مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی گفت: 6 شهرستان استان در معرض تهدید حرکت شن‌های روان قرار دارند که درصورت عملیاتی نشدن اقدامات پیشگیرانه در این رابطه طی سال‌های آتی با چالش مواجه می‌شوند. یوسف یوسفی در گفت‌وگو با مهر، اظهار داشت: در حال حاضر 6 شهرستان استان مرکزی شامل زرندیه، ساوه، دلیجان، محلات، کمیجان و خنداب در معرض بیابانی شدن و تهدید حرکت شن‌های روان قرار دارند که در صورت عملیاتی نشدن اقدامات پیشگیرانه در این رابطه طی سال‌های آتی با مشکلات مختلفی در این حوزه در شهرستان‌های یادشده مواجه خواهیم شد.  وی اظهار داشت: در راستای کاهش خطر بیابانزایی و حرکت شن‌های روان در این مناطق اقداماتی صورت گرفته اما کافی نیست و برای تداوم اجرای این اقدامات نیازمند اعتبار لازم هستیم تا بتوانیم خطر بیابانی شدن و تبعات ناشی از آن را در سطح استان کاهش دهیم.
۳ کانون بیابانی مستعد حرکت شن‌ها در استان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی بیان کرد: کویر میقان در شهرستان اراک، محدوده طرازناهید در شهرستان ساوه و همچنین محدوده مامونیه در شهرستان زرندیه از جمله کانون‌های بیابانی مستعد حرکت شن‌های روان هستند و در حال حاضر به کانون فرسایش بادی تبدیل شده‌اند که نیاز به اقدام جدی دارد. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی خاطرنشان کرد: طی سال جاری در استان مرکزی برای بیابان‌زدایی و جلوگیری از حرکت شن‌های روان در این 6 شهرستان، ۷۳ میلیارد ریال بودجه از محل اعتبارات ملی اختصاص یافته تا طرح تثبیت شن‌های روان و مهار کانون‌های فرسایش عملیاتی شود. یوسفی تصریح کرد: همچنین اجرای طرح‌های ایجاد پوشش گیاهی متناسب با اقلیم کویری و سایر اقدامات لازم برای مهار فرسایش بادی کویر میقان اراک به عنوان بزرگ‌ترین کانون فرسایش بادی در استان طی سال‌های اخیر در دستور کار بوده است اما با این وجود هنوز هم سالانه 5 تن خاک به ازای هر هکتار در این منطقه دچار فرسایش می‌شود.
 نابودی سالانه هکتارها عرصه‌ طبیعی در حریق
مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود درباره آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی و مراتع در استان گفت: سالانه حدود 2 هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان مرکزی دچار حریق می‌شود که عمده این آتش‌سوزی‌ها مربوط به 4 شهرستان خمین، خنداب، شازند و اراک است.  این مقام مسؤول بیان داشت: جلسه هماهنگی با مدیران منابع طبیعی 4 شهرستان بحرانی استان از نظر آتش‌سوزی مراتع شامل خمین، خنداب، شازند و اراک تشکیل و قرار شد براساس دستورالعمل جامع پیشگیری و اطفای حریق مواردی که مستند به تجربیات همکاران در سال‌های گذشته است در دستور کار قرار گیرد. یوسفی افزود: مطالعات نشان می‌دهد ۸۵ درصد آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی غیرعمدی بوده و بر اثر رها کردن آتش‌های ایجاد شده در طبیعت برای پخت و پز، پرتاب سیگار روشن به اطراف جاده‌ها و مراتع و آتش زدن پسماند کشاورزی در مراتع به وقوع می‌پیوندد.  مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی افزود: همچنین ۱۵ درصد این آتش‌سوزی‌ها به صورت عمدی و بر اثر اختلاف‌ها یا به صورت تفریحی و سرگرمی رخ می‌دهد و 5 درصد آتش‌سوزی‌های مراتع نیز به صورت طبیعی و به سبب برخورد رعد و برق، گرم شدن هوا و ذره‌بینی عمل کردن شیشه‌های رها شده در طبیعت ایجاد می‌شود.  یوسفی بیان کرد: 5/72 درصد از مساحت استان مرکزی را عرصه‌های مرتعی، بیابانی و جنگلی تشکیل داده که این عرصه‌ها بیشتر به صورت شیب‌دار مشرف به مناطق مسکونی، کشاورزی و صنعتی هستند که در صورت نابودی پوشش گیاهی این عرصه‌ها و بارش باران در فصل‌های بارندگی و تشکیل سیلاب به تهدیدی جدی برای تولید در بخش‌های کشاورزی، خدمات و صنعت تبدیل می‌شود.
