خطر HIV برای نسل Z

در پی تغییر الگوی انتقال HIV از اعتیاد تزریقی به روابط پرخطر همراه با شیوع این بیماری در میان جوانان، زنگ خطر جدی برای نظام آموزشی، خانواده‌ها و سیاست‌گذاران اجتماعی به صدا در آمده است؛ بیماری‌ای که اگر فرد مبتلا شناسایی و به‌موقع درمان نشود، در صورت پیشرفت نه فقط او را از پا درمی‌آورد، بلکه ممکن است در طول زندگی باعث سرایت چنین ویروس مهلکی به دیگران شود. هر چند اقدامات فراوانی برای کنترل این بیماری در دنیا و نیز در کشورمان انجام شده است اما هنوز خیلی‌ها هستند که از ترس داشتن این بیماری یا انگ اجتماعی آن اقدام به انجام تست رایگان نمی‌کنند؛ اشتباه جبران‌ناپذیری که چنانچه فرد بیمار به موقع شناسایی شود با کنترل و درمان می‌تواند سال‌ها در جامعه بدون هیچ مشکلی همچون دیگر افراد جامعه زندگی کند. 
طبق آخرین گزارش‌ها از شناسایی مبتلایان به اچ‌آی‌وی در کشور، آمار مردان مبتلا به این بیماری 3 برابر زنان است. در واقع این تغییرات در الگوی انتقال و جنسیت قشر مولد جامعه هشداری جدی، برای ضرورت اقدامات فرهنگی و اجتماعی در حوزه آموزش جوانان، کاهش انگ اجتماعی و پیشگیری است. 
نوجوانان و جوانان شاید نسبت به این بیماری پرخطر بی‌توجه باشند یا از عواقب آن اطلاع دقیقی نداشته باشند، در چنین شرایطی کارشناسان بهداشت می‌توانند با آموزش‌های لازم از طرق مختلف بویژه در شبکه‌های اجتماعی که نوجوانان یا همان نسل «زد» طی شبانه‌روز ساعت‌ها غرق در آن هستند به آگاهی این قشر کمک کنند، چرا که در گذشته انتقال ویروس عمدتاً از طریق اشتراک ابزار‌های آلوده صورت می‌گرفت ولی امروز الگوی انتقال به سمت رفتار‌های مخاطره‌آمیز جنسی تغییر کرده است؛ در این شرایط تأثیرات مصرف الکل و مواد محرک نوظهور که بعضا به شکل فرآورده‌های دارویی و بسته‌بندی‌های فریبنده عرضه می‌شوند بر تصمیم‌گیری، کنترل رفتار و سلامت روان فرد اثر گذاشته و می‌تواند جوانان را به سمت رفتار‌های پرخطر و افزایش ریسک ابتلا سوق دهد. 
دکتر قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت HIV در دنیا و ایران می‌گوید حدود ۴۰ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر تا پایان سال ۲۰۲۴ با HIV زندگی کرده‌اند. همچنین آمار و ارقام بیانگر این موضوع است که یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر ابتلای جدید در سال ۲۰۲۴ رخ داده که ۱۳۰هزار نفر از این تعداد برای کودکان کمتر از ۱۵ سال است و ۶۳۰ هزار نفر به دلیل بیماری‌های ناشی از ایدز در سال ۲۰۲۴ جان باخته‌اند. این در حالی است که آمار و ارقام نشان می‌دهد حدود ۳۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر، درمان ضدرتروویروسی را تا پایان سال ۲۰۲۴ دریافت کرده‌اند که معادل ۷۷ درصد افرادی است که با HIV زندگی می‌کنند. به گفته وی، از ابتدای اپیدمی HIV  در دنیا تا امروز، حدود ۹۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به HIV مبتلا شده‌اند و همچنین ۴۴ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر به دلیل ایدز جان باخته‌اند. درباره وضعیت ابتلا به HIV در ایران نیز آمار و ارقام بیانگر این است که ۴۱ هزار و ۵۰۹ نفر تا پایان 6 ماه نخست سال جاری به این بیماری مبتلا هستند و همچنین گزارش‌ها از ۷۶۸ مورد جدید در ارتباط با ابتلا به HIV حکایت می‌کند. متاسفانه ۴۱۹ نفر سال گذشته به دلیل این بیماری فوت کردند. این در حالی است که تا پایان شهریور سال جاری، ۲۰هزار و ۲۶۴ نفر از مبتلایان شناسایی‌شده درمان ضدرتروویروسی دریافت کرده‌اند. او درباره آبشار مراقبت HIV در ایران می‌گوید: تعداد موارد ابتلا ۴۱ هزار و ۵۰۹ نفر تخمین‌ زده می‌شود که از این تعداد ۲۵‌ هزار و ۸۷۰ نفر شناسایی شده‌اند. آمار و ارقام بیانگر این است که ۲۱ هزار و ۱۲۷ نفر از افرادی که شناسایی شده‌اند، تحت مراقبت قرار دارند. تعداد افراد تحت درمان نیز 20 هزار و ۲۶۴ نفر است و افرادی که پاسخ درمانی مناسب دارند نیز ۱۸هزار و ۸۱۳ نفر هستند. 
