گروه اقتصادی: با وجودی که مرکز آمار از اضافه شدن خیل عظیمی از جوانان بیکار به مجموعه بیکاران کشور گزارش می‌دهد و نیز رکود اقتصادی سراسر کشور را فراگرفته است اما مسؤولان دولتی از کاهش نرخ بیکاری و رونق اقتصادی کشور در بخش‌های مختلف گزارش می‌دهند. اگر چه مسؤولان آمار رسمی تعداد بیکاران کشور را حدود 5/3 میلیون نفر اعلام می‌کنند ولی تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی این رقم را نفی کرده و میزان آمار غیررسمی و محسوس بیکاران کشور را بیش از 6 میلیون نفر برآورد می‌کنند. معاون اول رئیس‌جمهور نیز اخیرا اعلام کرده دولت در 6 ماه امسال 5/1 میلیون شغل ایجاد کرده است.
به گزارش تسنیم، دولت روحانی وعده داده بود در سال جاری یک‌میلیون شغل ایجاد کند، وعده‌ای که برخی کارشناسان در عملی شدن آن اظهار تردید کرده‌اند. این در حالی است که روز سه‌شنبه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور ادعای عجیب ایجاد 5/1 میلیون شغل در 6 ماه امسال را مطرح کرده است. وی در مراسم روز ملی استاندارد اعلام کرد: در فصل بهار امسال 703 هزار شغل ایجاد شد و اخیرا به من اطلاع دادند که در فصل تابستان 795 هزار شغل ایجاد شده است. همچنین طبق گزارش جدید مرکز آمار ایران، یک میلیون و ۷۶۰ هزار جوان ایرانی در تابستان امسال بیکار بوده‌اند. گزارش جدید مرکز آمار ایران از بیکاری در فصل تابستان 96 حاکی است، نرخ بیکاری در جوانان 15 تا 29 ساله ایرانی به 4/24 درصد رسیده و شمار بیکاران در این سن یک‌میلیون و 756 هزار نفر شده است. همچنین نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله هم 3/27 درصد و شمار جوانان بیکار در این سن بیش از 852 هزار نفر اعلام شده است. این در حالی است که مدیرکل سیاستگذاری و توسعه اشتغال وزارت کار با بیان اینکه برای ارتقای بهره‌وری باید اشتغال پایدار داشته باشیم، اظهار داشت: در اشتغال فراگیر 2 زنجیره ارزش و بهبود فضای کسب و کار باید در نظر گرفته شود.
علاءالدین ازوجی با حضور در برنامه «تیترامشب»  گفت: یکی از محورهای اصلی کار در بند 12 برنامه اشتغال فراگیر بوده است که از سوی آقای جهانگیری به دستگاه‌ها و استان‌ها ابلاغ شد. انتظار این است که خروجی این ابلاغیه دستاورد خوبی در زمینه اشتغال داشته باشد. قرار است در یک هفته آینده دستورالعمل لازم در اشتغال فراگیر اعلام و در سطح استان‌ها اجرایی شود. وی افزود: در برنامه اشتغال فراگیر 970 هزار فرصت شغلی تعیین شده که قدری سنگین است. در بخش اشتغال فراگیر مفهوم اصلی این است که رشد اقتصادی بالا با اشتغالزایی بالا را به وجود آورد. اگر این رویکرد در برنامه اجرا شود وضعیت بهتری نسبت به گذشته خواهیم داشت. مدیرکل سیاستگذاری و توسعه اشتغال وزارت کار گفت: اگر اشتغال‌ها ناپایدار باشد انتظار بهره‌وری خوب نباید داشته باشیم، بنابراین برای ارتقای بهره‌وری باید اشتغال پایدار داشته باشیم. مجید خالصی، رئیس امور اقتصاد مقاومتی سازمان برنامه و بودجه نیز در این برنامه گفت: ستاد اقتصاد مقاومتی تاکنون جلساتی داشته که در پی فرمان رهبری بوده است. 40 جلسه در دولت یازدهم برگزار شد و عمده ثمراتی که اجرای این سیاست‌ها داشت این بود که طراحی این سیاست‌ها را از سال 94 انجام داد؛ 121 پروژه فرابخشی به بخشی تعریف شده است.
خالصی افزود: در سال 96 با توجه به نامگذاری این سال به نام اقتصاد مقاومتی: تولید ـ اشتغال، ستاد وارد مرحله جدیدی شد و بسته‌های پنجگانه رونق و تولید ابلاغ شد که این بسته‌ها در حال اجراست. وی افزود: در تمام پروژه‌هایی که تعریف شده است اقداماتی که باید توسط وزارتخانه‌ها انجام شود و پروسه زمانی مشخص شده است. در مجموع این کار موجب ارتقای منابع و بهره‌وری در آن بخش می‌شود. در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز به بهره‌وری اشاره شده است. چرخه بهره‌وری باید در 20 بنگاه اجرا شود. مجموعه این سیاست‌ها در کنار دیگر سیاست‌های دولت توانست تورم را کنترل کند و از رکود خارج شویم. بر اساس اعلام سازمان آمار، در سال 96 روند رشد اقتصادی ادامه داشته است.
خالصی گفت: برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شاخص‌هایی تعیین شده که ابلاغ شد. براساس محاسبات سازمان برنامه و بودجه، شاخص ترکیبی تولید شد که نشان داد حرکت ما به سمت مقاوم‌تر شدن اقتصاد بوده است. نرخ بیکاری کاهش یافته که نتیجه تلاش‌ها در راستای اقتصاد مقاومتی بوده است. سهم اشتغال در بخش صنعت بیشتر بوده و نرخ تورم را نیز کاهش داده‌ایم. بخش مسکن هم حرکت مثبت داشته است.  محمد خالدی، مدیرکل امور اقتصادی وزارت کشاورزی همچنین در این باره گفت: جایگاه و اهمیت بخش کشاورزی ویژه است؛ در واقع ذیل ابلاغیه آقای جهانگیری پروژه‌های متعددی در بخش کشاورزی تعریف شده که در راستای اقتصاد مقاومتی اهمیت دارد. کاری که در حوزه اشتغال انجام دادیم اشتغال پایدار در بخش کشاورزی بوده است که ذیل اشتغال فراگیر بوده و با محوریت وزارت کار دنبال می‌شود. او افزود: مدیریت راهبردی در بسته رونق تولید تعریف شده است، کاهش ضایعات از طریق فرآوری، تامین داخلی نهاده‌های بخش کشاورزی و پروژه‌های آبیاری، پروژه‌های آبخیزداری در حوزه خاک و تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی و پرورش ماهی پروژه‌های اصلی است که در حال حاضر روی آن کار می‌شود. خالدی در ادامه گفت: زمانی که نگاه ملی به مسائل داشته باشیم هم‌افزایی دستگاه‌ها به سمت اشتغال پایدار توجه پیدا می‌کند. راهکار اشتغال تنها پرداخت تسهیلات نیست، مثلا در بخش کشاورزی تشکیلات جدیدی ایجاد شده است. وی افزود: تجربه دنیا نشان می‌دهد کسب‌وکارهای کشاورزی می‌تواند اشتغالزا باشد. در همین راستا با کمک تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان بودجه رسته‌های کشاورزی را شناسایی کردیم تا با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای آن بتوانیم آمار اشتغال را افزایش دهیم.
 

سرلشکر «عصام زهرالدین»، برجسته‌ترین فرمانده ارتش سوریه در شرق این کشور و بادیه‌الشام دیروز پس از آنکه امضای خود را بر پای عملیات آزادی ماه گذشته راهبردی‌ترین شهر این منطقه یعنی دیرالزور گذاشت به شهادت رسید. شهادت زهرالدین در جریان عملیات پاکسازی بخش غربی محله «حویجه صکر» در غرب دیرالزور بر اثر انفجار مین‌های کار گذاشته شده توسط تروریست‌های داعش به وقوع پیوست. او که از 4 سال پیش به نماد مقاومت در سوریه مشهور شده بود در لیست ترور سازمان موساد قرار داشت  و چندین بار توسط عوامل صهیونیستی مورد سوءقصد قرار گرفت. او حماسه‌اش در جنگ با تروریسم را از فرماندهی گارد ریاست جمهوری سوریه در غوطه‌شرقی آغاز کرد و سرانجام به عنوان فرمانده یگان «لبیک یا سلمان» در استان دیرالزور ماموریت شکست محاصره 3 ساله شهر دیرالزور توسط تکفیری‌های داعش را  رهبری کرد. او همراه گروهی از نیروهای حزب‌الله لبنان با هلی‌برن به داخل شهر تحت محاصره رفت و به رغم شهادت اغلب نیروهایش تا لحظه شکست حصر مردانه ایستاد. به همین دلیل در نخستین مصاحبه تلویزیونی‌اش پس از شکست محاصره دیرالزور در کنار مدافعان شهر، پرچم ملی سوریه و حزب‌الله لبنان را با هم بر گردن آویخت.
شبکه اطلاع‌رسانی جنگ در سوریه در خبر شهادت عصام زهرالدین آورد:
شیر گارد ریاست‌جمهوری، شیر دیرالزور
سرتیپ عصام زهرالدین
کسی که استخوان‌های داعشی‌ها را خورد کرد
بر دیوارهای فرودگاه (فرودگاه دیرالزور)
نه، نه، فرمانده ارتش هرگز شکست نمی‌‌خورد
سرتیپ شهید رهسپار بهشت ابدی شد.
پیروزی‌های استراتژیک
ارتش سوریه و نیروهای همپیمان در ادامه عملیات علیه داعش به پیشروی‌های خود در دیرالزور، حماه و حمص ادامه می‌دهند. نیروهای دولتی همچنین در دومین نقطه توانستند از رود فرات عبور کنند و خود را به ساحل شرقی آن برسانند. براساس گزارش‌های رسانه‌های سوری، ارتش سوریه و متحدان آن سه‌شنبه گامی بزرگ به سمت آزادسازی دیرالزور که «مروارید فرات» لقب گرفته، برداشتند و منطقه ارتباطی میان المیادین و دیرالزور به طول 45 کیلومتر را بازپس گرفتند. این موضوع، همزمان با بازپس‌گیری چندین منطقه در دیرالزور و تنگ‌تر شدن حلقه داعشی‌ها در این مناطق بود. بنا به عقیده کارشناسان، پرونده داعش در شرق سوریه تا شهر بوکمال و تا مرزهای عراق وارد فصل آخر خود شده است. یگان‌هایی از ارتش سوریه توانستند با عبور از رودخانه فرات به ساحل شرقی آن در نزدیکی شهر المیادین در شرق شهر دیرالزور رسیده و علاوه بر پایگاه‌های نظامی متعددی در اطراف شهر المیادین، کنترل خود را بر روستای ذیبان واقع در شرق دیرالزور تثبیت کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز چهارشنبه در دیدار صدها نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، جوانان نخبه میهن را مایه امید به آینده درخشان ایران خواندند و با اشاره به ضرورت هوشیاری در مقابل مکر و حیله شیطان بزرگ، خطاب به مردم، مسؤولان و فعالان سیاسی و مطبوعاتی 7 نکته مهم را درباره قضایای اخیر پیرامون برجام مورد تأکید قرار دادند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، وابستگی سیاسی را بسیار خطرناک و مایه توسری‌خوری ملت‌ها دانستند و با اشاره به قطع کامل وابستگی ایران به آمریکا خاطرنشان کردند: دشمن با رصد تحولات و فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران، از تبدیل ایران از «کشوری عقب‌افتاده و وابسته» به کشوری «اثرگذار، متنفذ و برخوردار از اقتدار روزافزون سیاسی، دفاعی و علمی»، کاملاً عصبانی و بشدت نگران است. رهبر انقلاب، دشمنی رژیم آمریکا با ملت ایران را از همان روزهای اول پیروزی انقلاب یادآور شدند و افزودند: آن روزها نه مساله انرژی هسته‌ای مطرح بود و نه موشک و نفوذ منطقه‌ای، اما آمریکایی‌ها فهمیده بودند با پیروزی انقلاب، ایران را به‌عنوان کشوری «زیردست، مطیع و بسیار پرمنفعت» از دست داده‌اند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، الگو شدن ایران در ذهن ملت‌ها را موجب خشم و ناامیدی بیشتر سلطه‌گران خواندند و افزودند: ملت ایران در 40 سال اخیر به جهانیان ثابت کرده است می‌توان از ابرقدرت‌ها نترسید، در مقابل آنها ایستادگی کرد و با وجود تحریم‌ها و فشارها، به رشد و پیشرفت روزافزون نیز دست یافت. ایشان، پیشرفت‌های نظامی و موشکی ایران در عین تحریم کامل را موجب حیرت و حتی تحسین برخی دشمنان کینه‌ورز خواندند و افزودند: مقاله چند سال قبل یک ژنرال صهیونیست در این خصوص، نمونه‌ای از این واقعیت است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه «نمی‌خواهیم وقت جلسه خوب و مفید با نخبگان جوان را با پاسخگویی به رئیس‌جمهور آمریکا ضایع کنیم»، افزودند: با وجود این، همه باید به یک نکته مهم توجه کنیم و آن، ضرورت شناخت دشمن است زیرا هر ملتی دشمنانش را نشناسد و او را دوست یا بی‌طرف بداند، حتماً مورد تهدید و در معرض خطر قرار خواهد گرفت. ایشان افزودند: امیرمؤمنان در نهج‌البلاغه می‌فرمایند «خواب نمی‌روم و می‌فهمم که در اطرافم چه می‌گذرد»، و ملت و مسؤولان ایران نیز نباید دچار خواب‌گرفتگی و غفلت شوند چرا که در این صورت به ما شبیخون می‌زنند و غارت می‌شویم. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به پاسخ‌های خوب و درست مسؤولان کشور به اباطیل ترامپ، رئیس‌جمهور و هیأت حاکمه آمریکا را به علت درک نکردن تحولات ایران و منطقه، دچار «عقب‌افتادگی ذهنی» خواندند و خاطرنشان کردند: آنها می‌خواهند ایران جوان، مؤمن، انقلابی و پیشرفته را به ۵۰ سال قبل برگردانند، البته معلوم است که این کار، شدنی نیست اما آنها به علت عقب‌ماندگی از درک این واقعیت عاجزند و به همین علت دچار اشتباه محاسباتی و شکست‌های پی‌درپی از ملت ایران شده و می‌شوند. رهبر انقلاب، رژیم بسیار شرور آمریکا را به تعبیر حقیقتاً درست امام راحل «شیطان بزرگ» و «شیطان اکبر» خواندند و خاطرنشان کردند: نظام آمریکا، کارگزار شبکه خطرناک و خبیث صهیونیزم بین‌الملل، دشمن ملت‌های مستقل و عامل اغلب جنگ‌ها در منطقه و جهان است و مانند زالو درصدد مکیدن دار و ندار ملت‌هاست. ایشان با یادآوری سخنان ترامپ در مبارزات انتخاباتی مبنی بر به‌وجود آمدن داعش به‌دست آمریکا افزودند: طبیعی است که سردمداران آمریکا اکنون علیه سپاه پاسداران که اهداف خطرناک آمریکا و داعش را در منطقه سد کرده است، نعره بکشند و سخنرانی کنند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، خنثی شدن نقشه‌های آمریکا در منطقه از جمله در سوریه، لبنان و عراق را علت دیگر عصبانیت و خشم مقامات آمریکایی برشمردند و افزودند: جمهوری اسلامی نقشه‌های شوم آمریکا را برهم زده است. رهبر انقلاب اسلامی پس از تبیین علل عصبانیت و ناامیدی آمریکایی‌ها به بیان 7 توصیه مهم به مردم، مسؤولان و فعالان سیاسی و مطبوعاتی درباره قضایای اخیر پرداختند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اولین نکته تأکید کردند: همه یقین و مسلم بدانند که آمریکا این بار هم از ملت انقلابی ایران تودهنی و شکست خواهد خورد.
