گروه سیاسی: ۲۷ و ۲۸ آبان، رشت میزبان نخستین اجلاس استانداران استان‌های ساحلی کشورهای حاشیه دریای خزر است؛ نشستی با هدف تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، افزایش تعاملات اقتصادی و هماهنگی در زمینه توسعه پایدار و حفاظت محیط زیست. از روسیه مقامات استان‌های آستراخان، داغستان و کالمیکیا، از جمهوری آذربایجان مقام‌هایی از استان‌های باکو، لنکران و سومقاییت، از قزاقستان مقام‌های استان‌های مانگیستایو و آتی‌رائو و از ترکمنستان مقامات استان بالکان در این اجلاس حضور دارند تا در مجموع ۹ منطقه خارجی و ۵ استان ایرانی در این نشست حضور داشته باشند. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه صبح دیروز پس از ورود به گیلان، با بیان اینکه استان‌های ساحلی خزر ظرفیت‌های مهمی در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای دارند، گفت: مسائل مرتبط با دریای خزر به دلیل گستردگی و اهمیت اقتصادی و محیط زیستی، نیازمند همفکری و هماهنگی بیشتر میان استان‌های ساحلی است و برگزاری این نشست می‌تواند در حل بسیاری از موضوعات نقش‌آفرین باشد. عراقچی همچنین با اشاره به سیاست دولت در توزیع میزبانی اجلاس‌های بین‌المللی در استان‌ها تصریح کرد: در دوره جدید، تلاش شده نشست‌های منطقه‌ای و جهانی تنها در تهران متمرکز نباشد؛ چنانکه اجلاس وزرای خارجه برخی کشورها در مشهد برگزار شد و برنامه‌های مشابهی برای دیگر استان‌ها نیز در دست اجراست. وی با بیان اینکه برگزاری اجلاس استانداران ساحلی خزر در رشت کاملاً با ماهیت دریای خزر و نقش گیلان در این حوزه همخوانی دارد، افزود: بسیار امیدوارم خروجی این نشست به توسعه همکاری‌های اقتصادی، تقویت گردشگری و ارتقای تعاملات سیاسی میان کشورهای حاشیه خزر منجر شود.
* خزر فقط یک پهنه آبی نیست
در آیین افتتاحیه این اجلاس، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه با بیان اینکه آینده خزر باید بر صلح، همکاری، رفاه و مشارکت برد-برد استوار شود، گفت: دریای خزر یک حوزه تمدنی، اقتصادی، محیط زیستی و امنیتی واحد است که سرنوشت استان‌های کشورهای حاشیه خزر را به هم پیوند داده است. از نظر کاظم غریب‌آبادی، استان‌های ساحلی در هر ۵ کشور، نقش مهمی را در مدیریت منابع غنی خزر بر دوش دارند؛ از شیلات ارزشمند این دریا گرفته تا ذخایر حیاتی انرژی، از بنادر تجاری گرفته تا مسیرهای ترانزیتی و کریدورهای بین‌المللی، هر یک به نحوی با حوزه تحت مدیریت و برنامه‌ریزی شما ارتباط دارد. در خزر، امنیت، توسعه و محیط زیست ۳ موضوع جدا از هم نیستند؛ ۳ رکن یک واقعیت واحدند. پایداری محیط زیست شرط تداوم شیلات، گردشگری، انرژی و ترانزیت است؛ امنیت نیز شرط توسعه اقتصادی است و توسعه پایدار شرط امنیت بلندمدت. وی افزود: استان‌های ما باید با تبادل تجربه و هماهنگی عملی، سازوکاری مشترک برای مقابله با چالش‌های اقلیمی، آلودگی دریایی، مدیریت بحران و حفاظت از اکوسیستم خزر ایجاد کنند. با تعریف پروژه‌های مشترک میان استان‌های کشورهای ساحلی در حوزه‌هایی مانند شیلات، گردشگری، انرژی، محیط زیست، مدیریت بحران، بنادر و ترانزیت، می‌توانیم خزر را از یک پهنه همکاری بالقوه به یک حوزه همکاری بالفعل تبدیل کنیم.
