هشدارهای ایران به اقلیم

ابوالفضل ولایتی: منطقه کردنشین شمال عراق به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و محصور شدن در میان مرزهای سوریه، ایران و ترکیه، از دیرباز مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته است. ریشه تنش‌ها در این منطقه به فروپاشی امپراتوری عثمانی و تحرکات جدایی‌طلبان کرد در این منطقه بازمی‌گردد.
به موازات قدرت‌گیری جریان‌های پان‌عرب در عراق پس از کودتای عبدالکریم قاسم و نفی حقوق اولیه کردها و در میانه جنگ سرد، منطقه مذکور بیش از پیش مورد توجه ایالات ‌متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفت.
قدمت روابط صهيونيست‌ها با گروه‌های تجزیه‌طلب کرد اگرچه به زمان اشغال سرزمین‌های فلسطینی بازمی‌گردد، لیکن در دهه‌های 60 و 70 میلادی و در میانه همکاری‌های استراتژیک و امنیتی ساواک و موساد، 2 طرف حساب ویژه‌ای بر تقویت پیشمرگه‌های ملامصطفی بارزانی جهت فشار بر دولت چپگرای بعثی عراق باز کردند. حملات رژیم بعثی به جمهوری اسلامی در جنگ 8 ساله و سپس ایده اشغال کویت به عنوان یک خطای راهبردی، فرصت کم‌نظیری را برای شبه‌نظامیان کرد فراهم آورد تا در سایه سیاست منطقه پرواز ممنوع، اقدام به تأسیس حکومت خودگردان در شمال عراق کنند؛ حکومتی که با سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ و با گنجانده شدن اصل فدرالیسم در عراق، مشروعیت یافت.
با وجود اختلاف‌های فزاینده در میان جناح‌های کردی حاکم بر اقلیم و دوپاره شدن منطقه مذکور در طول 4 دهه اخیر، تمام احزاب کرد شمال عراق بر اتخاذ سیاستی مجزا از بغداد و در مسیر استقلال سیاسی، مالی، نظامی و امنیتی متفق‌القولند. عدم ادغام پیشمرگان کرد در ارتش نوین، روابط خارجی نسبتا مستقل با کشورهای منطقه، تلاش برای کسب درآمد مجزا از طریق احداث خط لوله نفتی به ترکیه، مخالفت با مصوبه پارلمان عراق درباره خروج نظامیان آمریکایی از عراق و تحرکات گسترده جهت منضم کردن شهر استراتژیک کرکوک به خاک اقلیم در میانه شکل‌گیری خلافت خودخوانده ابوبکر بغدادی تنها بخشی از سیاست‌هایی است که دولت اربیل جهت استقلال نسبی در پیش گرفته است.
محصور شدن منطقه مذکور از سوی ایران، ترکیه، سوریه و دولت مرکزی عراق و مخالفت هر چهار کشور با تشکیل دولت مستقل کردی، مهم‌ترین مانع پیش ‌روی رهبران اقلیم در طول 4 دهه اخیر بوده است‌. 
با این حال، مقامات اربیل جهت ایجاد توازن در قوا در جست‌وجوی متحدانی فراتر از کشورهای همسایه گام نهاده‌ و بیش از هر رژیمی، چشم به سرزمین‌ اشغالی دوخته‌اند. دشمنی ایدئولوژیک رژیم صهیونیستی با جمهوری اسلامی ایران و تلاش برای اعمال فشار بر دولت اخوانی اردوغان و زمینه‌سازی برای تجزیه کشورهای عربی با حمایت از تجزیه‌طلبان کرد، موجب شده رژیم صهیونیستی با آغوشی باز به استقبال رهبران اقلیم بشتابد.
محذوریت‌های جغرافیایی اقلیم اگرچه احزاب دموکرات و اتحادیه میهنی را ناگزیر به تعامل و همزیستی با کشورهای همسایه کرده، با این حال، مقامات سیاسی- امنیتی کردستان عراق جهت ایجاد موازنه قوا و داشتن اهرم‌های فشار بر همسایگان، به بازی با کارت‌های متعدد امنیتی رو آورده‌اند. پناه دادن به گروه‌های تروریستی پژاک، پ‌ک‌ک، حدک و حدکا در خاک اقلیم جهت اعمال فشار بر ایران و ترکیه، حمایت از ایده‌ شکل‌گیری دولت کردی رژوا در شمال سوریه و تقویت همکاری‌های امنیتی با موساد و آمریکایی‌ها از جمله سیاست‌هایی بوده که در دستور کار مسعود و نچیروان بارزانی قرار گرفته است.
