«محمدعلی فروغی» در سال 1254خورشیدی به دنیا آمد و پس از مرگ پدر به «ذکاءالملک» ملقب شد. به گفته «مهدی بامداد»، جد اعلای این خانواده از یهودیان بغداد بود که برای تجارت به ایران آمد و در اصفهان سکنی گزید و مسلمان شد. پدر فروغی، محمدحسین ذکاءالملک متخلص به فروغی، از معاریف فرهنگی زمان خود به شمار می‌رفت. او تحت تأثیر «میرزا ملکم‌خان» از پیشکسوتان ترویج فرهنگ غربی و فراماسونی در ایران شد. میرزامحمدعلی در چنین مکتبی تربیت شد و به نوبه خود به یکی از برجسته‌ترین متفکران غربگرا و بزرگ فراماسون ایران بدل شد. فروغی فردی دانشمند و بااستعداد و بسیار پرکار و از نظر ظاهری باوقار بود و به دلیل همین ویژگی‌ها به مغز متفکر فراماسونری ایران بدل شد و نام و اندیشه او بر فرهنگ رسمی دوران پهلوی- از دبستان تا دانشگاه- سایه افکنده بود.
 سوابق و فعالیت‌ها
محمدعلی فروغی برای نخستین‌بار به همراه وثوق‌الدوله(میرزا حسن‌خان) و دبیرالملک (میرزا محمدحسین‌خان بدر) قانون اساسی و سایر اسناد بنیادی فراماسونری را به فرمان «لژ بیداری ایران» از فرانسه به فارسی ترجمه کرد و واژه فراماسونری و معادل‌های فارسی آن چون «جمعیت رفیقان» و «فتیان» را در واژگان فارسی جا انداخت. فروغی در 32 سالگی از بنیانگذاران لژ «بیداری ایران» بود و در این لژ به مقام استاد اعظم با عنوان خاص «چراغدار» نائل آمد. فروغی از مدرسان و مدیر مدرسه علوم سیاسی بود که توسط فراماسون‌های سرشناس، «میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله» و پسرش میرزا حسن‌خان بنیاد نهاده شد. این مدرسه که بعدها دانشکده حقوق شد، مکتبی بود که فرزندان طبقه حاکم ایران را به خود جذب می‌کرد و دولتمردان و رجال سیاسی آینده ایران را پرورش داد و بذر فرهنگ و روانشناسی فراماسونی را در نسل‌های متمادی تحصیلکردگان و دانشگاهیان غربگرای ایران افشاند. «خان ملک ساسانی» می‌نویسد:
«خوب به خاطر دارم یک روز درس تاریخ داشتیم و گفت‌وگو از مستعمره‌های انگلیس بود که آیا خود اهالی قادر به اداره کردن ممالک خود هستند یا نه؟ میرزا محمدعلی ذکاءالملک گفت: آقایان! شما هیچوقت سرداری برای دوختن به خیاط داده‌اید؟ همه گفتند: آری! گفت خیاط برای سرداری شما آستین گذارده؟ همه گفتند: البته. گفت: وقتی سرداری را از مغازه خیاطی به خانه آوردید آستین‌هایش تکان می‌خورد؟ همه گفتند: نه! گفت: پس چه چیزی لازم بود که آستین‌ها را به حرکت درآورد؟ شاگردها گفتند: لازم بود دستی توی آستین باشد تا تکان بخورد. جناب فروغی فرمودند: مقصود من هم همین بود که بدانید ایران شما مثل آستین بی‌حرکت است که تا دست دولت انگلیس در آن نباشد، ممکن نیست تکان بخورد».
 فروغی و سلطنت پهلوی
فروغی در به قدرت رسیدن رضاخان و تأسیس سلسله پهلوی نقش اساسی داشت. مورخ معاصر، مرحوم «حسین مکی» می‌نویسد: «فروغی از بدو پیدایش رضاخان یا از جهت هوش فطری یا از لحاظ آگاهی از سیاست انگلستان درباره «تمرکز حکومت و قدرت» و ایجاد دیکتاتوری همواره او را تقویت می‌کرد، و در بسیاری بازی‌های سیاسی مبتکر و در حقیقت یکی از تعزیه‌گردان‌های اصلی بود».
