نفس‌های خاکستری پایتخت

گروه اجتماعی: در پی تداوم آلودگی هوا و افزایش غلظت آلاینده‌ها بویژه ذرات معلق کوچک‌تر از 2.5 میکرون در تهران، اداره کل هواشناسی استان نسبت به افزایش آلودگی هوا تا اواخر هفته هشدار داد و خودداری از تردد غیرضرور را طی این روزها به مردم توصیه کرد.
طبق اعلام اداره کل هواشناسی استان تهران، از اول هفته تا چهارشنبه ۵ آذر سکون جو با افزایش محسوس غلظت آلاینده‌های جوی و تشدید کاهش کیفیت هوا پیش‌بینی می‌شود، به طوری که دیروز جمعه با وجود تعطیلی و کاهش تردد خودروها اما شاخص آلودگی هوای تهران در چند نقطه از پایتخت به ۱۵۰ رسید و در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت؛ آلودگی‌ای که گویا دست از سر ساکنان کلانشهرها بر نمی‌دارد. 
گزارش‌های موجود از وضعیت هوای تهران حاکی است از ابتدای امسال تاکنون کیفیت هوای پایتخت ۶ روز در وضعیت پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۱۰۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۸ روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز در شرایط خطرناک قرار داشته است؛ شرایط خطرناک آب و هوایی که به گفته کارشناسان از امروز با افزایش تردد خودروها، همچنین سکون جو تداوم آن با غلظت بیشتر آلاینده‌ها دور از انتظار نیست. آلودگی هوا در کلانشهرها بویژه تهران در حالی نفس‌ها را به شماره انداخته است که قرار بود با اجرای قانون هوای پاک، آلودگی هوا بتدریج کاهش یابد ولی طبق اظهارات کارشناسان و نمایندگان مجلس، پس از سال‌ها عملیاتی شدن اما تاکنون کمتر از 15 درصد تکالیف چنین قانونی اجرایی شده است. 
اکنون با ورود به فصول سرد سال و بروز پدیده وارونگی هوا باز هم نفس کشیدن برای ساکنان شهرهای بزرگ سخت شده است؛ معضلی که هر سال خیلی‌ها را به کام مرگ فرو می‌برد ولی تاکنون اقدام خاصی برای حل این پدیده شوم انجام نشده است. برخی وجود خودروهای فرسوده و دود ناشی از آن را عامل اصلی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ عنوان می‌کنند اما به جای خروج اینگونه خودروها از چرخه فعالیت، روز به روز بر تعداد و تردد آنها افزوده می‌شود.
* جو پایدار و آسمان صاف تا پایان هفته
هوای کلانشهر تهران و اغلب شهرهای پرجمعیت کشور طی روزهای آینده به دلیل تداوم پایداری جو و نبود باد مؤثر، همچنین وارونگی هوا آلوده پیش‌بینی  شده است. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از جوی پایدار برای اغلب مناطق کشور خبر داد و گفت: این وضعیت در شهرهای صنعتی و پرجمعیت سبب افزایش غلظت آلاینده‌های جوی خواهد شد که در صورت عدم مهار منابع آلاینده‌ها شاخص آلودگی به آستانه خطرناک خواهد رسید. 
صادق ضیاییان درباره شرایط جوی کشور اظهار کرد: بر اساس تحلیل آخرین نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی تا اواخر هفته جاری در غالب مناطق کشور جو پایدار و آسمان صاف است که در شهرهای صنعتی و پرجمعیت سبب افزایش غلظت آلاینده‌های جوی خواهد شد که در صورت عدم مهار منابع آلاینده‌ در مناطق پرتردد و صنعتی شاخص آلودگی به آستانه خطرناک خواهد رسید. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا درباره وضعیت جوی تهران طی روزهای آینده نیز اظهار کرد: آسمان تهران شنبه (اول آذر) صاف همراه با غبار محلی در صبح و ناسالم با حداکثر دمای ۱۸ و حداقل ۸ درجه سانتیگراد و طی یکشنبه (۲ آذر) صاف همراه با غبار محلی در صبح و ناسالم با حداقل دمای ۱۰ و حداکثر ۱۹ درجه سانتیگراد پیش‌بینی می‌شود. اداره کل هواشناسی استان تهران نیز نسبت به افزایش آلودگی هوای تهران تا اواخر هفته هشدار داد و خودداری از تردد غیرضروری را توصیه کرد. این اداره کل  با صدور هشدار نارنجی‌رنگ آورده است: از شنبه تا چهارشنبه 5 آذر سکون جو با افزایش محسوس غلظت آلاینده‌های جوی بویژه ذرات کوچک‌تر از 2.5 میکرون و تشدید کاهش کیفیت هوا بویژه در ساعت‌های شب تا اوایل صبح در نیمه جنوبی و مناطق مرکزی تهران با افزایش غبار محلی و کاهش دید همراه است. خودداری همه از تردد غیرضروری در ساعت‌های اوج آلودگی هوا، استفاده از ماسک بهداشتی برای تردد در مناطق پرتردد شهری، آمادگی دستگاه‌های امدادرسان بویژه بخش‌های بهداشت و درمان لازم است. بر پایه واکاوی الگوهای همدیدی و بررسی نقشه‌های پیش‌یابی، طی 5 روز آینده وضعیت جوی استان تهران، صاف تا کمی ابری، گاهی همراه با وزش باد ملایم پیش‌بینی می‌شود.
