افزایش ذخیره برخی سدها

بارش‌های موثر آخر پاییز اگرچه در برخی استان‌های غرب و شمال غرب کشور باعث ورود آب به سدهای تشنه این مناطق شده است اما این بارندگی‌ها به گونه‌ای نیست که کم‌بارشی مزمن و انباشته ماه‌های گذشته را جبران کند. طبق گزارش‌های موجود، اغلب سدهای کشور ذخایر چندانی ندارند و با افت شدید منابع آبی مواجهند. کارشناسان صنعت آب و اقلیم‌شناسی نیز می‌گویند؛ کسری شدید مخازن اغلب سدهای کشور در پی کم‌بارشی‌های سال آبی گذشته طوری است که چنانچه بارش‌های زمستان و بهار هم مناسب باشد همچنان با وضعیت نامساعد آب پشت خیلی از سدها مواجه خواهیم بود، بنابراین نباید اینگونه تصور شود، اگر بارش‌های نرمال در ماه‌های پیش رو اتفاق بیفتد، وضعیت سدهای کشور در آستانه پرشدگی قرار می‌گیرد، چرا که ظرفیت اغلب سدهای کشور به دلیل نقصان بارش‌های گذشته همچنان خالی از آب است. حال در پی بارش‌های چند روز اخیر که مسیر روان‌آب‌ها را به‌ سمت سدها باز کرده باعث امیدواری است که منابع آبی در صورت تداوم بارش‌های مناسب تقویت شود به‌طوری که طی چند روز گذشته در برخی مناطق کشور بارندگی‌ها به 150 تا 200 میلیمتر رسید. طبق گزارش‌های موجود، بارش‌های مؤثر هفته گذشته در ایلام، ذخایر آب سدهای چهارگانه را که پیش از این کمتر از ۱۵۰ میلیون مترمکعب بود به طور چشمگیری افزایش داد و نویدبخش بهبود وضعیت تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی استان در برابر خشکسالی مزمن شده است. پس از دوره‌ای نگران‌کننده از کمبود منابع آبی، بارش‌های مؤثر هفته گذشته در ایلام، نویدبخش روزهای بهتر برای بخش کشاورزی و تامین پایدار آب آشامیدنی استان شد؛ با ورود سامانه بارشی پرقدرت، حجم آب سدهای چهارگانه استان که پیش از این با کمتر از ۱۵۰ میلیون مترمکعب ذخیره، در وضعیت مناسبی قرار نداشت، با افزایش چشمگیری همراه شد تا گامی مهم در جهت رفع سایه سنگین خشکسالی مزمن از سر منابع حیاتی استان برداشته شود. در پی فعالیت سامانه‌های بارشی مؤثر هفته گذشته، استان ایلام شاهد یک تغییر پارادایم در مدیریت منابع آبی خود بود، این بارش‌ها که اوج آن در شهرستان آبدانان با ثبت 187.6 میلیمتر به ثبت رسید به طور مستقیم بر بهبود وضعیت مخازن سدهای چهارگانه تأثیر گذاشت. این ارتقای حجمی، فشار ناشی از خشکسالی مزمن را از دوش کشاورزان برداشت و در حالی محقق شد که پیش از این مجموع ذخایر سدها به کمتر از ۱۵۰ میلیون مترمکعب رسیده بود و اکنون حجم کل این سدها به ۱۸۸ میلیون مترمکعب رسیده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که استان ایلام تا امروز، ۲۲ درصد از کل بارش‌های مورد نیاز سال آبی جاری خود را دریافت کرده، اگرچه در برخی شهرستان‌ها همچنان کمبود بارندگی محسوس است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای ایلام دیروز در تشریح وضعیت منابع آب سدهای چهارگانه استان ایلام گفت: ظرفیت سد ایلام در تراز نرمال ۶۱ میلیون مترمکعب و حجم کنونی آن 43.2 میلیون مترمکعب است که این نشان از پرشدگی ۷۰ درصدی آن دارد. صادق علیمرادی افزود: حجم سد کنگیر ایوان نیز در تراز نرمال ۱۹ میلیون مترمکعب است که اکنون با 10.1 میلیون مترمکعب، بیش از نیمی از مخزن آن (معادل ۵۲ درصد) پر شده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای ایلام درباره وضعیت سد دویرج دهلران نیز گفت حجم این سد در تراز نرمال ۲۰۵ میلیون مترمکعبی، اکنون نزدیک به ۱۰۹ میلیون مترمکعب برابر با ۵۳ درصد آب دارد. همچنین سد گلال چوار هم با حجم ذخیره نرمال ۱۹ میلیون مترمکعب، اکنون 15.6 میلیون مترمکعب آب دارد که برابر با ۸۱ درصد ظرفیت آن است. بارش‌های چشمگیر و گسترده هفته گذشته تأثیر مثبتی بر وضعیت منابع آبی استان داشته و سدها را از شرایط بحرانی خارج کرده است به طوری که برخی از آنها (مانند سد گلال) به سطوح پرشدگی بالایی رسیده‌اند. با این حال و با توجه به دریافت تنها ۲۲ درصد از بارش‌های مورد نیاز سال آبی جاری، مردم و بهره‌برداران ایلامی همچنان باید مدیریت دقیق و درست منابع آبی را در کانون توجه خود قرار دهند.