فروغی در 3 مقطع حساس حیات سلسله پهلوی نقش اصلی داشت: او نخستین
رئیس‌الوزرای رضاخان بود که «شنل آبی» سلطنت را در مراسم تاجگذاری بر دوش او استوار کرد. سپس در سال‌های  1312تا1314 که رضاخان مأموریت یافت مهلک‌ترین ضربات را بر فرهنگ ملی ایران وارد کند، و برنامه هدم حاکمیت فرهنگی مذهب و اسلام‌زدایی را با خشونت و سبُعیت به اجرا درآورد، باز فروغی نخست‌وزیر بود. همچنین فروغی آخرین رئیس‌الوزرای رضا‌خان بود که در لحظات ترس و دلهره «دیکتاتور» به فریاد او رسید و به خاطر خدمات بزرگش بقای سلطنت را در خاندان او تضمین کرد، و بالاخره به عنوان نخستین نخست‌وزیر پهلوی دوم، تاج شاهی را بر فرق محمدرضا نهاد. برخی محققان براساس اسناد جنگ دوم جهانی وزارت خارجه بریتانیا (که از سال 1972 استفاده از آن آزاد شد) دخالت انگلستان را در تعیین محمدرضا پهلوی به‌عنوان شاه ایران رد می‌کنند و آن را نتیجه عمل مستقل و سریع فروغی می‌دانند. یا تصمیم انگلستان را در این زمینه به اعمال فشار فروغی مربوط می‌کنند. این ادعا در واقع تأثیر‌پذیری از تلاش خود مقامات انگلیسی است که کوشیده و می‌کوشند از مداخله خود در امور ایران پرده‌پوشی کنند؛ تا از نظر موازین و عرف بین‌المللی در موضع تخطئه و اتهام قرار نگیرند... بنابراین عمل سریع فروغی در ابقای سلطنت پهلوی، قبل از آنکه انگلستان رسما نظر دهد، بدان معنا نیست که او مستقل از انگلیسی‌ها عمل کرده و مقامات لندن در این ماجرا دخالتی نداشته‌اند... در این میانه آنچه جالب است نقش فروغی در این ماجرا است. فروغی نه به عنوان یک مهره و عامل، بلکه به عنوان یک سیاست‌پرداز بسیار مؤثر عمل کرد و اهمیت و پرستیژ او بدان حد بود که سرویس اطلاعاتی از آن برای اقناع مقامات مهمی چون سر آنتونی ایدن (وزیر خارجه) استفاده می‌کرد. به عبارت دیگر، نظریه فروغی نقش اصلی و تعیین‌کننده در تعیین سیاست خاورمیانه‌ای انگلستان در ایران داشت.
 فروغی و فرهنگ معاصر ایران
فروغی حلقه واسط نسل کهن ماسون‌های عهد قاجار (ملکم‌ها و مشیرالدوله‌ها) با ماسون‌های نسل بعد بود. او در حلقه‌ای از متفکران و برجستگان فراماسونری ایران (حسن پیرنیا، تقی‌زاده، محمود جم، علی منصور، ابراهیم
حکیم‌الملک و...) روح فراماسونری را از طریق اهرم حکومت و سیاست، در کالبد فرهنگ جدید
ایران ـ که در دوران پهلوی شکل گرفت ـ دمید. فروغی در سال‌هایی که به ظاهر خانه‌نشین شده بود، به جذب استعدادهای علمی و فرهنگی پرداخت و با کمک‌های بی‌دریغ مادی و سیاسی خود آنها را مورد حمایت قرار داد و بدین‌سان بر مشاهیر فرهنگی زمان خود نفوذ معنوی چشمگیری یافت. بیهوده نیست که «مجتبی مینوی» در رثای 30 سالگی درگذشت فروغی می‌گوید: «تمام دوره درس خواندن و نشو و نمای ما با تألیفات فروغی‌ها و اسم خاندان فروغی به هم پیچیده بود». فروغی اندیشه‌پرداز سلطنت پهلوی بود. نطق فروغی در مراسم تاجگذاری رضاخان، همه عناصر شووینیسم شاهنشاهی و باستان‌گرایی را که بعدها توسط پیروان و شاگردان فروغی پرداخت شد، در بر داشت. او در نطق خود رضاخان میرپنج را پادشاهی پاک‌زاد و ایران‌نژاد و وارث تاج و تخت کیان و ناجی ایران و احیاگر شاهنشاهی باستان و غیره و غیره خواند. اشتباه است اگر نطق فروغی را یک خطابه تملق‌آمیز تصور کنیم! فروغی به تملق‌گویی از رضاخان نیاز نداشت. او می‌خواست به دیگران بیاموزد که از این پس باید با رضاخان چگونه سلوک کرد و به رضاخان بیاموزد که از این پس باید چگونه به خود بنگرد!... او اینک شاه شاهان و وارث تاج و تخت کیان و جانشین کورش و داریوش و نوشیروان است! انتخاب نام پهلوی نیز ابتکار فروغی بود و پهلوی‌هایی مجبور به تغییر نام خود شدند تا رضاخان در نام نیز یگانه و بی‌همتا بماند... همه این اقدامات یک هدف داشت؛ ترویج اندیشه و روانشناسی مبنی بر ضرورت یک حکومت مقتدر و متمرکز در شاه که نه انسانی مانند سایر انسان‌ها، بلکه ابرمرد و حتی«نیمه خدا» است زیرا تنها چنین شاهی است که می‌تواند به‌عنوان یک دیکتاتور مطلق‌العنان بر توده عوام فرمان راند و سلطه سیاسی- فرهنگی نواستعمار را تأمین کند. فروغی شخصا چنین باوری داشت و شکل حکومتی پادشاهی را تنها فرم مناسب با فرهنگ و روان ایرانی‌جماعت می‌دانست.
