در سال‌های اخیر، شبکه‌های اجتماعی به میدانی تازه برای تبلیغ دارو تبدیل شده‌اند. بسیاری از این تبلیغات در قالب تجربه شخصی یا توصیه دوستان منتشر می‌شود، بدون آنکه مخاطب متوجه شود با یک محتوای تجاری روبه‌روست. پلتفرم‌هایی مانند ایکس اکنون به بستری تبدیل شده‌اند که شرکت‌های دارویی می‌توانند با عبور صریح از قوانین، محصولات خود را در معرض چشم میلیون‌ها کاربر قرار دهند. این روند، سلامت عمومی را تهدید می‌کند، چرا که مصرف‌کنندگان ممکن است بدون مشورت با پزشک یا آگاهی کافی، تحت تأثیر این تبلیغات قرار گیرند.
سرعت انتشار محتوا در فضای مجازی بسیار بالاست و قوانین موجود توان مقابله با این حجم تبلیغات پنهان را ندارد. این چالش تنها مختص ایران نیست؛ در سطح جهان نیز نهادهای سلامت با مشکل مشابهی مواجهند. تبلیغ دارو در فضای آنلاین به یک بازی پیچیده میان محتوا، مخاطب و قانون تبدیل شده که نیازمند نظارت جدی‌تر و قوانین به‌روزتر است.
* گسترش تبلیغات پنهان و خطرات آن
در ایران، این مساله به شکل حادتری ظاهر شده. برای مثال، تبلیغات داروهای گیاهی در عطاری‌ها و فضای مجازی اغلب بدون نظارت واقعی انجام می‌شود و بسیاری از محصولات آلوده به مواد مخدر هستند که کاربران ناآگاه را وابسته می‌کند.
مواردی مانند فروش «داروی تجاوز» در تلگرام یا شبکه‌های اجتماعی که با قیمتی حدود 1.5 میلیون تومان برای هر ورق عرضه می‌شود، نشان‌دهنده عمق فاجعه است. این داروها بی‌بو و بی‌مزه هستند و می‌توانند قربانی را برای ساعاتی بی‌هوش کنند که این امر به افزایش موارد تجاوز کمک می‌کند.
حتی دسترسی به چنین محصولاتی در کمتر از یک ساعت ممکن است و فروشندگان از رمزارز برای پرداخت استفاده می‌کنند تا ردیابی سخت‌تر شود.
در سطح جهان، سازمان‌هایی مانند FDA در آمریکا بشدت با تبلیغات فریبنده دارو مقابله می‌کنند. برای نمونه، اخیراً FDA بیش از ۲۰۰ نامه اخطار برای شرکت‌های دارویی ارسال کرده و حتی برخی تبلیغات را به دلیل عدم افشای ریسک‌ها متوقف کرده است. تحقیقات نشان می‌دهد ۸۸ درصد تبلیغات داروهای پرفروش توسط افراد یا سازمان‌هایی منتشر می‌شود که قوانین تعادل عادلانه (Fair Balance) را رعایت نمی‌کنند، یعنی مزایا را برجسته می‌کنند اما ریسک‌ها را پنهان.
همچنین قرار گرفتن در معرض تبلیغات مواد مخدر غیرقانونی در رسانه‌های اجتماعی، احتمال خرید از طریق این پلتفرم‌ها را افزایش می‌دهد.
* نیاز به اصلاح فوری
این وضعیت نه‌تنها سلامت افراد را به خطر می‌اندازد، بلکه اعتماد عمومی به سیستم پزشکی را از بین می‌برد. در ایران، خرید برای سوءمصرف داروهای اعصاب و روان در بازار سیاه مانند ناصرخسرو رو به افزایش است؛ جایی که داروهایی مانند ریتالین یا دیازپام با قیمت‌های نجومی فروخته می‌شود.
همچنین تبلیغات شبه‌علم در فضای مجازی، خانواده‌ها را به سمت خرافات و درمان‌های غیرواقعی سوق می‌دهد.
برای مقابله، نیاز به نظارت جدی‌تر از سوی نهادهایی مانند وزارت بهداشت و قوه قضائیه است.
در سطح جهان، سیاست‌هایی مانند جرم‌انگاری تبلیغات فریبنده مؤثر بوده است.
در نهایت، آموزش عمومی و قوانین به‌روز برای پلتفرم‌ها ضروری است تا این «بازی پیچیده» به نفع سلامت جامعه پایان یابد. بدون اقدام فوری، این تهدید خاموش می‌تواند به یک بحران بزرگ تبدیل شود.
تبلیغات پنهان دارو در شبکه‌های اجتماعی تهدیدی خاموش برای سلامت عمومی
ارسال نظر
تازه ها