گروه سیاسی: کمتر از ۲ سال پس از ثبت موفقیت تاریخی دور ۳۶۰ درجه‌ای کره زمین توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده این نیرو صبح سه‌شنبه در نشست خبری به مناسبت فرارسیدن روز نیروی دریای ارتش گفت صدها فروند شناور در پهنه‌های اقیانوسی تحت اسکورت نیروی دریایی ارتش قرار دارند و محموله‌های تجاری را در امنیت کامل جابه‌جا می‌کنند. در همان ساعتی که این سخنان از زبان امیر ایرانی بیان می‌شد، ۲ ناوگروه ارتش در ماموریت‌های بین‌المللی در شرق و جنوب قاره آفریقا حضور داشتند تا بتوانند در ماموریت‌های تعیینی خود علاوه بر حوزه امنیتی در زمینه دیپلماسی دفاعی نیز به درستی نقش‌آفرینی فعالی داشته باشند. همه این فعالیت‌ها و تکاپوها بر اساس اجرای سیاست‌های ۹گانه توسعه دریامحور که از سوی رهبر انقلاب در حوزه امنیت دریایی بر عهده نیروی دریایی ارتش قرار دارد، انجام می‌شود. مأموریت‌هایی که دانش بالا، تجهیزات به روز و آگاهی از همه شرایط اقیانوس‌ها را می‌طلبد. مانند همان اقدام خیره‌کننده ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوشکن تمام‌ایرانی دنا و ناوبندر مکران که پس از ۸ ماه دریانوردی و طی بیش از ۶۵ هزار کیلومتر مسیر دریایی، رکوردها را جابه‌جا کرد. از ۱۱۴ روز پیشروی بدون پهلوگیری تا طراحی نرم‌افزار بومی هواشناسی و از ایجاد نخستین بیمارستان دریایی تا بازآماد تجهیزات قدیمی.
* مأموریت‌های جدید، شناورهای جدید
ماندگاری و تداوم عملیات‌ها در اقیانوس‌ها، تجهیزات نوآورانه‌ای می‌طلبد که کار هر کشوری نیست اما ایران توانسته است به مدد نیرومندی دانش‌محور خلاقانه‌ای که کارکنان و افسران نداجا در پیش گرفته‌اند، شناورهایی برای حضور در پهنه‌های اقیانوسی عرضه کند تا ضمن تامین امنیت اقتصادی و خطوط کشتیرانی در رویدادهای بین‌المللی، ارتباط لحظه‌ای و تبادل اطلاعات با مراکز امنیت دریایی حاشیه اقیانوس هند برقرار شود. همان چیزی که مورد رضایت تحریم‌کنندگان ایران نیست اما نیروی دریایی ارتش در تلاش است با صدها فروند شناور تحت اسکورت نیروی دریایی، تبادلات مالی و رفت و آمدهای کالایی را ایمن نگه دارد تا شریان اقتصادی کشور برقرار بماند. امیر ایرانی در نشست خبری دیروز درباره تأثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر حمل‌و‌نقل دریایی گفت: «دنیای امروز بسیار بزرگ است و کشورهای بسیاری در عرصه جهانی حضور دارند و به لطف خدا با وجود تحریم‌های موجود امروز کشتی‌های ایرانی با پرچم ایران در بنادر دنیا تردد دارند و در حال جابه‌جایی محموله‌های تجاری هستند. وقتی این ناوگروه در اقیانوس آرام حضور داشت رسماً اعلام شد این ناوگروه تحریم شده و رسماً نیز بیان شد اجازه عبور این ناوگروه از کانال پاناما داده نمی‌شود، اگرچه در آن ایام تصمیمی برای عبور از کانال پاناما نداشتیم اما این ناوگروه وارد بنادر کشورهای خارجی شد و فرهنگ ایرانی اسلامی را ارائه کرد و تحسین کشورهای میزبان را برانگیخت».