منبع: فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، انتشارات اطلاعات، ج 2

یکی از وقایعی که موجب تسریع در اعلام کشف حجاب شد، سفر رضاشاه به ترکیه بود. سفر به کشوری که با نهضت پان‌ترکیسم، به رهبری مصطفی کمال‌پاشا [آتاترک] می‎رفت تا به سبک اروپاییان شکل پذیرد و ارزش‌های اسلامی را از کشور خود بزداید. درباره شیفتگی رضاخان به ترکیه و اقدامات مصطفی کمال و الگوپذیری از وی، حتی قبل از آنکه وی بر اریکه سلطنت ایران دست یازد، مطالب فراوانی گفته شده است. از جمله روزنامه «مورنینگ پست» در شماره 12 اکتبر 1924/ 20 مهر 1303 خود در مقاله‎ای تحت عنوان مرد توانای ایران، به این شیفتگی اشاره کرده و می‎نویسد: «رضاخان نسبت به کارهای بزرگ و عملیات نظامی همسایه ترک خود مصطفی کمال بسیار شیفته شده و در تقلید از برنامه سیاسی او نیز تردیدی به خود راه نداده است».  یک‌سال بعد همین روزنامه در شماره دیگر خود در مقاله‎ای تحت عنوان «سوابق رضاخان و هم‌چشمی او با مصطفی کمال» پیش‎بینی سیاسی خود را تحقق‌یافته می‎بیند و چنین می‎نویسد:
«رضاخان پس از ارتقا به نخست‎وزیری موافقت قطعی خود را با جمهوریت اعلام و خویش را نامزد ریاست حکومت نمود ولی بر اثر مخالفت علما اقدام او موقتاً عقیم ماند... با وجود این تحت تأثیر روش همانند خود «مصطفی کمال پاشا» در ترکیه قرار گرفت و در سیاست ضدسلطنت خود اصرار ورزید و در اوایل سال جاری (1304 ش) هنگامی که مجلس را وادار به تصویب قانون تفویض فرماندهی ارتش خود نمود کار را پیش انداخت». این روزنامه سپس به علت عدم توفیق شاه ایران در تقلید کامل از همسایه تجددخواه خود اشاره کرده و می‎نویسد:
«تنها علتی که رهبر ایران‌ ـ رضاشاه ـ ملت خود را پابه پای ترک‌ها نمی‎برد، این است که خطر بلشویکی ایران را بیش از ترکیه تهدید می‌کند و بهترین وسیله دفاع در مقابل این خطر آن است که تمام مملکت مجهز گردد و با استفاده از احساسات شدید مذهبی توده‎های مردم، این عمل در ایران بهتر انجام می‎گیرد و روحانیون راهنمایی ملت را عهده‎دار می‎باشند...». آنگاه خاطرنشان می‎سازد: «همین که خطر بلشویکی از میان برود ایران ناگزیر خود را به پای ترکیه می‌رساند و همان تحولات اجتماعی ولی با محافظه‌کاری و قدم‌های شمرده‎تر، صورت خواهد گرفت». پیش‌بینی دیگر این نشریه خارجی جامه تحقق به خود پذیرفت. پس از آنکه خطر بلشویکی رفع شد، رضاشاه با اجرای سیاست گام به گام نسبت به حذف تدریجی روحانیت