رضا عمویی: 38 سال پس از آغاز انتفاضه سنگ در ۸ دسامبر ۱۹۸۷، نیروهای فلسطینی حالا با سلاح و موشک در حال مقابله با اشغالگران هستند. انتفاضه نخست فلسطین از همان ابتدا در دسامبر 1987 «انتفاضه سنگ» نام گرفت، زیرا سنگ در دست جوانان، تنها سلاح دفاع از خود در برابر نظامیان اشغالگر صهیونیست در آن زمان بود اما امروز صحنه نبرد متفاوت شده و آنچه در دست نیروهای مقاومت فلسطینی است، راکتها و تسلیحاتی است که ارتش صهیونی را درمانده کرده است.
با وجود ۲ سال جنگ و بمباران شبانهروزی غزه و آسیب دیدن و شهادت بیش از 150 هزار فلسطینی اما حرف مقاومت فلسطین همان حرف همیشگی است: تا دولت مستقل فلسطین برقرار نشود، سلاح را تحویل نمیدهیم. این موضعگیری را «طاهر نونو» از رهبران جنبش حماس اعلام کرد و با اشاره به اینکه سلاح مقاومت فقط به کشور آتی فلسطین تحویل خواهد شد، افزود: «سلاح مقاومت بخشی از سلاح کشور فلسطینی پس از برپایی آن خواهد بود».
این رهبر حماس تاکید کرد اقدام نیروی بینالمللی در خلع سلاح مقاومت با توسل به زور امری مردود است و به هیچ عنوان مورد بحث قرار نگرفته و فکر نمیکنیم هیچ کشوری قبول کند در نیرویی مشارکت کند که ماموریتش خلع سلاح اجباری مقاومت باشد.
مشابه این موضعگیری را پیشتر دیگر مقامات حماس نیز تکرار کرده بودند. از جمله ماه گذشته «موسی ابومرزوق» از رهبران حماس گفته بود سلاح را به دولت آینده فلسطین (مبتنی بر توافق ملی) خواهیم داد.
«خلیل حیه» از رهبران حماس در نوار غزه هم در زمان برقراری آتشبس تاکید کرده بود «اگر اشغال پایان یابد، این سلاحها تحت اختیار دولت قرار خواهد گرفت و منظور از دولت یک دولت مستقل و دارای حاکمیت فلسطینی در آینده است». بنابراین با توجه به این موضعگیری حماس، نخستین سوال این است: تکلیف سلاح و تسلیحات نیروی مقاومت فلسطینی چه خواهد شد؟
* نتانیاهو، مانع خلع سلاح حماس
با توجه به اینکه مواضع حماس درباره خلع سلاح مشخص است، تکلیف تسلیحات موجود در غزه نیز روشن است: سلاح حماس تا زمان تشکیل دولت مستقل و ملی فلسطین با حضور همه گروهها و احزاب همچنان در دست حماس باقی خواهد ماند. این در حالی است که مقامات تلآویو بارها بر مخالفت و جلوگیری از تشکیل دولت مستقل فلسطینی تاکید کردهاند. به عبارتی اکنون هوشمندی حماس در پذیرش طرح آتش بس ترامپ مشخص میشود.
همین ۲ روز پیش، نخستوزیر رژیم صهیونیستی در کنفرانس خبری با «فردریش مرتس» صدراعظم آلمان در اراضی اشغالی با اشاره به اینکه گفتوگوهایش با مقام آلمانی بهرغم اختلافات و اشتراکات همواره صریح بوده است، بیان کرد: «کشور مستقل فلسطین در مجاورت اسرائیل تشکیل نخواهد شد». ماه گذشته نیز نتانیاهو، با صدور بیانیهای اعلام کرد موضعش در مخالفت با تشکیل یک دولت فلسطینی تغییری نکرده و اجازه تشکیل کشور مستقل فلسطین را نخواهد داد.
نتانیاهو همچنین در گفتوگو با کانال عربیزبان «ابوعلی اکسپرس» که به نزدیکی به رژیم صهیونیستی شهرت دارد، به صراحت بیان کرد: «کشور فلسطین وجود نخواهد داشت؛ خیلی ساده: تأسیس نخواهد شد».