 

جمع‌آوری تابلوهای غیرمجاز در جاده‌های استان مازندران
معاون راهداری و حمل ونقل جاده‌ای مازندران بیان کرد: نصب هرگونه تابلوی تبلیغاتی و اختصاصی در حریم راه‌های قانونی استان مازندران فقط با مجوز این اداره کل مقدور است و همه تابلو‌های غیرمجاز از سطح جاده‌های این استان جمع‌آوری می‌شود. عباسعلی نجفی با اعلام این خبر افزود: در 3 ماه اول سال جاری500 مترمربع تابلوی غیرمجاز از جاده‌های این استان جمع‌آوری شده است. معاون راهداری عدم آشنایی اشخاص حقیقی و حقوقی با قوانین و مقررات نصب تابلوهای تبلیغاتی و اختصاصی در حاشیه راه‌ها را علت اصلی این مساله  اعلام کرد و افزود: برخی افراد به صورت خودسرانه اقدام به نصب تابلو‌های یادشده به صورت غیرمجاز می‌کنند که این موضوع باعث اختلال در ایمنی و ترافیک و موجب بروز مشکلاتی در جاده‌های این استان و به‌وجود آمدن سوانح رانندگی می‌شود.

اجرای 32 درصد از عملیات ساخت سد مخزنی مازندران (هراز)
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران گفت: 32 درصد از عملیات اجرایی سد مخزنی هراز که بزرگ‌ترین سد مخزنی استان است انجام شد. محمدابراهیم یخکشی با بیان اینکه تاکنون برای اجرای این طرح حدود 1600 میلیارد ریال هزینه شده است، گفت: در صورت تأمین اعتبار موردنیاز، این سد بزرگ طی 3 سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران با تشریح جبهه‌های کاری فعال این طرح از جمله خاکبرداری جناحین سد، حفاری و تزریق گالری‌ها و خاکبرداری پی سد، گفت: تاکنون 80 درصد از عملیات حفاری و تزریق گالری‌ها که بیش از 3000 متر طول دارد انجام گرفته است. وی اعتبار موردنیاز این طرح در سال جاری را بالغ بر 500 میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: امیدواریم منابع مورد نیاز در اختیار این طرح قرار گیرد. یخکشی برنامه‌های مهم این طرح در سال جاری را استملاک اراضی برای تأمین منابع قرضه (رس) این سد، خاکبرداری پی و اتمام و بهره‌برداری بخشی از جاده جایگزین از جمله 4 کیلومتر اول آن با هدف کاهش بار ترافیکی جاده موجود برشمرد.

سیدیزدان حبیبی: حرکت ملی مردم ایران برای احقاق حق دستیابی به صنعت هسته‌ای و مناقشه و جنجال قدرت‌های جهانی برای جلوگیری از داشتن این حق، یقینا خبرسازترین و موردتوجه‌ترین پدیده سال‌های اخیر بوده است و از جهت تاثیرگذاری در فضای سیاسی و اجتماعی ایران، می‌تواند با رخداد‌های بزرگ تاریخ معاصر مقایسه شود. نهضت ملی شدن صنعت نفت و مباحث پیرامون آن شبیه‌ترین پدیده تاریخی به مناقشه هسته‌ای سال‌های اخیر است. استراتژیک بودن نفت و صنعت نفت، جای خود را به اهمیت و تاثیر صنعت هسته‌ای در مناسبات بین‌المللی و دولت ملی مصدق که برآمده از خواست ملت بود جای خود را به دولت‌های پیاپی جمهوری اسلامی و در سال‌های اخیر به دولت یازدهم به ریاست دکتر حسن روحانی داده‌اند و در نهایت و در سمت مقابل هر دو پدیده، دولت‌های آمریکا و انگلیس هستند که اگرچه روش‌های آنها به اقتضای زمان تغییراتی داشته اما ماهیت آن ثابت بوده و البته تجربه 60 ساله را نیز به همراه خود دارند.
در سال‌های آخر دهه 20 زمانی که ملت ایران برای در اختیار گرفتن «کنترل» صنعت نفت و منابع نفتی قیام می‌کند، انگلیس و آمریکا در پیمانی راهبردی با مجموعه‌‌ای از تحریم‌های نفتی، کالایی و ارزی، دولت و ملت ایران را محاصره اقتصادی کرده و با استفاده از این اهرم سعی می‌کنند در «مذاکرات نفت» طرف ایرانی را مجاب به کوتاه آمدن از حق خود کنند. به علاوه دولت انگلیس با برگزاری رزمایش در خلیج‌فارس و تهدید نظامی، همچنین متهم کردن ایران به برهم‌زنی امنیت جهانی در شورای امنیت سازمان ملل، فشار خود را تشدید می‌کند. جالب است که مشابه مجموعه‌ این اقدامات علیه نهضت ملی نفت، در چند سال گذشته از سوی آمریکا و انگلیس تکرار شده ‌است اما این مرتبه به دلیل مخالفت با برنامه هسته‌ای ایران.
هر چند بررسی همه جوانب هر دو پدیده و بویژه بهره‌گیری از تجربه‌های آنها، بسیار مهم و ضروری است، اما آنچه می‌خواهیم در این نوشته به آن بپردازیم، نگاهی به عملکرد دولت دکتر مصدق در نحوه مواجهه با دشمن‌های خارجی و مقایسه آن با عملکرد دولت دکتر روحانی در همین زمینه است.