* رابطه ایران با روسیه راهبردی است
وزیر امور خارجه در سخنانی در افتتاحیه این همایش با اشاره به اینکه به همان میزان که خلیج فارس و حوزه پیرامونی آن برای ما اهمیت دارد، حوزه دریای خزر هم مهم است، گفت: مسائل بسیار مهمی در این حوزه داریم و کشورهای ساحلی دریای خزر، با درک اهمیت این منطقه و منافع مشترک و بعضاً نگرانی‌های مشترکی که وجود دارد، سال‌هاست همکاری‌های مشترک را آغاز کرده‌اند. سیدعباس عراقچی همچنین با تصریح اینکه همسایگان اولویت ما هستند، ادامه داد: مهم‌ترین اصل محوری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اولویت‌دهی به همسایگان است و ایران برای گسترش روابط با همسایگان و استفاده از ظرفیت‌های بزرگ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی با همسایگان خود برنامه‌ریزی دارد. به گفته وی، حوزه دریای خزر، هم در بحث انرژی، هم در بحث کریدورها و راه‌های ترانزیتی اهمیت دارد. همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین کشورهای این حوزه با استفاده از مسیر دریای خزر، اهمیت فوق‌العاده‌ای را برای همه کشورهای عضو دارد.
* خزر؛ پل دوستی و توسعه منطقه‌ای
در حاشیه این اجلاس، سفیران و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در روسیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان با وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کردند. عراقچی با اشاره به نقش تسهیل‌گری وزارت امور خارجه در بهبود روابط اقتصادی خارجی، بر اهمیت تقویت ارتباطات سفرا با مسؤولان ذی‌ربط استانی بویژه بخش‌های اقتصادی، اتاق‌های بازرگانی و مناطق آزاد استان‌های ساحلی خزر به منظور گسترش مناسبات با کشورهای ساحلی دریای خزر تاکید کرد. همزمان با این دیدارها و نشست‌های دیپلماتیک، اتاق‌های بازرگانی استان‌های گیلان، قزوین، سمنان، قزاقستان، روسیه و VTB بانک و میربیزنس بانک روسیه نیز در نمایشگاهی با عنوان «کاسپین اکسپو ۲۰۲۵» حضور دارند. شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه‌های بازرگانی، صنایع غذایی، پتروشیمی، خدمات فنی - مهندسی، انرژی، حمل‌ونقل، گردشگری و صنایع دستی در این نمایشگاه، ظرفیت‌های کشور را در عرصه‌های بین‌المللی معرفی می‌کنند. شاید بتوان گفت این نمایشگاه گردهمایی‌ای چندملیتی است که می‌تواند نقطه آغاز همکاری‌های اقتصادی پایدار بین ایران و کشورهای حاشیه دریای خزر باشد.
* از اجلاس تا قرارداد
این اجلاس با هدف ایجاد سازوکار دائمی همکاری میان استان‌های ساحلی و تقویت ارتباطات اقتصادی، فرهنگی، محیط زیستی و گردشگری با یک پنل عمومی و ۳ پنل تخصصی تلاش دارد در حوزه‌های همکاری‌های منطقه‌ای، اقتصادی، فرهنگی، لجستیک، محیط زیست و گردشگری راه‌های جدید همکاری را میان ۵ کشور ساحلی دریای خزر پیدا کند. پنل اقتصاد در سرفصل‌های «سرمایه‌گذاری و توسعه منطقه‌ای»، «تجارت، صنعت، کشاورزی و گردشگری» و «سرمایه‌گذاری مشترک و نقش فرهنگ در برندسازی گردشگری»، پنل ترانزیت با عناوین «لجستیک و توسعه کریدور شمال - جنوب»، «توسعه مسیرهای ترانزیتی دریایی، زمینی و ریلی»، «همکاری گمرکی و تقویت کریدور بین‌المللی شمال - جنوب» و پنل محیط زیست با عناوین «شیلات و احیای زیست‌بوم دریای خزر»، «حفاظت از تالاب‌ها و منابع آبزی» و «مدیریت تنوع زیستی و توسعه اقتصاد سبز» در ۲ روز برگزار می‌شود.
* گام مهم اجرای کریدور ترانزیتی شمال - جنوب
وزیر امور خارجه پس از سخنرانی در این اجلاس در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما با اشاره به نقش مهم اجلاس خزر در اجرای کریدور ترانزیتی شمال - جنوب تأکید کرد این کریدور نقش بسیار مهمی در اتصال ۲ منطقه آسیای مرکزی و قفقاز به حوزه خلیج فارس ایفا می‌کند. از نظر او حفظ امنیت و روابط اقتصادی، سیاسی و ترانزیت حوزه خزر و دیپلماسی استانی مهم‌ترین هدف اجلاس دریای خزر است: «ما اجلاس‌های سران کشورهای حوزه خزر را داشتیم، اجلاس وزرای خارجه را داریم، نشست وزرای تخصصی نیز هر از گاهی تشکیل می‌شود. این یک ابتکار جدید است که استاندارهای همجوار دریای خزر در ۵ کشوری که در حوزه خزر قرار دارند، یکدیگر را ملاقات کنند، با ظرفیت‌های یکدیگر آشنا شوند، با مشکلات موجود هم آشنا شوند و جهت حل مشکلات زیست‌محیطی همفکری کنند».