مناسبات حسنه و گسترده اربیل با واشنگتن بدون وساطت دولت مرکزی عراق از چنان عمقی برخوردار است که بر خلاف سیاست خروج تدریجی نظامیان آمریکایی از مناطق جنوبی و مرکزی عراق، موقعیت آنان در شمال این کشور بیش از پیش تقویت شده است. مقامات آمریکایی و اقلیم جهت به تصویر کشیدن عمق راهبردی این همکاری‌ها اخیرا مبادرت به افتتاح بزرگ‌ترین کنسولگری آمریکا در جهان در شهر اربیل کردند.
نفوذ رو به گسترش آمریکا و رژیم صهیونیستی در شمال عراق، همواره با حساسیت‌های گسترده امنیتی تهران و آنکارا روبه‌رو شده است. ارتش ترکیه و سپاه پاسداران ایران در طول یک دهه اخیر با نگرانی نسبت به تحرکات جدایی‌طلبانه اقلیم و حمایت از گروه‌های مسلح اکراد ایرانی و ترک نگریسته و بارها مواضع گروه‌های تروریستی را بمباران کرده‌اند.
تنش در مناسبات جمهوری اسلامی و حکومت اقلیم در طول ماه‌های پس از عملیات توفان الاقصی شدت یافته و به موازات تحرکات جنگ‌طلبانه رژیم صهیونیستی و حمایت نسبی اقلیم از این مواضع، جمهوری اسلامی چندین مرتبه حملاتی را علیه دفاتر موساد و تروریست‌های تجزیه‌طلب در خاک اقلیم انجام داده است.
منابع آگاه نظامی کشورمان، هفته گذشته از برپایی رزمایش بزرگی از سوی جنگنده‌های ایرانی در مناطق همجوار با اقلیم کردستان عراق خبر دادند؛ رزمایشی که اگرچه در بطن خود ناشی از آمادگی در برابر خطای مجدد احتمالی صهيونيست‌هاست، لیکن حاوی هشدارهایی به دولت نیمه خودمختار اقلیم کردستان نسبت به نقش احتمالی این منطقه در مناقشه آتی تهران با تل‌آویو است.
* رمزگشایی از اهداف رایزنی اربیل برای استقرار سامانه‌های پدافندی آمریکا در کردستان عراق
حمله پهپادی به میدان گازی کورمور در استان سلیمانیه و درگیری‌های خونین اخیر میان عشیره هرکی و نیروهای پیشمرگه در شهر خبات اقلیم را می‌توان نقاط عطفی در منازعات حاکم در منطقه قلمداد کرد. شماری از رسانه‌های منطقه‌ای و رهبران اقلیم با هجمه به جمهوری اسلامی و نیروهای مقاومت، انگشت اتهام را به سوی تهران و حشدالشعبی نشانه رفته و خواستار اتخاذ تدابیر پیشگیرانه دفاعی در اقلیم شده‌اند.
با وجود محکومیت حادثه مذکور از سوی جمهوری اسلامی و حشدالشعبی و وعده شیاع السودانی به برخورد قاطع با عاملان حوادث یادشده، مقامات اقلیم با اتکا به پشت‌گرمی کاخ‌سفید و به بهانه ضرورت حفظ امنیت زیرساخت‌های منطقه، خواستار استقرار سامانه‌های پدافندی آمریکا در شمال عراق شده‌اند.
مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم بلافاصله پس از حمله به میدان گازی کورمور در پیامی با ابراز بی‌اعتمادی نسبت به برخورد بغداد با عاملان حمله، خواستار دریافت تجهیزات دفاعی از آمریکا و حمایت مستقیم واشنگتن از اربیل برای محافظت از زیرساخت‌های غیرنظامی اقلیم شده است؛ درخواستی که بلافاصله با استقبال وسیعی از سوی رسانه‌های کرد در شبکه‌های اجتماعی همراه شده و آن را عاملی بازدارنده در برابر حملات ایران و حشدالشعبی ارزیابی کرده‌اند. 
