تلاش آمریکا برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در حالی است که مجید تخت‌روانچی گفته است اگر آمریکا موفق شود و تمام تحریم‌ها علیه ایران بازگردد، با واکنش سخت ایران مواجه می‌شود. مجید تخت‌روانچی، نماینده کشورمان در سازمان ملل در گفت‌و‌گو با سایت انجمن کنترل سلاح واشنگتن درباره تلاش آمریکا برای اعمال تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در پی عدم تصویب قطعنامه‌ای که برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه کرده بود، گفت: بسیار خنده‌دار است آمریکا را از مشارکت‌کنندگان برجام(توافق هسته‌ای) بدانیم، چرا که آمریکا دیگر عضو این توافق نیست. آمریکا پیش از این گفته است مشارکتش در برجام را متوقف کرده و در بالاترین رده هم آن را اعلام کرده است. 

تخت‌روانچی همچنین درباره ادعای برخی مقامات آمریکایی مبنی بر اینکه توافق هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ از هم جدا هستند، گفت: در حالی که آمریکا از برجام خارج شده است، هنوز مدعی است عضوی از قطعنامه ۲۲۳۱ است. ظاهرا آنها این قطعنامه را مطالعه نکرده‌اند. این قطعنامه سند قانونی برجام است و برجام پیوستی از این قطعنامه است. صحبت از 2 سند جداگانه نیست، تنها بحث یک سند مطرح است و آن قطعنامه ۲۲۳۱ است. او در ادامه تشریح کرد: قطعنامه ۲۲۳۱ درباره مشارکت‌کنندگان برجام است و بحث اعضای قطعنامه ۲۲۳۱ در آن مطرح نیست. حقوق و تعهدات معینی برای مشارکت‌کنندگان برجام وجود دارد. از آنجا که آمریکا از برجام خارج شده است به عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان برجام تلقی نمی‌شود، بنابراین مبنای قانونی برای این ادعای آمریکا که یکی از مشارکت‌کنندگان برجام است، وجود ندارد. ما بر این باور هستیم که آمریکا نمی‌تواند مقررات مربوط در قطعنامه ۲۲۳۱ را برای بازگرداندن قطعنامه‌های قدیمی به کار گیرد. ما به وضوح گفته‌ایم اگر تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اعمال شود، واکنش ایران بسیار سرسختانه خواهد بود و هیچ گزینه سیاسی‌ای را هم که در دسترس ایران است، نادیده نمی‌گیریم. 

حمایت همتی از قاتل بازار باز

علی قدسی، مسؤول هیأت ریحانه  الحسین (سخنران: حجت‌الاسلام کاشانی، مداح: سیدمجید بنی‌فاطمه):

ثواب عزاداری امسال را به شهدای مدافع سلامت تقدیم کرده‌ایم

ما ابتدا قصد داشتیم هیأت را در همان محیط حسینیه ریحانه‌الحسین برگزار کنیم اما دیدیم اگر این کار را انجام دهیم، ممکن است نتوانیم پروتکل‌ها‌ی بهداشتی را بخوبی رعایت کنیم. به همین دلیل بعد از بررسی‌های فراوان دیدیم محیط پارک ارم ظرفیت خوبی برای برگزاری جلسات هیأت دارد. مشکلات زیادی برای آماده‌سازی محیط پارک ارم داشتیم که با تلاش شبانه‌روزی بچه‌ها توانستیم زمینه را فراهم کنیم. البته واقعا ما کاره‌ای نبودیم و کارها به دست امام حسین انجام شد. استقبال مردم در شب‌های اول و دوم، باور‌کردنی نبود، در این چند شب هیأت ریحانه‌الحسین بین 30 تا 40 هزار مستمع داشته است. این آمار بر اساس عددی است که گیت‌های پارک ارم به ما داده است. تلاش کردیم کسانی هم که به علل مختلف توانایی حضور در هیات را ندارند، از طریق فضای مجازی از برنامه‌های هیأت استفاده کنند. 

