همزمان با کاهش باورنکردنی قیمت نفت خام وست‌تگزاس در بازارهای آتی، قیمت بیت‌کوین نیز با اصلاح همراه بود و به رقم 6850 دلار رسید. در حال حاضر قیمت هر بیت‌کوین در محدوده 6900 دلار معامله می‌شود. بیت‌کوین پیش از سقوط، سعی داشت از سد مقاومت 7277 دلاری عبور کند اما موفق به این کار نشد. پس از آنکه قیمت بیت‌کوین نتوانست سطح 7000 دلاری‌اش را حفظ کند، به محدوده حمایتی مهم‌تری در رقم 6850 دلار رسید و در حال حاضر نیز معامله‌گران تلاش می‌کنند قیمت این رمز ارز را در محدوده‌ای بالاتر نگه دارند.

گروه اقتصادی: قیمت نفت آمریکا سقوط وحشتناکی را در 2 شب گذشته تجربه کرد و در بهترین حالت قیمت آن به 5 دلار رسید.

به گزارش «وطن امروز»، قربانی جدید ویروس منحوس کرونا نفت وست‌تگزاس است. بامداد سه‌شنبه به وقت ایران خبر شوکه‌کننده فروش نفت با قیمت منفی 37 دلار توسط رسانه‌ها به جهان مخابره شد؛ خبری که آن را می‌توان گویای ورود اقتصاد جهان به دوران رکود سخت قلمداد کرد. مطمئنا شرایط فعلی در روزهای آینده قربانیان بیشتری خواهد داشت و در بلندمدت نظم کنونی اقتصاد جهان دستخوش تغییر خواهد شد. کرونا به دنیا نشان داد نفت برای همیشه نمی‌تواند یک درآمد پایدار و قابل اتکا باشد، البته این موضوع چندین سال است با توجه به تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران برای مسؤولان کشورمان روشن شده و شاید بتوان گفت حالا کرونا آمریکا را تحریم نفت کرده است. اگر بخواهیم در بعد جهانی به این اتفاق بی‌نظیر نگاه کنیم نکته قابل توجه آنجاست که جهان در ابتدای مسیر رکود سخت قرار دارد و در روزهای آینده باید شاهد ریزش شاخص‌های بورس، کاهش تولید، بیکاری فراگیر، کاهش ارزش پول و از این دست اتفاقات باشیم؛ اتفاقاتی که می‌تواند علت رویدادهای ساختارشکنانه مانند حمله به مراکز خرید، تدوین بودجه کشورها بر اساس کرونا و... باشد. 

 

* چرا نفت وست‌تگزاس سقوط کرد؟

یکی از مشکلات قیمت‌گذاری نفت در آمریکا موضوع مخازن ذخیره‌سازی و انتقال نفت است. این مشکل موجب می‌شود بهای شاخص وست تگزاس یا اصطلاحا نفت آمریکا تحت تأثیر قرار بگیرد و بر همین اساس، تفاوت قابل توجهی با نفت برنت داشته باشد. 

