گروه سیاسی: «با اجازه دولت، مرگ بر آمریکا»! شاید مهم‌ترین پیام سی‌وهفتمین جشن پیروزی انقلاب اسلامی ایران که روز پنجشنبه، 22 بهمن 1394 در بیش از 1000 شهر و 5000 روستا برگزار شد، را بتوان همین شعار که دستنوشته یکی از مردم حاضر در راهپیمایی بود؛ دانست. به گزارش «وطن امروز»، این‌بار شعار «مرگ بر آمریکا» مفهومی وسیع‌تر و درونی‌تر از گذشته داشت. 22 بهمن 1394 با اشک آمریکایی‌ها کلید خورد! یک روز قبل از جشن بزرگ استقلال و آزادی، تصاویری از گریه مداوم یکی از تفنگداران آمریکایی که اخیرا توسط مردان پاسدار ایران دستگیر شده بودند؛ در همه‌جای دنیا منتشر شد! این البته وعده‌ای بود که دریادار علی فدوی، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به آمریکا و آمریکایی‌ها داده بود! سردار از اسناد و مدارکی گفته بود که در صورت انتشار، موجب بی‌آبرویی آمریکایی‌ها خواهد شد!
در نهایت، بی‌خردی آمریکایی‌ها و حرف‌های گزاف و شبیه‌سازی‌های مضحک، سبب شد تصاویر گریه ترحم‌برانگیز تفنگدار آمریکایی منتشر شود تا هم در آمریکا و هم در ایران همه بدانند آنچه خدا آورد؛ تفنگداران آمریکایی بودند برای پاسداران انقلاب خدا!
مردم ایران پنجشنبه 22 بهمن 1394، پیروزی انقلاب را با اشک آمریکایی‌ها جشن گرفتند! جوانان ایرانی که بارها چه در فیلم‌های هالیوودی و چه در بازی‌های کامپیوتری، تفنگداران آمریکایی را در هیبت سوپرمن‌های دنیای جدید می‌دیدند؛ در حرکتی خودجوش و ابتکاری، صحنه دستگیری و زانو زدن آمریکایی‌ها در مقابل پاسداران را به تصویر کشیدند! مردم ایران فهیمند! همین فهم و درک عالی است که سپر بزرگ انقلاب خمینی(ره) در مقابل سلسله آمریکا و آمریکایی‌ها و ضدانقلاب و «غیرانقلابی‌ها» شده است! آنها پنجشنبه با دستنوشته‌های خود، به تفاوت مدال‌های سیمانی با مدال‌های فتح و غیرت اشاره کردند! البته اشاره که نه! گوشزد کردند که همه چیز را می‌دانند به‌رغم همه «محرمانه‌ها»! این نشانه و پیام فقط در چشمان و دستان ایرانیان نبود! دسته‌های افغانستانی و پاکستانی نیز امسال در پایتخت ایران اسلامی، پایبندی و وفاداری خود به انقلاب بزرگ مردم ایران در سال 1357 را فریاد زدند. «امام خامنه‌ای» ترجیع‌بند تمام اشعار و شعارهای پاکستانی‌ها بود و افغانستانی‌ها، این قوم نجیب و مظلوم، این شجاع‌ترین مدافعان حرم اهل بیت(ع)، خط سرخ حسینی انقلاب خمینی(ره) را اینگونه نوشتند: «شک بین امام خمینی(ره) و شاه، شک بین امام حسین(ع) و یزید است».
و اما آن زن عراقی که به همراه فرزندانش به راهپیمایی انقلاب اسلامی ایران آمده بود! گفت این انقلاب فقط برای مردم ایران نیست. و وقتی این سوال خبرنگار که «مهم‌ترین شعاری که در جشن مردم ایران شنیدید چه بود» را شنید؛ با بغض فریاد زد: «الموت لامریکا»! بغض سنگین زن عراقی اما با شادی و خوشحالی آن دانشجوی بحرینی درآمیخت آنجا که گفت خوشحال است که مردم ایران انقلابی کرده‌اند که آزادانه در خیابان‌هایش «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» گفته می‌شود! این البته حرف آن جوان بحرینی تنها نبود! زن میانسال ایرانی با آن طرز پوشش گفت مقیم انگلیس است؛ چند روز قبل به ایران آمده تا در راهپیمایی 22 بهمن شرکت کند و بتواند آزادانه «مرگ بر اسرائیل» بگوید.  
روز مرگ بر آمریکا بود پنجشنبه 22 بهمن 1394. شاه‌بیت جشن مردم نفرت از آمریکا بود. پهنه وسیع ایران، چه در غرب که زیر بارش برف و باران بود؛ چه در جنوب که با آفتاب تند و تیز نوازش می‌شد و چه در شمال که دمای هوا همواره زیر صفر بود؛ مردم به خیابان‌ها آمدند و مرگ بر آمریکا گفتند! و چه لذتبخش است «مرگ بر آمریکا» با ضمیمه‌های داخلی‌اش، آن هم در ابتدای دوران «پسابرجام»! و لذتبخش‌تر اینکه همه طیف‌ها در ایران در این جشن بزرگ انقلاب شریک بودند! حضور عروس و داماد در راهپیمایی 22 بهمن هم در تهران و هم در ساری نشان داد انقلاب با تار و پود مردم ایران‌زمین گره خورده است و آنان سالگرد پیروزی انقلاب را با شروع زندگی جدید خود منطبق کرده‌اند! جوانان و نوجوانان با تیپ‌ها و پوشش‌های مختلف در میان شرکت‌کنندگان در جشن انقلاب حاضر بودند و همه یکصدا و متحد می‌گفتند: «جانم فدای رهبر»!
انقلاب اسلامی ایران در سی‌وهفتمین سالگرد خود زنده‌تر از گذشته «مرگ بر آمریکا» گفت! شعاری که در انتخابات 7 اسفند تبدیل به «نه به آمریکایی‌ها» خواهد شد، ان‌شاءالله.
پایتخت انقلابی!
اما تهران و ما ادراک ما تهران! پایتخت ایران اسلامی پنجشنبه 22 بهمن 1394 بوی 9 دی 1388 گرفت. انقلابی‌های تهران با بصیرت مثال‌زدنی خود، خطوط انقلاب اسلامی را بر مهم‌ترین مسائل و جهت‌گیری‌های روز قرار دادند و از دل آن، اقدامات ابتکاری، شعارها و دستنوشته‌های بی‌نظیری را در معرض دید قرار دادند. راهپیمایی 22 بهمن امسال در تهران با وجود سردی هوا و دمای منفی یک، شاهد حضور میلیونی مردم در سی‌وهفتمین فجر انقلاب بود که با حاشیه‌های جالبی نیز همراه بود.در حالی مردم برای جشن انقلاب به خیابان‌های شهر آمدند که رشادت مدافعان حرم، حال و هوای راهپیمایی را تحت تاثیر قرار داده بود و چهره نقاشی شده شهدای مدافع حرم اهل‌بیت(ع) زینت‌بخش خیابان‌های پایتخت شده بود. آنها دستنوشته‌هایی به دست داشتند که روی آن نوشته شده بود: «همه ما مدافعان حرمیم»، این راهپیمایان همچنین با پوشیدن کفن، آمادگی خود را برای اعزام به سوریه و عراق و حضور در صفوف مدافعان حرم اعلام کردند.
جمعی از راهپیمایان که در حوالی خیابان استاد معین به جمع‌ راهپیمایان تهرانی پیوستند، دستنوشته‌هایی در دست داشتند که بر روی آنها نوشته شده بود: «کدخدا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند»، «آب خوردن‌مان هم به کدخدا گره خورد اما امروز می‌گویند برجام را خدا آورد»، «انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است» و «اجازه نمی‌دهیم خون شهیدان هسته‌ای‌مان پایمال شود». همچنین بنری با موضوع «1394 بار مرگ بر آمریکا» در مسیر راهپیمایان یوم‌الله 22 بهمن‌ماه در میدان انقلاب تهران نصب شده بود که راهپیمایان این بنر را امضا کرده و شعار «مرگ بر آمریکا» روی آن نوشتند. همچنین سربند و پلاکارد «اجازه نفوذ نمی‌دهیم» و «نفوذ ممنوع» توسط راهپیمایان یوم‌الله 22 بهمن‌ماه تهران حمل می‌شد.
 پلاکارد توصیه‌های انتخاباتی رهبر انقلاب به مردم درباره اینکه «به کسانی رأی بدهید که کشور را به دشمن نفروشند» در دست راهپیمایان تهرانی جالب توجه به نظر می‌رسید. حضور مادران شهدایی که به جای فرزندان شهید یا مفقودالاثرشان به همراه عکس عزیزان‌شان به حمایت از انقلاب اسلامی و نظام آمدند، در خیل جمعیت مردم به چشم می‌آمد. خبرنگاران خارجی برای پوشش مراسم 22 بهمن حضور پررنگی داشتند و پیام ملت به دوربین خارجی‌ها این بود: «آنهایی که خواب آمریکا را می‌بینند خدا بیدارشان کند». به گزارش فارس، برخی مهاجران افغانستانی نیز که در راهپیمایی روز 22 بهمن در تهران حضور داشتند، پلاکاردی با مضمون «شک بین امام خمینی(ره) و شاه شک بین امام حسین(ع) و یزید است» در دست داشتند. پنجشنبه اولین روز تبلیغات انتخابات خبرگان بود اما برخی حامیان نامزدهای انتخابات مجلس نیز از شب قبل از آن و صبح زود در اقدامی غیرقانونی پوستر و عکس تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی خود را نصب کرده بودند که با ممانعت پلیس مواجه شدند. تحقیر آمریکا با بازسازی صحنه بازداشت متجاوزان آمریکایی، از حاشیه‌های جالب راهپیمایی 22 بهمن در تهران بود که با استقبال مردم  مواجه شد، نکته جالب در این صحنه‌های بازسازی این بود که برخی جوانان تهرانی با پوشیدن لباس‌های تفنگداران آمریکایی و نشستن بر کف یک قایق، صحنه دستگیری متجاوزان آمریکایی را بازسازی کردند. همچنین ماکت پهپاد 2 هزار کیلومتری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در راهپیمایی 22 بهمن تهران به نمایش درآمد. نکته قابل توجه در این ماکت، شکل جدید پهپاد شاهد 129 سپاه بود که در دماغه آن تغییراتی نسبت به مدل‌های قبلی به وجود آمده است. در این میان حضور عروس و دامادی در روز عقد خود در میان جمعیت در میدان توحید و در انبوه جمعیت جالب توجه بود که تاکید کردند: «حتی در این روز نیز به حمایت از انقلاب اسلامی و رهبری در راهپیمایی شرکت کردیم و از حق مسلم خود کوتاه نخواهیم آمد و همواره شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل را سر می‌دهیم». در میدان توحید جمعی از جوانان نسل سومی و انقلابی با سر دادن شعارهای «نه سازش نه تسلیم نبرد با آمریکا» انزجار خود را نسبت به استکبار جهانی نشان دادند. آنها همچنین با در دست داشتن پلاکاردهایی اعلام کردند شرایط اقتصادی کشور در پساتحریم همچنان نامطلوب است و رکود نیز مانند گذشته به چشم می‌خورد. دستنوشته‌های مردم در تهران نیز قابل تامل بود. شاید مهم‌ترین دستنوشته مردم یکی مربوط به مردی بود که روی یک پلاکارد نوشته بود: «با اجازه دولت اعتدال، مرگ بر آمریکا». دستنوشته قابل تامل دیگر مربوط به چند خانم جوان بود که آنها نیز با اشاره به هزینه هنگفتی که ایران در مذاکرات هسته‌ای به طرف مقابل داد؛ از ماجرای مدال نمادین به تیم مذاکره‌کننده انتقاد کرده بودند. جمع‌آوری تومار برای کشته‌شدگان منا از سوی مردم و درخواست از قوه‌قضائیه برای رسیدگی به این پرونده و فاجعه‌ای که از سوی آل‌سعود اتفاق افتاد از دیگر حاشیه‌های این راهپیمایی بود. اقامه نماز جماعت در خیابان‌های تهران به صورت گروه‌های جداگانه که پس از اذان ظهر  در خیابان قامت بستند یکی دیگر از جلوه‌های حضور میلیونی مردمی 22 بهمن بود.