در این شرایط مشخص است با عدم تشکیل دولت ملی و مستقل فلسطین، سلاح حماس همچنان در اختیار نیروهای مقاومت باقی خواهد ماند. پیشتر نیز حماس اعلام کرده بود سلاح ما با اشغال و تجاوز مرتبط است. در واقع بزرگترین عامل جلوگیری از خلع سلاح حماس، نتانیاهو و احزاب راست افراطی در تلآویو هستند که حتی حاضر به اجرای قطعنامه مشخص سازمان ملل برای تشکیل دولت فلسطینی نیستند و در این شرایط خلع سلاح حماس فقط یک ادعای پوچ خواهد بود.
* سلاح حماس از کجا تأمین میشود؟
با آنکه غرب کشورهای خارجی را به تامین تسلیحاتی مقاومت حماس متهم میکند اما گزارشها و تحقیقات منابع غربی نشان میدهد نیروهای فلسطینی بخش زیادی از تسلیحات مورد نیاز خود را از داخل خود غزه تامین میکنند. «ماریا ابیحبیب» و «شیر فرنکل» در گزارشی در روزنامه نیویورکتایمز به نقل از کارشناسان تسلیحات و اطلاعات اسرائیل و غرب نوشتند بخش قابل توجهی از موشکها و تسلیحات ضدتانک حماس، از هزاران مهماتی تامین میشود که اسرائیل طی سالها جنگ مختلف دهه 2010 تاکنون بر سر غزه ریخته است. نیویورکتایمز به نقل از کارشناسان سلاح نوشت تقریباً 10 درصد مهمات معمولاً منفجر نمیشود اما درباره اسرائیل این رقم میتواند تا 15 درصد هم باشد، زیرا برخی تسلیحات مورد استفاده متعلق به دهها سال پیش است. با محاسبه سالها بمباران غزه، به طور حتم هزاران تن مهمات منفجرنشده میتواند در اختیار مقاومت قرار گیرد. به عنوان نمونه یک بمب 750 پوندی (340 کیلوگرمی) میتواند به صدها موشک یا راکت تبدیل شود. روزنامه آمریکایی به نقل از یکی از مقامات نظامی غرب نوشت بیشتر مواد منفجرهای که حماس در جنگ خود با اسرائیل استفاده میکند با مهمات منفجرنشده اسرائیل ساخته شده است. یکی از نمونهها تلهای انفجاری بود که 10 سرباز اسرائیلی را دسامبر 2024 کشت و کارشناسان نظامی اسرائیل تایید کردند این تله انفجاری با مهمات اسرائیلی ساخته شده بود.
* مشروعیت سلاح مقاومت فلسطین
کارشناسان حقوق بینالملل معتقدند اگر حق تعیین سرنوشت فلسطینیان به منظور دفاع از منافع ملت فلسطین را به رسمیت بشناسیم، سلاح در دست فلسطینیها نیز از نظر حقوقی مشروعیت دارد، چون به موجب ماده یک پروتکل یکم الحاقی ١٩٧٧ مبارزه مسلحانه علیه قدرت اشغالگر مشروع است و با توجه به اینکه اشغالگری رژیم صهیونیستی بدیهی و ثابتشده است و مخاصمات مسلحانه میان حماس و رژیم اشغالگر قدس وجود دارد، لذا با توجه به رویه پذیرفتهشده جامعه بینالملل، مبارزه مسلحانه فلسطینیها برای دستیابی به حق تعیین سرنوشت خود، دارای مشروعیت است، چون علیه نیروی اشغالگر به کار گرفته میشود.
* به اسرائیل سلاح ندهید
برخلاف ادعا و تقلایی که صهیونیستها برای خلع سلاح مقاومت فلسطین دارند اما این روزها در کشورهای غرب و حتی در خود آمریکا به عنوان نزدیکترین و بزرگترین متحد رژیم، بیشتر درخواستها روی جلوگیری از ارسال سلاح به اسرائیل و حتی تحریم تسلیحاتی تلآویو است.
