گروه سیاسی: سومین نشست مشترک جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری خلق چین دیروز با صدور سند صورتجلسه این دیدار به کار خود پایان داد.
به گزارش «وطن امروز»، توافق پکن بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در اسفند 1401 با میانجیگری چین منعقد شد که بر اساس آن، روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی که از سال 1394 قطع شده بود؛ مجددا برقرار شد.
دومین دور این نشست 29 آبان 1403 در ریاض و دیروز نیز سومین دور این مذاکرات در تهران برگزار شد.
سومین اجلاس سهجانبه ایران، چین و عربستان با حضور مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، ولید الخریجی، قائممقام وزیر خارجه پادشاهی عربستان سعودی و میائو دیو، معاون وزیر خارجه جمهوری خلق چین در محل وزارت امور خارجه کشورمان برگزار و سند صورتجلسه این دیدار به امضای معاونان وزرای ۳ کشور رسید.
متن این سند صورتجلسه به شرح زیر است: سومین نشست کمیته سهجانبه جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری خلق چین برای پیگیری توافقنامه پکن در تاریخ ۱۸ آذر ۱۴۰۴ در تهران، به ریاست آقای مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و با حضور هیات پادشاهی عربستان سعودی به ریاست آقای ولید الخریجی، قائممقام وزیر خارجه پادشاهی عربستان سعودی و هیات چینی به ریاست آقای میائو دیو، معاون وزیر خارجه جمهوری خلق چین برگزار شد.
طرفهای ایرانی و سعودی بر تعهدشان در اجرای تمام مفاد توافقنامه پکن و تلاش مستمر برای تحکیم روابط همسایگی بین ۲ کشور از مسیر پایبندی به منشور سازمان ملل متحد، منشور سازمان همکاری اسلامی و قوانین بینالمللی از جمله احترام به حاکمیت، تمامیت سرزمینی، استقلال و امنیت طرفین تاکید کردند. جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی همچنین از استمرار نقش مثبت جمهوری خلق چین و اهمیت حمایت و پیگیری آن کشور در اجرای توافقنامه پکن استقبال کردند.
جمهوری خلق چین بر آمادگی خود برای استمرار حمایت و تشویق گامهای برداشته شده توسط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی برای توسعه روابطشان در زمینههای مختلف تاکید کرد. هر سه کشور از پیشرفت مستمر در روابط ایرانی- سعودی و فرصتهای موجود برای ارتباط مستقیم میان ۲ کشور در تمام سطوح و بخشها استقبال کردند و این تماسها و دیدارهای متقابل بین مقامات عالی ۲ کشور، بویژه با توجه به تنشهای موجود و فزاینده در منطقه که امنیت آن و جهان را تهدید میکند، حائز اهمیت دانستند.
۳ طرف همچنین از پیشرفت خدمات کنسولی بین ۲ کشور که زمینهساز اعزام آسان و امن بیش از ۸۵ هزار زائر ایرانی به حج و بیش از ۲۱۰ هزار ایرانی به عمره در سال ۲۰۲۵ شد، استقبال کردند. ۳ طرف از پیشرفت گفتوگوها میان مراکز و افراد ایرانی و سعودی در زمینههای تحقیقاتی، آموزشی، رسانهای، فرهنگی و مطالعاتی استقبال و از تبادل هیات و مشارکت طرفین در رویدادهای مرتبط با زمینههای فوقالذکر ابراز رضایت کردند. ۳ کشور مشتاقانه به دنبال توسعه همکاری میان یکدیگر در زمینههای گوناگون از جمله در حوزههای متنوع اقتصادی و سیاسی هستند. ۳ طرف همچنین بر اهمیت گفتوگو و همکاری میان کشورهای منطقه با هدف ارتقای امنیت، ثبات، صلح و پیشرفت اقتصادی تاکید کردند. ۳ کشور خواستار توقف فوری تجاوزهای اسرائیل به فلسطین، لبنان و سوریه شدند و اقدام به تجاوز و نقض حاکمیت و تمامیت سرزمینی جمهوری اسلامی ایران را محکوم کردند. جمهوری اسلامی ایران نیز از مواضع آشکار پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری خلق چین در زمان تجاوز فوقالذکر قدردانی کرد. ۳ کشور بر حمایتشان از راهحل سیاسی فراگیر در یمن بر اساس اصول شناختهشده بینالمللی و تحت نظارت سازمان ملل متحد تاکید کردند.
* یادآوری توافقات و نظم جدید
میانجیگری چین برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی، صرفا به عنوان یک واسطهگری قابل تعریف نیست. حضور چین به عنوان میانجی و تضمینکننده مفاد توافق 2 کشور بزرگ منطقه غرب آسیا، به معنای بازتعریف نقش چین در معادلات این منطقه است. در واقع نگاه تهران و پکن به این توافق، یک نگاه راهبردی برای تغییر موازنه و هژمونی در غرب آسیاست. در واقع توافق ایران و عربستان یک الگوی مناسب و موثر برای حل اختلافات در منطقه غرب آسیا ارائه کرد؛ الگویی که دقیقا برخلاف منافع آمریکاست و میتواند منجر به افزایش نفوذ چین در منطقه و در ادامه، تعریف معادلات جدید و نظم جدید در غرب آسیا شود.