مراکز نفتی آمریکا در مناطق خشک واقع شده و احتیاج به هزینه حمل برای رسیدن به کشتی و صادرات دارد، از سوی دیگر امکان مسدودی چاه‌های نفت هم وجود ندارد، یعنی هزینه‌های چنین اقدامی بسیار زیاد است. دلیل اینکه بامداد سه‌شنبه قیمت نفت وست‌تگزاس روند نزولی‌تری به خود گرفت، سررسید قراردادهای آتی وست‌تگزاس در آینده نزدیک است. خریداران به دلیل اینکه با مشکل ذخیره‌سازی نفت مواجه هستند، ترجیح می‌دهند قرارداد خرید خود را با قیمت پایین‌تری به فروش برسانند. در چنین شرایطی که خریدار نمی‌تواند نفت را دریافت کند یا دقیق‌تر اگر بخواهیم بگوییم هیچ سناریویی برای نفت دریافت کرده ندارد، در موقعیت فروش قرار می‌گیرد و چون این درخواست‌های فروش توسط اکثر خریداران مطرح می‌شود (ایجاد صف فروش)، قیمت نفت سقوط می‌کند.  روز گذشته قراردادهای آتی نفت‌خام وست‌تگزاس با تاریخ سررسید ماه مه ‌بیش از ۱۰۰ درصد سقوط کرد. پس از این سقوط، قیمت هر بشکه از این نفت به منفی 63/37 دلار رسید. اتفاقی که در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است. نفت خام وست‌تگزاس یا «WTI»، نوعی نفت سبک است.  قراردادهای آتی با تاریخ انقضای (۱۹ مه) نیز با کاهش ۲۰ درصدی (تقریبی) به رقم 43/20 دلار به ازای هر بشکه رسید. ماه گذشته، اوپک و روسیه تنش‌های نفتی خود را حل کرده و توافق کردند از ابتدای ماه مه ‌(اردیبهشت) تولید نفت را به میزان 7/9 میلیون بشکه در روز کاهش دهند اما در حال حاضر به نظر می‌رسد تمام اطمینانی که از این توافق در بازار نفت ایجاد شده بود، بر باد رفته است.

 

* توافق بی‌موقع

سید محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک درباره سقوط تاریخی قیمت نفت‌خام آمریکا گفت: بازار منتظر رسیدن ماه مه ‌و اجرای توافق نماند و این نشان داد شرایط بازار نفت بدتر از آن چیزی است که اوپک‌پلاس فکر می‌کرد. وی درباره دلایل سقوط قیمت نفت خام آمریکا گفت: عرضه زیادتر از حد تقاضا و تکمیل شدن ظرفیت انبارها به طوری که هزینه ذخیره‌سازی از قیمت خود نفت در آمریکا بیشتر شده، از دلایل این افت تاریخی قیمت است. وی افزود: چاه‌های عملیاتی که در مناطق محصور در خشکی هستند، برای ذخیره‌سازی مجبورند نفت تولیدی‌شان را به خلیج مکزیک بفرستند و در عین حال محدودیت حمل‌و‌نقل از طریق خطوط لوله هم وجود دارد؛ در واقع هم هزینه انتقال بشدت افزایش یافته و هم جایی برای ذخیره و انبار نیست، از این رو تولید نفت به صرفه نیست. خطیبی در پاسخ به اینکه در این شرایط چرا تولید نفت در آمریکا مثل کانادا متوقف نمی‌شود؟ گفت: در آمریکا اگر چاه نفتی را تعطیل کنند، باید به مقدار قابل توجهی جریمه پرداخت کنند، برای همین تولید نفت ادامه می‌یابد، حتی اگر نفت را مثل زباله رد کنند. نماینده اسبق ایران در اوپک تصریح کرد: یک راه‌حل، خرید نفت آمریکا توسط دولت آمریکا‌ست که می‌تواند صرف افزایش سطح ذخایر استراتژیک شود. بنا بر این گزارش، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانس خبری روز دوشنبه خود در کاخ سفید اعلام کرد با توجه به کاهش بی‌سابقه قیمت نفت، آمریکا ذخایر استراتژیک نفت خود را پر و 75 میلیون بشکه را به این ذخایر اضافه خواهد کرد. با این حساب، خرید نفت توسط دولت آمریکا می‌تواند راهکاری برای حل این مسأله باشد، چرا که این سقوط قیمت مربوط به قیمت نفت خام تحویلی در ماه مه ‌بوده و قیمت شاخص نفتی برای تحویل در ماه ژوئن، با چنین افتی مواجه نشده است. این اتفاق نشان می‌دهد اوپک‌پلاس، بسیار دیر به فکر ترمیم بازار افتاده و اگر در ماه مه ‌نیز شاهد عملیاتی شدن بیش از 80‌درصد از تعهد کاهش 10 میلیون بشکه‌ای عرضه توسط اوپک‌پلاس و دیگر کشورهای تولید‌کننده نفت جهان نباشیم، بازار نفت بیش از پیش آشفته خواهد شد. قیمت نفت ایران هم از این اتفاقات در امان نبود و بهای هر بشکه نفت سنگین کشورمان به 68/16 دلار رسید.