از صحنه سیاسی- اجتماعی کشور اقدام کرد تا راه را برای سیاست تجددطلبانه خود هموار سازد. دیدار رضاشاه از ترکیه در راستای اجرای سیاست تجددطلبانه وی صورت گرفت و در واقع اولین و آخرین سفر او به‌عنوان شاه ایران به یک کشور خارجی بود. گزارشات لحظه به لحظه این سفر مهم و تاریخی در جراید آن‌ روز خصوصاً «شفق سرخ» و «اطلاعات» درج ‎ و حتی به تصویر کشیده شد و در سینماها و تالارهای نمایش، روی پرده رفت. پس از ورود رضاشاه به ترکیه استقبال باشکوهی توسط آتاترک و دیگر مقامات لشکری و کشوری از وی به عمل آمد. در این سفر، ظواهر اروپایی ترکیه رضاشاه را بیش از پیش مجذوب اقدامات مصطفی کمال و او را مصمم کرد در بازگشت به ایران دنباله اقدامات تقلیدی خود را تسریع بخشد. رضاشاه طی نطقی در ضیافت شام رئیس جمهوری ترکیه، هدف و انگیزه خود از سفر به این کشور را با عبارتی بیان کرد که شیفتگی او را به ترکیه و رئیس‌جمهوری آن ثابت می‎کند:
«مدت‌هاست با کمال خوشوقتی ناظر ترقیات عظیم ملت دوست و همجوار خود لزوم دوستی با ترکیه را احساس می‌کردم و به همین مناسبت خوشبختانه امروز مشاهده می‌کنم که این دوستی در آتیه از هر تزلزل مصون خواهد بود و دو ملت همسایه و برادر می‎توانند با کمال اعتماد و اطمینان به یکدیگر متکی بوده و وظیفه مقدس خود را که ادامه ترقیات و توسعه تمدن است ایفا نمایند».  در این مسافرت رضاشاه از مراکز علمی و صنعتی ترکیه دیدن کرد. اما آنچه بیشتر مورد توجه رضاشاه قرار گرفت، ظاهر وضع آراسته و مدرن زندگی اجتماعی مردم بود. همه چیز زیبا به نظر می‎رسید و حضور زنان بی‎حجاب در چشم او بسیار پسندیده آمد. دیدن این مناظر خصوصاً در مراکز آموزشی و تربیتی این کشور توجه رضاشاه را بیشتر جلب کرد. روزنامه اطلاعات در این باره می‎نویسد:
«یکی از مراکزی که رضاشاه هنگام دیدار از ترکیه انجام داد دیدار از مدرسه‎ای در آنکارا به نام عصمت‌پاشا بود که در این مدرسه دختران بی‎حجاب ترک تربیت خانه‎داری و صنایع یدی را می‎آموختند و در هنگام ورود شاه تمام دختران مؤسسه مزبور با کف‌زدن‌های ممتد خود مقدم ملوکانه را تهنیت گفتند».
رضاشاه باور نداشت که ترکیه در زمینه آزادی زنان و تعلیم و تربیت آنان، تا این اندازه دچار تحول و دگرگونی به سبک اروپا شده باشد، تا حدی که خطاب به سفیرکبیر ایران «مستشارالدوله صادق» اظهار می‎دارد: «هنوز عقب هستیم و فوراً باید با تمام قوا به پیشرفت سریع مردم خصوصاً زنان اقدام کنیم...».
به همین علت بود که پس از بازگشت از ترکیه در اغلب اوقات ضمن بیان پیشرفت سریع کشور ترکیه، از رفع حجاب زن‌ها و آزادی آنها صحبت می‎کرد. تأثیر این مسافرت تا بدان حد است که روزنامه «رستاخیز» در مقاله‎ای به مناسبت سالگرد کشف حجاب، «ابتدای ماجرای کشف حجاب را از سال 1313 شمسی می‎داند»، سالی که بنیانگذار شاهنشاهی پهلوی به دعوت مصطفی کمال‌پاشا برای دیداری به ترکیه رفت. همچنین «یکی از مسائلی که در جریان این دیدار جلب توجه رضاشاه کرد، مساله بی‎حجاب بودن زنان آن کشور بود».  سخنان صریح رضاشاه به رئیس‎الوزرای جدید (محمود جم) به تاریخ 11 آذرماه 1314 در این باره، مؤید این مدعاست. در جایی که اظهار می‎دارد: «نزدیک 2 سال است که این موضوع ـ کشف حجاب ـ سخت فکر مرا به خود مشغول داشته است خصوصاً از وقتی که به ترکیه رفتم و زن‌های آنها را دیدم که «پیچه» و «حجاب» را دور انداخته و دوش به دوش مردهایشان در کارهای مملکت به آنها کمک می‎کنند، دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمده است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است».  به همین جهت، این سفر و دیدار از ترکیه و مشاهده تحول و دگرگونی در اجتماع زنان و «کیفیت مجالس، شاه را در خط تأسی صرف انداخت و تشبه به اروپایی شدن کشورش»، چرا که «کوشش وی آن بود که ایران را در طریق ترقی و قبول تمدن جدید وارد» کند، غافل از آنکه با تغییر در ظاهر و تقلید صرف، گرهی از مشکلات زن ایرانی، باز نمی‎شد.
منبع: مهدی صلاح، کشف حجاب، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1384، ص 118-114
 

دوران سلطنت پهلوی اول و دوم را باید بحق و بدون هیچ‌گونه حب و بغضی از پرادبارترین دوره‌های تاریخ ایران دانست، چرا که در این دوره فساد نه‌تنها در بدنه جامعه رسوخ کرد، بلکه تمام ارکان قدرت از دربار تا پایین‌ترین رده‌های دیوانسالاری را در برگرفته بود. نگاهی کوتاه به مجموعه اسنادی که در ساواک موجود است به‌خوبی مؤید این نظر است. اگر چه فساد مقوله‌ای پنهان و در لایه‌های مختلف اجتماعی و اداری وجود دارد و به آسانی قابل کشف و شناسایی نیست اما این مساله در رژیم پهلوی چنان عمق و گستره‌ای داشت که به‌راحتی قابل رؤیت بود، به‌گونه‌ای که فساد در بین درباریان و دولتمردان شیوع بیشتری داشت. متأسفانه خاندان سلطنتی نه‌تنها با آن مبارزه نمی‌کردند بلکه خود در اشاعه و ترویج این مسائل پیشرو بودند. مصرف و قاچاق مواد مخدر یکی از زمینه‌های فساد آنان بود. «رضاخان» به تریاک اعتیاد داشت و آن را به بهانه معالجه مصرف می‌کرد!
«رضاخان تریاک می‌کشید؛ ولی ظاهراً حالت تجویز و معالجه داشت. گویا شخصی به او گفته بود اگر هر روز مقداری معین تریاک بکشی، از همه مرض‌ها مصون می‌مانی؛ به شرطی که منظورت لذت بردن از تریاک نباشد. او نیز همیشه این برنامه را انجام می‌داد و متصدی این کار نیز فردی مشخص بود».(1)
«محمدرضا پهلوی» نیز تریاک می‌کشید و در اسناد و کتاب‌های متعددی این مطلب بیان شده است. «پری غفاری» ـ رفیقه شاه ـ صراحتاً اظهار داشته که محمدرضا در محافل بزم تریاک مصرف می‌کرد:
«بزم‌ها و ضیافت‌ها همچنان برقرار است و جام‌ها به سلامتی ما تهی می‌شود... محمدرضا بعضی شب‌ها بساط تریاک را پهن می‌کند. من هم گاهی بسطی[بستی] می‌زنم.»(2)
«اسدالله علم» در خاطراتش بارها به این موضوع پرداخته و به تمایل شاه به کشیدن مواد مخدر اشاره کرده است:
«شنبه 12/2/1349 به بوشهر رفتیم. شاهنشاه برای چای سردی که تقدیم شد عصبانی شدند. عصر برگشتیم هنوز عصبانی هستند. من فکر می‌کنم عصبانیت شاه به علت وصول گزارش بحرین باشد. شب یکی از همراهان که پیرمرد تریاکی است خواست به شاه تریاک تقدیم کُند بکشد (امیرهوشنگ دولو) برای عصبانیت خوب بود. من شدیداً مخالفت کردم، عرض کردم من خودم Bohemien [بی‌بندوبار] هستم ولی شاه ایران که قاچاقچی را اعدام می‌کند، حق ندارد لب به تریاک بیالاید. با آنکه شاه عصبانی‌تر شدند، ولی با کمال انصاف عرض مرا قبول فرمودند.»(3)
فردوست نیز همراهی دولو با شاه به سن‌موریس را برای پااندازی و تهیه بساط منقل و وافور می‌داند.(4)
در اسناد متعدد نیز به مراجعه مستمر شاه به منزل دولو در طی هفته اشاره شده که در آنجا بساط تریاک‌کشی رجال و دولتمردان پهلوی پهن بود.
به‌علاوه افراد گوناگونی از رجال سیاسی ـ نظامی اطراف شاه پرسه می‌زدند که همگی در مصرف یا قاچاق مواد مخدر فعالیت می‌کردند. معروف‌ترین آنان «فلیکس آقایان» بود که بنا به تصریح فردوست در باند مافیای بین‌المللی قاچاق مواد مخدر عضویت داشت.(5)
سایر برادران و نزدیکان شاه نظیر حمیدرضا، محمودرضا، غلامرضا، بهزاد، نازک، هما و شهناز پهلوی به مواد افیونی معتاد بودند و بعضی از آنان به قاچاق مواد مخدر می‌پرداختند که می‌توان به معروف‌ترین‌شان اشرف، حمیدرضا، محمودرضا و غلامرضا پهلوی اشاره کرد. بعد از درباریان، رجال سیاسی، نظامی و انتظامی بودند که در این تجارت پرسود دخالت داشتند از نخست‌وزیران شاپور بختیار، حسنعلی منصور، امیرعباس هویدا و... در مصرف و قاچاق دست داشتند.(6)
سردار فاخرحکمت، رئیس مجلس شورای ملی نیز با استفاده از مصونیت سیاسی با ماشینش از شیراز به تهران مواد مخدر حمل می‌کرد و در تهران می‌فروخت. نیز اسامی «جهانشاه صالح» و «عبدالعظیم ولیان» در بین وزرای قاچاقچی ثبت شده است.
در بین نظامیان «تیمور بختیار» ـ مؤسس و اولین رئیس ساواک ـ در قاچاق مواد مخدر شریک اشرف پهلوی بود. «غلامعلی اویسی» رئیس شهربانی کل کشور نیز تریاک‌های مکشوفه از قاچاقچیان را تصاحب می‌کرد و از طریق اشرف پهلوی در بازار به فروش می‌رساند و زنش در کرمان تشکیلات فرم‌دهی تریاک راه‌اندازی کرده بود و از این راه میلیاردها تومان در بانک‌های خارجی پس‌انداز کرد.(7)
سرلشکر «پرویز خسروانی»، معاون ژاندارمری و معاون نخست‌وزیر نیز از قاچاقچیان معروف بود و تعداد دیگری از سران نظامی در کشت خشخاش، تولید و قاچاق شریک فرماندهانشان بودند. با این حال سران رژیم پهلوی روزانه به اسم مبارزه با مواد مخدر و برای تبلیغ در افکار عمومی داخلی و بین‌المللی ده‌ها قاچاقچی خرده‌پا را اعدام و تعداد دیگری را حبس می‌کردند.
-----------------------------------------------
پی‌نوشت‌ها
1 - ارتشبد سابق حسین فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 1، چاپ مؤسسه اطلاعات، ص 72
2 - پروین غفاری، تا سیاهی و در دام شاه، ترجمه و نشر کتاب، تهران 1376، ص 57
3 - یادداشت‌های اسدالله علم، ج 2، تهران، انتشارات مازیار و معین، چاپ پنجم 1383، ص 43
4 - پیشین، فردوست، صص 322 ـ 321
5 - همان، ص 263
6 - ابراهیم ذوالفقاری، قصه هویدا، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، چاپ اول، بهار 1376، ص 57
7 - پیشین، فردوست، ص 265
منبع: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی

ولادت حضرت امام سجاد(ع)(38 ق)
امام چهارم شیعیان حضرت امام سجاد(ع) در پنجم شعبان سال 38 هجری در مدینه به دنیا آمد. در سال و ماه ولادت حضرت، اختلاف است ولی این تاریخ معتبرتر است. ابومحمد و ابوالحسن از کنیه‏های ایشان و مشهورترین القابش، زین‌العابدین، سیدالعابدین و سجاد است. مادر وی شهربانو (شاه زنان) دختر یزدگرد سوم می‏باشد. آن حضرت در بقیه حکومت یزید و حکومت معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک مروان و ولید بن عبدالملک زندگی می‏کرده است. برای آن حضرت 11 پسر و 4 دختر ذکر کرده‏اند.

اعدام رهبر گروهک ضاله فرقان و فروپاشی این گروه (1359 ش)
گروهک فرقان، تشکیلاتی به ظاهر مذهبی بود که در اواخر دوره پهلوی با هدف مبارزه با رژیم طاغوت به سرکردگی فردی با نام اکبر گودرزی شکل گرفت. پیدایش خلأ فیزیکی متفکران اسلامی در سطح جامعه به دلیل سیاست سرکوب توسط رژیم و گرفتاری در زندان و تبعید از یک سو و به وجود آمدن دیدگاه‏های افراطی و برداشت‏های نادرست از مکتب انسان‏ساز اسلام از سوی دیگر باعث شد تا مجموعه‏ای از جوانان غافل و ناآگاه حول یک محور فکری گرد هم آمده و به اقداماتی خطرناک روی آورند. فعالیت گروهک منحرف فرقان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ابعاد گسترده‏ای به خود یافت و برنامه حذف فیزیکی چهره‏های بارز روحانیان و عوامل انقلابی مؤثر، به‌عنوان شاخص‏ترین رویکردهای این گروه قرار گرفت، در این حال آنان با شعار «اسلام، منهای روحانیت» دست به ترورهای متعددی زدند که ترور استاد علامه، آیت‏الله مرتضی مطهری، آیت‏الله دکتر محمد مفتح و نیز ترور ناموفق حجت‏الاسلام والمسلمین هاشمی‌رفسنجانی، همچنین ترور و شهادت سپهبد ولی‌الله قرنی اولین رئیس ستاد مشترک ارتش پس از پیروزی انقلاب و چندین جنایت دیگر، از جمله اقدامات عملی این گروه منحرف و خونریز بود. این گروه، همکاری با رژیم پهلوی، همکاری با رژیم ضد توحیدی جمهوری اسلامی، عضویت در شورای انقلاب، همکاری غیرمستقیم در بازسازی ارتش و مواردی از این قبیل را به عنوان اتهامات علما و روحانیان مطرح کرده و آنها را مصداق «مُفسد فی الارض» می‏دانستند. در نهایت طی سال‏های 58 و 59، اعضای گروهک فرقان دستگیر شده و براساس دادگاه عدل اسلامی به سزای اعمال خود رسیدند. اکبر گودرزی، رهبر این گروهک نیز سرانجام در سوم خرداد 1359 به جوخه اعدام سپرده شد و پرونده جنایات این گروه گمراه، خاتمه یافت.

درگذشت «محمد بن زکریای رازی» دانشمند نامدار جهان اسلام(313 ق)
محمد بن زکریای رازی در سال 251 ق در شهر ری به دنیا آمد. ابتدا به کیمیاگری پرداخت و در نهایت به شیمی روی آورد. سپس درعلوم طب، هندسه، منطق و فلسفه نیز مهارت یافت. رازی سال‏های بسیاری ازعمر خویش را در تجزیه و ترکیب عناصر و مواد طبیعی صرف کرد و موفق به کشف الکل و تهیه اسید سولفوریک شد. محمد بن زکریا علاوه بر تحقیقات علمی و طبابت، به تدریس و تربیت شاگردان نیز می‏پرداخت. تالیفات وی را تا حدود 250 اثر در رشته‏های مختلف علمی ذکر کرده‏اند که در زمینه‏های طب، طبیعیات، منطق، ریاضی و نجوم، تفسیر، فلسفه، مابعدالطبیعه، الهیات و... نگاشته است. از مهم‌ترین کتاب‏های محمد بن زکریا، الحاوی و المنصوری است.

تصویب معاهده ترکمانچای بین ایران و روس(1243 ق)
به موجب معاهده ترکمانچای که پس از شکست ایران در دومین دوره‏ جنگ با روسیه در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار منعقد شد، ولایات وسیع ایروان و نخجوان به روسیه واگذار شد. همچنین ایران 30 میلیون روبل معادل 5 میلیون تومان به روسیه غرامت داد. حق کشتیرانی برای کشتی‏های روسی تایید شد و اتباع روسیه در ایران نیز امتیاز قضاوت کنسولی یا کاپیتولاسیون را به دست آوردند. دولت روسیه در برابر این همه امتیاز، تنها ولیعهدی عباس میرزا از شاهزادگان قاجار را به رسمیت شناخت.