* نیروی دریایی ایران، قدرت اول منطقه
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نداجا)، به عنوان یکی از ارکان اصلی دفاع ملی کشور، نقش کلیدی در حفظ امنیت آب‌های سرزمینی، خلیج فارس، دریای عمان و حتی فراتر از آن ایفا می‌کند. بر اساس رتبه‌بندی جهانی قدرت آتش (Global Firepower) در سال ۲۰۲۵، ایران با ۱۰۷ واحد دریایی و تناژ کلی ۲۲۳,۳۹۵ تن، در رتبه ۳۴ جهان از نظر تعداد ناوگان دریایی قرار دارد. این نیرو که بخشی از ارتش است، بر عملیات متعارف تمرکز دارد و با نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (ندسا) همکاری می‌کند تا استراتژی دفاعی لایه‌ای ایران را تقویت کند. توانمندی‌های نداجا شامل ناوهای سطحی پیشرفته، زیردریایی‌های بومی، هواپیماهای دریایی و موشک‌های ضدکشتی است که ایران را به یک قدرت دریایی منطقه‌ای تبدیل کرده است. ناظران در ارزیابی توان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به سابقه این نیرو بویژه با تمرکز بر خودکفایی ایران در دوران دفاع مقدس اشاره می‌کنند و انقلاب اسلامی را به عنوان نقطه عطفی برجسته در توسعه این توان برمی‌شمرند تا جایی که امکان شرکت در رزمایش‌های مشترک با قدرت‌های دریایی فرامنطقه‌ای مانند روسیه و چین نیز پیدا کرده است، همچون رزمایش دریایی آیونز ۲۰۲۴ که با همکاری و حضور روسیه، عمان، عربستان، هندوستان، تایلند، پاکستان، قطر و بنگلادش برگزار شد. این رزمایش تمرکز و تأکید کشورهای مشارکت‌کننده را مبنی بر اینکه برای تأمین اقتصاد دریا باید امنیت دریایی را به شکل مشترک و ائتلافی تأمین کرد، برجسته کرد. نکته قابل تأمل دیگر در این باره این است که نیروی دریایی ارتش پیش از این بر عملیات سبز-آبی (نزدیک ساحلی) تمرکز داشت اما با توسعه ناوهای لجستیکی، به سمت قابلیت‌های آبی-آبی (دریاهای باز) حرکت کرده است.
* تحریم‌شکن مثل نیروی دریایی ارتش
همه این هنرمندی و برجستگی در عملیات وقتی جدی‌تر می‌شود که بدانیم توانمندی‌های نداجا بر پایه تسلیحات بومی و وارداتی استوار است. بر اساس یک گزارش اسپوتنیک، ایران با برخورداری از ۳۳ زیردریایی، ۲۳۰ ناو گشتی، ۱۰ کشتی مین‌روب و ۳۹۸ شناور جنگی، طی ۲۰ سال اخیر توانمندی‌های منحصربه‌فردی کسب کرده است. ناوگان دریایی ایران شامل ۱۵ زیردریایی کوچک در کلاس غدیر و کلاس نهنگ است که دارای لانچرهایی برای شلیک اژدر و موشک‌های ضدکروز هستند. ترکیب این توانایی‌ها با سیستم‌های دفاع هوایی و موشک‌های سطح به هوا، همچنین قابلیت‌های جنگ الکترونیک، مین‌ریزی و عملیات ویژه، نداجا را برای سناریوهای نامتقارن آماده کرده است. حضور در دریای سرخ، دریای مدیترانه و اقیانوس هند، قدرت جهش ابتکاری ایران را نشان می‌دهد. «یوری لیامین» کارشناس نظامی روس در مصاحبه‌ای تصریح کرده است: «ایرانیان قصد دارند نیروی دریایی خود را با تکیه بر اجرای عملیات در آب‌های ساحلی خود توسعه دهند. آنها دارای خط نیرومند دفاع ساحلی مسلح به سامانه‌های موشکی، زیردریایی‌های کوچک و ناوچه‌های موشک‌انداز هستند. ایرانیان صدمه و تلفات زیادی به دشمن وارد خواهند کرد».
در نتیجه آنچه باید بدان اشاره کرد، آن است که نیروی دریایی ارتش با ناوگان متنوع، تسلیحات پیشرفته و استراتژی دفاعی هوشمند، یکی از قدرتمندترین نیروهای دریایی جهان است و تمرکز بر خودکفایی و عملیات نامتقارن، آن را در برابر تهدیدات مهم آماده کرده است. با ادامه مدرن‌سازی مورد اشاره امیر ایرانی، نداجا نه‌تنها امنیت ملی را تضمین می‌کند، بلکه نقش ایران را در معادلات جهانی دریایی تقویت خواهد کرد؛ روندی که از هفتم آذر ۱۳۵۹ آغاز شد؛ از عملیات مروارید که بندر ام‌قصر و ۲ سکوی نفتی مهم عراق؛ البکر و العمیه در ساحل اروندرود از کار افتادند و ۵ فروند قایق موشک‌انداز عراقی کلاس اوسا و ۷ فروند شناور دیگر عراقی غرق و ۶ فروند «میگ۲۳»، یک فروند «میگ۲۱» و یک فروند بالگرد سوپرفرلون نیروی هوایی عراق سرنگون شدند و رفت‌وآمد کشتی‌های نفتکش و تجاری برای عراق که در زمان جنگ نقش اساسی و تعیین‌کننده داشت، ناممکن شد.