رضا عمویی: وقوع یک قتل عجیب در شهر حمص سوریه، جرقه دور جدیدی از اعتراضات را در سراسر این کشور زده است. این قتل عجیب پس از آن لو رفت که جسد یک زن و مرد در خانه‌شان در شهر زیدل، نزدیک حمص (مرکز سوریه) پیدا شد. به گفته پلیس، جسد زن سوزانده شده بود و تصاویر فرقه‌ای و شعارهای قومیتی روی دیوار محل حادثه نصب شده بود.
پس از این حادثه، محله‌های سنی‌نشین و علوی‌نشین حمص با اتهام‌زنی متقابل آشفته شدند و این آشفتگی به برگزاری تظاهرات با فراخوان شیخ «غزال غزال» رهبر علویان سوریه در مرکز لاذقیه و در حمایت از علویان حمص منجر شد.
معترضان در حمص و لاذقیه نسبت به سرکوب علویان توسط عوامل حکومت جولانی اعتراض داشتند. روز دوشنبه نیز شورای اعلای علویان سوریه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد شورشیان سوری پس از به قدرت رسیدن، سیاست سرکوب علویان را در دستور کار خود قرار داده‌اند و هزاران نفر از این قوم را به کام مرگ کشانده‌اند. شورای اعلای علویان سوریه همچنین خطاب به عوامل حکومت جولانی هشدار داد و به آنها گفت سلاح شما، خون ما را مباح کرده و ما را می‌کُشد ولی خون‌های ما شعله‌ورتر خواهد شد.
این بیانیه با امضای شیخ غزال غزال، رئیس «شورای اعلای علویان در سوریه و خارج از کشور» منتشر شد و شیخ نیز با انتشار ویدئویی «تبدیل سوریه به عرصه‌ای برای تسویه‌حساب‌های فرقه‌ای» را محکوم کرد و خواستار پاسخ حکومت دمشق به خواسته‌های مردم شد.
پس از این بیانیه، اعتراضات گسترده در مناطق ساحلی و علوی‌نشین سوریه از روز سه‌شنبه بویژه از شهر ساحلی لاذقیه آغاز شد. این اعتراضات خیلی زود به دیگر مناطق سوریه نیز کشیده شد و نیروهای جولانی با خشونت تمام در پی سرکوب و خاموش کردن صدای معترضان برآمدند. گزارش‌های متعددی از تیراندازی مستقیم به سمت مردم معترض از سوی نیروهای جولانی منتشر شده و کشته شدن چند نفر از شهروندان سوری در این دور از اعتراضات نیز تایید شده است.
* اعتراضات؛ نه فقط علوی، بلکه فراقومیتی
اعتراضات بزرگ چند روز گذشته در سوریه که با بایکوت و سکوت خبری از سوی رسانه‌های وابسته به عربستان، ترکیه و قطر همراه بوده، از یک طرف نشان‌دهنده ناآرامی‌های اجتماعی فزاینده در منطقه ساحل سوریه و بخش‌های علوی‌نشین است و از طرف دیگر نشانه‌ای از واکنش به فشارهای اقتصادی و افزایش نارضایتی از نحوه برخورد دولت جولانی و شرایط سخت زندگی در مناطق مختلف سوریه، چون اعتراضات خیلی زود از مناطق علوی‌نشین به دیگر مناطق سوریه نیز کشیده شد و نشان داد نه فقط علویان، بلکه اقوام مختلف سوری، این روزها شرایط سختی را در حاکمیت زیر سلطه جولانی تجربه می‌کنند.
به گفته منابع آگاه، این اعتراضات بزرگترین تظاهرات از نوع خود از زمان سقوط حکومت بشار اسد به شمار می‌رود و نمی‌توان این اعتراضات را صرفا به علوی‌ها محدود دانست، بلکه سایر شهروندان سوری نیز تلاش داشته‌اند به اعتراضات ضدجولانی بپیوندند. علاوه بر لاذقیه، این اعتراضات در شهرهای حمص، طرطوس، حما، جبله و حلب نیز دنبال شده است و مردم در این شهرها طی چند روز گذشته به خیابان آمدند تا به سیاست‌های طایفه‌ای و ربودن شهروندان توسط نیروهای تروریست حاکم اعتراض کنند. البته اعتراضات فقط در شهرهای بزرگ سوریه نبوده، بلکه در روستاها هم مردم معترض علیه حکومت خودخوانده جولانی تجمع کردند.