1- درک و آشنایی با فضای بین‌المللی
بررسی میزان درک و آشنایی با فضای بین‌المللی در هر دو دولت مصدق و روحانی، مهم‌ترین مولفه برای ارزیابی عملکرد سیاست خارجی این دولت‌ها است. در نگاهی خوشبینانه هر دو دولت به‌رغم ادعاها و تجربه‌های چندین ساله، آشنایی و درک کافی نسبت به واقعیت‌های دنیا ندارند و در شرایطی که دولت‌های قدرتمند فقط و فقط به افزایش و اعمال اقتدار خود توجه می‌کنند، دولت‌های دکتر مصدق و دکتر روحانی، تصور دارند  فضای بین‌المللی یک رقابت سالم بین کشورهاست و احیانا ممکن است بعضی قدرت‌ها در این بین نسبت به دیگران خیرخواهی داشته باشند. دکتر مصدق به‌رغم تجربه چندین ساله خود در مناصب مهم از جمله وزارت امور خارجه و همچنین از نزدیک دیدن وقایع مهمی مانند جنگ‌های اول و دوم جهانی، نگاهی توأم با ملاطفت و خوشبینی نسبت به نیروهای خارجی بویژه آمریکا داشته و این نظر خود را مکررا در نامه‌های پیاپی خود به روسای‌ جمهور آمریکا (ترومن و آیزنهاور) ابراز داشته است. دقت در جملاتی از اولین نامه دکتر مصدق به هری ترومن (رئیس‌جمهوری آمریکا) می‌تواند جالب توجه باشد: «نظر به اینکه بین ملتین ایران و آمریکا همواره روابط دوستانه برقرار بوده رجاء واثق هست که هیچ موقع کوچک‌ترین خللی به این حسن روابط وارد نشود و ملت بزرگ و ارجمند آمریکایی از طرفداران جدی آزادی و حاکمیت ملل شناخته شده و فداکاری‌های آن ملت نیک‌نهاد در دو جنگ اخیر بهترین گواه این معنی است، لذا لازم دانستم خاطر آن حضرت را از جریانات اخیر مستحضر سازم و یقین دارم که دولت‌های آزاد جهان و خصوصا دولت دوست ما آمریکا در این موضوع مهم از معاضدت به آمال ملی ایران خودداری نخواهد کرد».(1)
دکتر مصدق در حالی آمریکا را «طرفدار جدی آزادی و حاکمیت ملل» می‌خواند و «فداکاری آن ملت نیک‌نهاد در دو جنگ [جهانی] اخیر» را گواه آن می‌داند، که 6 سال پیش همین رئیس‌جمهور آمریکا(هری ترومن) دستور حمله با بمب اتم به ژاپن را صادر می‌کند و آلمان را بین خود و دیگر کشورهای پیروز در جنگ دوم جهانی تقسیم می‌کند. دکتر مصدق با همین نگاه در طول دوران نخست‌وزیری خود چندین بار مطالبات ایران از متفقین به دلیل خسارت‌های جنگ دوم جهانی را از آمریکا مطالبه می‌کند و متن همه نامه‌ها نشانگر مطالبه از موضع ضعف و امید داشتن به تحقق وعده‌‌ آمریکاست.
درباره انگلیس نیز اگرچه دکتر مصدق مواضع محکمی دارد و با دیدن دخالت‌های انگلیس در کشور، دست به تعطیلی کنسولگری‌های آن کشور و در ادامه قطع روابط سیاسی می‌زند، اما با انگلیس تنها بر سر مساله نفت و شرکت نفت مناقشه داشته است و روحیه استعمارگری انگلیس و فزون‌خواهی آن را گویی نمی‌بیند. به عنوان مثال در واکنش به شعار «مرده‌باد انگلیس» جمعیتی که مصدق بعد از قطع روابط با انگلیس برای آنها سخنرانی می‌کرد، می‌گوید: «نه آقایان! من حاضر نیستم شما بگویید مرده‌باد انگلیس. بلکه ما و شما و هر دو می‌خواهیم و دعا می‌کنیم که خدای متعال دولت انگلیس را برای شناختن حق مسلم ما هدایت کند. خدای متعال بدبختی‌های ملت ما را در جلوی چشم آنها مجسم کند. هموطنان عزیز من! دولت انگلیس یک وقت در این مملکت سیاست خوبی را تعقیب کرد. آن وقت اول مشروطیت بود. دولت انگلیس وقتی دید عناصر خائن و وطن‌فروشی به دولت تزاری می‌گروند، آمد و از آزادیخواهان حمایت کرد و مشروطیت ما با خون شهدای آزادی گرفته‌ شد. این سیاستی بود که دولت انگلیس بسیار خوب بازی کرد. پس از آن دولت انگلیس از این رویه عاقلانه خود صرف‌نظر نمود و حاضر شد با دولت تزاری روسیه قرارداد نفوذ امضا کند».(2)
البته ناگفته نماند دکتر مصدق مساله اصلی مناقشه نفتی و خواست ملت ایران را بخوبی درک کرده ‌بود و هیچ‌کدام از پیشنهادهای آمریکا و انگلیس و بانک بین‌المللی را که تنها در ظاهر موافق ملی شدن نفت بودند ولی عملا «کنترل» نفت را در اختیار قدرت‌ها قرار می‌دادند، نپذیرفت.