توصیه دوم رهبر انقلاب، «پرهیز از غفلت در مقابل مکر و حیله آمریکا» بود.
ایشان خاطرنشان کردند: نباید بلاهت نشان دادن رئیس‌جمهور آمریکا، موجب شود از مکر و توطئه دشمن غافل شویم و آن را حقیر بشماریم، بلکه باید همه با تدبیر و هوشیاری و آمادگی کامل در صحنه باشیم. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: البته جنگ نظامی اتفاق نمی‌افتد اما مسائلی هست که اهمیتش از جنگ کمتر نیست، بنابراین باید پیش‌بینی کنیم و مراقب باشیم. رهبر انقلاب در توصیه سوم، به دشمنی آمریکا با عناصر قدرت ایران اشاره و تأکید کردند: برعکس دشمن، همه باید این عناصر را تقویت کنیم.
ایشان علم و قدرت دفاعی را از جمله عناصر اصلی قدرت ملت ایران خواندند و افزودند: توان موشکی باید به کوری چشم دشمن هر روز افزایش یابد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اقتصاد را از دیگر عناصر قدرت ایران برشمردند و تأکید کردند: باید به کاهش وابستگی و افزایش قدرت درون‌زای اقتصادی اهتمام جدی کرد. رهبر انقلاب در همین زمینه یادآور شدند: بارها گفته‌ایم که با سرمایه‌گذاری خارجی از جمله غربی‌ها مشکلی نداریم اما نباید اقتصاد کشور به ستونی متکی باشد که با نعره شخصی مثل ترامپ بلرزد. ایشان افزودند: اقتصاد ایران باید به «ستون توان و ظرفیت داخلی» تکیه کند و سیاست‌های اعلام‌شده اقتصاد مقاومتی، پیگیری و اجرا شود. «بی‌اعتنایی به القائات دشمن»، چهارمین توصیه مهم رهبر انقلاب درباره قضایای اخیر است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: در برجام دشمن القا می‌کرد اگر توافق حاصل شود دشمنی‌ها برطرف می‌شود، توافق کردیم اما دشمنی‌ها بیشتر هم شد. ایشان تأکید کردند: امروز هم نباید مطالبی مطرح شود که اگر مثلاً در فلان قضیه توافق نکردیم چنین و چنان می‌شود، این از القائات مورد نظر دشمن است و ما باید بی‌اعتنا به این القائات، مصالح خودمان را خودمان بفهمیم و آن را از دشمن نشنویم. پنجمین توصیه رهبر انقلاب اسلامی یعنی افزایش قدرت دفاعی بر تجربه دفاع‌مقدس متکی بود. ایشان خاطرنشان کردند: در آن سال‌ها تهران زیر موشکباران صدام و حامیان غربی‌اش بی‌دفاع بود، جوانان کشور برای حل این معضل از صفر شروع کردند و بتدریج به چنان توانایی‌ای دست یافتند که دشمن وقتی توانایی مقابله به مثل ما را دید، متوقف شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: اکنون نیز باید توان دفاعی کشورمان را افزایش دهیم تا دشمنان گستاخ و جری نشوند و به حمله و دست از پا خطا کردن، تشویق نگردند. رهبر انقلاب در توصیه بعدی به موضوع رفتار اروپایی‌ها در مساله اخیر پرداختند. ایشان گفتند: اروپایی‌ها با درک اینکه برجام به نفع آنها و آمریکایی‌هاست، با سخنان رئیس‌جمهور آمریکا درباره پاره کردن برجام مخالفت کردند که این موضع‌گیری خوب است اما کافی نیست. رهبر انقلاب گفتند: تا طرف مقابل، برجام را پاره نکند، ما آن را پاره نمی‌کنیم، اما اگر برجام را پاره کنند ما آن را ریزریز می‌کنیم. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: اروپایی‌ها باید مقابل اقدامات دولت آمریکا از جمله نقض برجام همچون تحریم‌هایی که انتظار دارند از کنگره بیرون بیاید بایستند و از همصدایی با آمریکایی‌ها در مسائلی نظیر قدرت دفاعی ایران و حضور ایران در منطقه بپرهیزند چرا که ما مطلقاً هم‌آوازی اروپایی‌ها با زورگویی‌های آمریکا را قبول نمی‌کنیم. رهبر انقلاب در همین زمینه افزودند: آنهایی که موشک و سلاح اتمی دارند ملت ایران را از داشتن موشک ۲ یا ۳ هزار کیلومتری نهی می‌کنند، این موضوع و دیگر مسائل مربوط به ایران به شما چه ربطی دارد؟ آخرین توصیه رهبر انقلاب، «جدی گرفتن اقتصاد مقاومتی و اصول آن» از جمله تولید داخلی، منع واردات غیرضروری، جلوگیری از قاچاق کالا و ایجاد اشتغال بود. ایشان خاطرنشان کردند: بیش از نیمی از سال، گذشته است و باید برای تحقق اهداف و جبران عقب‌ماندگی‌های ناشی از حرف‌های انتخاباتی، تلاش مضاعف شود تا اقتصاد ایران از اتکای به نفت، به اقتصادی مبتنی بر ارزش افزوده تبدیل شود.
رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنان‌شان، دیدار با نخبگان جوان را جلسه‌ای شیرین و مطلوب و سرشار از امید به آینده و افق‌های پیش رو خواندند و با تأکید بر اینکه نخبگان، نعمت‌های الهی هستند و باید شکر این نعمت را به‌جا آورد، گفتند: من عمیقاً و قویاً، نخبه‌باور هستم و مسؤولان نیز باید باور کنند که نخبه داریم و این نخبه‌ها می‌توانند سرنوشت کشور را تغییر دهند. ایشان، پیشرفت علمی را زمینه‌ساز اقتدار کشور دانستند و خاطرنشان کردند: کشور ما با وجود سابقه درخشان در زمینه علم، متأسفانه در دوران سلطه بیگانگان از قافله علم عقب افتاد که باید این عقب‌افتادگی جبران شود. رهبر انقلاب اسلامی، اصلی‌ترین راه جلوگیری از غرب‌زدگی کشور را از بین بردن وابستگی دانستند و با تأکید بر اینکه از عناصر اصلی رهایی از وابستگی، پیشرفت علمی است، خاطرنشان کردند: در مسیر پیشرفت علمی و فناوری نباید هیچ مانعی از جانب دستگاه‌های مختلف به‌وجود آید. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با استناد به ظرفیت‌های فوق‌العاده کشور، بستر پیشرفت علمی و فناوری را مهیا دانستند و با ابراز رضایت از اقدامات بنیاد نخبگان و معاونت علمی ریاست‌جمهوری افزودند: البته نباید به این حد از پیشرفت قانع بود، زیرا تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. رهبر انقلاب اسلامی در ادامه سخنان خود به یک نکته اساسی اشاره کردند و گفتند: در پیشرفت علمی باید رویه‌سازی و جریان‌سازی شود تا سلایق و روش‌های مدیریتی در دولت‌های مختلف، در این مسیر تأثیرگذار نباشد و پیشرفت علمی کشور متوقف نشود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چند نکته را نیز درباره مسائل مرتبط با علم و فناوری بیان کردند.
«افزایش کیفیت ضوابط شرکت‌های دانش‌بنیان»، «لزوم افزایش بودجه علم و فناوری»، «مدیریت صحیح منابع مالی در این بخش» و «ضرورت ارتقای کیفیت مقالات علمی» نکاتی بود که رهبر انقلاب اسلامی به آنها اشاره کردند.
ایشان، معاونت علمی ریاست‌جمهوری و بنیاد نخبگان را به استفاده بیش از پیش از ظرفیت‌های دستگاه‌ها توصیه مؤکد کردند. رهبر انقلاب اسلامی همچنین گفتند: باید برای صنعت کشور، فکری اساسی شود زیرا صنعت گرفتار آفت مونتاژکاری شده است و تا وقتی که این آفت وجود دارد، نوآوری مورد توجه قرار نخواهد گرفت و تحرک و کار علمی نیز متوقف خواهد شد و در چنین شرایطی، میان دانشگاه و صنعت، ارتباطی برقرار نخواهد بود. ایشان به موضوع لزوم اهمیت دادن به فعالیت‌های فرهنگی در معاونت علمی ریاست‌جمهوری و بنیاد نخبگان نیز اشاره کردند و افزودند: خطرناک‌تر و تلخ‌تر از ترور فیزیکی که در سال‌های گذشته انجام شد و تعدادی از دانشمندان ما شهید شدند، اسیر فکری و فرهنگی شدن دانشمندان است، بنابراین نخبگان باید با تقوا از خود مراقبت کنند. رهبر انقلاب در بخش پایانی سخنان شان، شرایط امروز و جهت‌گیری کشور را بهترین فرصت برای جوانان به منظور افزایش ایمان، تلاش علمی در جهت پیشرفت و برطرف کردن اشکالات دانستند و گفتند: مطمئن هستم شما جوانان، ایرانی به مراتب بهتر، پیشرفته‌تر و منظم‌تر پیش رو خواهید داشت.
در ابتدای این دیدار دکتر ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به لزوم تغییر در رویکرد اقتصادی از اقتصاد نفتی به سمت اقتصاد مبتنی بر نیروی انسانی خلاق و مؤمن و خودباور، گفت: طراحی مدل موفق آموزشی، تمرکز بر توانمندسازی نخبگان، جذب ایرانیان خارج از کشور و ایجاد شبکه نخبگانی از مهم‌ترین فعالیت‌ها و رویکردهای بنیاد ملی نخبگان بوده است. در ابتدای این مراسم، 6 تن از نخبگان در سخنانی دغدغه‌ها و پیشنهادهای خود را بیان کردند. آقایان: محمد سالاری‌نسب مهندس مکاترونیک و برگزیده جشنواره خوارزمی سال ۹۰، محمدامین صادقی دکترای کامپیوتر و دارنده نشان برنز المپیاد جهانی کامپیوتر، محمد حق‌شناس دانشجوی دکترای مدیریت و رتبه یک کنکور سراسری، سیدرضا کاظمی کارشناس ارشد فلسفه علم و مدیرعامل شرکت دانش بنیان و عیسی زارع‌پور  دکترای مهندسی کامپیوتر و خانم فاطمه خوشنویسان دانشجوی دکترای مدیریت و برگزیده جایزه بنیاد ملی نخبگان بر محورهای زیر تأکید کردند:
- ضرورت ایجاد فضای آرام و به دور از تنش در مراکز علمی و آموزشی
- لزوم به‌کارگیری نخبگان در صنعت و دستگاه‌های تصمیم‌ساز
- لزوم تغییر رویکرد دانشگاه‌ها به سمت پژوهش‌های کاربردی و بومی
- ضرورت مقابله با واردات در فضای مجازی از طریق تولید محتوای سالم و داخلی
- لزوم اصلاح قوانین شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای نوین
 

بازتاب بیانات رهبر انقلاب در رسانه‌های خارجی
رسانه‌های غربی به طور گسترده بیانات روز گذشته مقام معظم رهبری درباره یاوه‌گویی‌های ضدایرانی رئیس‌جمهور آمریکا را پوشش دادند.