باید بگویم واقعا ما چیزی فراتر از معیارهای پروتکل را رعایت می‌کنیم؛ فاصله‌ها کاملا رعایت می‌شود، زدن ماسک الزامی است، محیط هیأت قبل و بعد از برگزاری ضدعفونی می‌شود، پذیرایی نداریم و تنها آب معدنی بسته‌بندی به مردم می‌دهیم. حتی زمان جلسه را کوتاه کرده‌ایم. این را هم بگویم که در داخل هیأت یک بنر بزرگ زده‌ایم و روی آن نوشته‌ایم ثواب مجلس عزای امسال‌مان را هدیه می‌کنیم به شهدای مدافع سلامت. چون اگر زحمات آنها نبود، شاید هر کدام از ما داغدار بودیم. 

***

با شیوع بیماری کرونا همه نگران بودیم در این شرایط، چگونه عزاداری‌ها را برگزار کنیم. برگزاری مجلس امام حسین(ع) به بهترین شکل ممکن و با تضمین سلامتی مردم، تکلیف ما بود و هست. نباید فراموش کنیم برگزاری مجالس امام حسین(ع) علاوه بر اجر معنوی، تکلیفی در رعایت حق‌‌الناس هم برگردن ما می‌گذارد. برای اینکه اولا علم مجالس عزا زمین نماند و ثانیا هیچ مساله‌ای برای شرکت‌کنندگان پیش نیاید، تمهیداتی را اندیشیدیم. در وهله اول برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی تصمیم بر این شد مراسم را در فضای باز برگزار کنیم. مسأله‌ای که هیأت ما را با هیأت‌های دیگر که در فضای باز برگزار می‌شوند، متمایز کرده، این است که سایر هیأت‌ها عموما در فضای حاشیه شهر مراسم خود را برگزار می‌کنند اما مراسم ما در فضای باز در وسط شهر برگزار می‌شود. ما ضلع شمالی میدان امام خمینی را انتخاب کردیم که خود آماده‌سازی این فضا کار مشکلی بود اما با 3-2 روز کار پیوسته آماده‌سازی این فضا انجام شد. طراحی این فضا را هم بر اساس نمایی از بین‌الحرمین ترسیم کردیم. فاصله‌گذاری اجتماعی هم کاملا در این فضا رعایت می‌شود، همچنین با کمک هلال‌احمر، در بدو ورود از شرکت‌کنندگان تب‌سنجی انجام می‌شود. محیط مراسم نیز ضدعفونی می‌شود و استفاده از ماسک الزامی است اما اگر احیانا کسی ماسک نداشت، برای اینکه به خاطر نداشتن ماسک از مراسم محروم نشود، خود هیأت به افراد ماسک تقدیم می‌کند. بخشی را در قسمت جنوب شرقی خیابان امیرکبیر و لاله‌زار به خانم‌ها اختصاص داده‌ایم که هم مفروش است و هم تمام پروتکل‌ها همانند قسمت اصلی رعایت می‌شود. در ضمن دو نمایشگر بزرگ فراهم شده تا مراسم بخش اصلی پخش شود. مردم وقتی شرایط این هیأت را برای حضور مهیا دیدند، استقبال بسیار خوبی از مراسم کردند که همین باعث شد یک بخش دیگری را هم برای جمعیت شرکت‌کننده در نظر بگیریم. این بخش را در خیابان فردوسی، حدفاصل میدان امام خمینی به سمت شمال مهیا کرده‌ایم که به علت استقبال مردم و وظیفه‌ای که در رعایت پروتکل‌ها داریم، این بخش را نیز مفروش خواهیم کرد. در پایان باید این نکته را تاکید کنم که توقع این حد از همکاری از مردم را نداشتیم. واقعا حضور مردم، فرمایشات حضرت آقا را برای ما مسجل کرد که فرمودند خود هیأتی‌ها و متدینان، پروتکل‌های بهداشتی را به بهترین نحو رعایت خواهند کرد.