 

***

ابوالفضل نوروزی: شیوع ویروس کرونا در اقصا نقاط جهان خط بطلانی بر بسیاری از معادلات و سیاست‌های اقتصادی در دنیا بویژه ایران کشید. از جمله سیاست‌های اقتصادی که با شیوع کرونا و ادامه آن بی‌اعتبار شد، سیاست «خام‌فروشی» بود. منفی شدن قیمت نفت نشان داد وابستگی اقتصاد ایران به خام‌فروشی در واقع تکیه بر دیواری است که هر لحظه احتمال آوار شدن آن بر سر اقتصاد کشور وجود دارد.

رهبر حکیم انقلاب در خطبه‎های نماز جمعه تهران در تاریخ 27 دی‌ماه 1398 پس از واکاوی حوادث 2 هفته‌ پرماجرا و استثنایی که برای ملت ایران اتفاق افتاد، تنها راهکار مقابله با آمریکا را افزایش قدرت نظامی و اقتصادی کشور دانستند و در جهت افزایش قدرت اقتصادی کشور بر قطع وابستگی اقتصاد به نفت تاکید کردند و در این راستا فرمودند: «خب حالا که ملت ایران این حادثه را شناخت، قدر و قیمت آن را دانست؛ حالا باید چه کار کنیم؟ من در یک کلمه عرض می‌کنم: ملت عزیز ایران باید همت‌شان این باشد که قوی بشوند. تنها راه در پیش پای ملت ایران عبارت است از قوی شدن؛ باید تلاش کنیم قوی بشویم؛ ما از مذاکره هم ابایی نداریم؛ البته نه با آمریکا، با دیگران اما نه از موضع ضعف، از موضع قوت، از موضع قدرت. ما بحمدالله دارای قدرت هستیم و به توفیق الهی قوی‌تر هم خواهیم شد. البته قدرت فقط قدرت نظامی نیست؛ اقتصاد کشور باید قوی شود، وابستگی به نفت باید تمام بشود، نجات پیدا کنیم از وابستگی اقتصادمان به نفت؛ جهش علمی و فناوری باید ادامه پیدا کند؛ پشتوانه‌ همه‌ اینها هم حضور مردم عزیزمان در صحنه است. باید ملت ایران و مسؤولان کشور تلاش‌شان برای قوی شدن کشور و قوی شدن ملت باشد، با اتحاد، با حضور، با صبر و استقامت و با کار سخت و پرهیز از تنبلی؛ این اگر [محقق] شد، به توفیق الهی، به فضل الهی، ملت ایران در آینده‌ نه چندان دوری آنچنان خواهد شد که دشمنان حتی جرأت تهدید هم پیدا نکنند».

 

* بستن در چاه‌های نفت؛ آرزویی به قدمت 3 دهه

توجه رهبر انقلاب به مسأله افزایش قدرت اقتصادی از طریق قطع وابستگی اقتصاد کشور به نفت، به چند سال اخیر که تحریم‎های نفتی افزایش یافته است، محدود نمی‎شود؛ خردادماه سال ۱۳۶۸ و در روزهای آغازین رهبری آیت‌الله خامنه‌ای در حالی‌ که دسته‌ها و گروه‌های گوناگونی از مردم و مسؤولان به دیدار ایشان می‌آمدند، رهبری در لابه‌لای سخنان خود ضمن آگاه کردن جامعه درباره جهت‌گیری و برنامه‌های دشمنان، «مشکل‌تراشی دشمن برای فروش نفت ایران» را امری بعید ندانسته و از مسؤولان کشور خواستند در جست‌وجوی بهترین راه‌ها و موفق‌ترین شیوه‌ها برای کم شدن مشکلات اقتصادی مردم باشند و در این راستا می‌فرمایند: «من برخلاف بعضی از تحلیل‌ها، احتمال می‌دهم که دشمن برای اینکه مردم را از ادامه‌ این راه و این حضور مأیوس و پشیمان کند، حتی مشکلات جدید اقتصادی را بر ما تحمیل نماید. هیچ بعید نیست مشکلاتی را برای فروش نفت، تهیه‌ مواد اولیه و کالاهای ضروری به وجود آورد، تا فشار را بر مردم زیاد کند. دولت و مجلس و مسؤولان باید دست به دست هم دهند و بهترین راه‌ها و موفق‌ترین شیوه‌ها را جست‌وجو کنند، تا مشکلات اقتصادی مردم کم شود».