به گزارش تسنیم، خبرگزاری رویترز، بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه ایران در صورت پاره کردن برجام توسط آمریکا آن را ریزریز خواهد کرد را تیتر خبر خود قرار داد و نوشت سخنان رهبر ایران 5 روز بعد از سخنرانی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا درباره ایران و برجام مطرح می‌شود.
رسانه انگلیسی نوشته اظهارات روز جمعه ترامپ واشنگتن را در تقابل با سایر طرف‌های برجام، از جمله کشورهای اروپایی قرار داد که تأکید کرده‌اند واشنگتن نمی‌تواند به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود. به نوشته رویترز، آیت‌الله خامنه‌ای از این موضع اروپا استقبال کرد، اما گفت کافی نیست. «یورونیوز» هم در خبری فوری بیانات مقام معظم رهبری را پوشش داد و به نقل از ایشان در تیتر خود نوشت: «یاوه‌گویی‌های ترامپ ارزش پاسخ ندارد.» روزنامه صهیونیستی هاآرتص هم نوشت: «رهبر ایران با نامیدن ایالات متحده به عنوان کارگزار صهیونیسم بین‌الملل و ایجادکننده داعش گفت آمریکا به دلیل آنکه تهران برنامه‌هایش را در لبنان، سوریه و عراق بر هم زده عصبانی است.» روزنامه اکونومیک‌تایمز هم در تیتر خود نوشت: «رهبر عالی ایران «اباطیل و یاوه‌گویی‌ها»ی ترامپ را رد کرد.» بی‌بی‌سی، رسانه دولتی انگلیس نیز به سخنان دیروز رهبر انقلاب اشاره کرد و نوشت: رهبر ایران در اولین واکنش به سخنرانی تند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا علیه ایران گفت نمی‌خواهد وقتش را «صرف پاسخگویی به اباطیل و یاوه‌گویی رئیس‌جمهور آمریکا» کند.
 خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشت رهبر عالی ایران از اروپا خواست اقدامات بیشتری در حمایت از توافق هسته‌ای انجام دهد.

روزنامه صهیونیستی تایمز اسرائیل هم در خبری فوری نوشت: رهبر عالی ایران اظهارات ترامپ را به عنوان «اباطیل» و «یاوه‌گویی» محکوم کرد.
خبرگزاری فرانسه نوشت: رهبر عالی ایران در سخنان در روز چهارشنبه، اظهارات پرخاشگرانه ترامپ را به عنوان یاوه‌گویی‌ها و اباطیل فردی نامعقول رد کرد.
روزنامه ایندیپندنت، شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی، روزنامه هندوستان‌تایمز، وبگاه یو‌اس‌تایمز و برخی رسانه‌های دیگر نیز بیانات مقام معظم رهبری را پوشش دادند.

محمد نجارصادقی: برخلاف سخنان حسن روحانی مبنی بر سرک نکشیدن دولت به حساب‌های مردم، وزارت کار برای تشخیص افراد ثروتمند رصد حساب‌های بانکی یا به قول رئیس‌جمهور سرک کشیدن به حساب‌های مردم را شروع کرد.
به گزارش «وطن‌امروز»، بحث حذف یارانه ثروتمندان از همان زمان شروع پرداخت یارانه‌ها یعنی از آذرماه سال 1389 مطرح بود اما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم رصد درآمدهای مردم در دولت دهم مقدور نبود.
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، حسن روحانی موضوع حذف یارانه ثروتمندان را به اظهار خود مردم درباره وضعیت معیشت‌شان سپرد و گفت: ما به حساب‌‌های مردم سرک نمی‌کشیم، زیرا این کار اعتماد مردم را از بانک‌ها سلب می‌کند. او از مردم خواست داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف دهند اما این موضوع با نه 90 درصدی مواجه شد به طوری که اکثریت قریب به اتفاق مردم و حتی دهک‌های بالای جامعه و ثروتمندان هم از یارانه خود نگذشتند. هزینه بالای پرداخت یارانه برای دولت آنچنان کمرشکن شد که به‌تازگی خود دولت دست به کار شده و با ایجاد «سامانه رفاهی» اقدام به حذف یارانه‌ نقدی بخشی از افراد پردرآمد کرده است.
دولت به حساب‌ها سرک می‌کشد
سیداحمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزارت کار در جلسه معرفی «سامانه رفاهی» به اعضای سازمان دیده‌بان شفافیت و عدالت، در پاسخ به سوال «وطن‌امروز» مبنی بر اینکه تاکنون چند نفر با استفاده از سامانه رفاهی از یارانه‌های نقدی حذف شده‌اند و آیا این روند ادامه خواهد داشت یا خیر، گفت: تاکنون 4 میلیون نفر از یارانه‌بگیران پردرآمد را با بهره‌‌‌گیری از همین سامانه حذف کرده‌ایم اما دولت هم‌اکنون تصمیمی جدی برای ادامه این روند ندارد. احمد میدری در توضیح سامانه رفاهی گفت: این سامانه برای شناسایی نیازمندان و خوشه‌‌‌بندی اقتصادی کشور به‌وجود آمد تا از این طریق با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی اقدام به غربالگری یارانه‌بگیران کنیم. بنا بر اظهارات میدری، شاخص‌های مورد استفاده در سامانه رفاهی جهت حذف 4 میلیون نفر از یارانه‌بگیران عبارتند از: حساب‌ها و میزان تسهیلات بانکی گرفته شده، نوع خودرو و سال تولید آن، مسکن و املاک ثبت شده در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، میزان دارایی ثبت‌شده در اداره ثبت شرکت‌ها و اصناف، میزان دارایی و درآمد ثبت شده در پرونده‌های مالیاتی، میزان درآمد افراد در پرونده‌های تامین اجتماعی و  میزان درآمد ثبت شده در سازمان آموزش عالی و فنی حرفه‌ای. با این توضیحات، دولت دوازدهم بر خلاف اظهارات حسن روحانی ضمن اینکه به حساب‌های مردم سرک می‌کشد حتی طبق همین سرک کشیدن‌ها هم اعمال قدرت می‌کند به طوری که یارانه 4 میلیون نفر را تاکنون حذف کرده است. فارغ از خوب یا بد بودن سرکشی به حساب‌های بانکی افراد، تناقض در اظهارات و عملکرد مسؤولان می‌تواند مورد نقد قرار گیرد؛ از یک طرف روحانی اعلام می‌کند نباید مسؤولان به حساب‌ها سرک بکشند و از طرف دیگر این کار انجام می‌شود.
با تمام این تفاسیر اگر این شفافیت و نظارت انجام و یارانه افراد ثروتمند حقیقی حذف شود، امری مثبت است اما تجربه حذف بخشی از یارانه‌بگیران با توان مالی پایین در ماه‌های پایانی سال گذشته بیم این را می‌دهد که شاید به دلیل وجود اشکالاتی در سامانه رفاهی، در آینده هم شاهد حذف دهک‌های پایین جامعه از یارانه باشیم. به عبارت بهتر درصد خطای شناسایی افراد ثروتمند و بی‌نیاز آنقدر بالاست که نیازمندان واقعی نیز از لیست یارانه‌بگیران حذف می‌شوند. احمد توکلی، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی درباره سامانه رفاهی ایجاد شده توسط وزارت کار گفت: باید به نوعی از پولدارها بگیریم و به فقرا بدهیم و در این باره حساب‌های بانکی و کنترل آنان راهکاری از سوی دولت‌هاست. شفافیت اطلاعاتی موجب می‌شود منابع به حلقوم افراد فاسد و غیرنیازمند وارد نشود و باید در این باره از مردم هم بخواهیم در زمینه شفافیت اطلاعاتی کمک کنند.
فرار مالیاتی برابر کل یارانه 70 میلیون نفر است
معاون وزیر کار درباره اطلاعات دریافتی در حوزه مالیات افراد از طریق این سامانه گفت: طبق آمارهای سامانه رفاهی 34 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی افراد ثروتمند و دهک بالا در کشور وجود دارد که این رقم چیزی نزدیک به مبلغ یارانه واریزی برای 70 میلیون نفر است؛ به عنوان مثال، مسؤول اخذ مالیات در خرمشهر تعریف می‌کرد فردی 5/1 میلیارد تومان بدهی مالیاتی داشت که بعدها مشخص شد پرونده مالیاتی به نام یک پیرزن ثبت شده است.  میدری با اشاره به اینکه از طریق این سامانه متوجه شدیم بیشتر کسانی که به سربازی نرفته‌اند یا غیبت دارند جزو دهک‌های پایین جامعه هستند، اظهار کرد: دولت پیشنهاد داده بود برای جلوگیری از فرار سربازی، یارانه‌های این افراد را قطع کنیم، پس از بررسی مشخص شد افرادی که به سربازی نمی‌روند از دهک‌های پایین جامعه هستند و امکان دارد با قطع یارانه‌شان مشکلات اجتماعی عدیده‌ای به‌وجود آید. به گزارش «وطن‌امروز»، احمد میدری یکی دیگر از مزایای سامانه رفاهی را رصد دریافتی‌های کارکنان دولت اعلام کرد و گفت: در حال حاضر دسترسی به کد ملی تمام کارمندان دولت فراهم شده و از این طریق با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی سامانه رفاهی مشخص است یک کارمند دولت جزو کدام یک از دهک‌های جامع است، مسلما اگر فساد مالی توسط کارمندی صورت بگیرد شفاف و قابل ملاحظه است. موضوع مهم این است که دولت هیچ‌گاه به طور رسمی شاخص‌های حذف را اعلام نکرده و همواره جسته و گریخته این کار را انجام داده است. عدم اعلام رسمی شاخص‌ها موجب شده شاهد حذف کیلویی یارانه‌بگیران باشیم و به نوعی حذف سلیقه‌ای در دستور کار قرار بگیرد. هنوز مسؤولان در اعلام جزئیات مقاومت می‌کنند، مثلا نمی‌گویند چه خودرو با چه مدلی ملاک حذف مالک آن از لیست یارانه‌هاست.

ضرب‌الاجل نهایی دولت مرکزی اسپانیا برای تعیین موضع شفاف استقلال‌طلبان کاتالونیا ظهر امروز فرا می‌رسد و این در حالی است که برخی رسانه‌های چاپ مادرید احتمال حمله واحدهای ارتش سلطنتی اسپانیا به نقاط کلیدی این ایالت را در راستای کنترل مستقیم بر آن مطرح کرده‌اند. نخست‌وزیر اسپانیا تا سه‌شنبه به رئیس جنرالیتات (دولت محلی کاتالونیا) فرصت داده بود تا موضع رسمی و شفاف خود در قبال اعلام استقلال از اسپانیا را اعلام کند ولی کارلس پویگدمونت با پاسخ مبهم خود  به ماریانو راخوی، این فرصت را از دست داد. رئیس دولت بارسلونا با ارسال نامه‌ای برای رئیس دولت مادرید که توسط مهم‌ترین روزنامه سیاسی کاتالان‌ها، ال‌پریودیکو منتشر شد از پاسخ مستقیم به سوال راخوی درباره استقلال کاتالونیا طفره رفت و نوشت: «دو طرف باید هر چه زودتر دیدار کنند تا مذاکرات را طی 2 ماه آینده آغاز کنند. پیشنهاد ما برای مذاکره، به‌رغم همه آن چیزی که اتفاق افتاده، همچنان صادقانه است.» پس از  جواب سربالای پویگدمون به ضرب‌الاجل راخوی تا روز سه‌شنبه، ماریا ثریا سائنس دسانتاماریا، معاون راخوی ضرب‌الاجل را همراه با خط و نشان‌های جدید برای کاتالان‌ها تا ساعت 10 صبح پنجشنبه تمدید کرد اما دیروز جوردی تورول، سخنگوی دولت کاتالونیا با رد ضرب‌الاجل مادرید، هر گونه تسلیم برابر درخواست دولت مرکزی اسپانیا را نپذیرفت. در مقابل راخوی دوباره لب به نصیحت همتایش در بارسلونا گشود و به پویگدمون توصیه کرد عاقل باشد! این در حالی است که این هفته رهبران  2 سازمان بزرگ جدایی‌طلب کاتالونیا به حکم دادگاه عالی اسپانیا بازداشت شده‌اند. این نخستین بازداشت مقام‌های ارشد کاتالونیا پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال اول اکتبر به شمار می‌رود و تجمع شبانه‌روزی مردم بارسلونا در مقابل مقر دادگاه در مرکز کاتالونیا را به دنبال داشته است.
حال این احتمال قوت گرفته است که طبق هشدار هفته گذشته نخست‌وزیر،  دولت مرکزی راسا برای کنترل و اداره مستقیم ایالت استقلال‌طلب وارد عمل شود. چهارشنبه پیش راخوی طی سخنانی در پارلمان اسپانیا در واکنش به اعلام استقلال کاتالونیا از سوی پویگدمونت اعلام کرد مادرید آماده است تا در صورت عدم توضیح شفاف از سوی رهبران جدایی‌طلب بارسلونا، بند 155 قانون اساسی اسپانیا را که در آن اجازه تعلیق حق حاکمیت نیمه خودمختار دولت محلی کاتالونیا و کنترل نهادهای اداری و مالی آن را به حکومت مرکزی می‌دهد، فعال کند.
او صریحا از برخورد خشن گاردشهری پلیس اسپانیا با همه‌پرسی اول اکتبر در این ایالت جدایی‌طلب که به مجروح شدن بیش از 800 نفر انجامید، دفاع کرد و همه‌پرسی را اقدامی غیرقانونی و ضد دموکراتیک خواند که این باعث مقایسه‌هایی میان او و دیکتاتور قرن بیستمی اسپانیا یعنی ژنرال فرانکو در مطبوعات کاتالان شد. در عین حال به نوشته روزنامه ال پاییس، پرتیراژ‌ترین روزنامه سراسری چاپ مادرید، شرایط حاضر اجرای بند 116 قانون اساسی را برای اعمال حکومت نظامی نه فقط در کاتالونیا بلکه در سراسر کشور ایجاب می‌کند.