بر اساس گزارش دویچه‌وله، بخشی از معترضان نیز با برگزاری تجمع اعتراضی در میدان الازهری در مرکز لاذقیه، شعار می‌دادند: «مردم سوریه یکی هستند... گوش کنید ای جهانیان... مردم علوی زانو نخواهند زد».
در واقع هر چند عمده اعتراضات برگزارشده در سوریه طی چند روز گذشته از سوی اقوام علوی این کشور بوده اما روز چهارشنبه علاوه بر علویان، دروزی‌ها نیز دست به تظاهرات زدند. به گفته منابع میدانی، تظاهرات و تحصن دروزی‌ها در سویدا در حمایت از اعتراضات علوی‌ها برگزار شد و آنها نیز تلاش داشتند در اعتراضات ضدجولانی با علویان همراه شوند.
روز چهارشنبه همچنین نیروهای تحریرالشام وابسته به جولانی با پرسه زدن در سطح شهر لاذقیه، تلاش کردند از ازدحام ساکنان معترض بکاهند و آنها را بترسانند. همچنین نیروهای تحریر شام با بستن جاده‌ها طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه تلاش کردند از پیوستن مردم روستاهای اطراف به اعتراضات ضدحکومتی جلوگیری کنند. در محله الزهرا در حمص نیز نیروهای امنیتی حکومت جولانی با تیراندازی به سمت ساکنان مانع برگزاری تظاهرات مسالمت‌آمیز مردمی در این شهر شدند.
منابع خبری می‌گویند تظاهرات در شهر بانیاس هم گسترده بوده و نیروهای جولانی در منطقه جبله به سمت تجمع‌کنندگان تیراندازی کردند. در همین حال، «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» گزارش داد صدها نیروی دولت موقت این کشور به محل تجمع تظاهرات‌کنندگان در مناطق مختلف رفته و درگیری‌هایی خشونت‌بار رخ داده است.
در ریف حما نیز شهروندان سوری تظاهرات کرده و علیه دولت جولانی شعار سر دادند. در میدان اصلی شهر طرطوس هم تظاهرات گسترده برگزار شد.
همزمان با این اعتراضات، یک شهروند سوری با انتشار تصاویری از خود با انتقاد از دولت جولانی گفت: کسانی که مخالفان خود را متهم به مزدوری برای آمریکا می‌کردند، حالا از حکومت جولانی دفاع می‌کنند که در آغوش آمریکا افتاده، اگر چیزی هم بگوییم دهان‌مان را به زور می‌بندند.
* معترضان چه می‌خواهند؟
معترضان سوری در اعتراضات اخیر خود شعارهایی مبنی بر پایان فساد، پایان دادن به تسلط نیروهای امنیتی تروریست و بهبود شرایط زندگی سر دادند. آنها همچنین خواستار آزادی بازداشت‌شدگان و پایان دادن به «تحریک فرقه‌ای» شدند. معترضان تحریکات فرقه‌ای و قبیله‌ای از سوی حاکمان شورشی دمشق را عامل به هم ریختگی اجتماعی و بی‌ثباتی سوریه عنوان کردند و خواستار پایان دادن به رفتارهای تفرقه‌افکنانه دولت جولانی شدند.
بر اساس تصاویری که از این اعتراضات منتشر شده، در جریان تجمعات مسالمت‌آمیز عده‌ای از زنان علوی در لاذقیه شعار می‌دادند: «ما فرزندان‌مان را می‌خواهیم، آیا این خواسته زیادی است؟» علوی‌ها همچنین شعار دادند هیچ‌گاه زیر بار ذلت نخواهیم رفت.
مونا، ۲۵ ساله که در تظاهرات لاذقیه شرکت داشت به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما خواستار آزادی و امنیت و پایان دادن به کشتار و آدم‌ربایی هستیم. قتلی که در حمص اتفاق افتاد، کاملاً غیرقابل قبول است».