* افزایش باورنکردنی ورودی آب به یک سد
بارش‌های اخیر موجب شد ذخایر سد بوکان تقویت شود. در این باره مدیر امور آب بوکان گفت: دبی ورود آب به مخزن سد شهید کاظمی این شهرستان با رشد 5 برابری، به بیش از ۵۱.۳ مترمکعب بر ثانیه رسیده است. عباس عباسی اظهار کرد: با توجه به بارش‌های قابل توجه هفته گذشته، میزان ورودی آب به سد با افزایش ۴۵ مترمکعب بر ثانیه در حال ادامه است و تراز مخزن نیز طی روزهای آینده مثبت خواهد شد. وی همچنین با اشاره به وضعیت ذخایر سد بوکان گفت: حجم ذخیره سد شهید کاظمی اکنون 40.6 میلیون مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲۵ میلیون مترمکعب کاهش دارد. عباسی ادامه داد: طی چند روز گذشته میزان بارندگی ثبت‌شده در کمپ سد بوکان به ۱۰۳ میلیمتر رسیده است و امیدواریم این روند طی هفته‌های پیش‌رو نیز ادامه یابد. وی با اشاره به اهمیت این سد در تامین آب منطقه افزود: سد شهید کاظمی منبع تأمین آب ۲۳ شهر و بیش از ۱۳۰ روستا در 3 استان کشور است و نقش حیاتی در پایداری تأمین آب شرب و کشاورزی دارد. مدیر امور آب بوکان با تأکید بر لزوم مصرف بهینه آب از سوی شهروندان گفت: تداوم صرفه‌جویی در کنار بارش‌های اخیر می‌تواند در بهبود وضعیت منابع آبی منطقه بسیار مؤثر باشد. 
* هفته پربارشی پیش رو خواهیم داشت
پیش‌بینی هواشناسی حکایت از آن دارد که طی این هفته 2 سامانه بارشی پرقدرت کشور را فرار می‌گیرد. همچنین بر اساس گزارش موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، برای هفته جاری، وقوع بارش‌ها در سطح کشور مورد انتظار بوده و در برخی مناطق، مقادیر تجمعی بارش  تا ۲۰۰ میلیمتر پیش‌بینی می‌شود. در این مدت، از میان حوضه‌های درجه یک کشور، حوضه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان با مقدار میانگین بارش 52.1 میلیمتر و بیشینه 243.4 میلیمتر و همچنین حوضه فلات مرکزی با مقدار میانگین بارش 25.4 میلیمتر و بیشینه بارش 191.4 میلیمتر، بیشترین مقادیر بارش را به خود اختصاص خواهند داد. همچنین حوضه دریاچه ارومیه با مقدار میانگین بارش 4.2 میلیمتر و بیشینه بارش نقطه‌ای 34.2 میلیمتر، کم‌باران‌ترین حوضه درجه یک کشور در هفته جاری پیش‌بینی می‌شود. از میان حوضه‌های درجه 2 کشور، حوضه‌های مند، کاریان و خنج با مقدار میانگین بارش 167.4 میلیمتر و بیشینه بارش 243.4 میلیمتر و نیز حوضه طشک، بختگان و مهارلو با متوسط بارش 95.4 میلیمتر و بیشینه بارش 191.4 میلیمتر، پرباران‌ترین حوضه‌های درجه 2 کشور خواهند بود. در مقیاس استانی نیز استان‌های فارس، کرمان، هرمزگان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و مازندران با ثبت بارش تجمعی ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیمتر، در زمره پربارش‌ترین استان‌های کشور در هفته جاری قرار می‌گیرند.
گزارش‌ها حاکی است طی ۷ روز گذشته - تا ۲۲ آذر ۱۴۰۴- ایران تحت تأثیر یک سامانه بارشی قدرتمند قرار داشته است که بیشترین فعالیت آن در نوار غربی و جنوب غربی کشور متمرکز شده است.  نقشه‌های ماهواره‌ای بارندگی تجمعی نشان می‌دهد در این مناطق مقادیر بارندگی به سطح فوق‌العاده‌ای رسیده است. بیشترین بارندگی شامل استان‌های ایلام، لرستان، کرمانشاه و بخش‌هایی از شمال خوزستان است. تمرکز بارش‌ها در اطراف دهلران و جنوب غرب خرم‌آباد به بیشینه نزدیک به ۳۰۰ میلیمتر رسیده است که این میزان در کمتر از یک هفته بسیار قابل توجه است.  در کنار مناطق غربی، استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، همدان، شمال و شرق خوزستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد نیز شاهد بارندگی‌های متوسط تا زیاد بین ۴۰ تا ۸۰ میلیمتر بوده‌اند. شهرهایی مانند سنندج، کرمانشاه و اهواز و حتی شهر سلیمانیه در عراق تحت تأثیر این بارش‌ها قرار گرفته‌اند.  نیمه شرقی و مناطق مرکزی کشور شامل استان‌های خراسان، یزد، کرمان و بخش‌هایی از اطراف اصفهان، بارش‌های کمتری بین ۷ تا ۲۰ میلیمتر تجربه کرده‌اند و به صورت پراکنده گزارش شده است.  این مناطق نسبت به غرب کشور فعالیت سامانه بارشی بسیار ضعیف‌تری داشته‌اند. همچنین، مناطق شرقی، جنوب شرقی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند دوبی و دوحه بارندگی بسیار ناچیزی بین 0.1 تا ۷ میلیمتر داشته‌اند که نشان‌دهنده‌ عدم نفوذ سامانه بارشی به این مناطق است.