عزیز احمد، معاون نخست‌وزیر اقلیم نیز در موضعی مشابه اعلام کرد: «چند حمله دیگر باید رخ دهد تا دولت آمریکا اجازه خرید تجهیزات ضد پهپادی را به اقلیم کردستان بدهد؟» درخواست‌هایی فوق‌الذکر با فوریت مورد اجابت طرف آمریکایی قرار گرفت. سفارت آمریکا در پاسخ به درخواست بارزانی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما آماده حمایت از تلاش‌ها برای حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی اقلیم هستیم».
مایکل ریگاس، معاون وزیر خارجه آمریکا نیز در اظهارنظری مداخله‌جویانه و با هدف تحریک رهبران اقلیم علیه محور مقاومت، حشدالشعبی را به دست داشتن در چنین حملاتی متهم کرده و از دولت مرکزی و مقامات اقلیم خواست نسبت به تضعیف و برچیدن این گروه‌ها اقدام کنند.
رئیس‌جمهور آمریکا نیز در اظهارنظری قابل توجه در این باره صراحتا اعلام کرده موضوع ارائه پدافند هوایی به اقلیم کردستان عراق را برای حفاظت از سرمایه‌گذاری در تاسیسات انرژی این منطقه بررسی خواهد کرد.
با توجه به تنش‌های شدید حاکم بر منطقه و تداوم گمانه‌زنی‌ها درباره رویارویی مجدد جمهوری اسلامی و رژیم صهیونیستی، قابل تصور است که پنتاگون با خرسندی اقدام به اجابت درخواست اقلیم کرده و به بهانه‌ حفاظت از حریم اقلیم، در مسیر استقرار تجهیزات پدافندی پیشرفته و تقویت مستشاران نظامی آمریکا در این منطقه گام بردارد؛ امری که در بطن خود عاملی کلیدی در مقابله با موشک‌های شلیک شده از سوی ایران در حمله به رژیم صهیونیستی در جنگ احتمالی آتی محسوب می‌شود.
برآيند رویارویی مستقیم تهران و تل‌آویو در عملیات‌های «وعده صادق یک، ۲ و ۳» نشان می‌دهد آمریکا و همپیمانانش جهت دفع حملات موشکی تهران، از پایگاه‌های مستقر در قبرس، اردن و ناوگان‌های حاضر در مدیترانه بهره برده‌اند. نزدیکی جغرافیایی اقلیم به پایگاه‌های موشکی ایران (بویژه در مناطق غربی) موجب خواهد شد آمریکا با خرسندی به استقبال پیشنهاد دولت محلی کردستان عراق بنگرد.
آمریکا در مقطع کنونی، همزمان با پیشبرد پروژه فشار بر حزب‌الله و حماس جهت خلع‌سلاح مقاومت در منطقه، سرمایه‌گذاری وسیعی بر عراق انجام داده است. نقش و جایگاه برجسته عراق در معادلات منطقه و همپیمانی این کشور با محور مقاومت موجب شده پس از شکست پروژه مداخله در انتخابات پارلمانی این کشور، 2 سناریو مجزا با جدیت از سوی مقامات آمریکایی و در راستای تامین مصالح رژیم صهیونیستی و ایجاد نظمی نوین در منطقه منطبق با مطالبات واشنگتن - تل‌آویو در دستور کار قرار گیرد‌. 
در سناریوی اول، کاخ‌سفید بر آن است با فشار مضاعف بر دولت عراق، ایده خلع‌سلاح یا ادغام حشدالشعبی در ارتش را همزمان با کاهش مناسبات اقتصادی بغداد با تهران ذیل پروژه فشار حداکثری در پیش گیرد. به موازات این سیاست، سناریوی تلاش برای تقویت نفوذ امنیتی- اقتصادی در عراق بویژه در اقلیم کردستان به منظور مهار ایران و مقابله با توان موشکی کشورمان مورد توجه استراتژیست‌های پنتاگون قرار گرفته است. در چنین بستری ضرورت دارد دست‌اندرکاران دیپلماسی و امنیت ملی کشورمان، با رایزنی‌های فشرده با مقامات ارشد عراقی، ضمن پافشاری بر عملیاتی شدن مصوبه پارلمان عراق مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از این کشور، هشدارهای لازم نسبت به تبعات امنیتی استقرار سامانه‌های پدافندی آمریکا در اقلیم کردستان را به مقامات بغداد و اربیل صادر کنند.