***

ما برای محرم امسال برنامه‌های ویژه‌ای را تدارک دیدیم تا همه پروتکل‌های بهداشتی در نهایت دقت رعایت شود. هیأت را به پادگان 06 ارتش منتقل کردیم؛ فضایی بالغ بر 20 هزار متر مربع. در این فضا فاصله‌گذاری اجتماعی کاملا رعایت می‌شود، در این دو شب که به طور متوسط 3000 نفر شرکت‌کننده داشتیم، بین همه عزاداران ماسک توزیع شد و این روند ادامه خواهد داشت. پیش‌بینی ما این است که تا شب عاشورا جمعیت عزاداران به  شبی 10 هزار نفر برسد. دست همه شرکت‌کننده‌ها با محلول‌های ضدعفونی‌کننده، ضدعفونی می‌شود، در بخش ورودی هم با دستگاه تب‌سنج، تب شرکت‌کنندگان چک می‌شود. برای هر کس یک کیسه کفش جدا و یکبار مصرف داده می‌شود و افراد می‌توانند مهری را که با آن نماز خوانده‌اند با خود ببرند. پذیرایی هم به خاطر رعایت مسائل بهداشتی انجام نمی‌شود و فقط آب معدنی بین حضار توزیع می‌شود. از حیث پارکینگ هم فضای خوبی تعبیه شده است. حقیقتا مردم بیش از حد انتظار رعایت می‌کنند. می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و از برادران ارتش هم تشکر کنم. حقیقتا برادران ارتش هم ظرفیت‌های خود را برای کمک به ما پای کار آوردند.

***

با اینکه مصوبات ستاد ملی کرونا درباره پروتکل‌های بهداشتی لازم برای مراسم عزاداری ماه محرم، دیر ابلاغ شد و همین هم هیئات را با مشکل بزرگی مواجه کرد اما همه هیأت‌ها به این مصوبات تمکین کردند. بسیاری از هیئات جلسات خود را به فضای باز برده‌اند و آنهایی هم که توانایی این کار را نداشتند، شدیدترین و دقیق‌ترین رعایت‌ها را انجام می‌دهند. من این شب‌های محرم جایی برای منبر می‌روم که در قسمت ورودی هیات، کسانی ایستاده و به عزاداران تذکر می‌دهند که نه فقط با ماسک، بلکه با ماسک نو، وارد جلسه بشوند و اگر کسی نداشته باشد به او ماسک جدید می‌دهند. در حین سخنرانی و عزاداری هم بین مردم حاضر در جلسه گشت می‌زنند و اگر کسی ماسک نداشته باشد، تذکر می‌دهند. متدینان و هیأتی‌ها تمام پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند اما ما همیشه باید چوب خوشگذرانی خوشگذران‌ها را بخوریم. شما نگاهی به جاده شمال در شب اول محرم بیندازید، ببینید چه ترافیکی بود؟ تصاویر خوشگذرانی آنها در سواحل شمال را با تصاویر رفتار مردم در مجلس عزاداری مقایسه کنید. من در این شب‌ها که در خیابان تردد می‌کنم گاهی می‌بینم ترافیک شدیدی شده و گوشه‌ای از پیاده رو ازدحام جمعیت شده است، بعد دقیق که نگاه می‌کنم می‌بینم مثلا یک رستوران است، یک آبمیوه‌فروشی است، مردم ازدحام کرده‌اند و صف کشیده‌اند؛ بدون رعایت موازین بهداشتی. چرا کسی نگران اینگونه اماکن نیست؟

***

گزارشی از تکیه سیار حاج محمود کریمی

غم عشقت خیابان پرورم کرد

چیزی که رئیس‌جمهور تحت عنوان گشایش اقتصادی یا یک گشایش بزرگ برای مردم مطرح می‌کند، این است که نفت را برای سال آینده به دلار امروز و به قیمت نفت امروز بفروشیم و 2 سال بعد به قیمت نفت و دلار آینده بخریم، یعنی بازخرید کنیم. 

این یعنی عملا ۲ متغیر در این خرید و فروش وجود دارد؛ قیمت نفت و قیمت ارز. این دو در هم ضرب می‌شوند. یعنی یک پدیده عجیب و غریبی است که ۲ سال دیگر که اساسا نمی‌دانیم قیمت نفت و دلار چقدر است، متعهد به بازخرید نفت می‌شویم. 