جومانا، وکیل ۵۸ ساله نیز که در اعتراضات لاذقیه حضور داشت، به بی‌بی‌سی گفت: «ما یک ملت متحد هستیم. ما می‌خواهیم گروه‌های مسلح منطقه را ترک کنند، عدالت درباره قاتلان شهدای ما اجرا شود و زندانیان ما آزاد شوند، چون زندانیان ما هیچ گناهی ندارند».
* سرکوب‌های داعشی
شدت سرکوب‌ها در اعتراضات اخیر سوریه بسیار شدید و غیرانسانی بوده و این سرکوب‌ها و خشونت از سوی نیروهای جولانی با انتقادات زیادی همراه شده است. در همین ارتباط ابومحمد جولانی که این روزها به نام احمدالشرع قدرت را در دمشق در اختیار دارد، روز گذشته در واکنش به انتقادات علیه سرکوب معترضان پشت تریبون خبری آمد و در تلاش برای سرپوش گذاشتن بر جنایات نیروهای تحت امر خود مدعی شد بازماندگان رژیم سرنگون‌شده اسد در تلاشند سوریه را به جنگ داخلی بکشانند. جولانی ادعا کرد: کشور ما پس از سال‌ها سختی به آزادی(!) رسید اما امروز با تهدیدی جدید روبه‌رو است و اتفاقات اخیر در مناطق ساحل روشن‌ترین نمونه تلاش برای برهم زدن ثبات کشور است. جالب آن است که جولانی حتی در فرار به جلو برای تبرئه نیروهای سرکوبگر خود دست به داستان‌پردازی زد و ادعا کرد نیروهای امنیتی برای حفظ آرامش عمومی اعزام شدند اما مورد حمله قرار گرفتند و قربانی شدند و عاملان جنایت اخیر همان کسانی‌اند که سال‌ها جنایات فاجعه‌بار علیه ملت سوریه مرتکب شدند.
این در حالی که صدها فیلم و تصویر از سوریه طی چند روز گذشته وجود دارد که در آن نیروهای تحریر شام به فرماندهی جولانی دست به تخریب مغازه‌ها، خودروها و دیگر اموال متعلق به علوی‌ها می‌زنند. همزمان روز گذشته تصاویری منتشر شد که در آن طرفداران تحریر شام به خیابان‌ها آمده و شعار می‌دادند: حمص برای ماست نه شما، علوی‌ها! آماده‌ایم شما را بکشیم. از سوی دیگر نیروهای جولانی با هدف تحریک علویان تلاش کردند مجسمه شیخ «صالح علی» رهبر تاریخی علویان سوری که بزرگترین قیام‌ها علیه قیمومت فرانسه بر سوریه و لبنان را ترتیب داده بود، سرنگون کنند.
نیروهای امنیتی سوریه همچنین در جریان اعتراضات در اقدامی وحشیانه تلاش کردند با ماشین از روی معترضان رد شوند. در برخی گزارش‌ها نیز گفته شده است نیروهای تحریر شام از هرج و مرج سوءاستفاده و به دختران معترض تجاوز کردند. بر اساس گزارش منابع سوری، برخی نیروهای وابسته به جولانی همزمان با اعتراضات اخیر در سوریه، زندان سویدا و خانه‌های غیرنظامیان دروزی را که در اعتراضات با علویان همصدا شده بودند، هدف تیراندازی قرار دادند.
از زمان سرنگونی حکومت بشار اسد در سال گذشته، هزاران سوری که به طور عمده از فرقه علوی بوده‌اند، از سوی نیروهای حکومت دمشق کشته شده‌اند و سازمان ملل متحد نیز سرکوب علویان سوری در اعتراضات سال گذشته را «قتل‌عام فرقه‌ای» توصیف کرده است.
با این حال به نظر می‌رسد سیاست‌های قومی - قبیله‌ای دولت جولانی در سوریه نمی‌تواند آینده باثباتی برای آن کشور به همراه داشته باشد و با ادامه روند فعلی در سوریه، این کشور در آینده نزدیک آبستن ناآرامی‌ها و بی‌ثباتی‌های بیشتری خواهد بود.