رضا عمویی: با گذشت بیش از یک سال از آتشبس در لبنان، صهیونیستها هنوز به اصلیترین هدف خود در این جنگ یعنی خلع سلاح مقاومت لبنان نرسیدهاند. حتی هیچ نشانهای هم در دست نیست که نشان دهد خلع سلاح حزبالله عملی است، تا آنجا که بهتازگی روزنامه الاخبار لبنان گزارش داده است واشنگتن از موضوع خلع سلاح مقاومت لبنان عقبنشینی کرده است.
روزنامه «الاخبار» لبنان با اشاره به سفر فرستاده دولت آمریکا به تلآویو، این سفر را نشاندهنده چرخش معنادار در نگاه واشنگتن به تحولات غرب آسیا دانست. بر اساس گزارش الاخبار، آمریکا به تحولات اخیر در غزه، لبنان و سوریه بهمثابه یک کلیت امنیتی واحد نگاه میکند و دیگر مفهوم «خلع سلاح» حزبالله را به عنوان هدفی مطلق و جداگانه نمیبیند، بلکه به موضوع خلع سلاح حزبالله به عنوان یک راهبرد واقعگرایانه نگاه میکند که باید همه جوانب آن در نظر گرفته شود.
بر اساس این گزارش، در نگاه جدید واشنگتن، ۳ عرصه غزه، لبنان و سوریه به عنوان اجزای یک منظومه امنیتی واحد توصیف میشوند که باید بهطور همزمان و هماهنگ مدیریت شوند. بر این اساس، هدف آمریکا صرفا دستیابی به آتشبس یا تسویهحساب محدود در غزه نیست، بلکه بازچینی کل صحنه امنیتی منطقه به شکلی است که هم بازیگران مخالف آمریکا تضعیف شوند و هم مسیر برای توافقهای پایدارتر هموار شود.
بر اساس گزارش ارائهشده در الاخبار، در رویکرد جدید واشنگتن، نوعی واقعگرایی آمریکایی با رنگوبوی ترامپی قرار دارد. الاخبار میگوید مقامهای آمریکایی از جمله «توماس باراک» فرستاده ترامپ به این جمعبندی رسیدهاند که خلع سلاح نظامی حماس در غزه یا حزبالله در لبنان، دستکم در شرایط فعلی واقعبینانه نیست. در نتیجه تمرکز سیاست آمریکا از «جمعآوری یا نابودی سلاح» به «جلوگیری از استفاده از آن» تغییر کرده است. این مفهوم هرچند مبهم به نظر میرسد اما در عمل به معنای تکیه بر سازوکارهای بازدارندگی، نظارت و کنترل سختگیرانه است؛ سازوکارهایی که توان استفاده از سلاح را محدود میکند، بیآنکه الزاما به خلع سلاح کامل منجر شود.
الاخبار تصریح میکند در این چارچوب، حتی خود آمریکا نیز بهنوعی تحت فشار قرار گرفته و واشنگتن پس از اعمال تهدیدهای حداکثری، وقتی با عدم عقبنشینی طرف مقابل روبهرو شده، الزاما تهدیدهایش را اجرا نمیکند، بلکه نتیجه را میپذیرد و سیاستش را با واقعیت تطبیق میدهد.
* صداهای مخالف در داخل لبنان
در داخل لبنان هم مخالفتهای زیادی با خلع سلاح حزبالله وجود دارد. این مخالفتها نه فقط از سوی گروهها و احزاب شیعی، بلکه برخی احزاب غیرشیعی لبنان نیز مخالف خلع سلاح حزبالله هستند. از جمله حزب «جماعت اسلامی» که مربوط به اهل سنت است، با خلع سلاح حزبالله مخالفت کرده و رهبران این حزب، خلع سلاح حزبالله را «اشتباه» خواندهاند.