این هشدار و اعلام خطر را شاید بتوان یکی از اولین طرح بحث‌های جدی رهبر انقلاب درباره‌ ضرورت کاهش وابستگی اقتصاد کشور به فروش نفت دانست؛ هشداری که طی سالیان دهه‌ 70 به یکی از مطالبات جدی رهبری از مسؤولان دولت برای برنامه‌ریزی و اقدام تبدیل شد و ایشان در 4 فروردین 1375 نیز در این راستا فرمودند:‎ «سال‌هاست که این نگرانی را دارم و آن این است که باید اقتصاد ملت ایران از نفت جدا شود. این مسأله را اخیراً به دولت خدمتگزار ابلاغ کرده‌ایم که برایش برنامه‌ریزی کند و در حال برنامه‌ریزی است و کارهایی هم انجام داده است. ما باید کاری کنیم که ملت و دولت ایران، وابسته به نفت خود نباشند. چون متاسفانه، امروز در دنیا نفت به سیاست‌های بین‌المللی، کمپانی‌ها و غارتگران بزرگ و جهانخواران و مستکبران وابسته است. در حقیقت، نفت در مشت آنهاست. هر گاه بخواهند، قیمتش را پایین می‌آورند، تولید را کم یا زیاد می‌کنند، یکی را از دور خارج یا وارد دور می‌کنند! نفت مال ماست اما سیاستش در دست دیگران است! چنین سرمایه‌ای مایه دردسر است. البته دولت ما امروز حداکثر استفاده را از نفت می‌کند و باید هم بکند. اما باید کاری کند که بتواند روزی به دنیا اعلام نماید که از امروز تا 6 ماه دیگر، تا یک سال یا 40 روز دیگر، می‌خواهم در چاه‌های نفت را ببندم. می‌خواهم یک قطره نفت صادر نکنم. دولت باید بتواند تصمیم بگیرد. باید به نفت احتیاج نداشته باشد».

مقام معظم رهبری در اولین روز سال 1392 هم با اشاره به توصیه 18 سال پیش به دولت وقت، فرمودند: «اقتصاد ما دچار این اشکال است که وابسته‌ به نفت است. ما باید اقتصاد خودمان را از نفت جدا کنیم؛ دولت‌های ما در برنامه‌های اساسی خودشان این را بگنجانند. من 18-17 سال قبل به دولتی که در آن زمان سر کار بود و به مسؤولان گفتم کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم، بتوانیم در چاه‌های نفت را ببندیم. آقایان به قول خودشان «تکنوکرات» لبخند انکار زدند که مگر می‌شود؟! بله! می‌شود؛ باید دنبال کرد، باید اقدام کرد، باید برنامه‌ریزی کرد. وقتی برنامه‌ اقتصادی یک کشور به یک نقطه‌ خاص متصل و وابسته باشد، دشمنان روی آن نقطه‌ خاص تمرکز پیدا می‌کنند».

 

* صندوق توسعه ملی ابزاری برای بستن در چاه‎های نفت

یکی از ابزارهایی که به منظور کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت، طبق قانون برنامه پنجم توسعه کشور تاسیس شد، صندوق توسعه ملی بود. بر اساس ماده ۸۴ این قانون، هدف از تشکیل صندوق توسعه ملی، تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت و گاز و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسل‌های آینده از منابع نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی است. مقام معظم رهبری در اولین روز سال 1396 درباره صندوق توسعه ملی‌ می‎فرمایند: «معنای صندوق توسعه‌ ملی این است که از درآمد نفت کشور- نفتی که بدون اینکه ارزش افزوده‌ای تولید کند‌، از چاه درمی‌آوریم و می‌فروشیم- هرسال یک درصدی کنار گذاشته بشود که وابستگی اقتصاد کشور به نفت کم بشود، گفتیم اول 20 درصد، بعد بر این 20 درصد، هر سال اندکی [یعنی] 3 درصد اضافه می‌شود». ایشان با اشاره به هدف ایجاد صندوق توسعه ملی تاکید می‌کنند که «این صندوق برای این است که به بخش خصوصی-یعنی به تولیدکننده‌ داخلی- پول بدهد و به او توانایی بدهد تا بتواند کار تولید را راه بیندازد؛ این شد سرمایه. یعنی توانمند کردن بخش خصوصی از طریق صندوق توسعه‌ ملی، یک چیز خیلی لازمی است».

اما بعد از تاسیس صندوق توسعه ملی، دولت‎های مختلف به دلیل کسری بودجه سالانه، سهم درآمدهای منابع نفتی که باید به صندوق توسعه واریز می‎کردند تا بتدریج، نفت به کلی از اقتصاد کشور جدا شود را به طور کامل پرداخت نکردند که رهبر انقلاب در اول فروردین سال 1396 به این موضوع نیز واکنش نشان دادند و فرمودند: «اگر این 3 درصدها را تاکنون بنا بود اضافه بکنیم‌، امسال باید ۳۶ درصد از درآمد نفت، صرف صندوق توسعه‌ ملی می‌شد یعنی نگه‌داری می‌شد در صندوق توسعه‌ ملی که کشور از وابستگی به نفت به این اندازه نجات پیدا می‌کرد و این وقتی پیش برود، در ظرف چند سال دیگر، نفت به کلی از اقتصاد کشور جدا خواهد شد که این برای کشور یک فرصت بزرگ و یک فوز عظیم است... اگر کشوری بتواند اقتصاد خودش را از نفت جدا بکند و دارای نفت هم باشد، این کشور قطعاً پیشرفت چند برابر خواهد کرد. این صندوق توسعه‌ ملی به این منظور به‌وجود آمد. البته در سال ٩۴، مسؤولان دولتی گفتند درآمدهای نفتی کم شده است درخواست کردند، اظهار ضرورت کردند که از اختیارات رهبری استفاده کنند که رقمی مصوب برای اضافه‌شدن رخ ندهد و همان 20 درصد بماند، ما هم قبول کردیم و این اجازه را به دولت دادیم که بتوانند فقط 20 درصد را در صندوق ذخیره کنند».

اجازه از مقام معظم رهبری برای عدم واریز کامل سهم منابع حاصل از صادرات نفت به صندوق توسعه ملی به دلیل کسری منابع درآمدی بودجه در سال‌های بعد نیز تکرار شد و در بودجه سال 1399 نیز پیشنهاد شده است این سهم، همانند سال‌های گذشته باز هم سهم دقیق صندوق توسعه ملی واریز نشود و این سهم همان 20 درصد باقی بماند. علاوه بر آن در بودجه سال 1399 سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت حدود ۸ میلیارد دلار است که حدود 5/3 میلیارد دلار این منابع به دولت قرض داده می‌شود. از سوی دیگر مطابق تبصره 4 لایحه بودجه سال آتی، اجازه برداشت 4/3 میلیارد یورو از صندوق به دولت داده شده است؛ این بدان معناست که با فرض آنکه همه درآمدهای نفتی (حدود یک میلیون بشکه) اگر محقق شود حدود 5/4 میلیارد دلار به صندوق توسعه ملی واریز می‎شود و از آن سو حدود 4/3 میلیارد یورو برداشت می‎شود. در مجموع در بودجه سال 1399 نیز وابستگی بودجه کشور به منابع نفتی کاسته نخواهد شد و منابع ورودی صندوق توسعه ملی در سال آینده کاهش نیز خواهد یافت.