دولت دکتر روحانی نیز متاسفانه با در نظر نگرفتن اهمیت راهبردی صنعت هسته‌ای و خواست اصلی آمریکا برای مهار ایران به وسیله مذاکرات و توافق‌های بین‌المللی، تصمیم‌گیری برای صنعت هسته‌ای را در چارچوب برجام محدود کرده‌است. همچنین دکتر روحانی بدون توجه به انگیزه اصلی قدرت‌ها که تامین حداکثری منافع اقتصادی خود و بالاتر از آن محدود کردن قدرت سیاسی باقی کشورهاست، تصور می‌کند با محدود کردن توان هسته‌ای کشور، سرمایه‌‌گذاری خارجی با حجم زیادی صورت می‌گیرد و با شکل‌گیری رقابت اقتصادی بین کشورها، منافع ملی و اقتصادی ایران تامین می‌شود. تصوری که تاکنون معلوم شده است به کلی دور از واقعیت است.
2- نحوه تعامل با رهبر سیاسی،اجتماعی و مذهبی مردم
در مقابل نگاه خوش‌بینانه نسبت به قدرت‌های جهانی و عدم درک و آشنایی با واقعیت‌های دنیا، در دوران هر دو دولت، افراد و جریان‌های دیگری نیز وجود دارند که همواره نسبت به «دشمنی دشمن» گوشزد می‌کنند. لذا نحوه تعامل و مواجهه دولت‌های دکتر مصدق و دکتر روحانی با این جریان‌ها حائز اهمیت است. در زمان دکتر مصدق، آیت‌الله کاشانی به عنوان رهبر سیاسی، اجتماعی و مذهبی مردم مواضع خود را نسبت به آمریکا و انگلیس صراحتا بیان می‌کنند و حتی در دیدار فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکرات نفت نیز خیلی روشن موضع خود را می‌گویند: «تا دو سال پیش روی هم رفته مردم ایران به ملت آمریکا خوشبین بودند اما دیگر این خوشبینی از میان رفته ‌است، زیرا مردم این کشور ابدا خوش‌شان نمی‌آید کشورهای دیگر خواه دور و خواه نزدیک در امور داخلی او مداخله کنند... ما از شما هیچ چیز نمی‌خواهیم و هیچ کمکی توقع نداریم جز اینکه در کار ما مداخله نکنید و بخصوص با انگلیسی‌ها که به کشور ما فشار وارد می‌کنند همکاری و مساعدت نکنید».(3)
همچنین فدائیان اسلام به رهبری شهید نواب‌صفوی، درباره اعتماد نکردن و بدبین بودن به نیروهای خارجی بویژه آمریکا هشدارهای جدی می‌دهند و در مقاله‌ای تحت عنوان «اجنبی، اجنبی است» به صراحت بیان می‌کنند به‌رغم اخراج انگلیسی‌ها، آمریکایی‌ها با دسترسی‌هایی که دارند همان نقش را ایفا خواهند‌کرد.
حتی بین طرفداران دکتر مصدق نیز افرادی بودند که قابل اعتماد نبودن قدرت‌ها را تذکر و هشدار می‌دادند. از جمله آنها می‌توان به «اصغر پارسا»، سخنگوی فراکسیون نهضت ملی در مجلس هفدهم اشاره کرد. او در بخشی از نطق بسیار مهم خود که بعد از سفر به آمریکا داشته است به‌روشنی نظر خود را درباره قدرت‌های جهانی و انتظار کمک از آنها اعلام می‌کند: «هموطنان عزیز! با تمام تظاهراتی که از طرف بعضی از خارجیان به عنوان مساعدت در حل این معضل می‌شود نباید به امید دیگران نشسته و تصور کرد ملل ستمدیده‌ جهان در دنیایی که زور و زر جای انصاف و عدالت را گرفته مشفقی غمخوار خواهند داشت و یقین داشته باشند که ملل بزرگ جانب یک ملت ضعیف را در برابر یک کشور نیرومند نخواهند گرفت. خود آقایان ملاحظه می‌فرمایند با تمام تظاهرات دوستانه و غمخواری‌هایی که از اطراف و جوانب و از بلوک‌های به‌اصطلاح غربی و شرقی در این باب شده، کوچک‌ترین مساعدتی به ملت رشید ایران نشده و فقط به تعارفات لفظی اکتفا گردیده است»(4)
در مقابل و در نهایت دکتر مصدق، متاسفانه نه‌تنها به بسیاری از هشدارها توجهی نشان نداد، بلکه با اقدامات خود کاملا خلاف مصالح ملی عمل کرد و اختلاف‌های داخل نهضت ملی را تشدید کرد. طرفداران دکتر مصدق با دادن نسبت‌های ناروا به آیت‌الله کاشانی عملا تاثیرگذاری ایشان در جامعه را تحت‌الشعاع قرار دادند.
