گروه اجتماعی: آلودگی هوای تهران دیروز برای چهارمین روز متوالی در وضعیت قرمز و ناسالم برای همه گروه‌ها باقی ماند، همچنین شاخص آلودگی هوای این کلانشهر به دلیل انباشت چندروزه آلاینده‌ها در برخی مناطق حتی از مرز 200 هم عبور کرد و کیفیت هوای ۲۵ ایستگاه در وضعیت قرمز آلودگی قرار گرفت. طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی، به دلیل سکون جو و عدم باد موثر در کنار وارونگی هوا، این شرایط تا اواسط هفته آینده ادامه خواهد داشت و 11 کلانشهر نیز با آلودگی شدید مواجه خواهند بود.
چتر آلودگی هوا در حالی چند روز است بر سر کلانشهر تهران گسترده شده است که روز گذشته در تازه‌ترین رده‌بندی جهانی کیفیت هوا، تهران در رده آلوده‌ترین شهرهای بزرگ جهان قرار گرفت.
آلودگی هوا سالانه جان بیش از 50 هزار نفر از هموطنان را می‌گیرد ولی هنوز اقدام موثری از سوی متولیان امر و مجریان قانون هوای پاک برای مهار این پدیده شوم انجام نشده است؛ معضلی تکراری که با وجود آنکه چند سال از اجرای قانون هوای پاک می‌گذرد ولی اغلب نهادها، دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط به تکالیف خود در این زمینه عمل نکرده‌اند. گویا سلامت شهروندان در اولویت تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان نیست، چرا که هر سال با وارونگی هوا و انباشت آلاینده‌ها کارگروه اضطرار آلودگی هوا به تصمیمات مقطعی چون تعطیلی مدارس یا محدود کردن تردد خودروها بسنده می‌کند و به انتظار باد برای غبارروبی آلودگی می‌نشینند. بی‌توجهی به این موضوع مهم حیاتی تا جایی است که در شرایطی که سازمان هواشناسی از روزهای قبل نسبت به پایداری هوا و افزایش غلظت آلاینده‌ها هشدار داده بود، کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران در ابتدا اعلام کرد فقط مهدکودک و پیش‌دبستانی‌ها تعطیل است و اظهارنظرهای متناقض از سوی متولیان امر در این باره به انتشار رسید اما کمتر از ۲۴ ساعت بعد و همزمان با وخیم‌تر شدن شرایط، خبر تعطیلی تمام مقاطع تحصیلی و مجازی شدن مدارس منتشر شد؛ تصمیمی که برخلاف انتظار، نه از یک جمع‌بندی دقیق، بلکه بیشتر به شکل واکنشی دیرهنگام اتخاذ شد.
این ناهماهنگی در شرایطی رخ داد که بر اساس شاخص‌های کیفیت هوا و هشدارهای مکرر، روند آلودگی کاملاً قابل پیش‌بینی بود و امکان اتخاذ یک تصمیم واحد و شفاف از ابتدا وجود داشت و حتی وزارت بهداشت نیز پیشنهاد داده بود مدارس و دانشگاه‌ها و حتی ادارات دورکار شوند.
این تأخیر در اعلام مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا در شرایطی است که بسیاری از خانواده‌ها، مدیران مدارس و دستگاه‌های اجرایی در این مدت سردرگم بودند و این پرسش را مطرح می‌کردند که چرا تصمیم‌های مربوط به سلامت مردم باید تا این اندازه قطره‌ای و غیرشفاف باشد؟ در شرایطی که آلودگی هوا می‌تواند منجر به افزایش آمار مرگ‌ومیر، تشدید بیماری‌های قلبی و تنفسی و آسیب به گروه‌های حساس شود، انتظار می‌رود سلامت مردم محور اصلی تصمیمات باشد اما تجربه اخیر نشان داد این رویکرد هنوز در الگوی مدیریت بحران به صورت جدی نهادینه نشده است. از طرفی، دستگاه‌های مسؤول بر ضرورت اجرای طرح‌های بلندمدت مانند توسعه حمل‌ونقل پاک، کنترل آلاینده‌ها و جایگزینی خودروهای دودزا تأکید می‌کنند اما از سوی دیگر، در روزهای بحرانی همین اقدامات کوتاه‌مدت و ضروری برای کاهش مواجهه مردم با آلودگی نیز به موقع و به صورت قاطع انجام نمی‌شود.
از ابتدای سال جاری هوای تهران تا ۴ آذرماه ۶ روز پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۱۰۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۱ روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک بوده است.
در همین باره رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران از تداوم آلودگی هوا و اجرا نشدن مصوبات مدیریت شهری در حوزه حمل‌ونقل انتقاد کرد و گفت: بخش عمده آلودگی پایتخت قابل پیش‌بینی و مهار است اما با وجود تصویب بودجه و برنامه، اقدام مؤثری انجام نشده و دستگاه‌ها به کارهای نمادین بسنده کرده‌اند. به گفته تشکری‌هاشمی، این پدیده هم قابل پیش‌بینی است و هم قابل رفع اما سال‌هاست راه‌حل‌های اساسی اجرایی نشده است، چرا که بسیاری از کلانشهرهای جهان مشکلات مشابه تهران داشته‌اند اما با اتخاذ تدابیر عملی آن را برطرف کردند اما تنها اقدام ما این است که در روزهای خفقان‌آور، مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل و ادارات را دورکار کنیم؛ این روش در واقع فرار از مسؤولیت است.
* هشدار هواشناسی نسبت به افزایش آلودگی هوای ۱۱ کلانشهر
این روزها فقط تهران با معضل آلودگی هوا مواجه نیست، بلکه اغلب کلانشهر‌ها و شهرهای صنعتی با چنین معضلی روبه رو هستند؛ تا جایی که سازمان هواشناسی نسبت به افزایش آلودگی تهران و ۱۰ کلانشهر دیگر تا یکشنبه هفته آینده (۹ آبان‌ماه) هشدار داده است. این سازمان با صدور هشدار زردرنگ آورده است: افزایش غلظت آلاینده‌های جوی و کاهش کیفیت هوا جمعه (۷ آذر) در تهران، کرج، قزوین، مشهد، اصفهان، اراک، سمنان، تبریز، ارومیه، یزد و اهواز، شنبه (۸ آذر) در تهران، کرج، قزوین، مشهد، اصفهان، اراک، سمنان، تبریز، ارومیه و یزد و یکشنبه (۹ آذر) در تهران، کرج، قزوین، اصفهان، اراک، یزد، ارومیه، تبریز، مشهد و سمنان پیش‌بینی می‌شود. از اثرات این مخاطره جوی می‌توان به افزایش شاخص آلودگی هوا در حد ناسالم برای گروه‌های حساس و در صورت عدم مهار منابع آلاینده‌های ثابت و متحرک احتمال افزایش شاخص آلودگی در مناطق پرتردد و صنعتی در حد ناسالم برای همه گروه‌ها اشاره کرد. به توصیه سازمان هواشناسی مدیریت بهینه در مصرف سوخت‌های فسیلی، کنترل فعالیت‌های صنعتی آلاینده، کاهش تردد غیرضروری و پرهیز از حرکات ورزشی در فضای باز برای گروه‌های حساس، کنترل و پایش مداوم شاخص‌های آلودگی توسط دستگاه‌های ذی‌ربط به منظور اتخاذ تصمیمات مقتضی برای حفظ سلامت شهروندان مد نظر قرار گیرد.
* توصیه‌هایی به مردم در شرایط آلودگی
آلودگی هوا پدیده‌ای است که سلامت شهروندان را تهدید می‌کند، چرا که سالانه در کشور بیش از 50 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: طبق گزارش‌های موجود هر 13دقیقه یک مرگ در پی آلودگی هوا در جهان رخ می‌دهد. عباس شاهسونی با اشاره به ثبت بیش از 54 هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا طی یک سال در کشور اظهار کرد: طبق گزارش‌های موجود بار بیماری‌ها در کشور به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، 86 مرگ منتسب به علت آلودگی هوا رخ می‌دهد که این آمار از میانگین جهانی بالاتر است. وی با اشاره به آمار قابل توجه مر‌‌گ‌های ناشی از آلودگی هوا در دنیا بیان کرد: در جهان آمارها نشان می‌دهد 86 درصد مرگ‌هایی که به‌علت بیماری‌های غیرواگیر اتفاق می‌افتد منتسب به آلودگی هواست. شاهسونی به ارائه توصیه‌هایی به مردم در شرایط آلودگی هوا پرداخت و تصریح کرد: توصیه ما به مردم بویژه گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، زنان باردار، سالمندان، بیماران قلبی - تنفسی و افراد چاق این است که در معرض هوای آلوده قرار نگیرند و از حضور در هوای آزاد خودداری کنند؛ اگر حضور در بیرون از منزل ضروری است، زمان آن را به حداقل برسانند و حتماً از ماسک طبی استفاده کنند. وی تأکید کرد: ماسک باید کاملاً روی صورت تنظیم شود و فاصله‌ای با صورت نداشته باشد تا ذرات معلق وارد سیستم تنفسی نشود. شاهسونی ادامه داد: گروه‌های آسیب‌پذیر، از جمله سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی، لازم است هنگام حضور در فضای آزاد در زمان آلودگی هوا، حتماً داروهای‌شان همراه‌شان باشد، هرچند ما توصیه می‌کنیم در صورت امکان در این شرایط از خانه خارج نشوند اما اگر مجبور به حضور هستند، حتماً از ماسک استفاده کنند و داروهای ضروری را همراه داشته باشند. وی تصریح کرد: در صورتی که دچار تنگی نفس شدند، لازم است به مراکز بهداشتی - درمانی مراجعه کنند، سایر افراد نیز اگر در زمان آلودگی هوا دچار تنگی نفس، سرگیجه یا علائم مشابه شدند، باید به مراکز درمانی مراجعه کنند. شاهسونی با هشدار اینکه افراد به هیچ وجه نباید در زمان آلودگی هوا در فضای آزاد فعالیت ورزشی داشته باشند، گفت: توصیه ما این است که افراد در محیط‌های بسته مانند منزل بمانند و پنجره‌ها را بسته نگه دارند تا هوای آلوده وارد نشود، همچنین می‌توانند از دستگاه تصفیه هوای استاندارد استفاده کنند. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه پیروی از رژیم غذایی سالم نقش مهمی در سلامت افراد در روزهای آلوده ایفا می‌کند، تأکید کرد: افراد باید آب بیشتری بنوشند تا دفع سموم بهتر انجام شود و از میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنند. وی اضافه کرد: افراد سیگاری نیز جزو گروه‌های آسیب‌پذیر هستند، زیرا هنگام سیگار کشیدن، هوای آلوده بیشتری وارد ریه می‌شود و اثرات آلودگی هوا تشدید می‌شود.