این یعنی ایجاد یک بدهی که حد و اندازه آن مشخص نیست و بر پایه احتمالات است. اما مشخص است چنین طرحی به دنبال آن است که ریال را امروز دریافت کرده و مشکلات کشور را حل کند. حجم این بدهی در آینده مشخص نیست ولی دولت آینده موظف خواهد بود این بدهی را پرداخت کند و فشار بسیار مضاعفی به مردم خواهد آمد چرا که منابع دولت برای بازپرداخت این بدهی‌ها محدود است، ضمن اینکه دولت بعدی از محل فروش نفت هیچ عایدی‌ای نخواهد داشت چون نفت از پیش فروخته شده است. 

پیرامون این ایده حواشی بسیاری به وجود آمد. در بین سران قوا اختلاف نظر شدید بین رئیس مجلس و رئیس قوه‌قضائیه از یک سو و رئیس‌جمهور از سوی دیگر، پیش آمد. ایده‌های دیگری هم مطرح شد و به آن بسیار پرداخته شد. 

خطی که در چند ماه گذشته پیرامون حل مساله توسط دولت دنبال شد، این بود که فروش دارایی‌های دولت در بازار سرمایه را تبدیل به منابع کنیم و با این کسب منابع کسری بودجه دولت را جبران کنیم. این خط به جایی رسید که دولت سیگنال‌های قوی درباره بازار سرمایه داد؛ مردم این را به عنوان گزینه بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاری خود انتخاب کردند و آنقدر در این تنور دمیده شد که حتی کارشناسانی که بسیار خوش‌بینانه به بازار نگاه می‌کردند و درباره رشد عجیب و غریب قیمت‌ها سکوت کرده بودند را هم به واکنش واداشت اما در ادامه همین خط در بحث مدیریت بازار دولت هم پابرجا نماند؛ بی‌ثباتی‌ها و تردید‌های مدیریتی در بازار باعث لطمه خوردن به اعتماد سرمایه‌گذاران شد. 

متاسفانه در قضیه واگذاری صندوق‌های قابل معامله در بورس بشدت در درون دولت ناهماهنگی‌هایی دیده شد که این ناهماهنگی‌ها به صورت بیانیه و تکذیبیه و تکذیب تکذیبیه‌(!) بازار را متلاطم کرد. 

در مساله‌شناسی یک معضل اقتصادی، راهکار رفع و پس از آن قاطعیت و مدیریت درست برای پیگیری امور، متاسفانه در دولت دچار تزلزل و ناهماهنگی هستیم. 

این ناهماهنگی‌ها در این شرایط اقتصادی بویژه در دوران تحریم برای کشور مضر است، از این رو امیدواریم این ناهماهنگی‌ها به پایان برسد و شاهد هماهنگی ۳ قوه در شناسایی مساله و پیگیری‌ها تا حصول نتیجه باشیم؛ ان‌شاءالله. 

*سخنگوی کمیسیون اقتصادی / نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی

محمود نورانی*: آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺎم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠل ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ، در ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺘﻌﺎرف آن، اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ از دوﻟﺖ - ﻣﻠﺖﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ در وﺿﻌﻴﺘﻰ آﻧﺎرﺷﻴﻚ (ﻓﻘﺪان اﻗﺘﺪار ﻓﺎئقه ﻣﺮﻛﺰى) رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻰ (ﺑﻘﺎ، اﻣﻨﻴﺖ و در وهله ﺑﻌﺪ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ) آنها را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ. ﺷﻜﻞﮔﻴﺮى و ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم، ﺗﺎرﻳﺨﻰ 200 ﺳﺎﻟﻪ دارد ﻛﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺪرتﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭘﻴﺪاﻳﻰ و ﻛﺎرﻛﺮد ﻧﻈﻢ/ ﻧﻈﺎم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮ دوﻟﺖ- ﻣﻠﺖﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎی‌شان ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﺑﻘﺎ و ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎى ﺑﺮآﻣﺪه از رواﺑﻂ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اﺳﺘﻮار ﺑﻮده اﺳﺖ. 