بنابراین استمرار این نشستها در واقع به معنای تداوم این الگو است. البته با توجه به تحرکات اخیر دولت آمریکا برای ایجاد یک نظم جدید منطقهای در غرب آسیا، نشست تهران میتواند تلاشی برای مقابله با این راهبرد آمریکایی باشد. از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند این هنرمندی ایران بوده است که توانست عربستان را ناچار کند با واسطهگری چین موافقت کند. عربستان سعودی به عنوان یک همپیمان دولت آمریکا در غرب آسیا شناخته میشود. اگرچه این کشور در دوره ریاست جمهوری بایدن تلاش کرد نشان دهد به سمت شرق نیز تمایلاتی پیدا کرده اما واقعیات ساختار سیاسی و ماهیت حاکمیت خاندان سعودی در عربستان، وابستگی عمیق این خاندان به آمریکا را نشان میدهد. با این وجود ریاض برای عادیسازی روابط با ایران و رفع مقطعی خطر یمن، پذیرفت چین به عنوان واسطه توافق با ایران نقشآفرینی کند. به اعتقاد کارشناسان این موضوع یک گام مهم در راستای تمایل محور ایران – چین- روسیه برای استفاده از ظرفیت غرب آسیا در راستای به چالش کشاندن نظم غربی و ایجاد نظمهای جدید منطقهای است. بر همین اساس صاحبنظران معتقدند نگاه ایران به این توافق، صرفا به معنای کاهش اختلافات با عربستان سعودی نیست، بلکه اولویت مهمتر ایران، تضعیف هژمونی آمریکا در غرب آسیا و ایجاد شرایطی برای نقشآفرینی بیشتر چینیها در این منطقه است.
موضوع مهم دیگری که احتمالا در نشست دیروز 3 طرف در تهران مطرح شده، یادآوری توافق و ضرورت پایبندی طرفین نسبت به مفاد آن است. توافقنامه امنیتی میان ایران و عربستان با وساطت چین، زمانی اتفاق افتاد که عربستان سعودی هزینههای بسیاری به خاطر جنگ یمن پرداخت کرده بود. در آن مقطع، ایران نیز نسبت به کاهش مسائل خود با همسایگان مایل بود. از همین رو طرفین نسبت به حلوفصل مسائل اختلافی فیمابین متمایل بودند. طی 2 سال اخیر با توجه به جنگ غزه و نیز تنشزایی رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه، ضرورت پایبندی طرفین بویژه طرف عربستانی به مفاد توافق با ایران ملموستر شد. بویژه پس از حمله نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران، رفتار عربستان و میزان پایبندی این کشور به توافق امنیتی با ایران مورد توجه قرار گرفت. از همین رو نشست تهران فرصت مناسبی فراهم آورد تا در حضور معاون وزیر خارجه چین، تعهدات طرف عربستانی یک بار دیگر یادآوری شود. ضمن اینکه قطعا یادآوری تعهدات ایران برای طرف عربستانی نیز بسیار حائز اهمیت بوده است. بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران یکی از مواردی است که میتواند مفاد توافقنامه امنیتی میان ایران و عربستان را مخدوش کند، بویژه موضوع میدان نفتی و گازی آرش از جمله مواردی است که طرح آن در بیانیه شورای همکاری خلیج فارس با برخی مفاد توافق ایران و عربستان مغایر است.
اما مهمترین نکته درباره پایبندی عربستان به مفاد توافق با ایران، ضرورت پرهیز این کشور از بازی در زمین آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران است. پس از جنگ 12 روزه، دولت ترامپ تلاش کرده با طرح ادعای تضعیف ایران، کشورهای حاشیه خلیج فارس را نسبت به طرح مواضع ضدایرانی ترغیب کند. از همین رو کاملا پیداست بیانیه شورای همکاری خلیج فارس، به سفارش ترامپ و تبعیت 6 کشور عضو بویژه عربستان سعودی نوشته و اعلام شد. همانگونه که گفته شد، این موضوع خلاف مفاد توافقنامه ایران و عربستان سعودی است. از سوی دیگر عملکرد ریاض در قبال تحولات لبنان نیز پرمساله است. اگرچه چندی پیش، پس از سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به ریاض، برخی تغییرات در لبنان مشاهده شد اما سیاست فشار علیه حزبالله لبنان همچنان از سوی عوامل نزدیک به سعودی ادامه دارد. به هر حال قاعدتا عربستان سعودی بخوبی از ملاحظات و الزاماتی که باعث شد نسبت به توافق با ایران متمایل شود، باخبر است، لذا ادامه توافق امنیتی با ایران، به صورت مستقیم به پایبندی عربستان به مفاد این توافق مرتبط است.