روز دوشنبه همین هفته دهها فعال آمریکایی در شهر جرسیسیتی ایالت نیوجرسی مقابل مرکز لجستیکی شرکت G&B Packing تجمع کردند؛ مرکزی که بنا بر اسناد و گزارشهای حقوقی، با وزارت جنگ رژیم صهیونیستی و چندین پیمانکار فدرال در آمریکا برای ارسال تجهیزات و قطعات نظامی به اسرائیل همکاری میکند. معترضان که در سرمای شدید زمستان آمریکا گرد هم آمده بودند، با برافراشتن پلاکاردها و سر دادن شعارهای ضدجنگ، خواستار توقف فوری هرگونه مشارکت شرکتهای آمریکایی در تأمین تسلیحات ارتش صهیونیستی شدند. آنان تاکید کردند این تجهیزات در نهایت در عملیاتی نظامی به کار گرفته میشود که طی ۲ سال گذشته ویرانی گسترده و تلفات سنگین در غزه بر جا گذاشته است.
این اقدام اعتراضی پس از آن انجام شد که چند سازمان حقوق بشری و نهادهای تحقیقاتی فاش کردند بیش از 1000 تن تجهیزات نظامی تا ماه آگوست ۲۰۲۵ به اسرائیل ارسال شده است؛ رقمی که به گفته فعالان، نشاندهنده نقش مستقیم شرکتهای آمریکایی در تداوم جنگ علیه غزه است.
شرکتکنندگان در این تظاهرات تاکید کردند واشنگتن با ادامه صدور سلاح و تسهیل زنجیره تامین نظامی اسرائیل، در طولانی کردن بحران انسانی و تشدید خشونت در غزه نقش دارد. آنان خواستار تحقیقات مستقل، توقف کامل ارسال سلاح و اعمال فشار عمومی بیشتر برای تغییر سیاستهای رسمی آمریکا در قبال جنگ غزه شدند.
اعتراضات مشابهی نیز در انگلیس، بلژیک، هلند، سوئد، اسپانیا و دیگر کشورهای اروپا علیه ارسال سلاح به اسرائیل برگزار شده و در همه این اعتراضات شرکتکنندگان خواستار تحریم تسلیحاتی اسرائیل شدند.
همین هفته نیز رسانههای صهیونی فاش کردند شرکت باربری هوایی لوفتهانزا کارگو، بازوی حملونقل باری گروه لوفتهانزا، ممنوعیت فوری و نامحدودی بر انتقال هرگونه سلاح و محموله نظامی به اسرائیل اعمال کرده است. روزنامه اقتصادی «گلوبس» گزارش داد این تصمیم پس از صدور دستورالعمل جدید انگلیس درباره مراقبت سختگیرانه بر صادرات و تجهیزات نظامی اتخاذ شده است.
* شکست طرح خلع سلاح
وقتی پافشاری و تقلای صهیونیستها در راستای خلع سلاح حماس دیده میشود، نخستین پرسش این است: در شرایطی که صهیونیستها در ۲ سال جنگ نتوانستند حماس را شکست دهند، آیا در زمان آتشبس قادر به خلع سلاح خواهند بود؟ در همین ارتباط «الیئور لیفی» تحلیلگر مسائل نظامی شبکه کان (سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی) گفت عملیاتها و اقدامات علیه حماس راه به جایی نخواهد برد.
سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی موسوم به کان همچنین به نقل از یک منبع امنیتی اعلام کرد آمریکا هیچ طرح روشنی برای خلع سلاح حماس ندارد. این رسانه صهیونی تاکید کرد ارتش اسرائیل تنها به دنبال تهیه طرحهای عملیاتی برای جلوگیری از رشد قدرت حماس از جمله اشغال نوار غزه یا انجام حملات مداوم است اما مشخص نیست خلع سلاح عملیاتی شود یا خیر؟
سرهنگ ذخیره ارتش صهیونیستی «ایرز وینر» هم درباره خلع سلاح مقاومت فلسطین ابراز تردید کرد و گفت هیچکس حاضر به بر عهده گرفتن مسؤولیت این کار نیست. وی افزود: «هیچکدام از ما باور نداریم حماس داوطلبانه از سلاح خود دست بکشد. ما به یقین میدانیم هیچکس جز ما این وظیفه را انجام نخواهد داد، نه آمریکاییها، نه مصریها و نه هیچ نیروی چندملیتی دیگری، بنابراین در مرحلهای این مسؤولیت به عهده اسرائیل خواهد افتاد».