در واقع آنچه در این روزها با شیوع ویروس کرونا به وقوع پیوسته، تهدیدی بزرگ برای امنیت و حکمرانی جهان به بار آورده است. شیوع سریع جهانی این ویروس، علاوه بر ایجاد فضای ترس و نگرانی حاد برای عموم مردم در فضاهای جغرافیایی مختلف، اکثریت غالب حکومت‌ها و حتی حکومت‌های توسعه‌یافته و فراصنعتی غربی را نیز با چالش‌های جد‌ی اقتصادی- اجتماعی و فضای جدید امنیتی مواجه کرده و نظام‌های مختلف بهداشتی و درمانی آنها را در بوته آزمون قرار داده است. 

توقف اجباری یا کاهش اجتناب‌ناپذیر بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی دینی در سطوح محلی، فروملی، ملی و بین‌المللی که به سبب شیوع ناگهانی بیماری کرونا حادث شده و منجر به بروز پیامدهای منفی در سطح خرد و کلان شده است، موجب شد برخی صاحبنظران با ارتقای سطح تأثیرگذاری این رخداد در الگوی زیستمان بشری به جایگاه شتاب دهنده‌ تاریخ‌ساز، از عصر «پساکرونا» یاد کنند؛ عصری که تجدیدنظر یا تغییر در الگوهای کنونی حکمرانی و زیست اجتماعی و تعاملات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی در سطح «ملی» و «بین‌المللی» و مقد‌م بر چنین ساختارهای کارکردی، بازنگری هستی‌شناختی برخی مفاهیم بنیادین را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. 

قرنطینه و محدودیت آمد و شد حاصل از کرونا چنان در سطح جهان موثر بوده که میزان تولید آلودگی هوا و آلودگی صوتی به شکل قابل توجهی کاهش یافته، حیوانات به برخی شهرها بازگشته‌اند و طبیعت در برخی قسمت‌ها در حال احیاست. 

تاثیر کرونا بر اقتصاد نیز چنان گویا و ملموس است که نیازی به هیچ‌گونه توضیحی ندارد. اقتصاد جهان یکی از جدی‌ترین بحران‌های خود را تجربه می‌کند و کشورهایی مثل آمریکا، چین، کانادا، هند، آلمان، انگلیس و فرانسه صراحتا گفته‌اند شرایط به بدی دوران جنگ جهانی است. آمریکا بزرگ‌ترین بسته کمک مالی را به اقتصادش تزریق می‌کند و رئیس‌جمهور فرانسه با «تواضع(!) و صراحت می‌گوید» نمی‌داند وضع فعلی کشورش تا چه زمانی ادامه دارد. 

اما شاید یکی از عمیق‌ترین حوزه‌هایی که با شیوع کرونا مورد پرسش قرار گرفت، شیوه حکمرانی در کشورهای مختلف است. از چین تا آمریکا همه کشورها با بحران اقتصادی و حتی سیاسی مواجه خواهند شد، بسیاری جان خود را از دست خواهند داد و مشکلات یک به یک سر می‌رسند. تنها تفاوت این کشورها با هم - فراسوی مارکسیسم، سوسیالیسم و لیبرالیسم - شیوه حکمرانی آنهاست. 

اینکه سیستم‌های حکومتی با چه سرعتی به کرونا واکنش نشان دادند؟ چقدر در برخورد با این بحران، پویا بودند؟ فرآیند سیاست‌گذاری خود را تا چه اندازه متناسب با شرایط بحران تنظیم کردند؟ جایگاه جهانی آمریکا و چین و رقابت میان این دو چه تاثیری بر مدیریت بحران داشته است؟ پیامدهای بحران کرونا بر رقابت راهبردی میان ۲ کشور چگونه خواهد بود؟ چند سوال مهم و اثرگذار است که از پی پاسخ‌های آنها می‌توان به ارزیابی کیفیت حکمرانی حکومت‌ها دست یافت. 