به نوشته ال‌پاییس، 2 واحد ارتش سلطنتی اسپانیا از ماه پیش و زمان همه‌پرسی استقلال کاتالونیا در این ایالت  مستقر شده‌اند و بقیه واحدها نیز آماده‌اند تا در کنار گارد شهری (پلیس امنیتی)، مقاومت احتمالی نیروی 17 هزار نفری پلیس محلی کاتالونیا و گروه داوطلبان ملی‌گرای کاتالان موسوم به «موسوس د اسکوادرا» که توسط احزاب استقلال‌طلب این ایالت حمایت می‌شوند را در هم شکسته و نقاط کلیدی شهرهای اصلی این ایالت نظیر بارسلونا، تاراگونا و خیرونا و همین طور مبادی مرزی خارجی با فرانسه و داخلی با والنسیا و آراگون را به کنترل خود درآورند.
در مقابل برخی نمایندگان پارلمان محلی کاتالونیا، دولت اسپانیا را به همدستی در رشته عملیات تروریستی مرداد ماه گذشته متهم کرده‌اند چرا که متعاقب این حملات بود که ماریانو راخوی فرمان آماده‌سازی واحدهای لجستیکی ارتش در کاتالونیا را به بهانه مبارزه با تروریسم صادر کرد.
اما آنچه احتمال دخالت نظامی دولت اسپانیا در کاتالونیا را قوت می‌بخشد این است که حتی 2 حزب چپگرای رقیب حزب راستگرای حاکم «مردم» در پارلمان اسپانیا یعنی احزاب سوسیالیست کارگری و جنبش ضد سلطنتی «ما می‌توانیم»  نیز از تفویض عنوان دیکتاتور نظامی به نخست‌وزیر اسپانیا در چنین شرایط  بحرانی حمایت کرده‌اند. حتی پدرو سانچس، رهبر اپوزیسیون و حزب سوسیالیست در همان جلسه چهارشنبه پیش، از این گفته راخوی که با توسل به همه ابزارهای موجود کاتالونیا را تحت کنترل در می‌آورد، تمجید کرد.
علاوه بر این سکوت مقامات ارشد اتحادیه اروپایی و دولت محوری آن آلمان در مقابل سرکوب همه‌پرسی کاتالونیا و محکومیت اعلام استقلال هفته گذشته این ایالت توسط آنها، به معنای چراغ سبزی مضاعف برای لشکرکشی مادرید به بارسلوناست.
در آخرین واکنش، رئیس لوکزامبورگی کمیسیون اتحادیه اروپایی و عالی‌ترین مقام اجرایی اتحادیه در موضع گیری شدیداللحنی، رسما آب پاکی را روی دست استقلال‌طلبان کاتالان ریخت و از ضرب‌الاجل دولت اسپانیا به آنها حمایت کرد. او گفت: «اگر ما اجازه دهیم کاتالونیا مستقل شود دیگران نیز خواهان آن می‌شوند و این برای من خوشایند نیست. من یک اتحادیه اروپایی‌ای را نمی‌خواهم که در ۱۵ سال آینده از ۹۰ کشور تشکیل شده باشد.»
حال باید منتظر بود و دید چگونه با آغاز حمله ارتش اسپانیا برای کنترل کاتالونیا، برای نخستین بار در یک کشور زیر مجموعه اتحادیه ظاهرا دموکراتیک اروپایی حکومت نظامی اعلام می‌شود.

نیروهای عراقی روز گذشته از برقراری کامل امنیت در شهر و استان نفت‌خیز کرکوک طی عملیات نظامی که از بامداد دوشنبه گذشته برای بازپس‌گیری مناطقی از کرکوک، دیاله و نینوا از دست نیروهای پیشمرگ آغاز شده بود، خبر دادند. نخست‌وزیر عراق سه‌شنبه‌شب اعلام کرد نیروهای ارتش عراق و پلیس فدرال کنترل کامل کرکوک را در اختیار گرفته‌اند. نظامیان عراقی در عملیاتی سریع و بدون درگیری، ابتدا کنترل چند بزرگراه، فرودگاه و میدان‌های نفتی کرکوک و سپس تمام شهر را از پیشمرگ‌های کرد پس گرفتند.  در جریان عملیات روز سه‌شنبه نیروهای حشدالشعبی برای به‌دست گرفتن مجدد کنترل سد موصل، جانشین فرمانده اطلاعات این گروه به‌دست نیروهای بارزانی به شهادت رسید. بنا بر این گزارش، حاج احمدالعبیدی ملقب به ابویاسر ظهر سه‌شنبه در حین هدایت نیروهای نظامی عراقی برای استقرار در سد موصل و مناطق اطراف آن هدف اصابت گلوله نیروهای بارزانی قرار گرفت و به شهادت رسید. حیدر العبادی با انتشار بیانیه‌ای در توئیتر تأکید کرده بود خواستار درگیری میان شهروندان عرب و کرد عراق نیست و ارتش عراق «نمی‌تواند و نمی‌خواهد به شهروندان عراق حمله کند؛ فرقی نمی‌کند که آنها عرب باشند یا کرد». العبادی افزود کرکوک در اختیار دولت مرکزی است و همه‌پرسی استقلال کردستان عراق به تاریخ پیوسته است. او گفت حال خواستار مذاکره با کردها برای حل‌وفصل اختلافات است.
تنبه بارزانی
حالا پیشمرگ‌های کرد که با تسلط نیروهای عراقی بر کرکوک، حیثیت‌شان بر باد رفته است، به مرزهای اقلیم کردستان بازگشتند. رئیس‌جمهور عراق، فواد معصوم که خود کرد است، مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق را متهم می‌کند که با برگزاری همه‌پرسی استقلال مسبب عملیات نظامی ارتش عراق و خروج کردها از کرکوک شده است. رئیس پارلمان اقلیم کردستان عراق نیز در اشاره به حوادث اخیر در کرکوک، مسعود بارزانی، رئیس دولت این اقلیم را مورد سرزنش قرار داد و استعفای وی را خواستار شد. یوسف محمد گفت: «تمام مردم کردستان اسیر گروهی از سیاستمدارانی شده‌اند که به‌خاطر افزایش قدرت خود قصد دارند بر منابع وطن تسلط داشته باشند... این سیاستمداران با فداکاری‌های مردم و خون شهدا معامله می‌کنند». وی افزود: «بارزانی که به صورت قانونی و غیرقانونی از 12 سال پیش تاکنون در رأس هرم قدرت قرار دارد، با استعفایش از این منصب خدمت بزرگی به مردم کردستان خواهد کرد». از سوی دیگر، یک نماینده پارلمان عراق که خواسته نامش فاش نشود، گفت نیازی به استعفای مسعود بارزانی از ریاست اقلیم کردستان نیست، چرا که وی با اعلام جدایی اقلیم کردستان «خودکشی کرد». آرام شیخ محمد، معاون کرد رئیس پارلمان عراق نیز بارزانی را مسؤول تنش ایجاد شده در کردستان دانست و گفت تاسیس کشور کردی، یک دروغ برای منافع شخصی بود. وی با اشاره به پایان یافتن دوره ریاست بارزانی بر منطقه کردستان گفت: روند همه‌پرسی و دروغ تشکیل کشور کردی، در راستای منافع شخصی و حزبی بارزانی بود.  در این میان مسعود بارزانی سه‌شنبه در سخنانی گفت: آن چیزی که در کرکوک روی داد در نتیجه تصمیمات فردی گروه‌های کرد بوده و به کردها اطمینان می‌دهیم که از دستاوردهای‌شان با وجود از دست رفتن کرکوک حمایت خواهیم کرد.
کردستان عراق در مسیر تجزیه‌شدن حوادث اخیر در کرکوک، شکاف بین 2 حزب اصلی در اقلیم کردستان یعنی حزب دموکرات کردستان به ریاست مسعود بارزانی و حزب اتحاد میهنی( معروف به حزب طالبانی) را آشکار و زمینه تجزیه منطقه کردستان را فراهم کرده است. مشکل اصلی بارزانی از بیرون با خارج و دولت مرکزی یا با ایران و ترکیه نبود، بلکه با داخل جامعه کرد عراق بود؛ خواه هواداران حزب اتحاد میهنی (حزب طالبانی) یا هواداران حزب دموکراتیک بارزانی و همچنین با احزاب و گروه‌های مستقل. با عقب‌نشینی نیروهای مافیای بارزانی از کرکوک و سنجار و بی‌آبرو شدن ملامسعود در میان اکثریت جامعه کرد، دیکتاتور اربیل دیگر قافیه را باخته و نه تنها دیگر نفوذی بر کرکوک و سلیمانیه ندارد بلکه قدرتش در اربیل و دهوک هم توسط سیاستمداران کرد به چالش کشیده شده است. در همین حال یک نماینده کرد پارلمان عراق با اشاره به توافق 9 ماده‌ای میان هادی العامری از فرماندهان حشدالشعبی به نمایندگی از دولت عراق و بافیل طالبانی، فرزند ارشد رهبر فقید اتحادیه میهنی کردستان به نمایندگی از اقلیم اشاره کرده که ضمن باطل کردن نتایج همه‌پرسی استقلال کردستان، زمینه تجزیه کردستان عراق به 2 اقلیم یا دولت محلی نیمه خودمختار را فراهم می‌آورد تا دیگر کسی در آینده به فکر جدایی نباشد. به گزارش خبرگزاری رسمی عراق، بر اساس این توافق نیروهای عراقی به مناطق مورد مناقشه بازخواهند گشت و 17 مرکز اداری در استان کرکوک که دولت اقلیم کردستان از سال 2014 آنها را اداره می‌کند باید به دولت فدرال عراق داده شود و اگر دولت اقلیم کردستان این مراکز را تحویل ندهد دولت فدرال خواهان 11 مرکز دیگر خواهد شد و در مجموع 28 مرکز اداری خواهند شد. همچنین دولت عراق ضمن کنترل مراکز راهبردی  و منابع نفتی کرکوک، بیش از پیش از مدیریت سلیمانیه بهره خواهد برد و با گشودن فرودگاه بین‌المللی در این شهر عملا تجزیه‌طلبان در اربیل محاصره می‌شوند. طبق درخواست اتحادیه میهنی، بغداد متعهد می‌شود با تشکیل اقلیم جدید حلبچه - سلیمانیه- کرکوک برای آن دولت تعیین کرده و حقوق کارمندان و نیروهای پیشمرگ را در این اقلیم  پرداخت کند.

مهدی طاهرخانی: حدسش چندان سخت نبود که پرسپولیس سر بزنگاه ناگهان قافیه را اینچنین بد به الهلال و سرمربی‌‌‌‌اش ببازد. در مجموع 2 بازی رفت و برگشت قرمزها 6 گل خوردند و تنها 2 بار موفق به زدن گل شدند. پرسپولیس با تساوی 2-2 نتوانست شب معجزه را در مسقط رقم بزند تا اینگونه در پای فینال لیگ قهرمانان آسیا  با جام وداع کند. اما چرا این اتفاق افتاد و دیاز آرژانتینی در کجا موفق شد شطرنج فوتبال را از برانکو ببرد؟
باید از جو احساسی فاصله گرفت و قضاوت درستی درباره قدرت حریف ارائه داد. طی چند ماه گذشته پرسپولیس و الهلال در مجموع 4 بار با یکدیگر بازی کردند. فرق 2 تیم و فاصله‌شان را نباید با تک‌نتیجه 4 بر صفر اندازه گرفت. واقعیت 3 تساوی است. یک- یک در بازی اول، مساوی بدون گل در بازی دوم و تساوی 2-2 در بازی آخر.
پس کلید حذف کجاست؟ دقیقا در همان تک‌بازی که مساوی نشد و جالب‌‌‌‌‌تر اینکه الهلال 4 بار دروازه بیرانود را باز کرد. حالا کیفیت گل‌ها چگونه بود؟ از 2 بازی مرحله گروهی فاصله می‌گیریم و تنها 2 بازی نیمه‌نهایی را ملاک قرار می‌دهیم. پرسپولیس 6 گل طی 180 دقیقه خورد و نکته عجیب و حیرت‌آور آنکه 5 تای این گل‌ها تقریبا روی ضدحمله حاصل شد. در 5 گل می‌شود آرایش پرسپولیس را هجومی دید که ناگهان با حرکت برق‌آسای مهاجمان حریف و اشتباهات مدافعان خودی این گل‌ها حاصل شد. دیاز که بهتر از همه می‌دانست فرق فوتبالی تیم متمول و پرمهره او با تیم برانکو زیاد نیست،خوب می‌دانست باید کار را یکجا تمام کند؛ جایی که برانکو  مجبور شود تیمش را هجومی کند. از این رو بازی رفت مرحله نیمه‌نهایی با حملات الهلال، بازی بهتر آنها و دفاع تقریبا متزلزل پرسپولیس شروع شد. دیاز محتاج گل اول بود. پرسپولیس جلو نکشید اما سرانجام نبود سیدجلال حسینی در آن بازی و شاید هم اشتباه مدافعان در آفساید‌‌گیری موجب شد الهلال به تنها گلش که در حالت هجومی به ثمر رسید، برسد. این گل کلید آرزوهای دیاز بود. اما نه او و نه هیچ یک از بازیکنان الهلال در خواب هم نمی‌دیدند که واکنش پرسپولیس آن همه احساسی و توأم با اشتباهات عجیب باشد. طی یک پاسکاری اشتباه بین خلیل‌زاده و فرشاد احمدزاده توپ براحتی به حریف رسید و روی نخستین ضدحمله الهلال به گل دوم خود دست یافت.