 

* قانون بودجه سالانه محفلی برای رهایی از سلطه نفت

عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: گزارش ۳۰ صفحه‌ای دیوان درباره بلاتکلیفی ارزهای دولتی در جلسه‌ای با حضور مسؤولان بانک مرکزی، گمرک، وزارت صمت و دیوان محاسبات بررسی شد. محمد حسینی با بیان اینکه جلسه‌ای به منظور بررسی گزارش دیوان محاسبات درباره بلاتکلیفی 8/4 میلیارد دلار ارز دولتی با حضور مسؤولان بانک مرکزی، گمرک، وزارت صمت و دیوان محاسبات برگزار شد، افزود: در این جلسه گزارش 30 صفحه‌ای دیوان محاسبات به همراه اطلاعات دریافتی از بانک مرکزی و بررسی آن با اطلاعات گمرک جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ثبت سفارش‌های صورت گرفته و ارز اختصاص یافته انجام شد. به گفته حسینی، در سال 97 جمعا حدود 31 میلیارد دلار ارز تخصیص یافته که 25 میلیارد دلار کالا وارد شده است و همچنین 6/1 میلیارد بابت ارز‌های مسافرتی و خدماتی است. وی افزود: با توجه به اعلام قیمت ارز در تاریخ بیست‌و‌یکم فروردین‌ماه سال 97 به نرخ 4200 تومان، برای واردات کالاهای اساسی و غیراساسی این نرخ تعلق گرفته بود که با توجه به اعلام نیاز دستگاه‌های اجرایی اقدام به ثبت سفارش در سامانه وزارت صنعت صورت گرفته است. حسینی با بیان اینکه بانک مرکزی در شانزدهم مرداد‌ماه سال 97 به بانک‌های عامل نرخ ارز جدید را اعلام کرده، گفت: دولت مصوبه دیگری در آن برهه صادر می‌کند مبنی بر اینکه برای 25 گروه کالا با نرخ ارز 4200 و برای سایر کالاها با نرخ نیمایی حدود 7 هزار تومان تامین ارز انجام خواهد شد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفت: در این مصوبات به موضوعات خاصی اشاره می‌شود که رعایت آن برای دستگاه‌های اجرایی و بانک‌ مرکزی لازم‌الاجرا بوده است. حسینی گفت: براساس یکی از این ابلاغیه‌ها، ایفای تعهدات در بازه 5 ماهه از زمان تخصیص ارز باید انجام می‌شد که در گزارش هم این موضوع مد نظر قرار گرفته است. به گفته عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اجازه به وزارت صمت مبتنی بر تفکیک ثبت سفارش کالاهای اساسی و غیر‌اساسی مبنی بر دریافت مابه‌التفاوت نرخ ارز 4200 تومان نرخ ارز نیمایی توسط بانک‌های عامل یک موضوع مورد اختلاف است. حسینی گفت: موضوع اختلافی بعدی مربوط به عدم اتصال سامانه‌های گمرک، وزارت صنعت و بانک مرکزی است. همچنین بعضی از اقلام کالایی وارد کشور شده ولی به دلیل عدم تکمیل مدارک هنوز در سامانه گمرک و بانک مرکزی، ترخیص کالا و عدم ایفای تعهدات صورت نپذیرفته است که این موارد تحت عنوان اظهارنامه‌های در جریان در گمرک عنوان شده است. وی افزود: تعدادی از تعهدات ارزی مربوط به کالاهای سازمان‌هایی است که در گمرک اظهار و ترخیص نمی‌شود. حسینی به ترخیص برخی اقلام وارداتی در سال 97 از طریق مناطق آزاد اشاره کرد و گفت: کالاهای وارد شده از طریق مناطق آزاد در سامانه گمرک ثبت نمی‌شود، همچنین تعدادی از ثبت سفارش کالا قبل از سال 97 وارد شده که ارز آن در سال 97 تخصیص داده شده است.

