رئیس‌جمهوری روسیه با شتاب بخشیدن به تغییر و تحولات در سیستم سیاسی کشورش، خط‌ مشی اصلاحات قانون اساسی را به پارلمان ارائه کرد که یک مرکز جدید قدرت خارج از ریاست‌جمهوری ایجاد می‌کند. دوما پنجشنبه این موارد را مورد بررسی قرار می‌دهد.

* * *

* عراق همچنان از بحران فقدان نخست‌وزیر رنج می‌برد و اوضاع در لبنان هم چندان روشن نیست. به نظر شما تحولات منطقه به کدام سو خواهد رفت؟

مطالبات مردمی در عراق و لبنان در مراحل ابتدایی موضوعی صنفی و معطوف به معضلات ناشی از معیشت، فساد و بیکاری بود. این خواسته‌ها هم در لبنان و هم در عراق از سوی قشر جوان و نخبه بیش از هر جریانی پیگیری می‌شد. واقعیت اما این است که جهت‌دهی آمریکایی‌ها از طریق برخی «ان‌جی‌او»‌ها به اعتراضات، مطالبات مردمی را به سمت مسائل سیاسی کشاند و شعارهایی در رابطه با تغییر نظام سیاسی و دولت ابراز شد که در نهایت با به خشونت کشیده شدن اعتراضات در عراق، نخست‌وزیر مجبور به استعفا شد. البته در لبنان اوضاع کمی متفاوت بود، چرا که سعد حریری با استعفایش به دنبال شانه خالی کردن از مسؤولیت بود ولی در عراق این موضوع مطرح نبود و عبدالمهدی بارها بر خطرات ناشی از خلأ دولت در این کشور تاکید داشته است. در این بین البته علمای دینی، گروه‌ها و احزاب سیاسی هم نقش متفاوتی در این بحران‌ها ایفا کردند. در لبنان ما شاهد تلاش‌های حزب‌الله برای پایان دادن به بی‌دولتی هستیم و آنها به جرات تنها گروه سیاسی هستند که از زمان آغاز اعتراضات بر تشکیل دولت در اسرع وقت تاکید دارند. این در حالی است که برخی احزاب سیاسی لبنان تاکید زیادی بر سهم‌خواهی در کابینه دارند. در عراق هم پس از تحولات چند هفته گذشته اتفاقی که رخ داده این است که اکثر جریان‌های سیاسی در کنار مرجعیت بر انتخاب نخست‌وزیر مستقل تاکید دارند و احتمال آن می‌رود که در تظاهرات مسالمت‌آمیز روز جمعه شعارهایی مطرح شود که در جهت وحدت عراق و انتخاب نخست‌وزیر مستقل باشد تا حکومت بتواند با قدرت در برابر کارشکنی‌های آمریکا در عراق ایستادگی کند.

 

* به موضوع تحولات جاری در هفته‌های اخیر اشاره کردید. به طور کلی پس از این تحولات، موضع آمریکایی‌ها در منطقه بویژه دو کشور عراق و لبنان چیست؟ 

در حال حاضر برای همه مشخص شده که اقدام آمریکایی‌ها در به شهادت رساندن سپهبد قاسم سلیمانی و ابو‌مهدی المهندس و همراهان‌شان یک اشتباه راهبردی پرهزینه بود، چرا که وجهه واقعی آمریکا را برای طرفداران سرسختش در منطقه هم مشخص کرد. آمریکا به دنبال تسلط بر منابع انرژی منطقه است و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور هم از گفتن آن ابایی ندارد. آنها با ترور سپهبد سلیمانی نشان دادند برای حفظ تجارت نفت‌شان به حذف فیزیکی مخالفان هم مبادرت می‌کنند. آمریکایی‌ها تا جایی که بتوانند با امنیت به کار خود ادامه می‌دهند ولی آنجا که ببینند هزینه تامین امنیت‌شان بالاست و حضورشان به صرفه نیست، دست به ایجاد ناامنی و حمایت از گروه‌های تروریستی می‌زنند تا عوامل بازدارنده در برابر خود را تضعیف کنند. این خرابکاری نیز در لوای قدرت رسانه‌ای آنها پوشانده خواهد شد. در حال حاضر اما اوضاع فرق کرده و آمریکا نزد مردم کشورهایی که به نوعی همپیمان آن بودند منفورتر شده و به عنوان یک دولت تروریست شناخته می‌شود. همین امر هم باعث شده آنها به دنبال این باشند که با آبرو‌ریزی کمتری از عراق خارج شوند. به عبارت دیگر، آمریکا در حال حاضر در موضع ضعف قرار دارد و با اقدامات واکنشی خود صرفا قصد دارد زمان اخراجش از عراق را حداقل تا انتخابات سال آینده ریاست‌جمهوری آمریکا به تعویق بیندازد.

 

* کشورهای متحد آمریکا در منطقه مثل عربستان چه موضعی در قبال این تحولات خواهند گرفت و چه رویکردی درباره اتفاقات عراق و لبنان اتخاذ خواهند کرد؟

مشخص است که عربستان، امارات و رژیم صهیونیستی در معادلات منطقه دنباله‌روی آمریکا هستند، بویژه عربستان و امارات که بیشتر وظیفه تامین مالی آشوبگران را بر عهده دارند. اما در رابطه با اینکه موضع آنها چیست باید گفت عربستان و امارات به طور رسمی کنش کمتری در تحولات عراق و لبنان دارند. دلیل این امر هم این است که این 2 کشور به خاطر اتخاذ سیاست‌های شکست‌خورده در منطقه طی یک دهه گذشته، در سوریه، یمن و عراق از اقبال پایینی در هدایت افکار عمومی و رهبری جوامع عربی برخوردارند و در حال حاضر هم به دلیل شکست در جنگ یمن از سوی گروه‌های داخل کشورشان تحت فشار هستند. جمیع این موارد سبب شده تا آنها نتوانند اثر چندانی به لحاظ هدایت و رهبری سیاست‌های کلی در منطقه داشته باشند. البته باید این مسأله را مدنظر قرار داد که در یک تقسیم‌بندی غیررسمی و نانوشته، عربستان در لبنان و امارات در عراق هزینه می‌کنند تا این حساسیت‌ها کمتر شود. اماراتی‌ها در عراق تامین هزینه مزدوران را بر عهده دارند و عربستانی‌ها نیز در لبنان با تکیه بر نیروهای سنی وابسته به خود مثل «اشرف ریفی» که پایگاه مردمی چندانی هم ندارد به دنبال این هستند که اثرگذاری خود را در منطقه هرچند ناچیز داشته باشند.

 

* آمریکایی‌ها برآورد کرده ‌بودند با ترور فرماندهان شاخص جبهه مقاومت، جریان مقاومت در موضع انفعال قرار خواهد گرفت و این سبب خواهد شد آنها دست برتر را در منطقه داشته باشند؛ با گذشت 3 هفته از این اتفاق، تحولات منطقه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ 

طبیعتا شهادت سپهبد قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس برای جریان مقاومت بسیار پرهزینه و دردناک است اما به این معنا نخواهد بود که جریان مقاومت دچار انفعال و تغییر در اهداف شود. مقاومت در این مرحله با حساسیت بیشتری اقدامات خود را دنبال می‌کند و با برنامه‌ریزی دقیق به دنبال این خواهد بود تا به پاکسازی مناطق تحت مدیریت داعش و تروریست‌ها بپردازد. به اذعان کارشناسان مسائل استراتژیک، نگرانی دولت آمریکا پس از ترور فرماندهان مقاومت بیشتر شده و آنها با هشدارهای جدی امنیتی در پایگاه‌های‌شان در عراق و منطقه مواجه شده‌اند، ضمن اینکه پس از این اتفاقات گزینه‌هایی که برخی نهادها یا گروه‌های سیاسی برای  مذاکره و نرمش در قبال سیاست آمریکا در منطقه مطرح کرده ‌بودند عملاً به بایگانی رفت و مقاومت و اخراج آمریکا از منطقه به عنوان اولویت اول جریان مقاومت تثبیت شد. در عراق، سوریه و لبنان اوضاع مانند گذشته دنبال می‌شود و نیروهای مقاومت با جدیت تمام در پی خنثی‌سازی عملیات‌های تروریستی و از بین بردن عناصر حزب بعث[عراق] و تروریست‌ها هستند. 