شهید نواب صفوی در 28 ماه نخست‌وزیری دکتر مصدق، 22 ماه را در زندان به سر برد و با لایحه «درخواست اختیارات برای نخست‌وزیری» عملا جبهه ملی به چند پاره تقسیم شد و دکتر مصدق در ازای اعتماد به آمریکا، نسبت به نیروهای ملی سوءظن و عدم اعتماد پیدا کرد. درباره مناقشه هسته‌ای نیز رهبر انقلاب بارها و بارها قابل اعتماد نبودن آمریکا به عنوان مدعی اصلی برنامه هسته‌ای ایران را هشدار داده‌اند و با بیان دلایل متعدد سعی در ایجاد نگرش درست در این راستا داشته‌اند و بویژه درباره سوءاستفاده‌های دشمن از خلل‌هایی که در برجام وجود دارد اظهار نگرانی کرده‌اند اما دولت دکتر روحانی همچنان راه خود را ادامه می‌دهد و در ادامه برجام هسته‌ای به دنبال برجام‌های دیگر است. جناح مومن و انقلابی نیز در طول 3 سال اخیر، مدام انواع و اقسام دشمنی‌های آمریکا را با استفاده از تریبون‌ها و رسانه‌های مختلف گوشزد کرده‌اند اما متاسفانه تنها بی‌مهری و در مواردی قهر و غضب دولت دکتر روحانی شامل حال‌شان شده ‌است. بی‌سواد، بی‌شناسنامه و ترسو خواندن از یک سو و از طرف دیگر تذکر‌ها و شکایت‌ها و توقیف‌ها تنها جوابی بوده‌ است که دولت دکتر روحانی در پاسخ به انتقادها داده ‌است.
جمع‌بندی
عدم درک درست واقعیت‌های بین‌المللی، اعتماد و خوش‌بینی بیجا نسبت به آمریکا را در پی خود داشته است. آنچه این خوش‌بینی و اعتماد را تلخ می‌کند، ضررهایی است که در پی آن به کشور وارد می‌شود. دکتر مصدق اگرچه بدرستی روابط سیاسی را با انگلیس قطع و سفارتخانه آن کشور را تعطیل می‌کند اما به دلیل وجود همراهی راهبردی آمریکا با انگلیس، تمام روابط شبکه‌ای انگلیس به سفارتخانه آمریکا منتقل می‌شود و با تقویت این شبکه و به کارگیری آن، آمریکا ابتدا اختلافات داخل نهضت ملی را تشدید می‌کند و بعد از ایجاد گسست داخلی و مایوس کردن مردم و بدون پشتوانه شدن دولت دکتر مصدق، ضربه نهایی خود با تدارک دیدن و اجرای کودتای 28مرداد وارد می‌کند. درباره دولت دکتر روحانی نیز خوش‌بینی به آمریکا در مرحله اول شبکه ارتباطات آمریکا که سالیانی است در پی تغییر سیاست‌ها و ماهیت جمهوری اسلامی است را فعال کرده ‌است. در مرحله بعدی، اعتماد به آمریکا برنامه هسته‌ای ایران را مهار کرده‌ و عملا یکی از منابع قدرت بین‌المللی ایران به وسیله برجام محدود شده ‌است و قطعا در ادامه محدود و مهار کردن ایران در حوزه‌های دیگر بویژه منطقه را به دنبال خواهد داشت. در پایان، با توجه به برجام، می‌توان گفت دکتر روحانی در زمینه اعتماد و خوش‌بینی به آمریکا گوی سبقت را از دکتر مصدق ربوده ‌است. با این تفاوت که اگر در دولت دکتر مصدق، اعتماد به آمریکا کودتا علیه دولت ملی را به دنبال خود داشت و ضربه‌های جبران‌ناپذیری را به ملت ایران وارد کرد، اعتماد به آمریکا در دولت دکتر روحانی، با توجه به اینکه عدم تلاش برای حل مشکلات داخلی تورمی از معضلات اجتماعی را ایجاد کرده‌ است، شاید منجر به فروپاشی اجتماعی شود. با در نظر گرفتن دشمنی و کینه‌ای که دولت آمریکا طی 38 سال بعد از انقلاب اسلامی نسبت به مردم ایران دارد، در صورت ادامه خوش‌بینی و اعتماد به آمریکا، نه‌تنها مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور حل نمی‌شود بلکه شاهد ضربه‌های سهمگین‌تری از طرف دولت آمریکا به مردم ایران خواهیم بود.
...................................................................................
پی‌نوشت
1- بهار، دکتر مهدی، میراث‌خوار استعمار، ص 607
2-  مکی، حسین، خلع ید، صص 7-913
3-  زهتاب‌فرد، رحیم، افسانه مصدق، صص 3-452
4-  مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره هفدهم، جلسه 33، 8 آبان

رضا  نجفی*: افزون بر یک‌سال است وزارت نفت در رسانه‌ها از انعقاد قرارداد با شرکت توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی در قالب الگوی قراردادی جدید موسوم به IPC خبر می‌دهد (در واقع سرمایه‌گذاری و تامین مالی قرارداد برعهده کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال با شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین و پتروپارس از ایران است). معمولا موسسات و شرکت‌های معتبر بین‌المللی، فرمت‌های قراردادی خود را استاندارد کرده و در دسترس عموم قرار می‌دهند، مثل فرمت‌های استاندارد قراردادهای حفاری نفت آمریکا  IADC،  EPC ،(API) و... . این روال در برنامه‌های وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه هم بوده است و نمونه آن انتشار فرمت قراردادی قراردادهای مشاوره و قراردادهای طراحی و ساخت یا همان EPC معروف است. در واقع انتشار این فرمت‌ها فرصتی عمومی برای ارائه نقطه‌نظرات اصلاحی متخصصان فراهم می‌کند که وزارت نفت برای نخستین‌بار برخلاف رویه از انتشار آن ممانعت می‌کند. تجربه 2 بار اصلاح مصوبه هیات دولت با قریب به 150 مورد اصلاحیه از 7 صفحه این الگوها، بیش از پیش متخصصان را نگران کرده است که در متن افزون بر 400 صفحه‌ای قراردادهای نفتی موسوم به IPC و ضمائم آن قرار است چه اتفاقی بیفتد که شرکت نفت سمیناری برای رونمایی از آن برگزار می‌کند ولی متن فرمت قراردادی را منتشر نمی‌کند؟ آیا اگر قرارداد منتشر شود، ممکن است صدها و شاید هزاران مورد خلاف مصلحت و منافع ملی لو برود و خدای ناکرده اصلاح شود! مگر نه این است که در خارج از کشور هزینه‌های سرسام‌آوری برای ممیزی کردن این متون به مجامع مختلف پرداخت می‌شود؟ در این شرایط چرا وزارت نفت خود را از اصلاحیه رایگان توسط صاحبنظران و متخصصان نفتی محروم می‌کند؟ فارغ از آن، چگونه انتظار داریم سرمایه‌گذاران به موضوع سرمایه‌گذاری ورود کنند، حال آنکه با عدم انتشار این فرمت، عملا عموم متخصصان، پیمانکاران و سرمایه‌گذاران از مطالعه دقیق آن در فرصت‌های موسع و  فرصت شناخت ریسک‌ها و فرصت‌های این نوع قرارداد محروم شده‌اند.
طبیعی است این رفتار غیرطبیعی و غیرشفاف این شائبه را در فضای بین‌المللی ایجاد کند که هدف به‌کارگیری شرکت‌های خاص و با شرایط خاص در صنعت نفت ایران است؛ شرایطی که شرکت‌های بین‌المللی‌ای که از حمایت سیاسی و رانت قدرت برخوردار نباشند به آن ورود نمی‌کنند، تا جایی که خبر این رفتار غیررقابتی و غیرشفاف در برخی خبرگزاری‌های خارجی هم منعکس می‌شود.
این روزها دولت از یک طرف شعار شفافیت می‌دهد ولی از طرف دیگر شرکت نفت با لطایف‌الحیل از انتشار متن قرارداد ابا می‌کند و بالا‌تر از آن متاسفانه مشاهده می‌شود شرکت‌های خاص خارجی (که مورد عنایت خاص این وزارتخانه هستند) نه‌تنها به این متون دسترسی دارند بلکه در تدوین آن هم سهم داشته‌اند یا مورد مشورت قرار گرفته‌اند؛ شرکت‌های خاصی که دست در دست قدرت‌های استکباری زمینه حضور سیاسی استکبار را در منطقه فراهم کرده‌اند و آخرین برگ از اقدامات افشا شده آنها، نشان دادن چراغ سبز برای چپاول قطر و پایان دادن به تمامیت ارضی عراق با ارائه طرح جداسازی کردستان بوده است. آیا حساسیت متخصصان و کارشناسان دلسوز بجا نیست و در این میان برای نقدها و بررسی‌های آنها چیزی جز شنیده‌های پراکنده از متن قرارداد و تفاهمات باقی می‌ماند؟
این شنیده‌ها حاکی از بروز فجایع متعددی در عرصه ملی است که در وهله اول به عنوان یک ایرانی آرزومندیم درست نباشند چرا که درست بودن آن هم به مثابه تاراج منافع ملی بوده و هم توهین بزرگی به جامعه گسترده کارشناسان و نخبگان نفتی کشور است که ذیلا به برخی از آنها می‌پردازیم.
1- در عرصه قرارداد فاز 11 و اغلب قراردادهای IPC، نه‌تنها طرف قرارداد و مذاکره، شرکت‌های خاصی هستند، بلکه باید وزارت نفت شفاف‌سازی کند که آیا این مساله صحت دارد و کارشناسانی از همان شرکت‌های خاص (مثل بریتیش پترولیوم و...) به دفتر شرکت ملی نفت آمده‌اند و به عنوان کارشناسان شرکت ملی نفت مشغول تدوین اسناد قراردادی و مذاکره با شرکت‌های خود هستند؟ آیا بر این اتفاق چیزی جز نفوذ می‌توان نام نهاد؟
2- در قرارداد فاز 11 گفته شده شرکت توتال حاضر نیست شرایط مربوط به حمایت از تولید داخلی که منبعث از قانون مصوب دولت (تحت عنوان Iranian Content) بوده را بپذیرد و حتی در دوره مطالعه مخزن، طراحی و مذاکرات قراردادی از به‌کارگیری پتروپارس بشدت امتناع می‌کرد و همان شنیده‌ها بیانگر برخوردهای موهن با کارشناسان ایرانی در جلسات است که یادآور رفتارهای عصر استعمار است.
3- با وجود اینکه حسب مصوبه دولت، ایجاد رقابت برای تعیین برنده در الگوهای جدید قراردادی موسوم به IPC بوده است، اکنون بدون هر گونه رقابتی فاز 11 پارس‌جنوبی به کنسرسیوم توتال واگذار شده است و به همین نسبت بقیه شرکت‌ها مشغول برداشتن لقمه‌های بی‌رقابت و خاص خود از خوان گسترده وزارت نفت هستند.
4- در حالی که نیاز کارفرما به محصول قرارداد از بین برود یا ادامه قرارداد به صلاح کارفرما نباشد، حق طبیعی هر کارفرمایی پایان دادن به قرارداد است و این موضوع در همه تیپ‌های قراردادی دنیا امری معمول است. لیکن شنیده‌ها حاکی است کنسرسیوم توتال حق پایان دادن به قرارداد و فسخ آن را از شرکت ملی نفت نپذیرفته است، یعنی به طور کامل حاکمیت شرکت نفت و وزارت نفت (بخوانید حاکمیت ملی ایران) بر منابع خود را از ایران سلب کرده است.  
5- مصوبه دولت حداقل در 3 مورد، پیش‌نیاز انعقاد قرارداد را تعیین تکلیف نکاتی از شرایط قرارداد در شورایعالی امنیت ملی قرار داده است. آیا تاکنون این شورا نظریه‌ای را ابلاغ کرده است؟ آیا شرکت ملی نفت برای انعقاد قرارداد قبل از اعلام نظر شورایعالی امنیت ملی در آن موارد، اعلام برنامه کرده و می‌کند؟
در این باره موارد دیگری مسموع است که به فرصت دیگری موکول و اکیداً و مصراً از شرکت نفت درخواست می‌شود ضمن اعلام توضیح رسمی درباره موارد یاد شده، مطابق مشی اعلام شده دولت دست به شفافیت بزند و فرمت قراردادهای IPC را رسما منتشر کند تا تحلیلگران ضمن ارائه نقطه‌نظرات اصلاحی و اصلاح فرمت برای دفاع از منافع ملی مجبور نشوند به شنیده‌ها و گمانه‌زنی‌ها روی بیاورند که قطعا به دلیل نویزهای ایجاد شده در طبیعت اطلاعات درز شده و شنیده‌ها، فضای نامطلوبی را حتی علیه اقدامات درست دولت ایجاد می‌کند. در واقع، دولت خود باید پیشگام شفافیت و جلوگیری از بروز شایعات و مسموعات شود.
*کارشناس نفت
 

محمد زعیم‌زاده: سنای آمریکا طرح تحریم‌های جدید علیه ایران را با اجماعی کم‌سابقه تصویب کرد و با توجه به فضای اجماعی که علیه ایران در مجلس نمایندگان آمریکا وجود دارد احتمالا این تحریم‌ها در آنجا هم با رای بالایی تصویب خواهد شد. اینکه این مصوبه دقیقا چه تاثیری به لحاظ فنی بر برجام می‌گذارد نیاز به بحث‌های تخصصی‌تری دارد اما با رجوع به متن مصوبه اخیر از نگاه کارشناسان این عرصه می‌توان گفت با تصویب S722 حداقل اتفاقات زیر رخ داده است:
1- حسن همکاری در اجرای تعهدات چندجانبه در اجرای برجام و آنچه تسامحا از سوی تیم مذاکره‌کننده ایران روح برجام نامیده می‌شد مورد خدشه جدی واقع شده.
2- این تحریم بدون هیچ قید و شرطی تمام برنامه موشکی و دفاعی ایران را در بر می‌گیرد.
3- تحریم تصویب شده توسط سنا به طور صریح و واضح بندهای 26 و 29 برجام را نقض می‌کند.
4- از آنجا که تحریم جدید اشکال اصلی سلاح‌های متعارف را دربر می‌گیرد و عملا بدون محدودیت زمانی است، ناقض قطعنامه پشتیبان برجام است.
5- تحریم یادشده نهاد‌های نظامی را در جایگاه یک سازمان تروریستی می‌نشاند و به این ترتیب بخش‌های موثر ساختار دفاعی ایران را هدف تحریم جدی قرار می‌دهد.