سیدحمید حسینی*: در هیاهوی قیمت اخیر نفت، بهای نفت برنت تنها ۸ درصد سقوط کرد و هم‌اکنون قیمت آن بیش از ۲۵ دلار است، این به معنای آن است که هم‌اکنون نمی‌توانیم دنیا را در آستانه یک سقوط قیمت نفت بدانیم، بلکه ایالات متحده آمریکا تنها به دلیل شرایط جغرافیایی که منابع نفتی این کشور دارد، دچار یک سقوط قیمتی جدی شده است. کاهش قیمت نفت وست‌تگزاس به علت پر شدن مخازن نگهداری که در روزهای گذشته توان ذخیره کردن خود را از دست داد‌ه‌اند رخ داده است. مازاد نفت هم ناشی از کمبود تقاضا به دلیل شیوع کروناست. سلسله این اتفاقات باعث شده خریداران اولیه این محصول درباره فروش آن دچار تردید شوند. باید توجه داشت هم‌اکنون استخراج و فروش نفت در آمریکا در اختیار بخش خصوصی است و دولت هیچ نقشی در آن ندارد و هیچ دلیلی برای حمایت از فروش نفت ندارد. 

البته این روند کاهش قیمت نفت تنها مربوط به آمریکا نخواهد بود و با کاهش تقاضا قیمت نفت خام کشورمان هم کاهشی خواهد شد. به‌رغم اینکه صادرات نفت‌خام کشورمان در حال حاضر چشمگیر نیست اما کاهش قیمت نفت بر ارزش محصولات صادراتی با ارزش افزوده نظیر محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفت، گاز و برق در آینده نزدیک تاثیر منفی می‌گذارد.  با وجود کاهش تقاضای نفت خام اما شواهد نشان‌دهنده افزایش تقاضای بنزین است. این یعنی با کاهش تدریجی قرنطینه، مصرف بنزین افزایش خواهد یافت، زیرا تا مدت‌ها مردم استفاده از وسیله شخصی را بر حمل‌و‌نقل عمومی ترجیح خواهند داد. این دقیقا مقطعی است که نه کرونا به صورت کامل از بین رفته و نه اقدامات بازدارنده مانند فاصله‌گذاری اجتماعی به صورت سفت و سخت انجام می‌شود. 

برای مثال در کشور خودمان مصرف بنزین در ابتدای قرنطینه به روزی 45 میلیون لیتر کاهش پیدا کرد اما در روزهای اخیر روند آن افزایشی شده و از ابتدای هفته جاری 15 میلیون لیتر به مصرف روزانه کشور اضافه شده است و پیش‌بینی می‌شود این روند ادامه داشته باشد. 

همین موضوع باعث شده است روند سقوط نفت طولانی‌مدت نباشد. با وجود سقوط ناگهانی قیمت نفت خام وست‌تگزاس برای تحویل در ماه مه، قیمت این شاخص نفتی برای تحویل در ماه ژوئن تنها با ۱۲ درصد کاهش ۲۲ دلار و ۵ سنت برای هر بشکه دادوستد شد؛ موضوعی که سبب می‌شود اختلاف  قیمت بین قراردادهای تحویل ماه‌های مه و ژوئن به بیش از ۲۰ دلار برای هر بشکه برسد.

با وجود این کاهش قیمت نفت، ایران به عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکربوری دنیا قادر است با اتخاذ یک استراتژی سه‌گانه موقعیت خود را در بازار حفظ کند: ۱- توسعه صنایع پایین‌دستی نفت وگاز (فرآورده و پتروشیمی) ۲- استراتژی تلفیق معدن و انرژی: تبدیل مواد معدنی (سنگ آهن، کروم، سرب، مس، روی، کلینکر، آهک، سیلیس و...) به محصول نهایی و تبدیل شدن به کارخانه تولید خاورمیانه ۳- تبدیل انرژی به محصول با ارزش‌تر نظیر برق یا رمز ارز.

* رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی