواند: «هیچ ارتباطی با مطالب واقعی روزنامه ندارد».
ـ حتی قوه قضائیه برای جلوگیری از تکرار، پرونده‌ای قضایی در دادستانی کرج تشکیل داد تا با عاملان انتشار این دروغ مقابله کند. این ماجرا، فراتر از یک شایعه محلی، زنگ خطری است برای عصر اطلاعات. این شایعه بر پایه تکنیک «دروغ گوبلزی» استوار است؛ کاری از ژوزف گوبلز، وزیر پروپاگاندای نازی‌ها که باور داشت «دروغ را آنقدر تکرار کن که به عنوان حقیقت پذیرفته شود». شایعه سد کرج، بدون سند، با تکرار گسترده در تلگرام، ایکس و اینستاگرام، به سرعت به یک «حقیقت جمعی» تبدیل شد. هدف؛ نه اطلاع‌رسانی، بلکه برانگیختن ترس، شکاف اجتماعی و بی‌اعتمادی به نهادها. در جهانی که هوش مصنوعی و ابزارهای ویرایش دیجیتال، مرز واقعیت و حقیقت را محو کرده، چنین دروغ‌هایی آسیب‌پذیری جوامع را عریان می‌کند.
برای مقابله، راهکارها روشن است:
- بررسی منابع: همیشه سراغ نشریات رسمی و خبرگزاری‌های معتبر بروید. یک تصویر؟ با ابزارهای جست‌وجو تصاویر را چک کنید.
- آگاهی عمومی: آموزش سواد رسانه، کلیدی است. به یاد داشته باشید حقیقت بر شواهد استوار است، نه بر هیجان.
شایعه ۷۴ (یا گاهی ۷۶) جسد در سد کرج، فاقد هرگونه اعتبار است. این تنها یک یادآوری تلخ است: در عصر دیجیتال، مراقب باشید موج شایعات شما را نبرد. حقیقت، همیشه پیروز است، البته اگر به آن فرصت دهیم.
۱۳ میلیون بازدید برای خبر جعلی سد کرج
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها