رضا عمویی: درست یک سال پیش - ۸ دسامبر ۲۰۲۴ - جمهوری عربی سوریه تحت رهبری بشار اسد، در نتیجه هجوم صدها گروه تروریستی مسلح با حمایت نیروهای خارجی به فصل آخر رسید و فصل جدیدی در تاریخ سوریه آغاز شد؛ فصلی که در آن شورشیان مسلح تحریرالشام در دمشق حاکم شدند و ابومحمد جولانی، رهبر شورشیان که در دوران جدید خود را احمد الشرع نامیده، حاکم خودخوانده سوریه شد.
یک سال پیش وقتی حکومت اسد سقوط کرد، استان سویدا در جنوب سوریه در کنترل نیروهای ارتش سوریه قرار داشت اما اکنون یک سال پس از سقوط حکومت وی، بخشهای قابل توجهی از جنوب سوریه از جمله استان دروزینشین سویدا در اشغال نیروهای متجاوز صهیونیست قرار دارد. منابع خبری گزارش دادند «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی، در نشست سفرای این رژیم در قدس اشغالی اعلام کرد تلآویو قصد دارد حضور نظامی خود در منطقه جنوب سوریه را حفظ کند.
نتانیاهو در این نشست ادعا کرد: امیدواریم به توافقی برای جداسازی نیروها در جنوب سوریه برسیم اما همچنان از منافع امنیتی خود محافظت میکنیم... هدف ما خلع سلاح جنوب غرب سوریه و حفاظت از اقلیت دروزی(!) است و همزمان کنترل خود بر مواضع راهبردی منطقه را حفظ خواهیم کرد. نتانیاهو افزود: پس از سقوط نظام بشار اسد، ارتش اسرائیل حضور خود را برای تضمین امنیت ساکنان اسرائیل و جلوگیری از حملات از مناطق مرزی در جنوب سوریه ضروری میداند.
این در حالی است که طی یک سال گذشته و همزمان با اشغال جنوب سوریه، دستگاه حاکمیتی جدید سوریه در دمشق اقدام موثری برای مقابله با اشغالگران انجام نداده و در مقابل با نشان دادن چراغ سبز به سمت عادیسازی شرایط با رژیم صهیونیستی حرکت کرده است. انفعال و بیعملی حاکمان دمشق در برابر تلآویو در حالی است که جنوب سوریه طی یک سال گذشته در نتیجه اشغالگری صهیونیستها آرامش نداشته است.
* آغاز اشغال چند ساعت پس از اسد
نکته جالب آن است که سال گذشته اشغال جنوب سوریه توسط رژیم صهیونیستی درست چند ساعت پس از پایان کار دولت بشار اسد شروع شد. گویی صهیونیستها چشمانتظار سقوط دولت اسد بودند و حمله ارتش صهیونی به جنوب سوریه تحت عنوان «عملیات پیکان باشان» در روز یکشنبه 8 دسامبر 2024، ساعاتی پس از سقوط بشار اسد در سوریه آغاز شد.
عملیات نظامی سال گذشته ارتش رژیم در جنوب سوریه برای نخستینبار در 50 سال گذشته انجام میشد و پس از پایان کار حکومت اسد، نیروهای اسرائیلی از حصار مرزی سوریه عبور کرده و خاک سوریه را اشغال کردند. راشاتودی در آن زمان گزارش داد تنها چند ساعت طول کشید تا ارتش اسرائیل از هرج و مرج و خلأ امنیتی ناشی از دوران پسااسد در سوریه سوءاستفاده کند.
حتی یک روز پس از سقوط دولت اسد در 9 دسامبر، «اسرائیل کاتس» وزیر جنگ اسرائیل به صراحت اعلام کرد هدف تلآویو شامل تصرف کامل منطقه حائل، اماکن مجاور و ایجاد یک منطقه امنیتی فراتر از منطقه حائل است. این اظهارات نشان داد صهیونیستها در عمل به دنبال اشغال جنوب سوریه و شاید در مراحل بعد دیگر مناطق این کشور هستند. اکنون نیز یک سال پس از سقوط حکومت اسد، از سوریه یک سرزمین اشغالشده و بیسرانجام باقی مانده است.
* مقاومت با دست خالی!
مجله صهیونیستی «۹۷۲» در گزارشی درباره عملیات نظامی اسرائیل در سوریه طی یک سال گذشته به مقاومت سوریها و شهروندان غیرنظامی در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی پرداخته و در این ارتباط به نقل قولی از «عمر حنون» شهروند سوری ۴۷ ساله اشاره کرده که گفته است: «ما آمادهایم در دفاع از کشورمان، جنگ دیگری را با اسرائیل آغاز کنیم».
با وجود جنگ و بمباران جنوب سوریه توسط صهیونیستها اما سوریها طی یک سال گذشته با دست خالی دست به مقاومت زدند و حاضر به پذیرش حضور اشغالگران صهیونیست نشدند.
«شیخ ابونصر» سوری ۷۰ ساله از روستای رفید با انتقاد از تجاوزات ارتش اسرائیل به جنوب سوریه گفته است: «این سرزمین ماست، ما در آن انگور و انجیر کاشتیم و دولت اشغالگر را به رسمیت نمیشناسیم. نیروهای دولت جدید سوریه برای کمک به ما نیامدهاند و ما اینجا تنها هستیم اما حتی اگر اشغال شویم، در سرزمین خود باقی خواهیم ماند».
* دست رد به همکاری با اشغالگران
به نظر میرسد نیروهای اسرائیلی زمینهای روستاهای مرزی سوریه را برای اهداف نظامی و احداث پایگاه تسلیحاتی و دیدهبانی تصرف کردهاند.
«محمد فیاض» وکیل و فعال حقوق بشر، سال گذشته به دلیل گفتوگوهای رسانهای درباره عملیات نظامیان صهیونیست در جنوب سوریه چند روز دستگیر شد و مورد آزار و اذیت از سوی ارتش صهیونی قرار گرفت. او پس از چند روز آزاد شد. فیاض هفته گذشته به نیوعرب گفت مقامات نظامی اسرائیل «با خودروهای غیرنظامی سفید وارد روستاها میشوند تا به بهانههای مختلف، دادهها را جمعآوری و بررسیهای آماری انجام دهند». وی افزود: صهیونیستها پس از اینکه زمین و همه چیز را از ما میگیرند، به ما غذا، دارو، برق و کار پیشنهاد میدهند و در ماههای اخیر بارها به ساکنان محلی حداقل ۷۵ دلار در روز برای ساخت زیرساختهای پایگاههای نظامی پیشنهاد دادهاند اما ساکنان مناطق اشغالی تاکنون هرگونه پیشنهاد صهیونیستها را رد کردهاند.
* توقف کشاورزی در جنوب سوریه
برخی رهبران جوامع روستایی جنوب سوریه به نیوعرب گفتهاند به دلیل اشغالگری اسرائیل در ترس زندگی میکنند و دیگر قادر به کار کشاورزی روی زمینهای خود نیستند. آنها خاطرنشان کردند از زمان سقوط حکومت اسد و آغاز تهاجمات اسرائیل، «کار کشاورزی بسیاری از مردم متوقف شده است» و تقریباً ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای اشغالشده توسط نیروهای اسرائیلی شامل باغها، مزارع و مراتع شهروندان سوری است.
همچنین روستاییان و دامداران گفتهاند نیروهای اسرائیلی برای ساخت استحکامات بیشتر در خاک سوریه، بسیاری از مناطق را با بولدوزر صاف کرده و در عمل امکان کشاورزی را از شهروندان و بومیان گرفتهاند.
* چه بر سر جنوب سوریه آمد؟
حملات هوایی و زمینی رژیم صهیونیستی به سوریه طی یک سال گذشته منجر به تلفات گسترده غیرنظامیان، آوارگی دهها هزار نفر از ساکنان مناطق جنوب، از دست رفتن بسیاری از مزارع و باغات کشاورزان و از هم پاشیده شدن بافت جامعه سوریه شده است.
طبق گزارشها، در روستای رفید در نزدیکی قنیطره، ساکنان با تجاوزات مکرر نیروهای صهیونیست روبهرو هستند و اشغالگران برخی درختان قدیمی بالای ۱۰۰ سال در این منطقه را ریشهکن کردهاند. همچنین گفته شده اشغالگران در حال حاضر در برخی مناطق دست به ایجاد پایگاه نظامی زده و به هر کسی که سعی در نزدیک شدن به این پایگاهها را دارد، شلیک میکنند. دهها گزارش از کشته شدن شهروندان عادی هنگام عبور از جادهها یا زمینهای مجاور پایگاههای اسرائیلی منتشر شده است.
روزنامه صهیونی «۹۷۲» به نقل از «بدر صافی» از ساکنان روستای رفید نوشته است: «سربازان اسرائیلی هر روز بارها به زمینهای ما حمله میکنند و بخشهایی را به زور مصادره میکنند. دوست من زمینش را از دست داده و اکنون در خانه من زندگی میکند و من هر روز صدای گریه او را میشنوم، زیرا ارتش اسرائیل زمین، خانه و هر آنچه را دارد از او گرفته است».
یک سال پیش، اشغال جنوب سوریه توسط صهیونیستها با اشغال شهر راسم روادی در حومه قنیطره آغاز شد. ساکنان و شاهدان تجاوز صهیونیستها به الجزیره گفتهاند سربازان ارتش اسرائیل ساکنان خانهها را با زور از خانه بیرون و برخی خانهها را ویران میکردند. گفته شده در این روستا صدها نفر از ساکنان مجبور به ترک خانههایشان شدند. «علی الاحمد» از بزرگان ۶۵ ساله این روستا به الجزیره گفته است سربازان اسرائیلی «درها را شکستند، خانهها را تفتیش و برخی را ویران کردند، سپس بسیاری از خانوادهها را در یک مدرسه متروکه جمع کردند». گفته شده این اقدامات ارتش صهیونیستی در همه یک سال گذشته علیه دیگر مناطق سوریه ادامه داشته و تعداد ساکنانی که از روستاها آواره شدهاند به بیش از 500 نفر میرسد.
* کارنامه یک سال اشغالگری
گزارشها نشان میدهد صهیونیستها سال گذشته فقط در ۸ روز اول عملیات نظامی خود علیه سوریه، ۶۰۰ حمله انجام داده و مواضع متعلق به ارتش سوریه و شهرهای این کشور را از لاذقیه و حمص گرفته تا حومه دمشق هدف قرار دادند. نیروی زمینی ارتش صهیونی طی یک سال گذشته 30 کیلومتر در خاک سوریه پیشروی و ۹ پایگاه نظامی و زیرساخت در مناطق اشغالی ایجاد کرده است.
بهرغم ادعاهای ارتش اشغالگر مبنی بر موقت بودن حضورش در سوریه، واقعیتهای میدانی نشان میدهد اشغالگران قصد دارند در سوریه باقی بمانند، همانطور که نتانیاهو نیز بتازگی ادامه اشغال جنوب سوریه تا زمان نامعلوم را تایید کرده است.
ارتش اشغالگر طی یک سال گذشته از سقوط اسد، به صورت مرتب و متناوت حملات زمینی به خاک سوریه در استان قنیطره، در محدوده بلندیهای جولان اشغالی و استانهای ریف دمشق انجام داده است. ارتش صهیونیستی این تجاوزها را به عنوان عملیات امنیتی طبقهبندی میکند اما سازمانهای حقوق بشری، عملیات ارتش اسرائیل در جنوب سوریه را به عنوان آدمربایی یا دستگیریهای غیرقانونی طبقهبندی میکنند و گزارشها حاکی از آن است فقط در ۳ هفته گذشته بیش از ۴۰ شهروند سوری توسط نظامیان صهیونیست بازداشت شدهاند. علاوه بر دستگیریهای مداوم شهروندان سوری، نیروهای اشغالگر با احداث خاکریزهای مرتفع و برجهای دیدهبانی، مواضع خود را در جنوب سوریه تقویت کردهاند. واحد تحقیقاتی الجزیره، تأسیس 9 اردوگاه نظامی جدید اسرائیل در سوریه را از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون تأیید کرده است.
* سوءاستفاده از جامعه دروزی
از طرف دیگر اسرائیل تلاش کرده از حضور جامعه دروزی در شهر جرمانا در جنوب سوریه برای توجیه مداخله نظامی خود سوءاستفاده کند اما «مکرم عبید» وکیل اهل این شهر دروزی روایت ارتش اسرائیل مبنی بر حمله داخلی سایر اقوام سوری به دروزیها را رد کرده و گفته است وقایع رخداده در مناطق دروزی، درگیریهای فردی بودهاند که در آن هیچ درگیری قومیتی و فرقهای شکل نگرفته است.
از سوی دیگر، جامعه دروزی کمکهای اسرائیل را رد کرده، زیرا معتقد است مداخله اسرائیل با هدف ایجاد اختلاف بین قومیتهای جامعه سوریه انجام میشود. «فرید عیاش» استاد دانشگاه دمشق به الجزیره گفته است مداخله اسرائیل شکاف بین دروزیها و بقیه سوریها را گسترش و ناآرامیها را در کشورهای همسایه افزایش میدهد و این تنش قومی همان چیزی است که اسرائیل میخواهد!
فیاض تاکید دارد: «جنوب سوریه عزت خود را حفظ خواهد کرد و ما اصول روشنی داریم که نمیخواهیم وقایع سال ۱۹۶۷ و اشغالگری دائم اسرائیل تکرار شود. ما نمیخواهیم خانهها و سرزمینهای خود را رها کنیم و سوریها در برابر اشغالگری اسرائیل متحدند».