منیر شفق، کارشناس فلسطینی نیز معتقد است پافشاری نتانیاهو بر «خلع سلاح حماس» با یک هدف مشخص انجام میشود؛ هدفی که پوششی برای ادامه جنگ و تداوم نسلکشی است. رژیم صهیونیستی میکوشد با ایجاد هرجومرج، ایجاد گرسنگی مصنوعی و ناامنی، شرایط را به سوی فرسایش اجتماعی و حتی کوچ اجباری فلسطینیان سوق دهد. این در حالی است که نتانیاهو در ۲ سال جنگ به هیچیک از اهداف نظامی و سیاسی خود نرسیده و همزمان او و ترامپ با انزوای بیسابقه جهانی مواجه شدهاند؛ انزوا و اعتراضاتی که در شهرهای اروپا، آمریکا و بسیاری نقاط جهان جریان یافت و حالا آنها روی مساله خلع سلاح مانور میدهند.
حتی دیگر بازیگران تحولات غزه از جمله دولت مصر که در گفتوگوهای آتشبس نقش موثری داشت، دیدگاه واقعبینانهتری به موضوع خلع سلاح حماس دارند. جمله معنادار «ضیاء رشوان» رئیس دستگاه اطلاعرسانی مصر، نشاندهنده محافظهکاری قاهره است. این مقام مصری گفته اسرائیل خواهان خلع سلاح حماس است اما حماس آن را سلاح مقاومت میداند و یک طرح جایگزین مطرح شده که بر اساس آن سلاح حماس بهجای برچیده شدن، به مدت ۱۰ سال «توقیف» شود.
* حماس، بازیگر تعیینکننده غزه
با وجود اصراری که از سوی نتانیاهو و آمریکا بر خلع سلاح حماس میشود اما والاستریت ژورنال در گزارشی اعلام کرد محبوبیت جنبش حماس پس از آتشبس اخیر در نوار غزه افزایش یافته و این تحول میتواند برنامه دونالد ترامپ برای ایجاد به اصطلاح صلح از طریق خلع سلاح مقاومت را با چالش جدی روبهرو کند. والاستریت ژورنال نوشت: تداوم مقاومت مسلحانه در برابر اشغالگران، به حماس کمک کرده تصویر عمومی کنترل خود بر غزه را تقویت و تثبیت کند. نتایج نظرسنجیها و ارزیابی ساکنان نیز نشان میدهد بسیاری از فلسطینیها نگاه عملگرایانهتری به این جنبش پیدا کردهاند.
با شکست طرح خلع سلاح مقاومت فلسطین، شبکه «سیانان» آمریکا نیز بتازگی در گزارشی به نقل از یک مقام مسؤول در رژیم صهیونیستی اعلام کرد واشنگتن در حال بررسی عبور از مرحله خلع سلاح حماس و انتقال به مرحله بازسازی نوار غزه است.
این وضعیت نشاندهنده آن است که پس از ۲ سال جنگ، حماس همچنان به عنوان بازیگر تعیینکننده غزه قدرت و ابتکار را در این باریکه در دست دارد. روزنامه نیویورکتایمز هم بتازگی در گزارشی به نقل از یک مقام پیشین دستگاه امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شاباک) اعلام کرد برخلاف ادعاهای رسمی، حماس در غزه شکست نخورده و همچنان به عنوان یک ساختار نظامی و سازمانی فعال باقی است. این مقام امنیتی تاکید کرد توان مبارزاتی حماس به طور قابل توجهی پابرجاست و تخمین زده میشود این جنبش همچنان ۲۰ هزار مبارز مسلح دارد.