مرزهای مشترک، آینده مشترک

فائزه ظهیری: تازه‌ترین تحرکات دیپلماتیک میان ایران و پاکستان نشان می‌دهد ۲ کشور با سرعتی بی‌سابقه در حال عبور از روابط معمول همسایگی و ورود به مرحله‌ای عمیق‌تر و راهبردی‌تر هستند؛ رابطه‌ای که می‌تواند معماری امنیتی منطقه را به ‌طور محسوسی تغییر دهد.
سفر علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به پاکستان نقطه اوج این روند بود؛ سفری که در متن تحولات پرشتاب جهانی و منطقه‌ای، اهمیت و پیامدهایی فراتر از روابط دوجانبه دارد.
* پیام راهبردی ایران و آغاز فصل جدید امنیت منطقه‌ای
در جریان این سفر، لاریجانی حامل پیام مهم رهبر معظم انقلاب برای ملت پاکستان بود؛ ملتی که در جنگ ظالمانه‌ اخیر رژیم صهیونیستی علیه ایران، مسؤولیت‌شناسانه از ایران دفاع کردند و این مساله نشان می‌دهد ملت پاکستان از یک فکر متقن برخوردار است. در جریان این پیام، از دولت، مجلس و نیروهای مسلح پاکستان قدردانی شد. این اقدام، بار دیگر نشان داد تهران برای توسعه روابط با پاکستان نه‌تنها نگاه تاکتیکی ندارد، بلکه در پی تعریف یک مشارکت بلندمدت، پایدار و مبتنی بر منافع مشترک است.
همزمان با تشدید تهدیدات فرامرزی و تلاش رژیم‌ صهیونیستی برای بی‌ثبات‌سازی محیط پیرامونی ایران، این سفر عملاً یک علامت روشن بود: معماری امنیت منطقه بدون نقش‌آفرینی ایران و پاکستان قابل انجام نیست.
* ایران؛ حلقه میانی اسلام‌آباد و کابل
از طرف دیگر، طی ماه‌های اخیر تنش میان پاکستان و افغانستان بار دیگر بالا گرفته است. در چنین فضایی، لاریجانی در اسلام‌آباد بر نقش محوری ایران برای میانجی‌گری و کمک به بازگشت ثبات تأکید کرد. جمهوری اسلامی به دلیل ارتباط مستمر با ۲ طرف، می‌تواند نقش یک پل ارتباطی مؤثر را ایفا کند؛ موضوعی که مقامات پاکستان نیز به ‌صراحت آن را پذیرفته و به آن اذعان دارند. اهمیت این موضوع تنها کاهش تنش میان ۲ همسایه نیست، بلکه فراهم کردن شرایط برای یک همکاری سه‌جانبه در برابر تهدیدات مشترک، تروریسم سازمان‌یافته و نفوذ جریان‌های وابسته به رژیم ‌صهیونیستی است.
* دیپلماسی پارلمانی؛ ستون مکمل سیاست خارجی ایران
این تحرکات امنیتی و دیپلماتیک زمانی معنا می‌یابد که در کنار دیگر رفت ‌و آمدهای سیاسی ماه‌های اخیر دیده شود. سفر اخیر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به پاکستان و سپس اعزام هیأت پارلمانی به ریاست علی نیکزاد، نایب‌رئیس مجلس، نشان داد دیپلماسی پارلمانی ایران کاملاً فعال، هدفمند و همراستا با سیاست خارجی دولت عمل می‌کند. این رفت ‌و آمدها تنها دیدارهای تشریفاتی نیست، بلکه با محورهایی مثل توسعه تجارت، تقویت همکاری امنیتی و مقابله با دخالت‌های خارجی همراه است. اکنون روشن است روابط ایران و پاکستان در حال حرکت به سمت یک ساختار چندلایه است: دولت‌ها، پارلمان‌ها، نهادهای امنیتی و حتی بخش خصوصی.
* بازتعریف توازن امنیتی در غرب آسیا
مقامات ارشد کشورمان که اخیرا به پاکستان سفر کرده‌اند، به صورت یکپارچه در دیدارهای خود تأکید داشتند ایران و پاکستان باید برای خنثی‌سازی توطئه‌های رژیم‌ صهیونیستی، هماهنگی عملیاتی و اطلاعاتی بیشتری داشته باشند و همین مضمون، کلید فهم این سفر است. در شرایطی که رژیم صهیونی تلاش می‌کند بحران‌های ساختگی ایجاد و محیط امنیتی منطقه را چندپاره کند، همکاری تهران - اسلام‌آباد می‌تواند یک دیوار بازدارنده جدید ایجاد کند؛ دیواری که علاوه بر مرزهای شرق ایران، عملاً بخش مهمی از آسیای جنوبی را نیز پوشش می‌دهد.
* ضرورت افزایش تبادلات تجاری تا سطح ۱۰ میلیارد دلار
در کنار تحولات امنیتی، سطح تجارت دوجانبه همچنان با ظرفیت حقیقی ۲ کشور فاصله زیادی دارد. مسؤولان عالی‌رتبه ایرانی و پاکستانی در تمام دیدارهای اخیر بر این نکته تأکید کردند که مبادلات اقتصادی باید در یک بازه قابل مدیریت از 3 میلیارد دلار کنونی به ۱۰ میلیارد دلار برسد.
افزایش تجارت، نه‌تنها اقتصاد ۲ کشور را تقویت می‌کند، بلکه عمق راهبردی رابطه تهران - اسلام‌آباد را تثبیت خواهد کرد. توسعه بازارچه‌های مرزی، پیگیری قراردادهای انرژی و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام، بخشی از این چشم‌انداز است.
* شکل‌گیری مشارکت راهبردی
مجموعه سفرها، دیدارها و گفت‌وگوهای اخیر ثابت می‌کند ایران و پاکستان در یک مقطع عادی تاریخی قرار ندارند، بلکه در حال حرکت به سمت ارتقای روابط به سطحی راهبردی هستند. پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، سفر لاریجانی، تحرکات پارلمانی و گفت‌وگوهای امنیتی - اقتصادی همگی نشان می‌دهد تهران و اسلام‌آباد در حال عبور از سطح روابط سنتی و ورود به مرحله‌ای هستند که می‌تواند معماری امنیت منطقه را به نفع ثبات و علیه دخالت خارجی بازتعریف، موازنه‌سازی در برابر تهدیدات مشترک را ممکن و زمینه یک شراکت بلندمدت اقتصادی و امنیتی را فراهم کند. این روند اگر با برنامه‌ریزی دقیق و پیگیری مستمر ادامه یابد، می‌تواند یکی از باثبات‌ترین و اثرگذارترین روابط دوجانبه در منطقه را شکل دهد.