به گفته مرادی، ۷۵ درصد موارد ابتلا در سال ۸۵ به دلیل تزریق با سرنگ آلوده در معتادان و فقط ۹ درصد ابتلا در آن سال به دلیل موارد جنسی بود اما میزان موارد ابتلای جدید به دلیل روابط جنسی است. اگر مداخلات چگونگی مواجهه و آموزش در این مسیر تغییر نکند با چالش سختی مواجه می‌شویم. این در حالی است که الگوی انتقال از طریق اعتیاد تزریقی به سمت الگوهای دیگر در حال تغییر است که موضوعی نگران‌کننده محسوب می‌شود. 
* نوجوانان و جوانان مستعد ابتلا به اچ‌آی‌وی
رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز ایران طی گفت‌وگویی با «وطن امروز» جوانان بویژه نسل زد را مستعد ابتلا به بیماری اچ‌آی‌وی دانست و گفت: از آنجا که این نسل نسبت به عواقب چنین بیماری خطرناکی کم‌توجهند بنابراین در صورت عدم آگاهی‌بخشی آنها به اچ‌آی‌وی می‌تواند شیوع این بیماری را در کشور گسترش دهد.
مینو محرز با بیان اینکه غرق شدن نوجوانان و جوانان در فضای مجازی و تاثیرات مخرب استفاده نادرست از آن موجب شده است مساله بی‌بندباری نسبت به گذشته یعنی قبل از ورود موبایل بیشتر شود، افزود: برای اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی نوجوانان و جوانان از این بیماری رسانه‌های جمعی، صداوسیما و مدارس پیش‌قدم شوند و بیشتر از گذشته سطح آگاهی‌بخشی جامعه بویژه نسل زد را از تبعات خطرناک این بیماری بالا ببرند. 
وی با بیان اینکه خیلی از افراد جامعه حامل ویروس اچ‌آی‌وی هستند ولی به دلیل عدم تست بدون هیچ علائمی در حال انتقال آن هستند، افزود: متاسفانه تعداد مبتلایان شناسایی‌شده به ایدز در کشور نیمی و حتی بیشتر از افرادی است که حامل این ویروس هستند که شناسایی نشده‌اند، چرا که بسیاری از افراد مبتلا، بویژه زنان و جوانان، به دلیل ترس از قضاوت، طرد شدن از خانواده یا جامعه و حتی از دست دادن شغل یا موقعیت اجتماعی، از مراجعه به مراکز مشاوره و درمان خودداری می‌کنند.
محرز با بیان اینکه مشاهدات بیانگر این است که سن ابتلا به اچ‌آی‌وی در کشور پایین آمده است، افزود: در چنین شرایطی تاکید بر این است که اولا هشدارهای لازم برای جلوگیری از این بیماری باید در سطح وسیع انجام شود، در ثانی افرادی که مشکوک به این بیماری هستند برای زنده ماندن سریعا اقدام به تست کنند، زیرا با انجام آزمایش‌های رایگان و درمان می‌توانند زنده بمانند و تا پایان عمر مشکلی نداشته باشند. این پنهان‌کاری، نه‌تنها روند درمان را به تعویق می‌اندازد، بلکه به گسترش خاموش بیماری در جامعه دامن می‌زند و به افزایش موارد ابتلای پنهان و انتقال ناخواسته ویروس کمک می‌کند.
* برنامه وزارت بهداشت برای کنترل HIV
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه اقدامات خوبی در ارتباط با کنترل HIV در ایران صورت گرفته، گفت: وزارت بهداشت در دوره جدید نه‌تنها کنترل و پیشگیری از HIV را در کانون توجه قرار داده، بلکه کنترل سل و هپاتیت C را نیز در کانون توجه قرار داده‌ و جزو اولویت‌ها است. دکتر علیرضا رئیسی در همایش روز جهانی ایدز که دیروز برگزار شد، اظهار کرد: HIV از منظر بین‌المللی می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد و این در حالی است که به نظر می‌رسد توجه به HIV در سطح بین‌المللی کاهش یافته است. وی درباره بودجه‌های بین‌المللی برای کنترل HIV توضیح داد: براساس تصمیم‌های جدید، تامین بخش عمده بودجه در کشورهای با سرانه درآمد پایین به دولت این کشورها واگذار شده و می‌بایست ۶۰ درصد بودجه کنترل این بیماری را تامین کنند. هنگامی که عملکرد کشورها با سرانه درآمد پایین را بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم تامین ۶۰ درصد بودجه کنترل و پیشگیری HIV در کشورهایی از این دست تحقق نمی‌یابد. معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: عدم تحقق بودجه پیشگیری و کنترل HIV در کشورهای با سرانه درآمد پایین یک هشدار جهانی محسوب می‌شود. رئیسی درباره عملکرد سیستم بهداشتی و درمانی کشور در ارتباط با HIV گفت: سیستم بهداشتی و درمانی کشور در زمینه درمان بیماران شناسایی شده موفق است اما در ارتباط با بیماریابی مشکل داریم. رشد بیماریابی به صورت یک درصد یک درصد بسیار ارزشمند است و طی 2 سال گذشته در زمینه بیماریابی رشد خوبی داشته‌ایم. اگر یک بیمار را شناسایی کنیم هیچ نگرانی در ارتباط با درمان و تخصص‌های مرتبط با درمان نداریم.