 

* آمریکایی‌ها در این مدت به دنبال ایجاد بی‌دولتی در عراق و لبنان بودند که به هر حال این اتفاق در لبنان و عراق رقم خورده است. آیا امیدی هست این کشورها از مرحله بی‌دولتی عبور کنند؟

متاسفانه آمریکایی‌ها با پروپاگاندای رسانه‌ای‌شان توانسته‌اند وضعیت عراق و لبنان را به اینجا برسانند و نبود دولت هم به نفع آنهاست. ولی شواهد امر نشان می‌دهد که در لبنان اگر مشکل خاصی پیش نیاید کابینه در یکی، دو روز آینده معرفی خواهد شد اما اینکه رای اعتماد پارلمان به کابینه چقدر زمان‌بر خواهد بود مسأله دیگری است، چراکه در لبنان جدای از بحث سهمیه احزاب و طوایف، رای اعتماد بیشتر معطوف به برنامه‌های وزراست. در عراق اما اولویت فرق دارد و مطالبه اصلی مردم و نظام سیاسی در این مرحله معرفی نخست‌وزیر مستقل است و بعد از آن درباره وزرا در پارلمان بحث خواهد شد. تا الان گزینه‌هایی مطرح شده و به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد معرفی نخست‌وزیر باشیم اما نباید انتظار داشت که  شخص نخست‌وزیر مورد حمایت همه گروه‌ها باشد. مقام نخست‌وزیری عراق یک شخصیت تام‌الاختیار نیست و حساسیت بیشتر روی کابینه و وزرا باید باشد. 

روزنامه‌نگار*

گروه بین‌الملل: حمله تاریخی ایران به مهم‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در عراق در بامداد هشتم ژانویه/ 18 دی- نیمه‌شب هفتم ژانویه به وقت اروپا و آمریکا- نه‌تنها مایه غرور ایرانیان و بسیاری از ملت‌های مسلمان جهان شد، بلکه حتی روس‌ها هم به آن مباهات کردند. 

طبق گزارش وابستگان خبری رسانه‌های ایرانی در مسکو و دیگر شهرهای روسیه، از نخستین ساعات پس از انتشار این خبر، در حالی که مقامات کرملین و وزارت خارجه این کشور به‌خاطر رابطه پرچالش مسکو با ترامپ در موضع‌گیری رسمی‌شان محتاطانه رفتار می‌کردند اما سیل تبریکات پیامکی و تلفنی روس‌ها و همچنین آذری‌ها و دیگر مسلمانان روسیه بود که به گوشی‌های دیپلمات‌ها و وابسته‌های فرهنگی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران سرازیر شد و برخی نیز به طور حضوری به دوستان و همکاران ایرانی‌شان تبریک می‌گفتند. 

از آن جالب‌تر واکنش برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اصلی روسیه بود که در روایت و تحلیل واقعه حمله موشکی ایران به عین‌الاسد از لحنی حماسی استفاده کردند. 

شاید برجسته‌ترین آنها گزارشی بود که شبکه «روسیه‌1»  قدیمی‌ترین و پربیننده‌ترین شبکه تلویزیونی این کشور از حمله به عین‌الاسد منتشر کرد. مجری قدیمی برنامه رویدادهای بین‌المللی هفته را اینگونه تعریف کرد: «دنیا به لرزه در آمد هنگامی که ایران از داخل مرزهایش اقدام به شلیک موشک‌هایی به پایگاه نظامی آمریکا در غرب عراق کرد. در روز چهارشنبه پس از حمله موشکی وعده داده شده توسط ایران، تنش بین 2 کشور مانند آنچه تاکنون شاهد بوده‌ایم به اوج رسید به‌طوری که برای لحظاتی از نگاه بسیاری افراد اینگونه به نظر می‌رسید که جنگی بزرگ به راه افتاده است و چنین حسی با بیانیه دبیرکل سازمان ملل که گفته بود «تنش را متوقف کنید، گفت‌وگو را از سر بگیرید» بیشتر تقویت شد. اما در کمال تعجب مشخص شد ایران، ایالات متحده را به وحشت انداخته و بیشتر موشک‌هایش از سامانه دفاع موشکی آمریکا عبور کرده و به هدف برخورد کرده است اما (طبق ادعای آمریکایی‌ها) کسی مجروح نشده و تخریب به صورت محدود بوده است». 

مجری روس پس از آنکه توضیح داد این حمله به انتقام ترور ژنرال سلیمانی  به دستور شخص دونالد ترامپ انجام شده است، گفت: «با توجه به نتایج این حمله موشکی، ایران یک مجازات بی‌نقص را به نمایش گذاشت و دنیا به نوعی سیلی موشکی ایران به ترامپ را نظاره کرد».

این حرف‌ها در حالی مطرح شد که صفحه بزرگ پس‌زمینه استودیوی این برنامه تلفیقی از چهره سردار شهید قاسم سلیمانی و صورت سیلی خورده ترامپ (برگرفته از تارنمای رسمی رهبر حکیم انقلاب اسلامی) بود.

همچنین متن پیام رهبری به زبان‌های مختلف زیر عکس صورت سیلی خورده ترامپ در پس‌زمینه به نمایش در آمد و متن پیام به روسی توسط مجری قرائت شد که مهم‌ترین تاکید آن بر  پایان دادن به حضور شرارت‌آمیز آمریکا در منطقه خاورمیانه بود.

در ادامه این برنامه به این نکته اشاره شد که حتی اکثریت کنگره ایالات متحده یا همپیمانان اروپایی آمریکا در ناتو نیز با عدم حمایت از اقدام تروریستی ترامپ، به نوعی به اقدام انتقامی ایران وجهه‌ای مشروع بخشیدند.

در پایان برنامه ویژه شبکه روسیه 1، مجری آن نتیجه‌گیری خود را ارائه داد: «پرزیدنت ترامپ فهمید بازی با آتش ایران در سال انتخابات ریاست‌جمهوری بسیار خطرناک خواهد بود».

سپس وابسته خبری این شبکه در بغداد روی خط آمد و با یادآوری اینکه جنگ سوریه در زمان دولت اوباما و به تحریک هیلاری کلینتون به راه افتاده بود، گفت: «سیاستمداران آمریکا تغییر می‌کنند اما سیاست آمریکا بدون تغییر باقی می‌ماند».

 

* شمارش معکوس برای تظاهرات ضدآمریکایی در عراق

همزمان با ادامه رایزنی‌ها برای انتخاب نخست‌وزیر جدید عراق، مردم و گروه‌های عراقی خود را برای مشارکت در تظاهرات میلیونی ضد آمریکایی که قرار است روز جمعه برگزار شود، آماده می‌کنند.

به گزارش «وطن امروز»، این تظاهرات به نوعی حمایت افکار عمومی و مردم عراق از مصوبه پارلمان این کشور مبنی بر اخراج سربازان آمریکایی از عراق محسوب می‌شود. 

در پی شهادت سپهبد شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، افکار عمومی عراق چهره ضدآمریکایی به خود گرفت. مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج سربازان آمریکایی و در پی آن اعلام رسمی دولت عراق به آمریکایی‌ها مبنی بر اهمیت ترک عراق در اسرع وقت، آمریکا را با بحران عجیبی روبه‌رو کرده است. 

تظاهرات روز جمعه عراقی‌ها در اعتراض به ترور فرماندهان مقاومت و ادامه حضور آمریکا می‌تواند فصل جدیدی را در مواجهه عراقی‌ها با حضور نظامی آمریکا در عراق آغاز کند. 

در پی مصوبه پارلمان عراق برای اخراج آمریکایی‌ها، ابتدا ترامپ و بعد پمپئو هر یک به زبان خاص خود اعلام کردند حاضر به ترک عراق نیستند. فاز بعدی که آمریکایی‌ها در پی اجرای آن هستند، بازکردن پای ناتو به تحولات خاورمیانه بویژه عراق است. 

با این حربه، آمریکایی‌ها می‌توانند حضور خود را در عراق توجیه کرده و با توجه به جایگاه خود در ناتو، عملا همان سازوکار فعلی را دنبال کنند. 

 

* 4 کاندیدای نخست‌وزیری

ماجرای انتخاب نخست‌وزیر عراق همچنان از مهم‌ترین مباحث مطرح این کشور است که تحولات اخیر عراق پیرو ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس آن را تا حدودی کمرنگ کرده بود. با این حال در چند روز گذشته یک نشست فوق‌العاده در دفتر برهم صالح، رئیس جمهوری عراق برای انتخاب نخست‌وزیر برگزار شد.

در همین ارتباط یک منبع آگاه به شبکه الفرات گفته است رئیس‌جمهور همچنین از برخی نمایندگان برای حضور فوری در دفترش با هدف بررسی مسأله نامزد تصدی نخست وزیری و تشکیل دولت انتقالی دعوت کرده است. شبکه الفرات از 4 نامزد مطرحی خبر داده که در میز مذاکرات نام‌شان مطرح شده است که شامل مصطفى الکاظمی، محمد توفیق علاوی، علی شکری و محمد عبدالامیر علاوی بوده و شانس آنها برابر است و احتمال ورود نامزدهای جدید در صورت عدم دستیابی به توافق درباره یکی از این 4 نامزد وجود دارد. این احتمال هم وجود دارد که تکلیف نخست‌وزیر آینده پس از بازگشت برهم صالح از سفر سوییس مشخص شود.

***

انتشار اطلاعات تازه از رهبر جدید داعش

روزنامه گاردین انگلیس به نقل از منابع اطلاعاتی نوشت سرکرده جدید داعش در واقع یکی از موسسان این تشکیلات تروریستی و از تئوری‌پردازان برجسته آن بوده و نام واقعی‌اش «امیر محمد عبدالرحمان المولی‌الصلبی» است. داعش کمی بعد از هلاکت ابوبکر بغدادی، سرکرده سابق خود «ابو‌ابراهیم الهاشمی‌القرشی» را به عنوان جانشین جدید بغدادی انتخاب کرد اما این نام از سوی کارشناسان تایید نشد. گاردین نوشت رهبر جدید داعش، «المولی» رهبری برجسته در تشکیلات تروریستی مذکور و یکی از تئوری‌پردازان آن بوده است. المولی از اقلیت‌های ترکمانی عراق است و همین مسأله او را به یکی از رهبران غیرعرب اندک شمار این گروه تندرو تبدیل کرده است.

***

تحریم ترکیه توسط اتحادیه اروپایی

«جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی طی سخنانی بعد از جلسه شورای امور خارجی اتحادیه اروپایی در بروکسل گفت: وزرای خارجه ۲۸ عضو این اتحادیه، از شورای اروپا خواستند تحریم‌های جدیدی را علیه اشخاص و شرکت‌های ترکیه‌ای مسؤول در عملیات‌های حفاری در مدیترانه وضع کند. وی در این باره توضیح داد: «ما درباره وضعیت حفاری [اکتشاف] گاز توسط ترکیه در مدیترانه صحبت کردیم و وزیر خارجه قبرس در این باره به ما گزارش داد. ما موافقت کردیم از نهادهای متبوع شورای اروپا بخواهیم تدارکات برای افزودن اشخاص و شرکت‌های ترکیه‌ای مسؤول در حفاری‌های غیرقانونی به لیست سیاه را نهایی کرده و تحریم‌هایی را علیه آنها اعمال کند».

***

ناو جنگی آمریکا در تنگه تایوان

با وجود هشدارهای چین درباره عبور کشتی‌های جنگی آمریکایی از تنگه تایوان، واشنگتن بعد از پیروزی نامزد مخالف پکن در انتخابات ریاست‌جمهوری تایوان، یک بار دیگر یک کشتی جنگی را از تنگه تایوان عبور داده است. به گفته «جو کیلی» سخنگوی ناوگان هفتم نیروی دریایی آمریکا، ناوشکن مجهز به موشک هدایت‌شونده «یو اس اس شیلو» از تنگه تایوان عبور کرد تا «تعهد آمریکا به عبور و مرور آزاد در منطقه ایندوپاسیفیک» را به نمایش بگذارد.

***

تجهیز ترکیه به 120 موشک سامانه« اس400»

در بحبوحه اختلافات آمریکا با ترکیه بر سر خرید سامانه‌های پدافند موشکی «اس۴۰۰» از روسیه و تاکید واشنگتن بر لزوم عدم استفاده آنکارا از این سامانه‌ها، جزئیات بیشتری از آماده‌ شدن ترکیه برای فعال‌سازی اس۴۰۰ منتشر شده است. یک منبع دیپلماتیک نظامی به خبرگزاری «تاس» درباره تجهیزاتی که ترکیه چند ماه پیش از روسیه تحویل گرفت، توضیح داد: «ترکیه 2 گردان اس۴۰۰، بیش از ۱۲۰ موشک زمین به هوا و تجهیزات نظامی کمکی از جمله قطعات یدکی و ابزار از روسیه دریافت کرده است».

***

«اف 35» صهیونیست‌ها در رؤیت رادارهای غیرنظامی

در حالی که چندی قبل مقامات ارشد رژیم صهیونیستی عملکرد اسکادران جنگنده‌های «اف‌35» خود را بهبود دادند، منابع مطلع دوشنبه‌شب خبر دادند یک فروند جنگنده پنهانکار اف‌35 نیروی هوایی این رژیم با اشتباه خلبان در رؤیت رادارهای غیرنظامی خودی قرار گرفت. به نوشته روزنامه «جروزالم پست»، یک فروند جنگنده اف‌35 نیروی هوایی اسرائیل حین پرواز بر فراز مرکز تحقیقات اتمی «شیمون پرز» در صحرای «نقب» در معرض دید رادارهای غیرنظامی قرار گرفت. 

***

نبیه بری:

 مشکلی برای تشکیل کابینه نیست

رئیس پارلمان لبنان درباره تشکیل دولت جدید این کشور ابراز امیدواری کرد. بر اساس گزارش «النشره»، وی گفت: چیزی وجود ندارد که مانع تشکیل دولت شود مگر آنکه امری غیرعادی رخ دهد که مانع آن شود، که امیدواریم اینطور نشود. بری ادامه داد: دولت جدید پس از تشکیل، یک مأموریت اساسی یعنی حل وضعیت مالی کنونی را دارد، زیرا اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند نتایج فاجعه‌باری خواهد داشت. وی درباره دولت آینده گفت: این دولت یک دولت تکنوکرات کامل خواهد بود حتی اگر ما اکنون از حامیان آن باشیم.

***

بلر: تمرکز  بر آفریقا برای انگلیس ضروری است

تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلیس در مطلبی که در نشریه گاردین منتشر کرد، نوشت: «آفریقا قاره نوظهور است. جمعیت آن بر اساس پیش‌بینی‌ها در 3 دهه آینده 2 برابر شده و به 2 میلیارد نفر خواهد رسید. این رشد چشمگیر به معنی ایجاد فرصت‌های بزرگ برای تجارت و سرمایه‌گذاری خواهد بود. اما همچنین چالش‌های بزرگی را هم در ارتباط با پایداری و محیط‌زیست ایجاد خواهند کرد، بنابراین تمرکز بر آفریقا برای انگلیس بویژه بعد از برگزیت ضروری است».

 

  900 وب‌سایت داعش بسته شد

وزارت کشور عراق از مسدود شدن حدود ۹۰۰ پایگاه اینترنتی وابسته به باندهای تروریستی داعش که شایعات را انتشار می‌دادند، خبر داد. سرلشکر سعد معن، مدیر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت کشور عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی این کشور با اشاره به اینکه «بیشتر شایعات خودجوش نیست»، گفت: گروه‌های سازماندهی‌شده مغرضی وجود دارند که به صورت مخفیانه از اوضاع در جهت منافع خود استفاده می‌کنند. معن با تاکید بر اینکه شهروندان در دریافت اخبار و اطلاعات از منابع آن مطمئن شوند، افزود: کانال‌های رسانه‌ای رسمی مانند شبکه رسانه‌های عراقی و کانال‌های ملی وجود دارند که می‌توان به آنها اعتماد کرد و همچنین وب‌سایت وزارت کشور که مرجع رسمی در انتقال اخبار و اظهارات است.