«تمارا الزین» وزیر محیط زیست لبنان هم روز گذشته در گفتوگویی تلویزیونی با اعلام مخالفت با خلع سلاح حزبالله گفت: من با اسرائیل کینه شخصی دارم. این رژیم پدربزرگ و مادربزرگم را در خانهشان بمباران کرد. مقاومت انتقام من و خیلی از مردم لبنان را به خاطر دههها ظلم و ستم اسرائیل گرفت. توافق آتشبس درباره خلع سلاح در مورد جنوب لیتانی است نه شمال آن یا بقیه لبنان.
روزنامه شرقالاوسط نیز در گزارشی درباره چالش دولت لبنان برای خلع سلاح حزبالله نوشت: دولت لبنان در تنگناست، چون نه میتواند جلوی حملات اسرائیل را بگیرد و نه قادر است شرایطی را برای خلع سلاح حزبالله فراهم کند، چون این حزب هرگونه خلع سلاح را بشدت رد کرده. چند روز پیش هم «شیخ نعیم قاسم»، دبیرکل حزبالله با رد هرگونه خلع سلاح این گروه، اعلام کرد حزبالله حتی در صورت فشار آمریکا و متحدانش نیز سلاحهای خود را کنار نخواهد گذاشت ولی آماده همکاری دفاعی با ارتش لبنان است.
* انعکاس مخالفت لبنانیها در نظرسنجیها
مخالفت اغلب لبنانیها با خلع سلاح حزبالله را در نتایج نظرسنجیها هم میتوان دید. نتایج نظرسنجی انجامشده توسط «مرکز بینالمللی دادهها» نشان میدهد بیشتر مردم لبنان از تحویل سلاح حزبالله حمایت نمیکنند، آن هم در شرایطی که هیچ تضمینی برای پایبندی دشمن صهیونیست به عقبنشینی از نقاط اشغالی و توقف تجاوزها به لبنان وجود ندارد.
این نظرسنجی که تابستان امسال انجام شد، شامل ۱۰۰۰ لبنانی بود که در مناطق مختلف این کشور ساکن بودند. بر مبنای این نظرسنجی، 58 درصد پاسخدهندگان خلع سلاح حزبالله را رد کردند.
بالاترین درصد مخالفت با تحویل سلاح در میان پاسخدهندگان شیعه با 96 درصد ثبت شده است. این نسبت در میان دروزیها 59 درصد و در میان مارونیها 44 درصد است.
* ابهام در موضعگیری ترامپ
رئیسجمهور آمریکا نیز در تازهترین موضعگیری خود برخلاف اظهارات قبلی اشاره مستقیمی به خلع سلاح حزبالله نکرد. دونالد ترامپ دیروز سهشنبه در کاخ سفید در حالی که موضع خصمانه خود علیه مقاومت لبنان را حفظ کرد، مدعی شد حزبالله در لبنان کمی مشکلساز است. با این حال ترامپ هیچ اشارهای به مساله خلع سلاح نکرد و خطاب به خبرنگاران درباره تحولات لبنان گفت: «خواهیم دید آنجا چه اتفاقی خواهد افتاد»؛ عبارتی مبهم که معمولا ترامپ در برخی اظهارنظرهای خود درباره مسائلی که نظر خاصی درباره آنها ندارد، اظهار میکند.
* سردرگمی تلآویو
به نظر میرسد مقامات تلآویو نیز دیگر امیدی ندارند آمریکا بتواند کاری درباره لبنان از پیش ببرد، چون مقامات آمریکایی برای خلع سلاح حزبالله به در بسته خوردهاند. صهیونیستها همچنین امیدی به همراهی با خلع سلاح در داخل لبنان ندارند. روزنامه صهیونی هاآرتص در گزارشی نوشت: ارتش اسرائیل معتقد است سرعت فعالیت ارتش لبنان علیه حزبالله کمتر از سرعت بازسازی حزبالله است و ارتش لبنان کاری از پیش نمیبرد. گزارش هاآرتص همچنین میافزاید تلآویو میداند ارتش لبنان قادر به دسترسی به انبارهای سلاح حزبالله در مناطق شیعه نیست و از سوی دیگر برآوردهای کارشناسان در تلآویو این است که حزبالله سلاح خود را کنار نخواهد گذاشت.