به تعبیر برخی دوستان، این شاید خوشبینانه‌ترین جمع‌بندی از تاثیرات تحریم جدید علیه ایران باشد، اما در همین حال و احوال، روز گذشته یک خبرگزاری نزدیک به دولت به نقل از یک خبرگزاری نزدیک به دولت به نقل از یک منبع آگاه نوشت مصوبه سنای آمریکا ربطی به تعهدات آمریکا در برجام ندارد و ناقض و نافی برجام نیست، اینکه چرا این منبع آگاه خواسته نامش فاش نشود هم خود مساله مهمی است و احتمالا در پذیرش مسؤولیت چنین اظهارنظری موثر بوده اما پیام مهم‌تر این اظهارنظر این است که در مواجهه دولت با افکار عمومی در مساله برجام در همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد. اوضاع به‌گونه‌ای است که یک رصدگر سیاسی فارغ از اینکه بر محتوای برجام یا طرح جدید سنای آمریکا هم مسلط باشد، اگر تنها کنش‌های سیاسی دولت در 4 سال اول را خوب رصد کرده و استراتژی تیم رسانه‌ای آن برای ایجاد مسائل فرعی برای تحت پوشش قرار گرفتن موضوعات اصلی را به دقت دیده باشد، حتی بدون ورود به محتوای مصوب سنا و تنها با نگاهی سطحی به رسانه‌های حامی دولت چه در سطح رسمی و چه در سطوح غیررسمی  در این روز‌ها می‌تواند بفهمد که اوضاع برجام نه‌تنها سخت درام است، بلکه بحران فراتر از برجام است به‌گونه‌ای که دیگر برجام موضوعیتی ندارد. طرح مسائلی مانند نقش آیت‌الله کاشانی در کودتای 28 مرداد علیه دولت مصدق بدون ارائه یک سند و بدون اشاره به نامه 27  مرداد آیت‌الله کاشانی به مصدق و هشدار درباره نقش افرادی مانند زاهدی یعنی عامل کودتا و همین طور ضریب دادن به یک بنر در حاشیه نماز جمعه تهران یا طرح مسائل قدیمی نظری درباره مبانی  مشروعیت که بارها مطرح و توسط نخبگان و علما جمع‌بندی شده است و امثالهم در این راستا ارزیابی می‌شود.  اینکه دولت قبل از انتخابات اردیبهشت 96  نسبت به برجام از منظر فلسفه پوپری نگاه می‌کرد و آن را گزاره‌ای نقض‌نشدنی و ابطال‌ناپذیر می‌دانست که هیچ تحریم و تهدید جدی هم آن را باطل نمی‌کرد و این فضا را در رسانه‌ها پمپاژ می‌کرد، خیلی چیز عجیبی نبود ولی اینکه چرا در این زمان باز هم از همان راهبرد استفاده می‌شود جای سوال دارد.  بی‌شک پیش‌نیاز وحدت و اجماع حداکثری که این روز‌ها آقای رئیس‌جمهور حداقل از تریبون‌ها مدعی آن هستند، شفافیت و صداقت با مردم و البته نخبگان است. چرا حضرات دوست ندارند واقعیت را اعلام کنند؟ چرا دوست ندارند بگویند که با این مصوبه روح و جسم برجام هر دو نقض شده است ولی به دلیل برخی اعتماد‌های نابجا و وجود مکانیسمی به نام ماشه در برجام حتی توان شکایت صوری از این بدعهدی را هم ندارند؟ این اعتراف شاید زمینه‌ای را ایجاد کند تا زمینه‌های وحدت و اجماع بر سر منافع ملی ایجاد شود، اگرنه با دست‌فرمان فعلی مسیری جز تشدید شکاف میان دولت و ملت متصور نیست.

پایان مسیریابی ورود و خروج خط 132 کیلوولت چغازنبیل-دانیال
مجری طرح‌های خطوط شرکت برق منطقه‌ای خوزستان گفت: عملیات مسیریابی ورود و خروج خط 132 کیلوولت چغازنبیل- دانیال در پست زیگورات به طول تقریبی 8 کیلومتر با موفقیت به پایان رسید. غلامرضا مشفق افزود: خط
132 کیلوولت چغازنبیل- دانیال در پست زیگورات به طول تقریبی 8 کیلومتر به دلیل کوتاه بودن مسیر با انتخاب 4 گزینه به صورت زمینی مسیریابی شد که با بررسی گزینه‌ها بهترین مسیر از نظر فنی و عوارض طبیعی زمین و رعایت حریم‌ها انتخاب و نقشه توپوگرافی محل با مقیاس‌های مختلف تهیه شد. وی ادامه داد: با تعیین مختصات جغرافیایی روی نقاط اصلی توسط دستگاه GPS و تهیه پلان پروفیل مسیرخط و تطبیق با نقشه‌های جغرافیایی منطقه، مسیر نهایی خط جهت درج در روزنامه‌های سراسری و محلی استان و همچنین اخذ استعلامات از ارگان‌های مربوطه آماده شد.


دیدار مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی با امام جمعه تبریز
مدیرکل و کارکنان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان آذربایجان‌شرقی با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمدعلی آل‌هاشم، نماینده ولی‌فقیه و امام جمعه شهرستان تبریز دیدار کردند. در ابتدای این دیدار مهندس حافظ باباپور، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان ضمن آرزوی توفیق برای امام جمعه جدید، گزارشی از طرح‌های عمرانی 38 ساله بنیاد مسکن را ارائه داد و اظهار داشت: بنیاد مسکن اولین نهاد سازندگی بعد از انقلاب است که در طول 38 سال توانسته است کارنامه درخشانی در زمینه محرومیت‌زدایی از چهره مردم و محرومان به‌جا گذارد. امام جمعه تبریز نیز طی سخنانی ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات با اشاره به تاسیس این نهاد به ابتکار امام راحل، اظهار داشت: امام راحل برای ایجاد یک حرکت جهادی در انقلاب اسلامی و براساس ضرورت‌ها اقدام به تاسیس نهادهایی مانند بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کرد تا مردم طعم شیرین خدمت در نظام اسلامی را بهتر و بیشتر بچشند.