دیاز همان لحظه بازی را برد. واکنش برانکو و بازیکنانش بدترین انتخاب بود. البته شاید هم آنها مقصر کامل نبودند چرا که بازی در زمین ابوظبی از لحاظ جوی و ماهوی، بازی خانگی الهلال محسوب نمی‌شد. شاید اگر بازی در ریاض بود برانکو  ریسک نمی‌کرد و به امید تلافی در جهنم یکصدهزار نفری تهران، بازی را با همان 2 گل می‌بست. طبیعتا الهلال جسارت حمله و خوردن گل در خانه‌‌‌‌اش را نداشت و با حضور مدافعان و هافبک‌‌های پرسپولیس در زمین خودی گل‌‌های سوم و چهارم  دست‌کم به آن آسانی و خنده‌داری حاصل نمی‌شد.
از سوی دیگر از شانس بد برانکو، الهلال در همان آغاز نیمه دوم 10نفره شد تا جسارت و ریسک‌پذیری پرسپولیس چندبرابر شود. شاید اگر ریسک برانکو جواب می‌داد و همانند بازی با الاهلی، پرسپولیس ناگهان 2 گل خورده را جبران می‌کرد الان این نوشته محلی از اعراب نداشت اما باید واقعیت را در نظر گرفت که الهلال به مراتب تیم‌‌‌‌‌‌تر و بهتر و منسجم‌‌‌‌‌‌تر از الاهلی بود. نشان به همان نشان که کلا پرسپولیس جز شوت نوراللهی صاحب موقعیت جدی نشد. برانکو دستور حملات همه‌جانبه را در نیمه دوم بازی رفت صادر کرد اما تیمی که ناگهان چند روز قبلش فهمیده بود بهترین بازیکنش را به‌خاطر محرومیت 4 ماه در اختیار ندارد، شوکه‌‌‌‌‌‌تر از آن بود که بتواند حتی یک گل را جبران کند. زور الهلال و پرسپولیس تقریبا به یک اندازه بود اما در دفاع و ضدحمله نه. قرمزها جلو کشیدند بی‌توجه به آنکه الهلال متخصص ضدحمله است. کار همانجا تمام شد؛ درست در 45 دقیقه نیمه دوم و جایی که برانکو باید احترام بیشتری به  سرعت و دقت خط حمله حریف می‌گذاشت، جایی که باید درک می‌کرد بدون سیدجلال حسینی و محمد انصاری خط دفاعش صد مرتبه ضربه‌پذیرتر است، همان لحظاتی که سرمربی قرمزها فراموش کرد صادق محرمی و شایان مصلح در ضدحملات حریف، تقریبا مردان از پیش شکست‌خورده هستند. کار پرسپولیس در همان بازی شطرنج‌گونه نخست تمام شد. نبود طارمی، مصدومیت حسینی و محرومیت انصاری و کامیابی‌نیا عواملی نبود که باعث دریافت 4 گل شود. بله! به‌خاطر این اتفاقات شانس با برانکو یار نبود اما اگر او از قدرت ویرانگر حریف در ضدحملات بخوبی آگاه بود دست‌کم روی همان 2 گل اول بازی را می‌بست و دیگر منتظر معجزه در بازی برگشت نمی‌نشست. البته کدام بازی برگشت؟ وقتی خبری از 100 هزار هوادار خودی و زمین خودی نیست عملا بازی برگشتی نداریم. بارسا موفق شد شگفت‌آور‌‌‌‌‌ترین بازگشت تاریخ را برابر پی‌اس‌جی رقم بزند چون در نوکمپ میزبان بود نه در لندن و رم و استکهلم !
برانکو حتی در بازی برگشت هم می‌توانست کمی از جو احساسی فاصله بگیرد و وقتی تیمش 2 بر یک پیش افتاد بی‌جهت به دنبال گل سوم نرود. بازی در تهران نبود، فشار تماشاگری وجود نداشت و همه می‌دانستند قرار نیست در آن فاصله باقیمانده اندک قرمزها 4 گل بزنند. شاید یک برد 2 بر یک کمی از اعتبار خدشه‌دار شده را ترمیم می‌کرد ولی پرسپولیس بی‌جهت بازی را هجومی دنبال کرد تا باز هم روی اشتباهات تمام‌نشدنی شجاع خلیل‌زاده روی ضدحمله الهلال به گل تساوی برسد. 2 تیم در یک تورنمنت در بازه زمانی 8 ماهه 4 بار برابر هم قرار گرفتند که 3 بار کار به تساوی کشید و یک بار به برد 4 بر صفر. از این نتایج چه چیز دستگیرتان شد؟ یک تیم در یک بازی خودش باعث تحقیر خودش شد. شاید برانکو این نتیجه را باید یک بار تجربه می‌کرد تا دفعه بعد بداند همیشه شجاعت کلید برتری نیست. اگر از فرق بزرگ مربیانی مثل کی‌روش و برانکو حرف می‌زنیم دقیقا بحث بر سر همین جزئیات کوچک است که منجر به نتایج بزرگ می‌شود.

علی اکبر عباسی: هرچند ایالات متحده بعد از برجام بارها آن را نقض و به کرات - چه در زمان اوباما و چه زمان دولت ترامپ - در قبال آن عهدشکنی کرده اما در هیچ‌کدام از این موارد، برخورد دولتمردان و رسانه‌های حامی دولت و اصلاح‌طلبان، هم‌سنگ با گستاخی آمریکا و متناسب با شأن مردم ایران نبوده است.
این برخورد منفعلانه و مبتنی بر مسؤولیت‌گریزی در قبال خصومت‌های مکرر آمریکایی‌ها تا حدی است که حتی آنها در قبال سخنان سخیف و سراسر نفرت‌افکنانه که چند روز قبل دونالد ترامپ علیه کشورمان بیان کرد هم حاضر نشدند آنگونه که باید و شاید موضع‌گیری کنند.
نگاهی به رسانه‌های جریان مذکور نشان می‌دهد آنها به گونه‌ای سعی کرده‌اند مواضع خصمانه رئیس‌جمهور آمریکا را در چند مساله کم‌اهمیت‌تر خلاصه کنند و به شکلی ظریف از کنار مسائل اصلی در سخنان وی بی‌تفاوت بگذرند یا حداقل ضریب آن را کم جلوه دهند.
در واقع جریان حامی منافع غرب در کشور در واکنش به مواضع خصمانه رئیس‌جمهور آمریکا سعی کرده تمرکز اصلی خود را بر این بگذارد که مثلا چرا ترامپ از واژه خلیج‌فارس استفاده نکرده، این در حالی است که بحث اصلی ترامپ تأکید بر تحریم‌های بیشتر کشورمان و امتیازگیری هر چه بیشتر از ایران بود و این موضوعی است که حتی مانند بحث خلیج‌فارس منحصر در لفظ و سخنرانی نیست، چرا که این در واقع راهبرد عملی دولت آمریکا در قبال ایران است و با توجه به رویکرد و عملکرد دولت روحانی، حتی بر زندگی واقعی مردم هم موثر است.
مع‌الاسف حتی در سخنان و مواضع رئیس‌جمهور و همچنین وزیر امور خارجه هم که بعد از مواضع ترامپ ایراد شد، آنگونه که درخور بود؛ به مسائل اصلی پرداخته نشد و - به قول خود دولتی‌ها - بیشتر شاهد بیانیه‌خوانی از سوی آنها بودیم. این در حالی است که مقابله با خصومت‌های دولت آمریکا نیاز به موضع‌گیری و اقدام عملی دارد که مابه‌ازای بیرونی داشته باشد، چیزی که تاکنون در رویکرد دولتمردان جای آن خالی بوده است.
از سوی دیگر رسانه‌های جریان مذکور سعی کردند اینگونه القا کنند که این مواضع منحصر به شخص دونالد ترامپ است و  بیش از آنکه ناشی از سیاست‌های آمریکا باشد منبعث از شخصیت خاص رئیس‌جمهور کنونی این کشور است. این در حالی است که نمی‌توان انکار کرد اگر حتی زبان و ادبیات ترامپ با برخی دیگر از مسؤولان آمریکایی تفاوت دارد اما اصل خصومت و تلاش برای تحت فشار گذاشتن ایران مقوله‌ای مشترک بین همه مسؤولان آمریکایی‌ است و مواضع خصومت‌آمیز ترامپ علیه کشورمان در واقع موضع رسمی مجموعه‌ حاکمیت این کشور است.
این واقعیتی است که در برهه‌های گوناگون خود را نشان داده و دولت‌های مختلف در آمریکا چه دموکرات‌ها و چه جمهوری‌خواهان ثابت کرده‌اند در هر موضوعی که با هم اختلاف داشته‌ باشند اما در دشمنی نسبت به ایران اشتراک دارند و تجربه خصومت آنها با مردم ایران در برهه‌های مختلف مؤید این واقعیت است.
به نظر می‌رسد به نمایش گذاشتن آمریکای بدون رتوش توسط رئیس‌جمهور کنونی آمریکا اتفاق خوبی برای جریان حامی منافع غرب در ایران نبوده و آنها -که ایالات متحده را قبله آمال خود می‌دانند- حال تحمل افشاگری چهره واقعی آمریکا آن هم توسط شخص اول آن کشور را ندارند و به هر دری می‌زنند تا این واقعیت را لاپوشانی کنند. به همین جهت است که این جریان به‌رغم این همه صراحتی که در نمایش چهره واقعی آمریکا وجود دارد، همچنان به بهانه‌های مختلف به دنبال تفکیک ترامپ از آمریکاست! غافل از آنکه ترامپ که اینچنین واقعیت ایالات متحده را برای جهانیان به نمایش می‌گذارد، نه رهبر اپوزیسیون آمریکایی‌ها بلکه رئیس‌جمهور و شخص اول آن کشور است.
تلاش برای قلب واقعیت و نادیده گرفتن آنچه در حال رخ دادن است، توسط جریان حامی منافع غرب در کشور، رخداد تاسف‌باری است که قبل از این نیز از همین ناحیه به کشور ضربه وارد کرده و مخمصه‌ این روزها نیز در واقع نتیجه همین فرار از واقعیت‌هاست. در جریان مذاکرات هسته‌ای و توافق برجام هم آنچه موجب می‌شد دولتمردان و حامیان «توافق به هر قیمتی» به هشدارها و تذکرات منتقدان و دلسوزان کشور توجه نکنند و با تکفیر منتقدان، مسیر مورد نظرشان را پی بگیرند همین مساله بود که آنها نمی‌خواستند ماهیت واقعی استکبار و دشمن را بپذیرند و به نوعی تلاش می‌کردند واقعیت‌های موجود را انکار کنند.
این در شرایطی است که منتقدان برجام هم اگر مسائلی را مطرح می‌کردند و آشکارا وقوع چنین روزهایی را پیش‌بینی می‌کردند، نه اینکه از عالم غیب و ماورائی سخنی گفته باشند، بلکه آن هشدارها و تذکرات ماحصل واقع‌بینی و بازخوانی دشمنی‌های 65 ساله دولت آمریکا با مردم ایران و خصومت‌های ایالات متحده با ملت‌های آزاده بود. دشمنی‌هایی که مواضع امروز دونالد ترامپ هم در همان راستا و ادامه همان‌هاست.  

 

میکائیل دیانی: مطالعات زیست‌شناختی نشان داده‌اند «اگر قورباغه‌ای را در ظرفی پر از آب جوش بیندازیم بی‌درنگ بیرون می‌پرد اما اگر همان قورباغه را در ظرفی بیندازیم و آن ظرف را با آب محیط زندگی‌اش پر کنیم و بعد آب را آرام‌آرام گرم کنیم، قورباغه سر جایش می‌ماند و هیچ واکنشی نسبت به افزایش تدریجی حرارت (تغییر محیط) نشان نمی‌دهد. تا اینکه آب به جوش می‌آید و قورباغه می‌میرد».
جامعه‌شناسان اما از این مثال برای تحلیل جامعه‌ای استفاده می‌کنند که بر اثر وقایع مختلف دچار سری و بی‌حسی شده و آنچه را بر سرش می‌آید درک نمی‌کند و طبیعتا نسبت به آن بی‌تفاوت است. این بی‌تفاوتی گاه بسیار خطرناک می‌شود، همانند اتفاقی که برای قورباغه می‌افتد. گاهی ما هم مثل قورباغه‌ای آب‌پز می‌شویم. متوجه تغییرات نیستیم. فکر می‌کنیم که همه چیز روبه‌راه است یا شرایط نامطلوبی که در آنیم گذراست. همانطور آرام و بی‌تفاوت، در آبی که مدام گرم‌تر می‌شود باقی می‌مانیم و به سوی مرگ پیش می‌رویم!
اما غرض از آوردن این دو پاراگراف برای بیان شرایطی بود که اتفاقا هم‌اینک در آن به سر می‌بریم و متوجه تغییرات وحشتناک پیرامونی‌مان نیستیم و آن ناشی از شرایط و اخباری است که بدان عادت کرده‌ایم.