کدهای حزبی از تریبون ملی!
سخنران اصلی مراسم راهپیمایی 22 بهمن رئیس‌جمهور است. بر همین اساس حسن روحانی به عنوان سخنران پشت تریبون قرار گرفت. او ابتدا از مقاومت و پایداری ملت ایران گفت. روحانی اظهار داشت: کشورهایی که سالیان طولانی عادت کرده بودند با مردم به اصطلاح جهان سوم از دید خودشان و حتی با مردم ایران با زبان زور سخن بگویند، امروز بعد از حدود 4 دهه از پیروزی انقلاب به خوبی حس کرده‌اند که ملت بزرگ ما در برابر هیچ فشار و تهدیدی تسلیم نخواهد شد. وی افزود: این مردم غیور سرزمین ایران بودند که در دفاع 8 ساله خودشان در برابر تجاوز بیگانگان، به دنیا نشان دادند با استقامت می‌ایستند و این مردم بزرگ ما بودند که در 10 سال اخیر در برابر تحریم‌های بی‌سابقه بین‌المللی سر تسلیم فرود نیاوردند. روحانی تصریح کرد: امروز همه آنهایی که به‌خاطر کینه یا به‌خاطر
بد فهمی یا بدخواهی به مردم ایران فشار می‌آوردند، در برابر عظمت مردم ایران سر فرود آورده‌ و از اقدامات گذشته خود مأیوس هستند. روحانی در ادامه از برجام گفت. او اظهار داشت: ما باید «برجام 2» را اجرا کنیم و باید برای ساختن ایران به یک اقدام مشترک ملی دست بزنیم. او در حالی از ضرورت اجرای برجام 2 گفت که هنوز هیچ نشانه‌ای از بهبود وضعیت اقتصاد ایران و معیشت مردم به‌واسطه به بار آمدن برجام مشاهده نشده است! البته او اولین‌بار و در قالب مسائل انتخاباتی درباره شورای نگهبان، از ضرورت اجرای برجام در داخل کشور سخن به میان آورده بود. مسائل انتخاباتی در سخنرانی روحانی در 22 بهمن نیز مطرح شد. در شرایطی که اصحاب و حامیان فتنه تلاش می‌کنند توطئه‌هایی علیه برخی اعضای شورای نگهبان به‌راه بیندازند؛ حسن روحانی از تریبون رسمی یکی از کارکردهای انتخابات آتی را «نه به برخی افراد» دانست.  او با بیان اینکه انقلاب ما پای صندوق آرا تبلور پیدا می‌کند، گفت: هیچکس نباید با صندوق رای قهر کند و همه مردم باید پای صندوق آرا بشتابند. روحانی ادامه داد: همان‌طور که رهبری معظم فرمودند، فرضاً اگر کسی به نظام و حکومت هم نقد دارد نباید با صندوق آرا قهر کند. این صندوق، حق‌الناس است و همه ما باید به آن احترام کنیم چراکه سرمایه اجتماعی ما در پای این صندوق خواهد بود و این رای ملت است که حرف آخر را می‌زند. وی گفت: رای ملت ایران در 7 اسفند، رای به امید، عقلانیت، قانون و  دفاع از حقوق ملت است. رای 7 اسفند ملت بزرگوار ما، رای به ساختن ایران عزیز بر پایه گفت‌وگو و اعتماد است. رئیس‌جمهور تصریح کرد: رای ما «نه» به آنهایی است که می‌خواهند به قانون پشت کنند، «نه» به آنهایی است که اهل منازعه و افراط هستند و ما عظمت این ملت و کشور را با اتحاد و وحدت به نقطه مطلوب خواهیم رساند.
آمریکا دشمن، نفوذ ممنوع
اما براساس آیین هر ساله، پایان راهپیمایی 22 بهمن مزین به قرائت قطعنامه پایانی و تایید آن توسط حضار با سر دادن تکبیر بود. در بند 5 این قطعنامه آمده است: ملت استکبارستیز ایران، آمریکا را همچنان دشمن شماره یک خود دانسته و با تأسی به منویات و هشدارهای رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی)، «رخنه» و «نفوذ» در حصار اراده و تصمیمات کشور و تلاش موریانه‌وار برای سست‌کردن ارکان نظام را راهبرد انکارناپذیر دشمن در عصر «پسابرجام» دانسته و با تأکید بر ضرورت افشای سناریوهای ضدایرانی و ضدانقلابی آمریکا، از همه دستگاه‌ها و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی و نیز همه دلسوزان و جریان‌های معتقد به نظام می‌خواهد با هوشیاری و هوشمندی به مسؤولیت‌های خطیر خود برابر توطئه «نفوذ» عمل کرده و با عبور دادن انقلاب و جامعه‌ اسلامی از گزند این خطر بزرگ، شکست سنگین جبهه دشمنان انقلاب و معاندین نظام در این عرصه سرنوشت‌ساز را رقم زنند. این قطعنامه می‌افزاید: ملت هوشیار و آگاه ایران اسلامی، ضمن قدردانی از اقدام به‌هنگام و قاطعانه نیروی دریایی سپاه در توقیف شناورهای متجاوز آمریکایی، از کمک‌های مستشاری و تعیین‌کننده «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» و فرمانده غیرتمند و ولایتمدار نیروی قدس که در کنار ارتش و بسیج مردمی عراق و سوریه با خنثی‌سازی توطئه‌های استکبار و فتنه تروریستی داعش و گروهک‌های تکفیری و سلفی در این کشورها، موجبات افتخار و مباهات ایرانیان نزد امت اسلامی را فراهم آورده‌اند، سپاسگزاری و حمایت کرده و بر تداوم تلاش آنان در این مسیر مقدس و انقلابی تأکید می‌نماید. در این قطعنامه همچنین تاکید شده است: مردم انقلابی و موقعیت‌شناس ایران، با آگاهی عمیق از اهمیت انتخابات آینده «مجلس خبرگان رهبری» و «مجلس شورای اسلامی»، برگزاری ده‌ها انتخابات
با شکوه و توأم با آزادی و آرامش و امنیت کم‌نظیر را مظهر «مردم‌سالاری دینی»، «تجدید قوای ملت»، «بیعت مجدد با اهداف انقلاب» و از افتخارات نظام مقدس جمهوری اسلامی دانسته و با تأکید بر لزوم هوشیاری ملی برابر نقشه‌های فریبنده و پیچیده دشمن، از داوطلبان محترم مجلسین می‌خواهد ضمن رعایت موازین شرعی، اخلاقی و قانونی با تقویت فضای همدلی و روحیه مدارا، دوستی و برادری در عرصه رقابت‌های انتخاباتی، بسترهای برگزاری انتخاباتی «پرشور» و «حداکثری» را فراهم ساخته و ضمن توجه به مصالح و منافع ملی و همچنین افکار و رفتارهایی که وحدت ملی و اعتماد عمومی را مخدوش می‌سازد، از هرگونه اقدامی که موجب سوءاستفاده ضدانقلاب و خرسندی بیگانگان شود، بشدت پرهیز نمایند.

دکتر محمدرضا مهدیار ‌اسماعیلی: «... ایران یکی از نخستین مشتریان خرید هواپیمای غول‌پیکر کنکورد بود. کشوری که با ذخایر نفتی‌اش به کشوری ثروتمند تبدیل شده بود.
... ما تصمیم داشتیم شاه را طی یک پرواز همراهی کنیم.
یک روز شاه نزد ما آمد و به سمت هواپیما راهی شد و در هواپیما کنار من نشست و من فقط 40 دقیقه فرصت داشتم تا این معامله را جوش بدهم!
هواپیما حرکت کرد و ما هنوز چند صد فوت بیشتر از زمین فاصله نگرفته بودیم که شاه از جا پرید و گفت می‌خواهد به کابین خلبان برود!
من خوشحال بودم چون کابین کنکورد واقعاً خیلی چشم‌نواز و اغواکننده بود.
اما من بدون امکان صحبت، از شاه جا ماندم.
هواپیما به زمین نشست و من حدود 200 متر از مسیر پله‌ها را که تا محل پاویون مقامات باقی مانده بود به دنبال او رفتم.
تند می‌رفت!!
گفتم جناب شما قصد خرید کنکورد را دارید؟!
سریع گفت بله ما آن را می‌خریم!
وای... هیجان زده بودم...
گفتم ما اجازه پرواز در آسمان ایران را هم می‌خواهیم!
گفت: بله! البته! »
مایکل هزل‌تاین
مایکل هزل‌تاین به عنوان رایزن و بازاریاب اصلی هواپیمای کنکورد در دهه 1970 میلادی سردسته ترغیب دولت‌های دنیا برای خرید این هواپیما بود.
او در سال 1973 و زمانی که دولت انگلستان بشدت به دنبال محدود کردن بودجه خود بود با فرافکنی و جوسازی فراوان پیرامون هزینه‌های غیرمقرون به صرفه دولت در صنایع هوایی، توانست مجلس عوام انگلستان را با خود همراه کرده و آنها را علیه کابینه آن زمان بشوراند. هماورد اصلی او یعنی آیری نیو در منازعات منتهی به سال 1975 پیرامون تغییر رهبر «حزب محافظه‌کار بریتانیا»، او را یک «جاه‌طلب خودشیفته» خوانده بود.
مایکل هزل‌تاین به روایت خودش امتیازات ارزنده‌ای از محمدرضا پهلوی گرفته و توانسته بود به راحتی ۲ فروند هواپیمای کنکورد را در سال ۱۹۷۰ به هواپیمایی ملی ایران (هما) بفروشد. کنکورد همان هواپیمای غول‌پیکری است که در حال پرواز در آسمان هم نیم‌خیز بود و انگار همواره داشت بلند می‌شد!
هواپیمای مافوق صوت کنکورد، با کاربری مسافری یا ترابری، در کنار توپولف۱۴۴، یکی از 2 هواپیمای مافوق صوت حمل‌ونقل هوایی بود که در پروازهای تجاری برای حمل مسافر مورد استفاده قرار می‌گرفت. این هواپیما محصول مشترک 2 کشور فرانسه و بریتانیا بود. بعد از حادثه سقوطی که ۲۵ ژوئیه سال ۲۰۰۰ در پاریس رخ داد و تمام سرنشینان این هواپیما کشته شدند، متخصصان پذیرفتند نقص در طراحی موتور این هواپیما قابل برطرف شدن نیست و در نتیجه بیست و ششم نوامبر ۲۰۰۳ این هواپیما پس از آخرین پروازش، راهی موزه صنایع هوایی شد.
توپولف تی او 144، تنها رقیب کنکورد بود. این هواپیما نیز که توسط شرکت توپولف روسیه ساخته شده بود، پس از 2 سقوط بسیار غم‌انگیز که منجر به مرگ تمام سرنشینان آن شد از لیست اموال شرکت‌های هواپیمایی صاحب آن خارج شد. البته شرکت‌های بوئینگ، مکدانل داگلاس و لاکهید هم برای ساخت چنین محصولاتی  تلاش کردند اما ناکام ماندند. اما بار دیگر و در سال 2013، این شرکت ایرباس بود که با فروش محصول نوپا و غول‌پیکر خود یعنی ای380 به قطر تصمیم به این ماجراجویی گرفت. ای380 همان هواپیمایی که بعد از قطر اکنون ما خریدار 12 فروند از آن شده‌ایم.
نخستین فرود و پرواز هواپیمای کنکورد در فرودگاه مهرآباد مربوط به سال 1350 است.  چندی بعد در خرداد ۱۳۵۱، ورود اولین هواپیمای کنکورد در تهران به ثبت رسید. از حدود سال 1349 بود که به دنبال خرید هواپیما، رویای تبدیل شدن به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه  در ذهن ایرانیان شکل گرفت. شاه برای این رویا تا پایان حکومتش حدود 8 سال فرصت داشت و البته برای تحقق این رویا ثروت نفتی بسیار انبوهی هم در اختیار داشت اما تا واپسین روزهای حکومتش فرودگاهی که به عنوان زیرساخت اصلی برای این هاب هوایی در فاصله 30 کیلومتری تهران در نظر گرفته شده بود همچنان یک برهوت بایر ماند. این فرودگاه بعدها در انقلاب اسلامی ساخته شد و به‌رغم کارشکنی‌های فراوان سازمان هواپیمایی بین‌المللی و امتناع متعدد شرکت‌های هوایی اروپایی برای نشاندن هواپیما در آن، تحت عنوان فرودگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره) به بهره‌برداری رسید.
این‌بار اما دولت نیز به یکباره تصمیم گرفته است تا سال 2023 ایران را به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه تبدیل کند. برای عملیاتی شدن این تصمیم نیز همان 8 سال را برای خود هدفگذاری کرده است اما تفاوت‌های بسیاری در میان است.
«قبل از اینکه وارد بحث فنی خود شوم لازم می‌دانم به صراحت تاکید کنم که حفظ سلامت و امنیت جانی ملت ما برای هر طیف و جناحی از ضروری‌ترین برنامه‌ها باید باشد و هست. از این منظر، توسعه ناوگان هوایی ایران که بر اثر تحریم‌های ظالمانه و غیرانسانی علیه ما، بسیار فرسوده و پرخطر شده است بشدت ضرورت داشته و اغماض در آن به هیچ عنوان بخشودنی نیست. هر دولتی موظف است ایمن‌ترین، آرام‌ترین و مرتب‌ترین ناوگان هوایی را برای ملت مسلمان ایران فراهم کند و حفظ و صیانت از جان ملت ایران را در راس امور خود قرار دهد اما باید بدانیم رسیدن به این هدف ارزنده قطعاً مورد علاقه دشمنان ما نخواهد بود و همچنان که آنها تاکنون با سیاست‌های خود در مقابل این مسیر سد قرار داده‌اند، ما نیز باید بدانیم برای رسیدن به آن متقابلاً باید سیاست‌ورزی  کرده و هوشیار عمل کنیم. در غیراین صورت یقیناً در بازی جدید آنها خواهیم افتاد و علاوه بر اینکه به تامین جان و سلامت مسافران نخواهیم رسید، با از کف دادن ثروت این سرزمین، مسیر آینده را نیز مشکل‌تر خواهیم کرد.» این پاراگراف را 2بار بخوانید!
در مجموع با توجه به اینکه دولت عقب‌ماندگی صنعت هوایی کشور را درک کرده و مترصد اولین فرصت برای جبران این ضعف در کشور بوده است، به نظر می‌ر‌سد عقد این قرارداد بسیار عظیم که حجم آن از کل دلارهای بلوکه شده ایران نیز فراتر خواهد رفت بسیار شتابزده و حاوی نکات مبهم بسیار است. من در این یادداشت 3 سناریو ممکن را فرض کرده و نقدها و اشکالات آن را از حیث اقتصاد سیاسی بررسی خواهم کرد. در نهایت این یادداشت با ارائه نسخه‌ای منطقی پایان خواهد یافت.
1- سناریوی اول درباره نیمه پنهان این قرارداد می‌تواند احتمال توافق در سایه با کشور فرانسه و اتحادیه کشورهای سازنده ایرباس برای متقاعد کردن آنها به امضای برجام باشد. چنانکه دیده شد، در طول مذاکرات اخیر بیشترین مخالفت‌ها برای انعقاد برجام از سوی فرانسه رخ داد و این کشور در مقاطع مهمی مانع ایجاد توافق آرا میان 1+5 شد. روشن بود مطالبات فرانسه برای رضایت دادن به سرگرفتن برجام بسیار بالا بود. این را می‌توان در اولین سفر جدی اعضای 1+5 به ایران مشاهده کرد. فرانسه اولین کشوری بود که بلافاصله پس از اعلام امکان توافق، بازرگانان خود را به ایران آورد. در تایید این مطلب رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز سیاست ایران را اینچنین شرح داد که ما کاری کردیم فرانسه باور کند تحریم ایران به ضررش تمام خواهد شد. بنابراین باید قراردادهایی نظیر آنچه در «خرید پاریس» رئیس‌جمهور روحانی امضا شد، منعقد می‌شد تا رفع تحریم‌ها برای این کشور جذاب باشد. این مساله اما با سخن صریح دولت مبنی بر نحوه عملکرد اقتصادی ایران با کشورها در پسابرجام سازگار نیست. گفته شده بود ایران پس از رفع تحریم‌ها با کسانی معاهدات اقتصادی خود را توسعه می‌دهد که در طول تحریم‌ها ما را تنها نگذاشتند. انتظار می‌رفت در این باره، ‌بدعهدی فراوانی که شرکت‌های توتال، پژو و رنو در قبال ایران داشتند ملاک اخذ تصمیمات جدید واقع می‌شد. شاید در پاسخ گفته شود دنیای سیاست گاهی چنین هزینه‌هایی را هم می‌طلبد اما سوال این است: انعقاد برجام به قیمت چنین هزینه‌های گزافی که تنها بخشی از آن در فرانسه پدیدار شد، آیا به کلی مقرون به صرفه برای ملت ایران خواهد بود؟
2- سناریوی دوم برای توجیه این قرارداد سنگین می‌تواند پین‌گذاری برجام باشد. اگر ایران بتواند ساختار قرارداد ایرباس را طوری طراحی کند که بر اثر بازگشت تحریم‌ها فرانسه بیشتر از ایران متضرر شود، این قرارداد می‌تواند به جهت منفعت ثانویه آن قابل اعتنا شود. کلید اصلی این استراتژی زمانی در دست ایران خواهد افتاد که فرانسه در کوتاه‌مدت سرمایه‌های قابل توجهی را به ایران منتقل کند یا به‌خاطر گره خوردن منافعش با امنیت ایران، در این باره مجبور به حمایت از ثبات برجام و استمرار لغو تحریم‌ها باشد. این سناریو که محتمل‌ترین نوع آن است از قضا نقدها و اشکالات جدی‌تری هم دارد؛ اول اینکه ما در گذشته نیز با گره‌زدن منافع شرکت عظیم توتال به منافع خود سعی در کشاندن فرانسه به این بازی داشته‌ایم اما به دلیل اینکه ابزارهای حقوقی لازم در فضای بین‌الملل معمولا کارکرد لازم را برای ما نداشته‌اند و مناقشات با ابزار‌های سیاسی مدیریت شده‌اند، ما بازنده میدان بودیم.
مبلغ قرارداد ایرباس 5/10میلیارد دلار است و دوره تحویل این هواپیماها از ماه آینده به مدت ۸ سال خواهد بود. این زمان تحویل نشان می‌دهد برخلاف تصور اخیر مبنی بر پین‌گذاری برجام به نفع ما، این ایران است که با ابزار ایرباس محدود شده تا به برجام پایبند بماند. همانطور که اعلام شده است دوره تحویل این هواپیماها برابر با دوره تعلیق تحریم است. بنابراین ما تا آخرین روز تعهدات‌ در برجام به دلیل قرارداد هواپیماها مجبوریم نقش پسر خوب را ایفا کنیم تا دریافت هواپیماها به تعویق درنیاید! داستان زمانی برعکس می‌شد که ما هواپیما‌ها را حداکثر طی 3 سال تحویل می‌گرفتیم و فرانسه به جهت نگرانی برای دریافت پول آنها به صیانت‌کننده برجام تبدیل می‌شد. اکنون زمان تحویل هواپیماها با طول مدت تعهدات ما برابر است. پس این قرارداد می‌تواند یک گروکشی اقتصادی برجام علیه ناوگان هوایی ایران و به نفع اروپا باشد.
در این معامله قرار است 15 درصد از کل رقم قرارداد را ایران تامین کند، 20 درصد را شرکت ایرباس از منابع خود پوشش دهد و مابقی توسط صندوق توسعه حمایت از صادرات اروپا تامین شود. اگر چه براساس این مدل مالی،  ۸۵ درصد مبلغ این هواپیماها توسط فروشنده تامین می‌شود و این هواپیماها به صورت اجاره در اختیار ایران قرار می‌گیرد اما توجه کنید که فرانسه منافع کل اتحادیه اروپایی را به منافع شرکت ایرباس گره زده است و برای وصول 85 درصد باقیمانده، شرکای بین‌المللی بسیاری را درگیر کرده است.
برای روشن شدن نکته بسیار مهم سناریو دوم، توجه کنید که هواپیما یک سرمایه متحرک است و اصلاً نباید تصور شود به اعتبار اینکه اجاره به شرط تملیک شده و در اختیار ایران قرار گرفته است، پس امنیت اقتصاد ایران تامین خواهد شد. نباید تصور کنیم که طی این قرارداد اموال آنها در اختیار ما قرار می‌گیرد و آنها باید نگران باشند! با یک برنامه بسیار ساده می‌توان در عرض یک روز لااقل نیمی از این هواپیماها را در خارج از مرزهای ایران و در دیگر فرودگاه‌های بین‌المللی بلوکه کرد. این‌کار برای شرکت ایرباس که تقریباً با تمام فرودگاه‌های مهم دنیا و شرکت‌های هوانوردی مستقر در آنجا در مراوده تجاری است،‌ بسیار آسان‌تر از آن است که تصور شود! از اینجا روشن می‌شود که چرا بر خلاف عرف قرارداد اجاره به شرط تملیک، عنوان می‌شود که شرکت ایرباس راساً تامین مالی این هواپیماها را به عهده گرفته است. تامین مالی توسط خود شرکت سازنده به معنای آن است که بازپس گرفتن هواپیمای نیم‌خرید شده در صورت بروز اختلاف مالی یا عدم پرداخت اقساط، برای ایرباس بسیار آسان خواهد بود. برای روشن شدن این مدعا مایلم ذهن شما را ارجاع دهم به خبر عاریه گرفتن چند فروند هواپیما در ضمن این قرارداد از خطوط هوایی دیگر برای ایران. این کار قرار است در غالب رایزنی ایرباس با خطوط هوایی دیگر انجام شود تا ایران بتواند فعلاً از هواپیماهای دیگران به صورت موقت استفاده کند تا هواپیماهای خودش آماده شود. کاملاً مشخص است که از این تعامل می‌توان به باز بودن دست ایرباس در جابه‌جا کردن هواپیماها حین ضرورت پی برد. اگر چه اموال ایرباس تحت عنوان اجاره به شرط تملیک در اختیار خطوط هوایی ایران قرار می‌گیرد اما توجه شود که این اموال سیار، همواره در حال پرواز هستند و در هر زمان بیش از نیمی از آنها ممکن است در خارج از ایران باشند!
3- سناریوی سوم اما همان چیزی است که رسماً توسط دولت اعلام شده که رنگ و بوی سیاسی آن کمتر است و در عوض نقدهای فنی آن به مراتب بیشتر، «ما می‌خواهیم به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه بدل شویم  و به طور جدی وارد رقابت با رقبای هوایی خود در منطقه شویم». این تصمیم بسیار جاه‌طلبانه‌تر و جذاب‌تر از آن است که بگوییم: «ما می‌خواهیم مشکل حمل‌ونقل هوایی کشورمان را حل کنیم و امنیتی درخور برای جان مردم در سفرهای هوایی کشور به ارمغان آوریم». انتخاب هر یک از این استراتژی‌ها نسبت به هم، دومینو‌های بسیار متفاوتی را به روی هم خواهد ریخت!
ایران در پایان دهه 40 نیز برای تبدیل شدن به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه وارد این بازار پرآتیه شده بود؛‌ ورودی به همان شدت ورود به صنعت تولید خودرو! البته در آن دوره حساب‌ ملی ایران مملو از دلار بود و سرمایه لازم برای توسعه فرودگاه‌ و خرید هواپیما - بسیار آسان‌تر از اکنون- در اختیار کشور بود. علاوه بر این، در آن زمان بازار حمل‌ونقل هوایی منطقه هنوز بکر و بدون رقیب بود. اکنون 2 شرکت هوایی قطر و امارات تقریباً تمام این بازار را پر کرده‌اند و ایران برای بازگشت به دوران «جاده ابریشم» مواجه با رقبایی است که به دلیل بی‌مزاحمت بودن سیاسی‌شان برای غرب،‌ در این صنعت مورد تفقد بیشتری قرار گرفته‌اند.
اکنون سوال من این است: آیا برای ورود به این صنعت که لااقل 50 میلیارد دلار سرمایه اولیه فقط برای خرید هواپیما لازم دارد و علاوه برآن نیاز مبرم به بازسازی و نوسازی فرودگاه‌‌ها دارد و همچنین موانع سیاسی بین‌المللی فراوانی هم به دلیل جایگاه خاص سیاسی و استراتژیک ایران دارد، مطالعه کافی شده است؟
طبق اعلام وزارت راه «خرید ۱۱۸ فروند هواپیما گام بسیار بزرگ برای بازسازی کل صنعت هوانوردی است». «ظرفیت صندلی این هواپیماها از کل تعداد صندلی‌های ناوگان موجود ایران بیشتر است» و «ایران باید مرکز تعمیر و نگهداری هواپیما در منطقه شود»، «خرید این هواپیماها کشور را در جایگاهی قرار می‌دهد که در چشم‌‌انداز توسعه ایران در نظر گرفته شده است. یعنی ایران به هاب منطقه و کشور اول منطقه تبدیل می‌شود و امیدواریم در بخش هوایی به این جایگاه برسیم»، «از این تعداد [هواپیما]‍، ۴۵ فروند هواپیما از خانواده ایرباس ۳۲۰  برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای، ۴۵ فروند هواپیمای ایرباس ۳۳۰ برای پروازهای میان‌برد و میان‌برد نزدیک به دوربرد، ۱۶ فروند هواپیمای مدرن ۳۵۰ و ۱۲ فروند هواپیما پهن‌پیکر دوربرد و قاره‌‌پیما هستند»، «ما برای ناوگان هوایی ایران باید دامنه مختلفی از هواپیما اعم از ناوگان ۷۰ نفره کوتاه‌برد تا هواپیماهای پهن‌پیکر برای پرواز بر فراز قاره داشته باشیم، چراکه برای مسیرهای مختلف برنامه‌‌ریزی داریم».
ایرباس ای۳۸۰،  هواپیمایی بسیار پهن‌ پیکر و چهارموتوره است. این هواپیما هم‌اکنون بزرگ‌ترین هواپیمای مسافری جهان به‌ شمار می‌آید. عرض این هواپیمای غول‌پیکر به قدری است که تردد آن در بسیاری از فرودگاه‌های جهان با مشکل مواجه است. مساحت عظیم بال‌های هواپیما، این نیاز را در اغلب فرودگاه‌های بزرگ پدید می‌آورد که عرض باندهای خود را افزایش دهند تا 2 هواپیمای ای380 در کنار یکدیگر بتوانند عبور کنند. طبق اعلام وزارت راه ظاهراً هیچ یک از فرودگاه‌های ایران در حال حاضر امکان پذیرش این هواپیما را ندارند، زیرا ۷ فرودگاه اصلی کشور در برنامه نوسازی کامل قرار گرفته‌اند. اصلی‌ترین فرودگاه ما یعنی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در فاز دومش و سپس فرودگاه‌های مشهد و اصفهان باید به دست خود فرانسوی‌ها آماده شوند. همچنین کشور برای پذیرش هواپیماهای کوچک‌تر درون پروازی نیز ۴ فرودگاه تبریز، اهواز، بوشهر و شیراز را در دستور کار نوسازی قرار داده است.
نمی‌خواهم این موضوع را با حکایت شخصی مقایسه کنم که مناره‌ای را تصاحب کرده بود اما قبل از آن،‌ چاهی برای نگهداری آن حفر نکرده بود و لذا حیران با مناره‌ای بر دوش، سرگردان کوچه‌ها بود اما حقیقت این است که تصمیم عظیم تبدیل کردن ایران به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه، مقدمات بسیاری نیاز دارد که در حال حاضر هیچکدام از آنها فراهم نیست و جمع شدن این حجم از کار در طول 8 سال علاوه بر نیاز به منابع مالی بسیار زیاد، توان مدیریتی غیرمتعارفی را نیز طلب می‌کند که عادتاً‌ خارج از تصور است. اکنون شرکت هما به عنوان صاحب این حجم از هواپیما نیازمند بازسازی جدی ساختاری است. کل تعداد هواپیماهای فعال این شرکت اکنون به 30 فروند نمی‌رسد. وزارت راه نیز صراحتاً اعلام کرد «در مرحله اول، بازسازی ساختاری شرکت هواپیمایی ملی کشورمان (هما) مدنظر است»  و هدف‌گذاری شده است «در مدت ۵ تا ۷ سال آینده این شرکت هواپیمایی بتواند با خطوط هوایی منطقه رقابت کند».
دیگر شرکت‌های هوایی خصوصی نیز برای این پروژه عظیم آمادگی ندارند: «۶ ماه از زمان تصویب و ابلاغ دستورالعمل تعیین حداقل کفایت سرمایه، به ایرلاین‌ها فرصت داده شده تا نسبت به افزایش سرمایه خود از روش‌های مختلف یا ادغام در یکدیگر در صورت عدم توانایی افزایش سرمایه خود اقدام کنند، چراکه هر ایرلاینی که در نظر داشته باشد از شرکت‌های تامین و تولید‌کننده هواپیما خرید کند، نخستین موضوعی که توسط فروشنده رصد می‌شود صورت مالی ایرلاین است». در رسانه‌ها نیز تاکید شد اگر ظرف مدت 6 ماه این شرکت‌ها به رقم سرمایه مورد نیاز نرسند، منحل می‌شوند و جلوی فعالیت آنها گرفته خواهد شد.
اکنون سوال دیگر اینجاست: زمانی که دولت قصد تجهیز هما با حدود 200 هواپیمای نو را دارد و هیچ مسؤولیتی هم در قبال دیگر ایرلاین‌ها ندارد، چطور می‌توان انتظار داشت شرکت‌های خصوصی بتوانند وارد رقابت آزاد و سالم با این شرکت شوند و در فضای پر رونق رقابتی، کشور را به هاب هوایی منطقه بدل کنند؟ آیا الگوی مدیریت حرفه‌ای در سطح یک هاب هوایی منطقه‌ای چنین نسخه‌ای را تایید می‌کند؟
همه موارد اشاره شده نشان می‌دهد این تصمیم که «ما می‌خواهیم به هاب حمل‌ونقل هوایی منطقه بدل شویم  و به طور جدی وارد رقابت با رقبای هوایی خود در منطقه شویم»، یک تصمیم شتابزده
و مطالعه نشده است و به نحوی که ترسیم شده محکوم به شکست است.
اگر ما سناریو سوم را بپذیریم، باید در ادامه بپذیریم این تصمیم به اعتبار حجم انبوهی از تصمیمات جانبی عملاً تبدیل به برنامه ششم توسعه ایران شده است. «برنامه‌ای در یک سطر» که اغلب مفاد برنامه ششم توسعه را متاثر از خود خواهد کرد.
ما می‌دانیم که مسافران ایرانی به دلیل ضعف خطوط هوایی کشور سالانه 5 میلیارد دلار را به جیب ایرلاین اجنبی می‌ریزند و این درحالی است که موقعیت بسیار استراتژیک و بی‌بدیل جغرافیایی ایران بالاترین  استعداد را برای تبدیل شدن به قدرتمند‌ترین پایگاه حمل‌ونقل هوایی منطقه دارد تا به عنوان پل ارتباطی هوایی شرق و غرب از این موهبت جغرافیایی نهایت بهره اقتصادی را ببرد. اما این سناریو به هیچ‌وجه صرفه اقتصادی ندارد و پلکان این حرکت باید طور دیگری طراحی می‌شد. چه بهتر آن بود که دولت برای این کار از الگوی توسعه متوازن صنایع هوایی بهره می‌گرفت.
الگوی توسعه متوازن صنایع هوایی ایران با توجه به منابع مالی محدودی که در اختیار کشور است و وضعیت ناوگان هوایی که بشدت فرسوده و کهنه است، به شرح ذیل است:
دولت باید در فاز اول به جای خرید هواپیماهای فوق‌مدرن قاره‌پیما و نو به خرید هواپیماهای متداول‌تر و متناسب با نیاز فعلی ایرلاین‌ها مبادرت ورزد. ایران بیش از خرید خود هواپیما، نگرانی خرید تجهیزات و قطعات مورد نیاز آن را دارد. در صورت تکرار تحریم در آینده، اگر ایران هواپیمای معمول‌تری داشته باشد، تامین قطعات آن از طریق واسطه آسان‌تر خواهد بود. به عبارت دیگر اگر تحریم دیگری بخواهد اتفاق بیفتد، وقتی شما جدیدترین و آخرین مدل هواپیما را می‌خرید قطعا در نگهداری آن دچار مشکل بیشتری می‌شوید، علاوه بر این بهتر بود دولت برای فاز اول توسعه صنایع هوایی ـ در صورت پذیرفتن سناریوی سوم –کار خود را با خرید هواپیمای مدل بالا اما کارکرده شروع می‌کرد. این کار چند خاصیت داشت؛
اولاً در کوتاه‌مدت هزینه کمتری را بر دوش ایرلاین می‌گذاشت و در عوض منابع مالی بیشتری را آزاد
می‌‌گذاشت تا شرکت بتواند طی 5 سال به عرصه رقابت بازگردد و در کنار نوسازی ناوگان خود، ساختار خود را نیز نوسازی کند. توجه کنید که خرید هواپیمای مدل بالا اما کارکرده، استراتژی بخش خیلی زیادی از ایرلاین‌هاست. این هواپیماها هم مانند ایرباس مدل 2017 قابل خرید اقساطی و اجاره به شرط تملیک هستند.
دوم اینکه به‌جای انعقاد قرارداد با دولت فرانسه و شرکت هزارصاحب ایرباس، با ایرلاین‌ها وارد معامله می‌شد که این از حیث دردسرهای سیاسی نیز بسیار کم‌خطرتر بود.
سوم اگر ما واقعاً رویای تبدیل شدن به هاب منطقه را داریم، فرصت بدون دلهره و معقولی را برای فرودگاه‌ها ایجاد می‌کنیم که همزمان با رونق پله پله آسمان ایران، خود را برای پذیرش هواپیماهای قاره‌پیما نیز آماده کنند.
توجه کنید که صرفه اقتصادی در هواپیما در این است که به طور مدام پرواز داشته باشد. این درحالی است که با وضع فعلی فرودگاهی ایران بسیار بعید است ما بتوانیم برای این هواپیماهای قاره‌پیما تا پیش از فرا رسیدن موعد تحویل آنها، جدول پروازی بهینه و پرکاری را مهیا کنیم. هواپیمای مدرنی که به دلیل عدم توسعه یافتگی بخش‌های جانبی هوایی یک کشور قرار است  بیشتر روزهای خود را در آشیانه بگذراند، بهتر است فعلاً با کنکورد عکس یادگاری بیندازد!

حسین قدیانی: هر چند که من نرسیدم اما به راهپیمایی 22 بهمن 94 هم خواهیم رسید! قبلش بگذار چند نکته بنویسم که اصلش برای هفته گذشته است و می‌ترسم بیش از این مشمول مرور زمان شود.
نکته اول: دوشنبه هفته گذشته در برنامه خوب «سمت خدا» موضوع بحث، اهمیت وقت بود. کارشناس که از شاگردان علامه طباطبایی بود، خاطره‌ای از ایشان تعریف کرد؛ علامه دستنویس یک کتاب را که شاید نزدیک 1000 صفحه می‌شد، برای تایپ به ما دادند لیکن وقتی به کلمات و جملات نگاه کردیم، دیدیم هیچ نقطه‌ای در کار نیست! مثلا همین «نقطه» را بدون نقطه‌های «نون» و «قاف» نوشته بودند! علت را از ایشان جویا شدیم که فرمودند: «من حساب کردم دیدم اگر بخواهم نقطه کلمات را هم بگذارم، برای هر صفحه باید حدود 2 یا 3 دقیقه وقت بیشتر صرف کنم لذا ترجیح دادم این زحمت را شما بکشید!» آری! دگر بار باید دقت کرد که «علامه» به چه کسی گفته می‌شود! رسم است در حوزه و چه رسم خوبی است که عناوین و صفاتی از این دست را همین‌طور بی‌خود و بی‌جهت به افراد نمی‌دهند. اگر به هرکسی بنا به میل شخصی بخواهیم علامه بگوییم، تخطی از رسم و رسوم دقیق حوزه‌های علمیه کرده‌ایم. علامه یعنی عالمی که در اغلب علوم حوزوی صاحبنظر و در علوم مختلف و بعضا بی‌نسبت با هم، حقیقتا عالم باشد. سال‌ها صاحب کرسی تدریس در این علوم بوده و آثار و تالیفات متعدد و مطرح داشته باشد.
منتهای مراتب در حوزه به صرف اینکه یک عالم چندین علم را در حد جامعی فراگرفته و تدریس کند، به او علامه نمی‌گویند. یعنی علاوه بر عالم بودن به علوم مختلف، علامه باید واجد خصوصیاتی خاص و منحصربه‌فرد نیز باشد تا واقعا علامه خوانده شود. به‌عنوان نمونه علامه جلیل‌القدر آیت‌الله حسن‌زاده‌آملی، فقط از آن جهت علامه خوانده نمی‌شوند که در علوم فراوانی صاحب رأی و نظر هستند، بلکه به لحاظ شخصی و شخصیتی هم آنقدری از ویژگی‌های ممتاز را دارا هستند که متفق‌القول «علامه» خوانده شوند، آن هم «علامه ذوالفنون». از همین زاویه است که بزرگواری مثل علامه طباطبایی می‌فرمایند: «من حساب کردم دیدم اگر بخواهم نقطه کلمات را هم بگذارم، برای هر صفحه باید حدود 2 یا 3 دقیقه وقت بیشتر صرف کنم لذا ترجیح دادم این زحمت را شما بکشید!» علامه یعنی همین! که به عنوان مثال، آنقدر وقت برایش مغتنم باشد که حتی وقت نکند نقطه کلمات مکتوباتش را بگذارد! با این حساب، آیا شخصی که تقریبا با همه فوتبالیست‌های لیگ برتری حتی آرش برهانی عکس یادگاری جدا جدا دارد و بنا به اعتراف خودش، نه تنها اغلب بازی‌های لیگ خودمان را می‌بیند که اغلب بازی‌های لیگ‌های خارجی را هم دنبال می‌کند «علامه» است؟! حضرات علامه از کی تا به حال این همه وقت آزاد و اوقات مازاد داشته‌اند که یک روز با سانترفوروارد استقلال بگذرانند، یک روز با هافبک دفاعی پرسپولیس و فردایش هم با جناب کی‌روش؟! یک روز مصاحبه با فلان مجله، یک روز مصاحبه با فلان روزنامه زرد و فردایش هم گفت‌وگو با فلان سایت؟! آن هم با سوالاتی از این دست که از کدام بازیگر سینما بیشتر خوشت می‌آید؟!
چند وقت پیش عالیجناب با هدفی غیراخلاقی که حتی صدای جماعتی از مدعیان اصلاحات را هم درآورد، به فردی لقب علامه داد! اگر علامه شدن این همه راحت است، چرا خود عالیجناب، علامه نباشند؟!
واقعا اگر علامه شدن، این همه آسان شده که تو، هم می‌توانی بیست‌چهاری با بازیکنان فوتبال بپری، هم بیست‌چهاری با بازیگران سینما، به طوری که در گوگل، بیش از تصاویر علمی و عالمانه، عکس‌هایت با ستاره‌ها باشد، تو بگذار ما علامه‌ای هم داشته باشیم به نام «علامه عالیجناب» که حتی نداند 24 بزرگ‌تر است یا 13!  
نکته دوم: چه در خبرگان، چه در مجلس، شورای محترم نگهبان به شماری از نامزدهای اصولگرا اذن نامزدی نداد اما «خدایا! من راضی به رضای تو هستم» کاندیدای انقلابی کجا و خط و نشان کشیدن برای نهادهای قانونی کشور کجا؟! اینکه تو حتی بعد از عدم احراز یا حتی رد صلاحیت، باز هم از در منطق و اخلاق و ادب وارد شوی کجا، این کجا که همچنان بر مدار فتنه بچرخی، آن هم در شرایطی که شورای نگهبان بنا به هر دلیلی صلاحیت تو را تایید کرده است؟! واقعا رفتار متمدنانه کجا، رفتار متوحشانه کجا؟! فتنه آنقدرها هم که بعضی فکر می‌کنند کار سختی نیست! و صدالبته زیر بار اختلاف ناچیز هفت‌دهم درصدی نرفتن، بسیار آسان‌تر است تا دبه درآوردن در برابر اختلاف فاحش 24 و 13! باورم هست همچنان‌که تبریک زودهنگام رقبای اصولگرای فرد پیروز انتخابات 92 در تاریخ ماندگار شد، رفتار متین اصولگرایان محترمی که با نظر مثبت شورای نگهبان مواجه نشدند هم ثبت خواهد شد در تاریخ. آیت‌الله صدیقی، حجت‌الاسلام رسایی و... در مقام عمل نشان دادند برخلاف طلبکاران از خمینی و ملت، حقیقتا خود را مدیون امام و در دین این ملت همیشه در صحنه می‌دانند و هرگز اینگونه نیست که حکایت بعضی‌ها، انقلاب اسلامی و ولایت فقیه را به شرط میز و صندلی بخواهند! از قضا در مقوله قانون هم، اوج قانون‌گرایی آنجاست که قانون روی نام تو خط قرمز بکشد، تو اما باز اطاعت کنی قانون را.
***
روز پنجشنبه... زنده باد ملت ایران، که خود را برای خمینی می‌خواهد، نه خمینی را برای خود! بعضی‌ها خمینی را به نفع خود تفسیر می‌کنند و جوری تفسیر می‌کنند کأنه نوادگان امام، بیشتر از خود امام «بیت امام» محسوب می‌شوند!
روز پنجشنبه... مادر شهیدی را می‌شناسم که عصازنان به جمع راهپیمایی‌کنندگان پیوست، در حالی که عصر همان روز رفت بهشت زهرا تا چندمین سالگرد شهادت جگرگوشه‌اش در عملیات والفجر 8 را گرامی بدارد.
روز پنجشنبه... پدر شهیدی را می‌شناسم که صبح آمده بود راهپیمایی و بعد از ظهر باید آماده می‌شد تا مراسم چهلم شهیدش را-که از جمله شهدای مدافع حرم بود- در یکی از این مساجد جنوب شهر برگزار کند.
روز پنجشنبه... اما روز پنجشنبه راستش را بخواهید من نتوانستم در راهپیمایی شرکت کنم، چرا که در میان این همه نوه و نتیجه، عاقبت یکی باید در خانه می‌بود تا مراقب مادربزرگ و پدربزرگ باشد. از فرط پیری، 2 سالی می‌شود که دیگر هیچ رقمه قادر نیستند در راهپیمایی 22 بهمن شرکت کنند. چه می‌گویم که حتی برای برداشتن چند قدم کوتاه هم، یکی باید کمک‌حال‌شان باشد.
با «عزیز» و «بابابزرگ» نشسته بودیم در خانه و داشتیم تصاویر حضور ملت را نگاه می‌کردیم. یک آن دوربین، زوم کرد روی یک مرد! پدربزرگ گفت: «این قاسم سلیمانی است!» گفتم: «نه بابابزرگ! شبیه‌اش بود اما خودشان نبودند!» هر چند ساعاتی بعد از طریق رسانه‌ها متوجه حضور سردار در راهپیمایی شدم!
خلاصه! داشتیم تلویزیون نگاه می‌کردیم و همان‌طور حرف می‌زدیم که نمی‌دانم چی شد برداشتم به «عزیز» گفتم: «راستی! آقای حاتمی‌کیا قرار است بزودی فیلم سینمایی جاده اهواز– خرمشهر را بسازد». «عزیز» جواب داد: «پسر من در همین جاده شهید شده اما تو هر وقت آقای حاتمی‌کیا را دیدی، از قول یک مادر شهید جاده اهواز– خرمشهر به ایشان بگو؛ الان وقت ساختن فیلمی درباره جاده شهادت همین شهدای مدافع حرم است که این بچه‌ها، خودبه‌خدایی از بچه‌های ما غریب‌ترند!»
روز پنجشنبه... همین جمع بزرگ، باید دست‌شان اسلحه می‌بود، اگر شیربچه‌های حاج‌قاسم، دشمن ملعون را در همان بیرون مرزها نگه نمی‌داشتند.
روز پنجشنبه... دلم سوخت برای آن دختر خردسالی که پدرش همین چند هفته پیش در حلب به شهادت رسید و این، اولین 22 بهمنی است که پدر نیست تا او را قلمدوش بگیرد.
آهای نامزدهایی که دوفردای دیگر، عکس‌تان را می‌زنید بر در و دیوار شهر! در و دیوار شهر مزین است به تصاویر شهدای حرم! لااقل عکس‌های کوچک‌تری از خودتان کار کنید! خیلی کوچک! رسالت بزرگی روی دوش شماست! خیلی بزرگ! روز پنجشنبه... زنده باد ملت ایران که «سمت خدا» ایستاده است!

محمدرضا کردلو: یک ماه پیش درست 22 دی‌ماه، اوباما در مهم‌ترین بخش نطق سالانه‌اش می‌گوید: «آمریکا امروز قدرتمندترین کشور روی کره زمین است؛ تمام. دیگران حتی به ما نزدیک هم نیستند. حتی نزدیک هم نیستند». به فاصله چند ساعت از این سخنرانی، یک خبر به سرعت در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب پیدا می‌کند: «10ملوان آمریکایی توسط سپاه پاسداران در خلیج‌فارس بازداشت شدند».
اما این خبر ادامه دارد. چند ساعت پس از بازداشت ملوانان آمریکایی تصاویری از اوج حقارت ارتشی که داعیه قدرتمند‌ترین نیروی نظامی جهان را دارد منتشر می‌شود. ملوانان آمریکایی شاید از بدو تاسیس نیروی دریایی ایالات متحده به این شکل تحقیر نشده باشند. همین خبر برای خوشحالی مردم ایران و منطقه کافی است. علاوه بر ایران، مردم در بسیاری از کشورهای منطقه نیز در شبکه‌های اجتماعی تصاویر ملوانان دست‌بسته ایالات متحده را منتشر می‌کنند و به نیروی دریایی سپاه جمهوری اسلامی درود می‌فرستند. اتفاق بی‌نظیر و غرورآفرینی رخ داده است. بیش از 60 سال حضور و تجاوز آمریکایی‌ها در منطقه حالا با تحقیر آنها به نقطه عطف تبدیل می‌شود. نقطه عطفی که پایان ادعاهای پرطمطراق ارتش آمریکا و آغاز «دورانی تازه» برای ایران و منطقه است.
یک ماه می‌گذرد. 22 بهمن 94 در شرایطی که ایالات متحده و جناح غربگرا در داخل کشور امیدوارند ماحصل توافق هسته‌ای و «برجام»، از حجم شعارهای «مرگ بر آمریکا» بکاهد، در خیابان‌های پایتخت و خیابان‌های ایران اتفاق دیگری می‌افتد. آمریکا که 22 دی در خلیج‌فارس تحقیر شده بود، 22 بهمن در خیابان‌های ایران تحقیر می‌شود. «مرگ بر آمریکا»ی تکراری همان گزاره‌ای بود که اوباما و جناح غربگرا می‌خواستند در فرآیند مذاکرات و همه این روزهای پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، حذفش کنند. اوباما صریحا در روزهای بعد از توافق هسته‌ای گفته بود: «باید تحولی، حتی تدریجی، در داخل ایران روی دهد تا به این نتیجه برسند که شعار مرگ بر آمریکا باعث می‌شود ایران در چشم بخش بزرگی از جهان منزوی شود».
22 بهمن 94، به جهات فراوانی متمایز از گذشته بود. اولین 22 بهمن پسابرجام، آخرین امیدهای جناح غربگرا را که برای از میان برداشتن و حذف «مرگ بر آمریکا» حتی خاطره و خواب دروغین به نام امام ساخته بودند، ناامید کرد. «امام موافق حذف «مرگ بر آمریکا» بودند» تنها چند روز پس از روی کار آمدن دولت یازدهم به نقل از پدرخوانده تیتر شد. در روزهای بعد و بعدتر و در جریان مذاکرات کسانی تلاش کردند با «عادی‌سازی» روابط، ایالات متحده را بزک کنند تا مگر «این شیطان بزرگ را با این خصوصیات -که از ابلیس بدتر است- بزک کنند و به شکل فرشته وانمود کنند». در همه این ایام رهبر حکیم انقلاب درباره طراحان پروژه بزک آمریکا تذکر می‌دادند: «چرا؟ دین به‌کنار، انقلابیگری به‌کنار، وفاداری به مصالح کشور چه می‌شود؟ عقل چه می‌شود؟ کدام عقلی و کدام وجدانی اجازه می‌دهد انسان قدرتی مثل قدرت آمریکا را به‌عنوان دوست، به‌عنوان مورد اعتماد، به‌عنوان فرشته‌ نجات انتخاب بکند؟... ملت بزرگ ایران این شیطان بزرگ را از کشور بیرون کرد؛ نباید بگذاریم دوباره بازگردد، نباید بگذاریم از در رفت، از پنجره بازگردد، نباید اجازه بدهیم نفوذ پیدا کند؛ دشمنی اینها تمام نمی‌شود».
22 بهمن 94، عاشقان سلفی انداختن با اوباما در میدان آزادی و ذوق‌زدگان جناح غربگرا که به امید «پرواز مستقیم تهران- نیویورک» حتی «مرگ بر آمریکا» را در روز تاریخی تشییع شهدای غواص در تهران بر نمی‌تابیدند، دیدند که مردم از پیر و جوان و زن و مرد دارند با «مرگ بر آمریکا» سلفی می‌گیرند. بازتاب خبری رسانه‌های جهان از 22 بهمن 94 هم بر «مرگ بر آمریکا»ی پسابرجام بیشتر از باقی شعارها تاکید داشت. مثلا نوشته بودند: «مردم ایران نشان دادند برای‌شان برجام و غیربرجام تفاوتی در دشمنی با آمریکا ایجاد نمی‌کند». همین یک خط برای امیدواران به کدخدا کافی است، اگر اهل عبرت باشند اما انگار نیستند. انگار اهل عبرت نیستند که یکی از آقایان دولتی پس از مراسم باشکوه 22 بهمن گفته است: «حضور پرشکوه و چشمگیر امسال مردم در راهپیمایی، به خاطر موفقیت هسته‌ای است»! مسؤولان دولتی در این ایام اظهارات لطیفه‌وار زیاد دارند اما این یکی دیگر نوبرش را آورده است با این اظهارات. تکرار باشکوه‌تر و رساتر شعار «مرگ بر آمریکا» به خاطر موفقیت هسته‌ای است؟!!

گروه اجتماعی: جشن سی و هفتمین سال پیروزی انقلاب اسلامی امسال با حضور اقشار گوناگون مردم و نوآوری‌های برگزارکنندگان این مراسم، باشکوه‌تر از گذشته برگزار شد. حضور خانوادگی افراد در جشن پیروزی انقلاب یکی از جلوه‌های راهپیمایی امسال بود که توجه خبرنگاران و رسانه‌های داخلی و خارجی را به خود جلب کرد. در حقیقت امسال همانطور که از قبل پیش‌بینی شده بود، پنجشنبه به یادماندنی با حضور اقشار گوناگون جامعه رقم خورد و شعار من انقلابی‌ام که روی پلاکارد‌ها و تابلو‌های نصب شده در سطح شهرها درج شده بود، با حضور میلیونی خانواده‌ها، ایران را به خانواده انقلابی تبدیل کرد. 22 بهمن امسال خانواده‌های ایرانی همدلی و همزبانی انقلابی خود را با نظام و ارزش‌های شهدا و انقلاب به بهترین شکل ممکن به نمایش گذاشتند. به علاوه اینکه سازمان‌ها و دستگاه‌های گوناگون هم برای استقبال از خیل عظیم راهپیمایان، خدمات و برنامه‌هایی ویژه خانواده‌ها تدارک دیده بودند. زن و مرد، پیر و جوان، دختر و پسر همگی برای برگزاری جشن پیروزی انقلاب راهی مسیرهای راهپیمایی شده بودند و با حمل پلاکاردهای«من انقلابی‌ام» بار دیگر بر عهد و پیمان خود با انقلاب مهر تایید زدند.  همچنین ابتدا تا انتهای مسیر راهپیمایی 22بهمن غرفه‌های مناسبتی برای ارائه برنامه‌هایی ویژه خانواده‌ها برپا شده بود و سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی با برنامه‌های متنوع مانند انجام مشاوره، خدمات سلامت، مسابقات نقاشی و عکاسی و هم‌عهدی با شهدا میزبان خانواده‌ها در جشن 37سالگی انقلاب بودند.
خدمات سلامت و آموزش ترافیک
یکی از سازمان‌هایی که در جریان برپایی مراسم 22بهمن ضمن تامین امنیت این جشن برای پذیرایی از خانواده‌ها هم با شیوه‌های تازه وارد عمل شد، نیروی انتظامی بود. معاونت اجتماعی ناجا در کنار دستگاه‌های حوزه سلامت با برپایی غرفه‌های گوناگون ضمن ارائه خدماتی مانند انجام ویزیت و کنترل فشار خون و تست قند، برای کودکانی که در این روز حضورشان در کنار بزرگسالان مشهود بود برنامه‌های چهره‌آرایی و آموزش ترافیک را در نظر گرفت که با استقبال خانواده‌ها روبه‌رو شد.
هم‌عهدی با شهدا
از دیگر سازمان‌هایی که در روز 22بهمن حضور چشمگیری داشت شهرداری تهران بود که با نوآوری‌های خاص پذیرای خانواده‌ها شد. سازمان فرهنگی - هنری شهرداری در کنار انجام مسابقات خوانندگی که افراد سرودهای انقلابی را برای حاضران می‌خواندند و امتیاز کسب می‌کردند کارت‌هایی مزین به تصاویر شهدا را بین جوانان و نوجوانان پخش کرد و افراد با ثبت‌نام در این طرح با یکی از شهدای انقلاب هم‌عهد شدند تا با حضور بر مزار این شهید راه و مسیرشان را ادامه دهند.
شعارنویسی با طراحی دلخواه
یکی دیگر از برنامه‌هایی که در راهپیمایی 22بهمن توجه بسیاری از جوانان را به خود جلب کرد فراهم آمدن امکان شعارنویسی با سلیقه افراد بود. در غرفه خاصی که به این منظور در نظر گرفته شد شابلون‌های گوناگون همراه با رنگ و سایر وسایل مورد نیاز در اختیار افراد قرار می‌گرفت تا هر کس به میل و سلیقه خود پلاکارد و تابلو‌یش را تزیین کند.
تومارنویسی برای پیگیری حقوق قربانیان منا
در کنار چادرها و غرفه‌های متنوعی که انجام مشاوره‌های تحصیلی، خانوادگی حقوقی و قضایی را در دستور کار داشتند، شاخه دانشجویی انجمن مهاجران مکه و منا توماری را برای پیگیری حقوق قربانیان فاجعه منا از طریق مجامع بین‌المللی حقوقی تهیه کرده بود که راهپیمایان برای حمایت از خانواده قربانیان آن را امضا می‌کردند.
بازار داغ سلفی و واکس صلواتی
در مسیر راهپیمایی راهرو یادآوری، گذر حماسه و غرفه‌های بصریت‌افزایی وجود داشت که بازار عکس سلفی را داغ کرد. خانواده‌ها با عبور از این مسیر که تصاویر چهره‌های شاخص انقلابی و ماکت‌هایی از حوادث دوران انقلاب در آن به نمایش گذاشته شده بود با گرفتن عکس‌های یادگاری سلفی، خاطرات آن دوران را زنده می‌کردند. همچنین در ادامه مسیر گروه‌های متعدد به یاد شهدای مدافع حرم کفش راهپیمایان را واکس می‌زدند تا نام و یاد آنها را زنده نگاه دارند.
جشنواره تلفن همراه من انقلابی‌ام
علاوه بر برگزاری مسابقات گوناگون قرآنی و ثبت‌نام در طرح قرآن‌آموز که با قرعه‌کشی سفر به مشهد مقدس هم همراه بود جشنواره تلفن همراه «من انقلابی‌ام» از دیگر حواشی جشن پیروزی انقلاب به حساب می‌آمد. در این جشنواره افراد باید درباره ایده‌پردازی، تولید محتوا و برنامه‌نویسی تلفن همراه با مضمون انقلاب اسلامی به رقابت می‌پرداختند که صف طولانی مقابل این غرفه نشان از استقبال چشمگیر جوانان از این برنامه داشت.  
 

مرتضی اسماعیل‌دوست: جشنواره سی‌وچهارم فیلم فجر ایستگاه پایانی را روز پنجشنبه 22 بهمن ماه با معرفی برگزیده بخش‌های مختلف پشت سر گذاشت. در جشنواره‌ای 10 روزه که یادها زنده شد و هر روز 5 تا 6 فیلم تا نیمه‌های شب به دیده مشتاقان سینمای ایران در کاخ جشنواره و نیز در سینماهای سطح شهر درآمد. جشنواره‌ای که گاه چنان عذاب‌آور به لحاظ سطح نازل برگزاری و کیفیت فیلم‌ها می‌شد که تنها عشق به سینما یاری‌دهنده روزهای عذاب‌آور و کسالت‌بار بود؛ فیلم‌هایی که برخلاف نشان‌گذاری مسؤولان سینمایی مبنی بر امید، غصه‌ها برافراشته و گاه نگاهی مغایر با اخلاق را در تصور وهم‌گونه سازندگان خود منظری برای نشاط و سرگرمی دانستند! اما بودند آثاری که در میان غبار نشسته در تصویر، به لحاظ درون‌مایه و فرم روایی با وجود حفره‌هایی در بیان توانستند فاصله خود را از سطح نازل مابقی آثار حفظ کنند. خوشبختانه همانطور که پیش بینی شده بود سیمرغ‌های این دوره بر شانه‌های آنها نشست.  فیلم‌های «ایستاده در غبار» و «ابد و یک روز» در مراسم اختتامیه جشنواره سی‌وچهارم رقابتی شانه به شانه را دنبال کردند، چرا که «ابد و یک روز» در 10 بخش و «ایستاده در غبار» در 8 رشته کاندیدا بودند که تقریبا در بخش‌های مختلف لایق‌ترین‌ها انتخاب شدند و فیلم قابل توجه «ابد و یک روز» شب طلایی اختتامیه را با کسب 7 سیمرغ در بخش «سودای سیمرغ» و 2 سیمرغ در بخش «نگاه نو» از آن خود کرد البته در میان معرفی کاندیداها حضور فیلم بدون ساختار و به هم ریخته «امکان مینا» با 9 بخت برای کسب جایزه جای ابهام باقی گذاشت که خوشبختانه هیچ سیمرغی را در شب اختتامیه کسب نکرد.
مراسم اختتامیه جشنواره که در برج میلاد و با حضور هنرمندان و مسؤولان برگزار شد، مانند همیشه همراه با گفته‌ها و حواشی بسیار بود، چنانکه در ابتدای برنامه، نامه دل‌انگیزانه(!) محمد حیدری خطاب به دبیر جشنواره سی‌وچهارم به گوش حضار رسید که در آن از انتخاب نوشته بود و از تراژدی، درام و زندگی که از این انتخاب روی می‌دهد و در پایان هم باز امید به میدان فراخوانده شد تا در نامه دبیر به خود تعریف از نقشی یابد که آینده را می‌سازد.  این نامه که همراه با سوزناکی آهنگی بود در پایان مفهوم امید را برای دبیر به بار نشاند، آنجا که حکم دبیری دوره بعدی جشنواره فیلم فجر را از رئیس سازمان سینمایی دریافت کرد. نکته قابل توجه در مراسم اختتامیه طراحی خلاقانه مجریان مراسم بوده که نورپردازی و جلوه بصری جذاب و گل‌آرایی قابل توجه در جلوی صحنه، شکلی متمایز به مراسم بخشید.  در اختتامیه جشنواره، فیلم «A157» عنوان بهترین مستند را در بخش «سینما حقیقت» از آن خود کرد و بهروز نورانی‌پور در هنگام دریافت سیمرغ با ابراز احساسات بسیار جایزه‌اش را به همسرش که در بالکن سینما مستقر بود، تقدیم کرد.  مهم‌ترین بخش مراسم وقتی بود که در غیاب ابراهیم حاتمی‌کیا و در حالی که این نام بزرگ توسط هیات داوران نادیده گرفته شده بود، هنرمندان سیمرغ‌دار روی صحنه با تقدیر از وی یاد و جایگاهش را در سینمای ایران یادآوری کردند، چنانکه محمدحسین مهدویان، کارگردان جوان و کاربلد فیلم «ایستاده در غبار» هنگامی که برای دریافت جایزه ویژه هیات داوران بخش «نگاه نو» به صحنه آمد، گفت: «افرادی مانند ابراهیم حاتمی‌‌کیا در سینما به این زودی‌‌ها متولد نمی‌‌شوند. قدر بزرگان‌‌مان را بدانیم. حیف است حاتمی‌‌کیا در اینجا حضور ندارد. ما جوان‌‌ها علاقه‌‌مندیم جایزه‌‌مان را از بزرگان سینمای ایران بگیریم». همچنین سیدهادی اسلامی پس از دریافت سیمرغ بلورین جلوه‌های بصری، جایزه‌اش را به حاتمی‌کیا تقدیم کرد.  بخش قابل توجه مراسم اختتامیه هنگامی بود که بهرام رادان، مجری بخش «سودای سیمرغ» نام پرویز پرستویی را با پیشوند عالیجناب برای کسب بهترین بازیگر مرد جشنواره اعلام کرد و هنرپیشه مطرح سینما روی صحنه پس از معرفی خود که ایفاگر نقش حیدر ذبیحی در فیلم «بادیگارد» بوده است، جایزه‌اش را اول به ابراهیم حاتمی‌کیا تقدیم کرد سپس به بازیگران شاخص تاریخ سینمای ایران. بخش تاثربرانگیز مراسم اختتامیه، حضور مادر پیر مرحوم ایرج کریمی به بهانه انتخاب فیلم «نیمرخ‌ها» در بخش هنر و تجربه بود که این مادر هنگامی که به سختی و با عصا روی صحنه آمد، به یاد فرزندش گریست.  در بخش هنر و تجربه فیلم‌های قابل توجه «ممیرو» و «سگ و دیوانه عاشق» هم کاندیدا بودند، در این میان انتخاب فیلم «چهارشنبه» تعجب‌برانگیز بود. در ادامه نگاهی اجمالی به ساختار فنی آثاری که در 2 روز پایانی جشنواره سی‌وچهارم به اکران درآمدند، صورت خواهد گرفت.
«گاهی» ساخته محمدرضا رحمانی
یک اثر به هم ریخته که تنها ادعای تجربه‌گرایی دارد و بیشتر ادابازی تعدادی بازیگران در سلفی گرفتن با موبایل است! فیلمی که بدون فیلمبردار و توسط گوشی همراه ضبط شد و هیچ رنگی از مدیریت کارگردانی در آن نمی‌توان یافت. نبود عناصر بیانی و فقدان لحن و درام در این اثر گسیخته، شکستی مطلق در بحث ساختار سینمایی را رقم زد.
در این میان، مساله مهم در انتخاب فرم و مدیوم روایت در سینمای ایران بوده که چندی است به بهانه مستقل بودن و کاهش هزینه‌های ساخت به سمت ژست فیلمسازی با امکانات گوشی همراه رفته است و لزوم توجه به این نکته را نزد فیلمسازان جاری می‌سازد که شکل متمایز فیلمسازی نباید عناصر و بایسته‌های ساخت اثری با مختصات سینما را ابطال سازد و فاکتورگیری از بخش‌هایی چون تصویربرداری نباید منتهی به گسست روایت شود. مساله مهم در فیلمی مانند «گاهی» این است که دلیل به‌کارگیری گوشی همراه برای ساخت اثر کاملا بی‌مفهوم به نظر می‌رسد، چرا که از طریق این مدیوم نه می‌توان به درونگاه کاراکترها نگاهی نزدیک‌تر یافت و نه فردیت پرسوناژها با خوداتکایی به روایتی ملموس مشخص می‌شود و در این میان نقش دکوپاژ، میزانسن و طراحی بصری و تشخص روایی به کل دور ریخته می‌شود.
 «لاک قرمز» ساخته سیدجمال سیدحاتمی
انگار کارگردان به دنبال آن بوده که همه دردها و رنج‌های مصیبت‌وار را به بهانه امید پایانی فیلم بر سرنوشت کاراکترهایش بدوزد! از این رو تلخی رخ داده در تمام دقایقِ پیش از سکانس انتهایی و امید جعلی پایانی هیچ کدام اصل و ریشه‌ای عمیق در تفکر را به دنبال نخواهند داشت.  کارکرد رنگ قرمز در فیلم از لاک دختر تا خون مادر چندان در درام اثر جای نمی‌گیرند و تنها می‌ماند قصه‌پردازی ملموس نویسنده که می‌تواند تماشاگر را تا پایان مجذوب دنبال‌سازی تقدیر شخصیت اصلی فیلم کند. کاراکتری که دلتنگی‌های نوجوانانه را با عروسکِ خواب‌های کودکی می‌جوید اما در درونِ همان ساخته چوبی پدر، موادی خانمانسوز را می‌جوید و مسیری از درد را تجربه می‌کند.  فیلم «لاک قرمز» در میانه دچار معضل اکثر فیلم‌ها شده و سکانس‌های بیهوده و موقعیت‌هایی خارج از روایت اصلی فیلم را در پیش گرفته و از این رو وحدت ساختاری اثر از بین می‌رود.
 «خانه‌ای در خیابان چهل‌ویکم» به کارگردانی حمیدرضا قربانی
فیلم «خانه‌ای در خیابان چهل‌ویکم» فضا و روایت را می‌شناسد اما در بیان نگاهش دچار لکنت می‌شود و موقعیت‌ها شاکله‌مندی خود را از دست داده و بحران رخ داده از رمقِ تعلیق می‌افتد.  قربانی در اولین ساخته سینمایی‌اش، قاب‌های هویدا با فضای زیست پرسوناژها را بخوبی نمایان می‌کند اما حفره‌های موجود در فیلمنامه توان جاری کردن ایده‌ها را به شکلی دراماتیزه دور می‌کند و فیلم از نیمه رها شده و گاه در برخی سکانس‌ها خارج از چارچوب تعیین شده قرار می‌گیرد.
 «خشم و هیاهو» به کارگردانی هومن سیدی
فیلمی که به دلیل بهره‌مندی از پرونده جنجالی شهلا جاهد می‌توانست تبدیل به درام جنایی قابل توجهی شود اما نتیجه به یکی از بدترین‌های جشنواره و بدترین فیلم ساخته شده توسط هومن سیدی تبدیل شده است.  «خشم و هیاهو» با نمایش جمله‌ای از ویلیام فاکنر روی پرده، نگاه شعارگرایانه خود را در بیان روایت آغاز کرده و در طول فیلم شاهد فرمی گسسته، لحنی الکن، ساختاری بی‌بنیان از وحدت روایی و درامی نابالغ می‌شویم که گاه از فرط دورماندگی از ایده به قهقرا می‌رود. سیدی حتی در چینش میزانسن و پیشبرد درام دچار اشتباه شده و موجب گرفتن تعلیق از اثر می‌شود. برای نمونه در سکانس طراحی شده برای اعتراف حنا، دختری که متهم به قتل همسر خسرو پارسا است، با میزانسن نامناسب فیلمساز شاهد دوری هیجان از مخاطب می‌شویم. همچنین تغییر زاویه دید و جابه‌جایی راوی به دلیل مبهم بودن پرونده قتل رخ داده به خام دستانه‌ترین شکل ممکن ارائه می‌شود تا «خشم و هیاهو» را با همه خلاقیت‌های پیمان شادمان‌فر در تصویربرداری و ایجاد نورهایی قرمز در جلوه‌گری خون نشسته در روایت با شکست مواجه کند.
«اینجا کسی نمی‌میرد» ساخته حسین کندری
حسین کندری در خیال خود تصور آن داشته که با نمایش فضایی دورافتاده و متروک و سربازی تنها در کنار مرز می‌تواند ایده دوگانگی شخصیت را نمایان کند اما ساخت اینگونه آثار که در مرز باریکی از توهم و واقعیت به سر می‌برند، نیاز به وجود فیلمنامه‌ای هدفمند و اجرایی هوشمندانه دارد تا تبدیل به اثری ماندگار چون «جزیره شاتر» شود. از این جهت نبود هرگونه پیش‌درآمد بر چرایی اتفاقات و فقدان طراحی مناسب در شکل توهم‌برانگیز جهان پرسوناژ، فیلم «اینجا کسی نمی‌میرد» را به عذاب نامیرای مخاطب در دقایق طی شده تبدیل کرده تا به جای وهم شخصیت در فیلم با وهم فیلمساز مبنی بر فیلمسازی مواجه شویم!
«سیانور» به کارگردانی بهروز شعیبی
شعیبی نشان داد که فیلمسازی را می‌داند و «سیانور» با وجود ضعف‌هایی که در پرده دوم روایت دارد، در قیاس با فیلمی چون «امکان مینا» که موضوعی مشابه درباره گروهک تروریستی منافقین بوده است، اثری سرپا است.  «سیانور» در اجرا دارای سکانس‌های هوشمندانه‌ای است که در خدمت روایت قرار دارد اما برای فهم مخاطبی که چندان با تاریخچه ننگین منافقین آشنایی ندارد، اثری کم‌مایه خواهد بود.
 «به دنیا آمدن» ساخته محسن عبدالوهاب
آخرین فیلم دوره سی‌وچهارم که غروب چهارشنبه در کاخ جشنواره اکران شد، «به دنیا آمدن» نام داشت که برخلاف شروع گنگی که همراه با سکانس‌های اضافه و بی‌ثمر با روایت فیلم بود، در میانه جان‌یافته و با پایانی گرانقدر به اتمام می‌رسد تا فیلمی قابل توجه درباره بحران آدمی در دل مدرنیته شهری را شکل دهد.  در این میان فیلمساز در برخی سکانس‌ها وارد موقعیت‌های دورافتاده‌ای شده و انتخاب اشتباه هدایت هاشمی برای بازی در این فیلم، خارج از بارکدگذاری پرسوناژ اصلی است.