در این میان رژیم صهیونیستی به صورت صریح به تهدید مقامات لبنانی روی آورده است. روزنامه واشنگتنپست در این ارتباط گزارش داد مسؤولان اسرائیل در حال بررسی زمان احتمالی عملیات نظامی در لبنان هستند و ۳ هفته زمان برای خلع سلاح حزبالله تعیین کردهاند. این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: واشنگتن بشدت از اسرائیل خواستار خویشتنداری درباره لبنان شده است، چون معتقد است در چند هفته پیش رو اقدام تعیینکنندهای درباره حزبالله انجام نخواهد گرفت.
اندیشکده انگلیسی «چتم هاوس» هم در گزارشی با اشاره به محدودیتهای تلآویو برای خلع سلاح حزبالله نوشت: هدف اسرائیل نمیتواند خلع سلاح کامل حزبالله باشد و مقامات تلآویو در طرح خلع سلاح به دنبال نابودی توانایی بازسازی حزبالله هستند، نه خلع سلاح کامل آن!
* ترس دامنهدار صهیونیستها از حزبالله
با وجود آنکه طی بیش از یک سال گذشته جنگ تمامعیار حزبالله و ارتش صهیونی متوقف شده است اما هنوز بسیاری از اسرائیلیها برای بازگشت به خانههای غصبی خود در مجاورت مرز لبنان نگرانند. گزارش کانال 12 عبری حاکی از آن است با گذشت بیش از یک سال از آتشبس در جنگ با حزبالله اما «کریات شمونه» به عنوان شهری کوچک در نزدیکی مرز لبنان هنوز نتوانسته به حالت عادی برگردد. شهر عملاً نسبت به ۲ سال قبل خالیتر شده و جوانان صهیونیست نسبت به آینده خود بشدت نگرانند. طبق آمار شهرداری این منطقه، ۳۰ درصد ساکنان پیش از جنگ به شهر بازنگشتهاند و صدها خانواده دیگر هم در فکر رفتن و مهاجرت همیشگی از این شهر هستند.
در ادامه این گزارش گفته شده با غروب زودهنگام خورشید در زمستان، زندگی شهری تقریباً از ساعت ۴ بعدازظهر متوقف میشود. مغازهها و مراکز تجاری هنوز پس از دوره جنگ و تخلیه طولانیمدت عادی نشدهاند و خیابانها خیلی زود خالی میشوند. صاحبان کسبوکارها میگویند فروش بهشدت افت کرده و بسیاری در آستانه ورشکستگیاند.
« نِتا اوخیون»، ساکن کریات شمونه میگوید بیشتر جوانان شهر را ترک کرده و دیگر برنگشتهاند و این مساله ضربه سنگینی به اقتصاد محلی زده است. به گفته او، کسانی که بازگشتهاند عمدتاً افراد مسنتر یا اقشار ضعیفتر هستند. در همین راستا، قرار است گروهی از ساکنان و صاحبان مشاغل بزودی دست به اعتراض بزنند. آنها میگویند هدفشان مقصر دانستن کسی نیست، بلکه خواستار راهحلهای فوریاند، نه وعدههای بلندمدت. آنها هشدار میدهند اگر تا آغاز سال تحصیلی آینده تغییری ایجاد نشود، خانوادههای بیشتری شهر را ترک خواهند کرد.
بر اساس دادههای رسمی و همچنین گزارش مرکز پژوهشهای کنست (پارلمان رژیم)، پس از جنگ با حزبالله، بخش قابل توجهی از جوانان منطقه جلیل علیا به دیگر مناطق اشغالی فلسطین مهاجرت کردهاند. نمایندگان کنست هشدار میدهند اشتغال ناپایدار، دستمزدهای پایین و نبود افق شغلی، فقر و مهاجرت جوانان اسرائیلی را تشدید کرده است. به گفته آنها، اگر دولت واقعاً قصد احیای شمال را دارد، باید اشتغال جوانان را در اولویت فوری قرار دهد در غیر این صورت، «بازسازی شمال اسرائیل» فقط در حد شعار باقی خواهد ماند.