پیش از توافق هسته‌ای و برجام همه تلاش دولت آن بود که مردم را برای قبول برجام مایل کند و این تلاش‌ها تنها در جهت بهبود وضعیت اقتصادی و با شعار «لغو همه تحریم‌ها» از سوی رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و همه کابینه بیان می‌شد و طبیعتا مردمی که زیر فشار اقتصادی بودند می‌پذیرفتند که از زیر این فشار خارج شوند، البته یک تفاوت در پیش‌فرض بین مردم و دولت بود؛ مردم به هر قیمتی توافق را نمی‌خواستند اما دولت می‌خواست به هر قیمتی توافق کند!
پس از برجام اما مردم طبق وعده دولت منتظر رفع تحریم‌ها بودند اما به جای شنیدن خبر خوشی از رفع تحریم‌ها روزانه با انتشار اخباری پیرامون تحریم‌های جدید مواجه می‌شدند.
محدودیت صدور روادید برای مسافران ایران، تمدید 10 ساله قانون آیسا، وضع تحریم‌های جدید علیه شرکت‌ها و افراد مرتبط با ایران، مصادره دارایی‌های ایران در دادگاه لوکزامبورگ، تحریم‌های آمریکا علیه 11 شرکت‌ و فرد مرتبط با ایران و تحریم علیه افراد و شرکت‌های مرتبط با ایران، سوریه و کره‌شمالی و... باعث شد هم مردم تصورشان از واقعیت برجام تغییر کند و هم به روند تحریم‌ها عادت کنند و شنیدن خبری مبنی بر تحریمی جدید دیگر برای آنها حساسیت‌زا نباشد. این دقیقا همان نقطه خطری است که امروز به آن بی‌توجهیم! اگرچه همه تحریم‌هایی که تاکنون چه پیش از برجام و چه پس از آن علیه ملت ایران صورت گرفته ظالمانه بوده و اگرچه دولت جناب روحانی در عمل به وعده‌هایش ناموفق و ناکارآمد بوده است و ایده‌اش برای اداره کشور با شکست مواجه شده اما باید با نگاهی دقیق‌تر به تحریم‌های جدید نگریسته شود و بی‌توجه و سرسری از کنار آن نگذریم.
آنچه این روزها به‌عنوان «مادر تحریم‏ها» یا همان «سیاهچاله تحریم» مطرح می‌شود و باعث شده همه کارشناسان و نخبگان را به تحرک وا دارد، چند تفاوت عمده با دیگر تحریم‌های آمریکایی‌ها دارد.
بر اساس این طرح افراد و نهادهایی که متهم به نقض حقوق بشر[از نظر غرب]، نقض فروش سلاح‌های سنگین به ایران، دست داشتن در بر هم زدن ثبات منطقه [به ادعای آمریکا] و توسعه برنامه موشکی جمهوری اسلامی هستند، در فهرست تحریم‌های جدید ایالات متحده قرار خواهند گرفت.
علاوه بر این آنچه در این تحریم تحت عنوان تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعبیه شده است به‌گونه‌ای است که نه یک فرد، شرکت یا نهاد خاص بلکه همه سپاه پاسداران در مرحله نخست، همه نهادهای مرتبط با سپاه پاسداران در مرحله دوم و همه نهادهای مرتبط با نهادهای مرتبط با سپاه در مرحله سوم را در SDN List می‌برد و این توالی بدون نقطه پایان ادامه می‌یابد.
تحریمی که علیه ایران اعمال می‌شود، یک سیاهچاله تحریم است، یعنی حوزه‌‌های مختلف مناسبات اقتصادی ایران با جهان بیرون را می‌تواند به داخل یک سیاهچاله بکشاند و از این حیث یک تحریم ویژه و گسترده است.
نوع و بندهای تحریمی که علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعمال شده است، بسیاری از تحریم‌های دیگر را خود به‌ خود ایجاد خواهد کرد، مثلاً اگر قرار باشد بانک‌های داخلی و بیرونی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعاملات بانکی داشته باشند، خود به‌ خود آنها نیز مورد تحریم واقع می‌شوند، به همین جهت گفته‌اند این تحریم از نوع سیاهچاله تحریمی است و به واسطه آنکه از هر تعامل و کنش و واکنشی در آن یک تحریم زایش پیدا می‌کند به آن «مادر تحریم‌ها» گفته می‌شود.
حال به این نکته توجه کنید که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا هر نهاد ساختاری و حاکمیتی دیگری که قرار بود جای سپاه در این تحریم قرار گیرد که با همه نهادهای مالی، بانکی، عمرانی و... در داخل و خارج کشور مراوده دارد می‌تواند به صورت یک مرض مسری تحریم را به آن نهاد و آن نهاد به نهادی دیگر منتقل کند و هر روز تحریم جدیدی برای نهاد و ساختار جدیدی چه در داخل کشور و چه در خارج از ایران ایجاد کند و آن نهاد خود مستعد انتقال و ایجاد تحریمی دیگر در همه نهادهایی است که با آن در حال مراوده است و هر روز بر حجم شرکت‌ها، نهادها و ساختارهای تحریمی در SDN List افزوده می‌شود و این سیاهچاله روز به روز بزرگ‌تر می‌شود.
این مسیر کم‌کم و  با توجه به عزم آمریکا بر افزایش فشارها ایران را تبدیل به یک بیمار جزامی اقتصادی می‌کند که همه دنیا از آن فراری هستند و راهبرد تعامل دولت‌های یازدهم و دوازدهم ما را به انزوای مطلق اقتصادی خواهد کشاند، لذا بی‌خیالی و ساده‌گیری «مادر تحریم‌ها» یا «سیاهچاله تحریم» کشور را عاقبت به مادر مذاکره‌ها (معامله بر سر اصل جمهوری اسلامی) دچار می‌کند.
 

امیر استکی: پس از حل‌وفصل چالش برنامه هسته‌ای ایران توسط طرف‌های غربی و بویژه آمریکا، چالش‌‌های دیگری که در تعارض با منافع آنان وجود خواهد داشت یکی برنامه دفاعی موشکی ایران و دوم تاثیر‌‌گذاری منطقه‌ای ایران است. هر دوی این مسائل به شکل قابل توجهی به عملکردها و ماموریت‌‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرتبط است و پرواضح است سپاه پاسداران یکی از 2 نهاد نظامی- ‏امنیتی کشور و ممزوج در همه ساختار حاکمیت است.
برای آمریکایی‌ها حل این دو چالش با کمترین هزینه در اولویت خواهد بود. کم‌هزینه‌‌‌‌‌ترین راه برای آنها به شکل بدیهی روی آوردن به مذاکره و دیپلماسی خواهد بود. برای این منظور در ابتدا باید ایران را وادار به مذاکره بر سر آنها کرد. مساله‌ای که هم‌اکنون با مقاومت شدید، طبیعی و ناگزیر دولت ایران مواجه شده است. برای این منظور آمریکایی‌ها به 3 چیز نیاز خواهند داشت: 1- ادامه فشار اقتصادی ملموس و همه‌جانبه، 2- ایجاد نارضایتی گسترده در میان مردم ایران با تمهید سازوکارهایی برای حس شدن فشارهای اقتصادی ذکر شده توسط مردم ایران و در کنار آن ایجاد یک راه‌حل در دسترس با تصویرگری یک مقصر خاص و 3- حمایت از جریانات سیاسی که این نارضایتی را سیاسی کرده و ابتکار عمل را به‌دست بگیرند؛ از راه افزایش فشار و کنترل و تعدیل آن متناسب با رقابت‌های سیاسی داخلی ایران.
از 3 موردی که بیان شد، مورد اول سال‌هاست وجود دارد و در حدود 6-5 سال پیش به اوج خود رسید و موارد دوم و سوم در بستری که به انتخاب شدن روحانی ختم شد نمایان شد. تحریم‌ها به دنبال انعقاد برجام که یک حل‌وفصل طولانی‌مدت برای آنچه خطر برنامه هسته‌ای ایران عنوان می‌شد، بود، تا حدود کمی معلق شد اما توانمندی این روند برای آنچه تغییر رفتار پایدار جمهوری اسلامی ایران عنوان می‌شود عاملی است که هیچ توجیهی را برای معطل کردن به سیاستمداران آمریکایی نخواهد داد. هرکس چه محافظه‌کار و چه دموکرات به کاخ سفید راه یابد همین مسیر کم‌هزینه که کارآیی خود را نشان داده است، برخواهد گزید. در دوران تحصیل یکی از اساتید که تخصص اصلی‌اش روابط بین‌الملل بود و ارتباطات زیاد با مجامع آکادمیک آمریکایی نیز داشت در بیان چالش‌هایی که  بر سر پیشرفت مذاکرات قرار داشت، همواره به هزینه سنگین ایران در تاسیسات هسته‌ای خود اشاره می‌کرد و می‌گفت این چالشی است برای حل برنامه هسته‌ای ایران، چرا که بسیار سخت است راه‌حلی پیدا شود که این تاسیسات را به‌گونه‌ای حفظ کند که هزینه سنگین ایران برای آنها کاملا از بین نرود و از سمت دیگر رسیدن به راهکارهایی که این تاسیسات را کاملا به کناری می‌نهند، به علت بهای سنگینی که ایران برای آن پرداخت کرده است، عملا غیر قابل دسترس خواهد بود. این گره و چالش را استاد مذکور از پنجره نگاه ناظران خارجی مطرح می‌کرد و نشان‌دهنده این مهم بود که تقریبا برای هیچ بازیگر غیرایرانی هم تعطیلی برگشت‌ناپذیر تاسیسات هسته‌ای به عنوان یک راه‌حل عملیاتی و نه یک خواسته کران بالا در فرآیند چانه‌زنی، مطرح نبوده است و آنچه از نگاه آنان حل مساله برنامه هسته‌ای ایران را در عمل بسیار پیچیده می‌کرده، همین مشکل بوده است اما بر خلاف تصور آنها، نخبگانی در ایران وجود داشتند که این ناشدنی عقلایی را شدنی کردند. آن هم از مسیر 3مرحله‌ای که در ابتدا بیان کردیم.
حال که برنامه هسته‌ای ایران برای جهان غرب بی‌خطر شده است، نوبت به چالش‌‌های اساسی دیگر آنها با جمهوری اسلامی ایران رسیده است. مهم‌ترین آنها توان بازدارنده موشکی ایران است. توان استراتژیک و بسیار پراهمیتی که به ایران با وجود عدم دسترسی‌‌‌‌اش به تجهیزات مدرن نظامی و محروم بودنش از خریدهای تسلیحاتی تعیین‌کننده، امکان موثری برای موازنه قدرت نظامی در منطقه خاورمیانه داده است. اینکه ایران از این توان بازدارنده که تنها گزینه‌‌‌‌اش در جریان موازنه قوا در منطقه‌ای با دشمنان عینی- که دشمنی خود با ایران را به هیچ‌وجه کتمان نیز نمی‌کنند- است دست بردارد، بسیار انتظار غیرعقلانی و گزافی است. همین گزافه و غیرعقلانی بودن این مساله است که در حال حاضر برای هیچ بازیگری در ایران در مخالفت با آن تردیدی باقی نمی‌گذارد اما مساله اساسی اینجاست که برای طرف‌‌های غیرایرانی تجربه روند دسترسی به برجام، نمایانگر آن است که در ایران گروه‌هایی وجود دارند که پس از یک دوره فشار و در ترکیب این مساله با رقابت‌های سیاسی داخلی، قابلیت پذیرفتن بلااثر کردن توان موشکی ایران را خواهند داشت. از نگاه ایالات متحده این مساله فقط به گذر زمان و افزودن موثر فشارهای اقتصادی نیاز خواهد داشت.
در این میان اما باید به ایجاد یک تصویر عمومی در اذهان ایرانیان به نحوی که یک مقصر عمده و یک راه‌حل ساده در رابطه با فشارهای اقتصادی و تنگناهای بین‌المللی در آن وجود داشته باشد، اقدام کرد. آنچه در این روزها شاهد آن هستیم، شکل‌‌‌گیری این تصویر حول و حوش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
پررنگ کردن سپاه پاسداران در پروسه تحریم‌‌های برجام در حالی که این تحریم‌ها هیچ ارتباطی به سپاه ندارد از یکسو و دور جدید تحریم‌های معروف به «مادر تحریم‌ها» با محور قرار دادن هر گونه ارتباطی با سپاه از سوی دیگر؛ به دنبال عملیاتی کردن همه فشارهای قبل از برجام و حتی بدتر از آن است.
مقصر جدید در راهبرد سه‌گانه‌ای که از آن یاد کردیم، سپاه پاسداران نشان داده خواهد شد. نهادی که در این تصویر دشمن‏ساخته خاص با توسعه‌طلبی‌‌های خود در منطقه باعث این شده است که به عموم ایرانیان فشار وارد شود. این چیزی است که در آینده نه چندان دور به دال مرکزی تحلیل‌های عده‌ای در داخل کشور برای توصیف وضعیت فشار و تحریم اقتصادی در پیش‌رو، تبدیل خواهد شد. عده‌ای نیز در داخل بر این روایت سوار خواهند شد و با ایجاد فضای رعب و وحشت در جامعه بر سر اینکه تنها آنها هستند که می‌توانند این مساله را حل کنند و مابقی رقبای سیاسی به این مشکل دامن خواهند زد، گوی قدرت را در میدان چوگان خود حفظ خواهند کرد.
پس از این، راه برای حل مساله به گونه‌ای که امروز بسیار غیرعاقلانه و حتی خائنانه تصور می‌شود باز خواهد شد. هر کنشگری در شرایط اضطراری و برای حفظ جان خود می‌تواند به هر عملی دست بزند. رساندن وضعیت کشور در بستر یک تصویر به این مرحله پس از منجر شدن به برجام، دوباره در حال شکل‌گیری است. شاید 4 یا 5 سال دیگر سیاستمدارانی در ایران وجود داشته باشند که معتقد باشند هم باید موشک بپرد و هم چرخ اقتصاد مردم بچرخد و حتی آب خوردن مردم هم به حل مساله موشکی ایران وابسته است و قس علی هذا.