* مرگ سالانه بیش از ۵۰ هزار هموطن بر اثر آلودگی هوا
آلودگی هوا در حالی هر سال به جای مهار این معضل در پی اجرای قانون هوای پاک بیشتر می‌شود که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هشدار نسبت به مرگ سالانه بیش از ۵۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا در کشور، خواستار توجه جدی همه دستگاه‌ها به توسعه انرژی‌های خورشیدی و پاک برای مقابله با این بحران شد. وی بر اهمیت ارتقای همکاری‌های علمی و بین‌المللی در این زمینه و کاهش میزان آلودگی هوا و پیشگیری از مرگ و میر ناشی از آن تأکید کرده است. به گفته محمدرضا ظفرقندی، بر اساس آمار جهانی، سالانه ۷۰۰ هزار کودک به دلیل آلودگی هوا در جهان فوت می‌کنند و این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد. باید به سمت استفاده از انرژی‌های خورشیدی و سایر منابع پاک حرکت کنیم و همه دستگاه‌ها در این زمینه مسؤول هستند. همچنین دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز اخیرا با اشاره به اهمیت موضوع آلودگی هوا و نگاه ویژه وزیر بهداشت در این زمینه گفت: برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد سال ۱۴۰۳ حدود ۵۸ هزار و ۹۷۵ مورد مرگ در کشور منتسب به مواجهه با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بوده که معادل ۱۶۱ مرگ در روز و حدود ۷ مرگ در هر ساعت است. 
وی افزود: طبق گزارش‌های موجود، میانگین روزانه غلظت ذرات کمتر از 2.5 میکرون در کلانشهرهای کشور به‌ مراتب بالاتر از حدود مجاز سازمان جهانی بهداشت بوده است، به طوری که سال گذشته کلانشهرهای تهران، اصفهان، کرج، مشهد، اهواز، تبریز، اراک، کرمانشاه، قم و یزد به ترتیب در ۳۵۰، ۳۴۸، ۳۴۵، ۳۳۵، ۳۶۲، ۱۸۹، ۳۵۱، ۱۹۳، ۲۶۸ و ۱۶۳ روز از سال، غلظتی بالاتر از مقدار رهنمود ۲۴ ساعته سازمان جهانی بهداشت یعنی ۱۵ میکروگرم در مترمکعب را تجربه کرده‌اند. 
در مقایسه با استاندارد ملی ۲۴ ساعته نیز این شهرها به ترتیب در ۱۲۳ تا ۲۰۰ روز از سال از حد مجاز فراتر بوده‌اند. به گفته رئیسی، بررسی‌ها نشان می‌دهد ۱۰۰ درصد جمعیت شهری کشور در معرض غلظتی بالاتر از حدود رهنمود سازمان جهانی بهداشت قرار دارند. این معضل موجب شده است سال گذشته بیش از ۵۸ هزار مورد مرگ در افراد بالای ۳۰ سال منتسب به مواجهه با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون (PM2.5)  و از این میان، ۲۳ درصد ناشی از بیماری ایسکمیک قلبی، ۲۱ درصد سرطان ریه، ۱۷ درصد انسداد مزمن ریوی، ۱۵ درصد سکته مغزی و ۱۳ درصد مربوط به عفونت دستگاه تنفسی تحتانی بوده که جان خود را از دست داده اند. از طرفی خسارات اقتصادی ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ حدود 17.2 میلیارد دلار برآورد شده است، این خسارات معادل ۴۷ میلیون دلار در روز یا حدود ۱۳۹۴ همت با احتساب نرخ ارز نیمایی است.