لذا آنچه این روزها به راه افتاده است و در ظاهر حمایتی بی‌دریغ از سپاه است، در اصل شروع سیبل کردن سپاه پاسداران است؛ در مرکز توجه قرار دادن سپاه و سپس به مرور زمان ساختن چهره مقصر اصلی همه فشارهای آتی از آن و بعدتر مبارزه با دولت باتفنگ! و محدود کردن و بی‌اثر کردنش و خزیدن از این مسیر به خانه قدرت سیاسی. معامله برد- باخت-بردی که برندگان دو سر آن برخی سیاستمداران موج‌سوار داخلی و ایالات متحده آمریکا و اسرائیل و عربستان سعودی و بازندگان میانه آن ملت خلع سلاح شده ایران خواهند بود. ملتی که بعد از آن نیز از این تسلسل استهلاک عوامل قدرت ملی‌‌‌‌اش رها نخواهد شد.
 

ماشاالله ذراتی: سخنان ترامپ و راهبرد خصمانه و مزورانه حاکمیت رژیم ایالات متحده در رابطه با برجام و ایران به یکی از مهم‌ترین موضوعات امنیت ملی کشور بدل شده است. برجام که قرار بود حلال مشکلات کشور باشد به دلیل نقایص، بی‌دقتی‌ها و بی‌توجهی به هشدار دلسوزان، حال تبدیل به یک چالش امنیت ملی شده است. این یادداشت با تشریح و تبیین راهبرد ترامپ و کنگره آمریکا، به بیان راهکارهایی در مقابل وضع موجود می‌پردازد.
این مقدمه مهم را نیز در نظر داشته باشید که ریشه اصلی لفاظی‌‌های ترامپ و رژیم صهیونیستی ناشی از حقارت فروخفته‌ای است که در منطقه از ایران متحمل شده‌‌‌اند. متاسفانه ما در تشریح دستاوردهای بزرگ منطقه‌ای‌مان برای مردم تا حدودی ناکام بوده‌‌‌‌‌ایم و برخی نخبگان و مردم ما از جایگاه، عزت و منافعی که خون امثال حججی‌ها و همدانی‌ها برای کشور به ارمغان آوردند اطلاع کمی دارند.
هزینه‌‌های هنگفت آل‌سعود، کمک‌‌های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی و هدایت و راهبری آمریکا راه به جایی نبرد و پیروزی‌ها و دستاوردهای ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن، ایران را نزد ملت‌‌های منطقه و جهان سربلند کرد. اگر ترامپ علنا ملت ایران را تروریست می‌خواند و واژه مجعول برای خلیج‌فارس به کار می‌برد اینها یک اشتباه سهوی نیست! این فریادها از کاخ سفید ناشی از تحقیر آمریکا و اسرائیل در منطقه است. ناشی از شکست طرح خاورمیانه بزرگ با کلیدواژه «جنگ‌‌های 30 ساله» است.
و اما راهبرد ترامپ! تیرماه گذشته، وال‌استریت ژورنال در یادداشت مهمی به قلم «مارک دوبوویتز»که به لطف پاکسازی‌ها و استعفاهایی که در کاخ سفید انجام شد و نزدیکی و ارتباط وی با «مک مستر» مشاور امنیت ملی ترامپ، اکنون به شخصیتی مهم و تاثیرگذار در تصمیم‌سازی‌‌های کاخ سفید مبدل شده است به صورتی عیان‌‌‌‌‌تر از راهبرد آمریکا درباره ایران سخن گفت.
مارک دوبوویتز، مدیر بنیاد «دفاع از دموکراسی» تأکید می‌کند باید به شیوه «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور اسبق آمریکا با ایران مقابله کرد و پیشنهاد می‌دهد ترامپ باید رویکردی مشابه آنچه ریگان در قبال اتحاد جماهیر شوروی به کار گرفت، در قبال ایران در پیش گیرد.
ریگان خواستار استفاده از تمام قدرت‌های نهان و آشکار آمریکا شد و طرح وی شامل یک ساختار دفاعی گسترده، جنگ اقتصادی، حمایت از نیروهای نیابتی ضدشوروی و مخالفان با اتحاد جماهیر شوروی و همچنین جنگ تمام‌عیار علیه مشروعیت ایدئولوژیک نظام شوروی می‌شد.  دوبوویتز تاکید می‌کند عاقلانه است که دولت آمریکا تمام جنبه‌های تهدیدات ایران و نه‌تنها تهدید برنامه هسته‌ای این کشور را بررسی کند. وی سپس توصیه کرد دستورالعمل جدید امنیت ملی آمریکا باید به شیوه‌ای نظام‌مند و ساختاریافته، قدرت ایران را در تمام کشورهای منطقه غرب آسیا از بین ببرد. این گزارش همچنین به عوامل عزت و جایگاه منطقه‌ای ایران اشاره و به دولت آمریکا پیشنهاد کرد در سیاست جدید خود، سپاه را نیز هدف قرار دهد. دوبوویتز در ادامه به حمایت از جریان مخالفان در ایران اشاره کرده و تاکید می‌کند یکی از راه‌‌های فشار آوردن به ایران، باید از طریق مخالفان داخل ایران باشد. وی توصیه کرد دولت آمریکا باید در حالی که برجام را اجرا می‌کند، شروط اصلاح‌شده‌ای را برای توافق بعدی ارائه و به نقص‌های اساسی برجام رسیدگی کند و به ایران گزینه پذیرش یک توافق جدید یا کمپین بی‌رحمانه اعمال فشار آمریکا به تهران را پیشنهاد دهد و در عین حال این سیگنال را بدهد که آمادگی دارد در صورتی که تهران خواسته آمریکا را قبول نکند، به صورت یک‌جانبه برجام را لغو کند. امروز بعد از گذشت بیش از 2 ماه از یادداشت دوبوویتز شاهد اجرای موبه‌موی آن در راهبرد اعلامی ترامپ هستیم. با توجه به پیگیری مدل ریگان درباره ایران، در تشریح و تبیین وضعیت موجود خیلی ساده و صادقانه باید گفت ما در وضعیتی هستیم که طرف اصلی برجام که همان آمریکا باشد، مرحله به مرحله در حال بازگرداندن تحریم‌ها به وضعیت قبل از برجام و همزمان در حال فشار و محدود کردن توانمندی‌‌های دفاعی و امنیتی کشور است. به دلیل نقایص و ابهامات موجود در برجام هم اگر ما اقدام متقابلی انجام دهیم بلافاصله ناقض برجام محسوب می‌شویم و هزینه‌‌های سنگین‌تری بر ایران تحمیل خواهد شد. در عمل اینگونه به نظر می‌رسد که ما آچمز شده‌ایم! حال سوال بسیار مهم اینجاست: در حالی که آمریکا مدام حلقه فشار و تحریم خود را تنگ‌‌‌‌‌‌تر می‌کند، اقدام متقابل ما چه می‌تواند باشد؟!
در بعد فنی باید آغاز و پیگیری محکم و جدی تحقیق و ساخت پیشران‌‌های هسته‌ای و همچنین نیروگاه‌‌های هسته‌ای شناور در دستور کار قرار گیرد. ما باید نشان دهیم به‌رغم خواست آمریکا برای محدودیت ابدی ایران در فناوری‌‌های بر پایه سوخت هسته‌‌‌ای، ایران باجدیت به دنبال استفاده و به‌کارگیری فناوری‌‌های مشروع و به روز دنیا پس از رفع محدودیت زمانی برجام بوده و از هم‌اکنون برنامه‌‌ریزی دقیقی برای به‌کارگیری و ساخت نیروگاه‌‌های هسته‌ای شناور و زیردریایی‌‌های بر پایه سوخت هسته‌ای دارد.
در بعد سیاسی و اجتماعی نیز تشریح و درک صحیح از وضع موجود و راهبرد آمریکا، افزایش سرمایه اجتماعی مردمی، ارائه ویژن یا دورنما از فروپاشی برجام و از بین بردن ترس و ابهام موجود درباره شرایط لغو برجام توسط آمریکا و تاکید بر پیگیری عملی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و ادامه با قدرت‌‌‌‌‌‌تر سیاست‌‌های منطقه‌ای و دفاعی عزت‌بخش ایران که تاکنون اعمال شده است، از مهم‌ترین راهکارهای پیش ‌رو است.
 

دکتر سیدمحمدرضا مرندی*: از 5-4 سال پیش و انجام مذاکراتی که ابتدا تنها میان هیات‌های ایرانی با اروپایی مطرح بود و بعدها کم‌کم آمریکا هم وارد مذاکره‌ها شد، یک تلقی میان برخی مسؤولان سیاست خارجی وجود داشت و آن این بود که مذاکرات نتایج خوبی در بر دارد و شاید بتوان به صراحت عنوان کرد این خوشبینی بود که نتایج ورود ما به این مذاکرات، برداشتن تحریم‌ها خواهد شد.
اکنون بیش از 2 سال از برجام و امضای آن گذشته ولی تحریم‌ها عملا برداشته نشد و سوئیفت هم باز نشد، از بیش از 130 میلیارد دلار پول‌های بلوکه ایران تاکنون کمتر از 7یا 8 میلیارد دلارش برگشته است و حدود همان 130 میلیارد دلار هنوز در دست کشور‌های اروپایی و آمریکا، هند و چین و عمان باقی مانده است و می‌توان گفت نتیجه چندانی در بر نداشت و تنها روی صدور نفت کشور تاثیر داشته و آن را بالا برد. در صدور نفت هم باز هم مشکل وجود دارد و آن این است که نمی‌توانیم پول این صادرات را به داخل کشور بیاوریم.
لذا باید اذعان داشت در این دو سال بعد از امضای برجام نه تنها تحریم‌های گذشته که به خاطرش وارد مذاکره با آمریکا شدیم برداشته نشد! بلکه مدام به بهانه‌های مختلف تحریم‌های جدید هم حتی توسط خود دولت اوباما به تحریم‌های قبلی اضافه شد.
سال2011 اوباما عنوان کرد «ما تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را به ایران تحمیل می‌کنیم» که کردند، به گونه‌ای که دولت آمریکا اعلام کرد «در طول تاریخ سابقه نداشته کشوری این حجم از تحریم بشود». شدیدترین تحریم‌ها بر ما اعمال شد و تصور این بود که این تحریم‌ها سبب محدودیت‌های جمهوری اسلامی ایران بویژه در حوزه سیاست‌های منطقه‌ای شود اما نتیجه این تحریم‌ها این شد که ما در عراق و سوریه موفقیت‌های بزرگی را به دست آوردیم و متحدان خود را در آستانه موفقیت کامل قرار دادیم و داعش در هر دو کشور در حال سرکوب کامل است.
اکنون اما بحث «مادر تحریم‌ها» مطرح است. تحریم‌هایی که برخی کارشناسان از آن با این عنوان نام می‌برند، تحریم‌های جدیدی که در حوزه سلاح‌های متعارف، سپاه، نیروی قدس، حقوق بشر و موشکی است و شدید‌ترین بخش آن مربوط به تحریم‌های سپاه است.
  با این حال به نظر می‌رسد این تحریم‌ها تنها بهانه‌ای است برای ضربه وارد کردن به ساختارها و سازمان‌های اقتصادی ایران. در طرحی که برای این تحریم‌های جدید از سوی آمریکا مطرح شده، لیست افراد و نهادهای مورد تحریم افزایش خواهد داشت. بعد از برجام به دلیل آنکه حدود 200 فرد و نهاد ایرانی در لیست تحریمی SDN قرار داشتند هیچ‌کدام از بانک‌های بزرگ بین‌المللی حاضر به برقراری روابط بانکی با ایران نشدند، چرا که می‌ترسیدند مقررات تحریمی آمریکا را نقض کنند و در نتیجه با تنبیه شدید مالی آمریکا روبه‌رو شوند. حال این طرح جدید با شدت بیشتری تحریم‌ها را دنبال می‌کند و روی افراد و نهادهای مورد تحریم در SDN تاکید دارد، لذا امکان بستن پیمان دوجانبه برای افزایش روابط مالی و بانکی را با کشورهای اروپایی کمتر و در مواردی بعید می‌کند.
از طرفی این طرح مبادلات ریالی داخلی کشور را هم تحت‌الشعاع قرار خواهد داد، چنانکه مبادلات داخلی بین افراد ایرانی و اعضای تحریم شده در لیست SDN مشمول قواعد تحریمی خواهد شد و تراکنش هر ایرانی با هر عضو این لیست، او را در خطر قرار گرفتن در این لیست قرار خواهد داد.
تحریمی برای جلوگیری از پیشرفت‌های فرامنطقه‌ای ایران
آنچه مسلم است بیشتر تحریم‌ها و بعد تحریم‌های جدید معروف به مادر تحریم‌ها هم برای این است که ما دست از سیاست‌های خود برداریم یا به عبارتی برای این است که بتواند جلوی پیشرفت‌های ما را در منطقه در خصوص تامین منافع فرامنطقه‌ای‌مان بگیرد.
چنانکه می‌بینیم آقای ترامپ هم خیلی تلاش کرد و تصور می‌شد رئیس‌جمهور آمریکا برجام را کنار بگذارد! اما باید گفت اصل این تلاش‌ها و عنوان شدن تحریم‌های جدید طبق اذعان خود آمریکایی‌ها این بود که نگذارند ایران در منطقه پیشرفت داشته باشد و جلوی پیشروی‌های حوزه سیاست خارجی و اقتدار ایران را بگیرند. با این حال می‌بینیم که ایران دارد مسیر خود را ادامه می‌دهد و پیشرفت‌های موشکی و نظامی جمهوری اسلامی هم همچنان مسیر خود را طی می‌کند.
اما در توضیح تحریم‌های جدید که برخی کارشناسان آن را با عنوان مادر تحریم‌ها تحلیل می‌کنند باید اینچنین گفت که در واقع اینها تحریم‌هایی سلسله‌ای است؛ در دنیا دولت‌ها طرف تجاری هم نیستند، بلکه این شرکت‌ها هستند که وارد روابط تجاری می‌شوند و شرکت‌ها هم فارغ از اینکه تعلق به کدام کشور داشته باشند بالاخره منافع خود را لحاظ می‌کنند، چرا که شرکت‌های خصوصی هستند. در طرح جدید تحریم‌ها اینچنین مطرح است که هر شرکتی که با ایران وارد معامله شود تحریم و جریمه شود، لذا به دنبال این است که ایران کاملا دستش بسته شده و نتواند وارد تعاملات تجاری شود!
خودتحریمی‌های داخلی
با این حال مردم ما آنقدر تحریم دیده‌اند که دیگر تحریم شدن برای‌شان عادی شده است اما باید گفت شکل تحریم‌های جدید که از آن به مادر تحریم‌ها یا سیاهچاله تعبیر می‌شود، بسیار متفاوت بوده و به دنبال بازدارندگی هر چه تمام‌تر ما از سیاست‌های منطقه‌ای‌مان است. تحریم‌هایی که جو داخلی را هم متاثر کرده و در برخی موارد سبب خودتحریمی‌های داخلی نیز خواهد شد. در هر صورت این تحریم‌های جدید یا مادر تحریم‌ها تا محقق نشود نمی‌توان آثار و بزرگی و عمق فاجعه را درک کرد، با این حال بزرگی این سیاهچاله را اینچنین می‌توان تبیین کرد که معامله یک شرکت داخلی با مواردی که تحت عنوان لیست SDN در تحریم‌های جدید آمریکا آمده است سبب تحریم‌های جدید و جدید‌تر خواهد شد یا به عبارتی با این شیوه هر تحریمی زاینده تحریم جدید خواهد بود، به نحوی که وقتی یک شرکت وارد تعامل با یکی از موارد نام برده شده در لیست SDN شود خود تحریم می‌شود و شرکت دیگری که با این تحریم‌شده جدید هم وارد معامله شود باز تحریم می‌شود و این روند ادامه خواهد داشت.
اگر قرار باشد این روش یعنی عدم اقدام موثر بازدارنده همچنان از سوی ایران ادامه داشته باشد، مدام تحریم‌های جدید اضافه شده و از سوی آمریکایی‌ها سخت‌تر خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران بالاخره باید دست به یک اقدام متقابل بزند. این در حالی است که مسؤولان دیپلماسی کشور می‌گویند حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود ما خارج نمی‌شویم. خب! وقتی آمریکایی‌ها ببینند هر کاری می‌کنند ما دست به اقدامی نمی‌زنیم و بازدارندگی برای آنها ایجاد نخواهد شد، به روند خود ادامه می‌دهند، لذا ما باید دست به بازدارندگی بزنیم.
لزوم ورود ایران به اقدام متقابل
بازدارندگی هم در این حوزه این است که مسؤولان جمهوری اسلامی ایران و کمیسیون نظارت بر برجام تصمیم بگیرند اقدامی متقابل و مرحله به مرحله انجام دهند. این بدان معنا نیست که ما فورا از برجام خارج شویم ـ هرچند از برجام هم چیزی باقی نمانده است! ـ ولی از این جهت که آثار و تبعات سیاسی و حقوقی در پی دارد اگر کاری نکنیم تحریم‌ها روز به روز بدتر خواهد شد.
صراحتا می‌توان عنوان کرد تحریم‌ها از زمان شروع برجام بدتر شده و هر روز تحریم‌های جدیدی اضافه شده تا جایی که ایرانی‌ها برای سفر به ایالات متحده آمریکا با مشکل مواجه می‌شوند و هر تاجر یا ایرانی‌ای از آمریکا که به ایران سفر کند، دیگر به آمریکا راهش نمی‌دهند و این در حالی است که هیات‌های تجاری و علمی که بخواهند وارد تعامل با ایران شوند باید به ایران سفر کنند و این با اصل برجام مغایر است.
در نتیجه هر چه ما کوتاه بیاییم و به روی خودمان نیاوریم، بازدارندگی ایجاد نخواهد کرد، لذا باید از جایی شروع کنیم و آن شروع هم نیازی نیست که صفر تا صدی باشد که بگوییم «همه آن را می‌پذیرم یا هیچ!» بلکه ما باید مرحله به مرحله در مقابل اقدامات آمریکا اقدام متقابل انجام دهیم. در نهایت هم اگر به این نتیجه رسیدیم که از برجام خارج شویم هم افکار عمومی در دنیا و هم راهکارهای حقوقی آن این شرایط را برای ما ایجاد کند و ما بتوانیم این مسیر را دنبال کنیم. اما این نکته حائز اهمیت است که ایران امروز با ایران سال 57 به لحاظ استحکام داخلی بسیار متفاوت است؛ زمانی که غرب در سال 57 ایران را تحریم کرد، ما حتی در اولیات زندگی‌مان ماندیم. کوپنی شدن اقلام مختلف نتیجه همین تحریم‌ها بود. اکنون ما از آن مراحل عبور کرده‌ایم و بر اساس اعلام بانک جهانی هفدهمین قدرت اقتصادی جهان و حتی یک رده از ترکیه هم جلوتر هستیم، لذا جمهوری اسلامی ایران دیگر آن کشور 30 سال پیش نیست که نتواند از پس خود بربیاید. هر چند این تحریم‌ها اثرگذار خواهد بود، همانطور که در این 4-3 ساله هم اثر داشته ولی اینطور نبوده که ما دچار قحطی شده یا زمینگیر شویم، لذا من فکر نمی‌کنم تحریم‌هایی که از آن به سیاهچاله تعبیر می‌کنند هم تاثیر خیلی تکان‌دهنده‌ای بر اقتصاد و تجارت ما داشته باشد، اگرچه باید گفت «مرگ یک بار و شیون یک بار»! اگر ما در مسائل منطقه‌ای هم می‌خواستیم براساس رویکرد و سیاست غربی‌ها پیش برویم که اکنون داعش در عراق و سوریه جولان می‌داد؛ چنانکه در افغانستان ما همان رویکرد همکاری با ناتو را در پیش گرفتیم و می‌بینیم که افغانستان امروز هنوز هم درگیر بحران است اما در عراق و سوریه مسیر خود را دنبال کردیم و سریع هم به نتیجه رسیدیم.  در مسائل سیاست خارجی و اقتصادی هم اگر ما سیاست مستقلی در پیش گرفته و چشم امید به اروپا و آمریکا نداشته باشیم؛ چنانکه زمینه آن هم‌اکنون وجود دارد و تعاملات جدیدی با کشورهای همسو با خودمان مانند روسیه داشته باشیم، موفق خواهیم شد.
* دکترای علوم سیاسی و استاد دانشگاه شهید بهشتی

دکتر رضا سراج:آینده برجام چه می‌شود؟! این سوال مهمی است که برای یافتن پاسخ آن باید رفتارهای 3 طرف دخیل در آن را مورد بررسی و تحلیل قرار داد.
به نظر می‌رسد 3 طرف آمریکایی، اروپایی و ایرانی در موضوع آینده برجام به توافق نوشته/ نانوشته زیر رسیده‌اند.
- حفظ پوسته برجام
- زمینه‌سازی برای آغاز مذاکره مجدد
- افزودن مسائل غیرهسته‌ای به برجام
- داده- ستانده مجدد و بازی برد- برد
در این ارتباط سناریوی طرف آمریکایی برای رسیدن به فرآیند یادشده، تقریبا آشکار شده است. با استناد به راهبرد جدید و مواضع مقامات ایالات متحده، سناریوی آمریکایی‌ها برای آینده برجام را می‌توان اینچنین روایت کرد: بردن برجام به لبه پرتگاه مرگ، اعلام نقض برجام و عدم پایبندی ایران به آن، بازگشت‌پذیر کردن تحریم‌های گذشته و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، تغییر نگرش جامعه با جنگ ادراکی درباره چرایی تشدید تحریم‌ها و معتبر شدن تهدیدات علیه ایران، ایجاد شکاف ملی در ایران، تلاش برای بروز نارضایتی‌های عمومی جهت تجدید نظر در محاسبات طرف ایرانی، عدم خروج آمریکا از برجام منوط به پذیرش طرف‌های اروپایی و ایرانی به مذاکره مجدد درباره برجام، وادار کردن طرف اروپایی به ایفای نقش پلیس خوب و میانجی‌گری جهت افزوده  شدن مسائل غیرهسته‌ای به برجام، ستانده‌های نقد و راهبردی از ایران در برابر داده‌های نسیه، مشروط کردن انجام تعهدات آمریکا در کاهش یا رفع تحریم‌ها به پایبندی ایران به مفاد برجام جدید و گسترده‌سازی دامنه شاخص‌ها برای اثبات پایبندی ایران به برجام، اجزای سناریوی احتمالی آمریکا خواهد بود. با این شرایط در سناریوی آمریکا هیچ خط قرمزی برای ایران به رسمیت شناخته نمی‌شود و آنها امیدوارند ایران بر اثر فشار و تهدید از محیط بیرونی و درونی، به سمت پذیرش سناریوی آمریکایی‌ها کانالیزه شود.
با پیش‌بینی سناریوی آمریکا، کشف سناریوی طرف‌های اروپایی خیلی کار مشکلی نیست. اروپایی‌ها مجری بازی طراحی شده آمریکا هستند؛ از این رو می‌توان سناریوی آنان را اینگونه روایت کرد: ایفای نقش پلیس خوب برای امیدوار نگه داشتن ایران به روند آینده برجام و  ممانعت از اقدام متقابل، نشان دادن در باغ‌های سبز اروپایی برای اقناع‌سازی ایران به پذیرش مذاکره مجدد درباره برجام، ایجاد برخی گشایش‌های موقت برای وادار کردن ایران به شروع مذاکره درباره مسائل غیرهسته‌ای و کمک به شرطی‌سازی مجدد جامعه ایران به بازی داده- ستانده ( برد-برد) اجزای سناریوی اروپایی است. با این اوصاف طرف‌های اروپایی نقش مهمی در موفقیت سناریوی آمریکا دارند. آنان با اجبار آمریکا و درخواست طرف‌های ایرانی، بازی زودهنگام خود را آغاز کرده‌اند.
در ضلع سوم طرف‌های برجام، طرف ایرانی قرار دارد. معتقدان به تعامل با کدخدا که دست خود را خالی‌تر از همیشه می‌بینند، برای فرار از پاسخگویی درباره چرایی اعتماد به آمریکا و اجرای یکطرفه تعهدات ایران در برجام، دست به اقدامات ایذایی و فریبنده زدند. اتخاذ این تاکتیک که با مواضع به ظاهر رو به جلو و آوانگارد توأم بود، ترسیم و روایت سناریوی طرف‌ ایرانی را تا حدی دشوار می‌کند اما با این همه، سناریوی کدخداپذیران را نیز می‌توان چنین روایت کرد: پیشدستی در اتخاذ مواضع آوانگارد در مقابل ترامپ برای مدیریت مطالبات مردم و تخدیر منتقدان و نیروهای انقلابی، معتبر‌سازی اروپایی‌ها در افکار عمومی برای آینده روند برجام، خرید زمان برای اثربخشی تحریم‌ها و تغییر نگرش مردم، به دست آوردن زمان برای مقصر‌سازی درباره چرایی تشدید تحریم‌ها و ایجاد لبه پرتگاه جنگ، به انتظار نشستن بروز نارضایتی عمومی از شرایط اقتصادی با رسیدن جامعه به آستانه تحمل و ظهور اعتراضات اجتماعی و فراهم شدن امکان تغییر محاسبات و تجدیدنظر در خطوط قرمز با رساندن نظام به موضع اضطرار و شرطی‌سازی مجدد جامعه با تمسک به بازمذاکره با طرف‌های آمریکایی- اروپایی برای حل مشکلات، سناریوی جریان غربگرای داخلی را شکل می‌دهد. با این تفاسیر در سناریوی کدخداپذیران، مدیریت زمان در یک بازه حدودا 4 تا 6 ماهه نقطه کانونی برای رسیدن به موفقیت است. خرید زمان در این بازه امکان هم‌افزایی همه طرف‌ها در برجام را فراهم می‌کند.
حال در این شرایط، چه باید کرد؟ پاسخ روشن است؛ باید به استراتژی دشمنان حمله کرد. حسن پیش‌بینی آینده از طریق احصای سناریوهای طرف‌های مقابل این است که از غافلگیری و شکست اطلاعاتی جلوگیری کرده و اتخاذ راهبرد مناسب و تمهیدات لازم را فراهم می‌کند. به نظر می‌رسد در این شرایط از دست ندادن زمان عنصری کلیدی است و باید هر چه سریع‌تر راهبرد تهاجمی را در دستور کار قرار داد. این راهبرد می‌تواند حفظ برجام، منوط به عدم اجرای تحریم‌های جدید و انجام تمام تعهدات و تکالیف آمریکا و اروپا در برجام باشد.