 

* عملکرد چین و آمریکا در مواجهه با بحران کرونا

از نخستین روزهای آغاز شیوع کرونا در چین، نشانه‌های اثرات این ویروس بر چهره بین‌المللی این کشور و قدرت نرم پکن نمایان شد. از واکنش‌های نژادپرستانه به اقلیت‌های آسیایی در کشورهای غربی تا انتشار روایت‌های اغراق‌شده و منفی درباره غذاهای چینی، فرهنگ چینی و سبک زندگی چینی‌ها، همه از جمله آسیب‌های نخستینی بود که کرونا بر چین وارد کرد. با وجود زمان بد و شدت ویروس کرونا، پاسخ رهبر حزب کمونیست چین به این بحران به طرز قابل توجهی مشابه الگوی تصمیم‌گیری تاریخی‌ای است که حزب را در معرض نزاع‌های داخلی و خارجی و تردید قرار می‌دهد. حزب کمونیست چین تحت رهبری «شی جین پینگ» که از گرداب‌ها و چالش‌های بین‌المللی و داخلی بیرون آمده است، اکنون از نظر سرمایه سیاسی در شرایط شکننده‌ای قرار دارد که اگر نتواند به این بحران پاسخ مناسبی دهد یا راه‌حل مناسبی بیابد، نمی‌تواند چهره و مشروعیت حزب را حفظ کند. 

به نظر می‌رسد دلیل اصلی این موضوع این باشد که چین، ساختار سیاسی متفاوتی دارد و این ساختار  به شکل فزاینده‌ای به یک مشکل تبدیل شده است. در چین حزب کمونیست قدرت را در کشور قبضه کرده است. 

اما باید پذیرفت تحلیل بحران سیاسی چین از زاویه رقابت ژئوپلیتیک قدرت‌های جهان، بدین معنا نیست که چین به دلیل اینکه منشأ ویروسی همه‌گیر بوده، لزوما باید عقب‌نشینی کند، برعکس، چین که سرمایه‌گذاری قابل توجهی روی دیپلماسی عمومی کرده، از آغاز کرونا همه تلاشش را برای مهار آسیب‌های سیاسی انجام داده است. 

باید اذعان کرد روایت چین این است که «در کنترل و مهار کرونا بسیار قوی و موفق عمل کرده و حالا هم در حال کمک به باقی کشورهای دنیاست و در مقابل، آمریکا و دونالد ترامپ که از پس مهار بحران بر نیامده‌اند، می‌خواهند تاریخ را بازنویسی کنند و همه چیز را گردن چین بیندازند».

دونالد ترامپ و دولتش به دلیل سهل‌انگاری و تعلل در انجام اقدامات لازم برای مقابله با شیوع کرونا در نخستین هفته‌های شیوع ویروس کرونا در آمریکا، با انتقادات زیادی مواجه هستند. بر اساس آخرین آمارهای رسمی منتشر شده از سوی مراجع دولتی در آمریکا، تاکنون نزدیک به ۶ میلیون نفر در این کشور به ویروس کرونا مبتلا شده و بالغ بر 180 هزار نفر از مبتلایان جان خود را از دست داده‌اند. آمریکا از لحاظ شمار مبتلایان و قربانیان ویروس کرونا، با اختلاف بسیار فاحشی نسبت به سایر کشورها در رتبه نخست جهان قرار دارد. 

اگر دموکرات‌ها بر سر کار بودند، الزاما مسائل اقتصادی در اولویت نبود، بلکه مسائل محیط‌زیستی و بشری در اولویت‌شان بود و حتما بودجه قابل توجهی را به این بخش اختصاص می‌دادند.  

البته بعید است ساختار آمریکا با روندی که تاکنون دولت ترامپ پیش گرفته است همراهی کند و جز چند ایالت با سیاست‌های ترامپ همراهی نکرده است. شاهدیم ترامپ هر از گاهی وعده پایان این وضعیت و عادی شدن شرایط را می‌دهد، در حالی که این مشکل به این زودی‌ها قابل کنترل نیست. برای کشوری در سطح آمریکا که یک ابرقدرت محسوب می‌شود، کسر شأن است دچار کمبودهایی از جمله در زمینه تهیه ماسک و تجهیزات پزشکی برای کادر درمانش شود. احتمالا نظام بروکراتیک این کشور به سرعت بتواند خود را منطبق کند اما این حجم از سردرگمی قابل تصور و پذیرش نیست. کشورهایی که با تحریم و مشکلات اقتصادی زیاد دست و پنجه نرم می‌کنند، اگر نتوانند تا حدودی از عهده مدیریت شرایط برآیند بحثی نیست اما درباره کشوری در اندازه آمریکا نشان می‌دهد ساختار سیاسی ایالات متحده بیش از حد، واقعیت‌های جامعه آمریکایی را بر عکس بازنمایی می‌کند. 

 

* تأثیر رقابت‌های چین و آمریکا در سطح جهانی بر مدیریت بحران کرونا

در ابتدای شیوع کرونا سازمان جهانی بهداشت نسبت به شیوع آن در جهان هشدار داده و از کشورها خواسته بود خود را آماده کنند اما ایالات متحده نه ‌تنها از همکاری با سازمان جهانی بهداشت خودداری کرد، بلکه برای سرپوش گذاشتن بر کوتاهی‌های خود در برخورد با شیوع کرونا، پرداخت مالی به این سازمان را نیز متوقف کرد. 

بر اساس مواضع، دیدگاه‌ها و توئیت‌هایی که ترامپ از ابتدای شیوع و گسترش این بیماری در آمریکا داشته است، می‌توان گفت آمریکا با تاخیر و مسامحه با این مساله رو‌به‌رو شده است. اقدامات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره بحران کرونا ابهامات بسیاری را درباره میزان تسلط آمریکا بر کشورهای در حال توسعه از جمله منطقه خاورمیانه در آینده و توانایی آن در رقابت با نفوذ رو به افزایش چین مطرح کرده است. مدیریت نامنسجم ترامپ در این بحران و رفتار تهاجمی وی با مقامات ایالتی و سخنان عجیب در نشست‌های خبری که فقط حکایت از غرور و ستایش عملکرد دولت دارد، تردیدهای بسیاری را در رفع این بحران به وجود آورده است. 

درباره سیاست خارجی هم باید گفت دولت ترامپ از مدیریت بحران ویروس کرونا توسط پکن ناراضی است و به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت را متهم به چشم‌پوشی از عملکرد چین کرده و دستور داده است کمک‌های مالی به این نهاد قطع شود. 

اکنون تعدادی از کشورها به‌ دنبال پر کردن جای خالی واشنگتن در مقام رهبری دنیا هستند. در جبهه مقابل پکن به سرعت و به طرز ماهرانه‌ای از اشتباهات ایالات متحده استفاده و در خلأ به وجود آمده، موقعیت خود را برای پر کردن جای خالی رهبری جهان تقویت خواهد کرد. این کشور در تلاش است برای سیستم خود حامیانی پیدا کند و به همین منظور کمک‌های خود را به دیگر کشورها روانه کرده است. این اقدام جسورانه چین نباید غلوآمیز دیده شود. چین هم اشتباهات خود را داشته است، بویژه زمانی که این کشور در مراحل اولیه این بیماری در ارائه آمارها کوتاهی‌هایی داشت. با این حال چین به نیکی می‌داند اگر به عنوان رهبری دنیا دیده شود و آمریکا نیز تمایلی به رهبر دنیا نداشته باشد، این درک در دنیا به وجود خواهد آمد که پکن به طور اساسی جای آمریکا را در دنیا تغییر داده و رقابت در قرن ۲۱ را از آن خود کرده است. 

 

* پیامدهای بحران کرونا بر رقابت راهبردی میان ۲ کشور

موسسه تحقیقاتی امنیت ملی و امور بین‌الملل آلمان در مقاله‌ای درباره عملکرد دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا و اعضای دولت وی بویژه مایک پمپئو، وزیر خارجه او نوشت: چین، کشوری که تا پیش از این کاخ سفید آن را «رقیب راهبردی» خود می‌خواند، کشوری که دولت ترامپ آن را متهم به عملیات خرابکارانه علیه آمریکا می‌دانست، کشوری که وزارت خارجه آمریکا آن را یک دولت مستبد و ناقض حقوق بشر می‌خواند، کشوری که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا آن را تهدید بالقوه برای سلامتی و روش زندگی آمریکایی‌ها توصیف می‌کرد؛ حال آمریکا برای تامین نیازهای پزشکی خود جهت مقابله با ویروس کرونا و نجات جان شهروندانش، به این کشور روی آورده و به آن متکی شده و دولت دونالد ترامپ عملا سرنوشت زندگی آمریکایی‌ها را به دست چین سپرده است. 

اکنون برخی کارشناسان معتقدند روابط اقتصادی و سیاسی چین با کشورهای در حال توسعه از جمله خاورمیانه به دلیل بسط نفوذ و قدرت نرم خود، چنان تحکیم شده که چین بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در برخی از این کشورها و نخستین شریک تجاری برخی دیگر از آنهاست. قدرت‌یابی چین در دهه‌های اخیر باعث نگرانی استراتژیست‌های آمریکایی شده است به طوری که در سال‌های اخیر برخی ناظران و کارشناسان از انتقال توجه و تمرکز آمریکا از منطقه خاورمیانه به چین سخن می‌گویند. اگر چه چین تلاش می‌کند توسعه خود را با حاشیه‌های کم و حتی‌الامکان بدون برانگیختن حساسیت‌های رقبا به پیش ببرد، با این حال به نظر می‌رسد کرونا تقابل بین 2 قدرت را آشکارتر از هر زمان دیگری کرده است. 

 

* از نحوه مقابله آمریکا و چین با بحران کرونا چه الگویی برای هر یک می‌توان به دست آورد؟

همه‌گیری بیماری «کووید-۱۹» جهت‌گیری اقتصاد جهان را دستخوش تغییرات اساسی نخواهد کرد. این امر صرفا تغییری را که پیشاپیش آغاز شده شتاب خواهد بخشید. این تغییر عبارت است از فاصله‌گیری از جهانی‌شدن آمریکامحور و حرکت به سمت جهانی‌شدن چین‌محور. 

چرا این روند تداوم خواهد یافت؟ مردم آمریکا نسبت به جهانی‌شدن و تجارت بین‌المللی بی‌اعتقاد شده‌اند. توافقات تجارت آزاد امری مذموم و مسموم است؛ فرقی نمی‌کند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در آنها دخیل باشد یا نباشد. بر عکس، چین هنوز اعتقاد خود را از دست نداده است. چرا؟ این امر دلایل تاریخی عمیق‌تری دارد. رهبران چین اکنون بخوبی می‌دانند یک قرن تحقیر کشورشان بین سال‌های ۱۸۴۲ تا ۱۹۴۹ حاصل بی‌خیالی چین و تلاش‌های بیهوده رهبران این کشور جهت انزواگزینی و دوری از دنیا، و رستاخیز اقتصادی چین طی چند دهه گذشته، حاصل تعامل با دنیا بوده است. مردم چین همچنین به طور گسترده به فرهنگ خود اعتماد پیدا کرده‌اند. آنها معتقدند هر جایی می‌توانند رقابت کنند. 

از طرف دیگر، آمریکا ۲ گزینه پیش روی خود دارد. اگر هدف اصلی حفظ برتری جهانی باشد، این کشور باید به لحاظ سیاسی و اقتصادی دست به یک رقابت ژئوپلیتیکی حاصل جمع صفر با چین بزند. با این حال، اگر هدف آمریکا ارتقای رفاه مردم کشورش باشد- مردمی که شرایط اجتماعی‌شان رو به وخامت گذاشته است- در آن صورت باید با چین همکاری کند. عقل سلیم می‌گوید همکاری گزینه بهتری است. با این حال، با توجه به فضای سیاسی مسموم حاکم بر آمریکا درباره چین، عقل سلیم شاید فائق نیاید. 

درباره تهدیدات فراکشوری نظیر «کووید-۱۹» و تغییرات آب‌وهوایی، سودای اعمال قدرت آمریکا بر دیگر کشورها به تنهایی کافی نیست. کسب اطلاع درباره اهمیت قدرت نزد دیگران نیز در راستای موفقیت نقش کلیدی ایفا می‌کند. هر کشوری منافع ملی خود را در اولویت قرار می‌دهد و سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که این منافع تا چه حد فراگیر یا محدود است؟ «کووید-۱۹» نشان داد آمریکا قادر نیست راهبرد خود را با دنیای جدید تطبیق دهد. 

 

* جمع‌بندی

بحران زیستی کرونا به مثابه یک اتفاق بزرگ دنیا را در حدی غافلگیر کرده است که حتی در فیلم‌های تخیلی نیز متصور نمی‌شد. پیامد‌های انسانی و اجتماعی این بحران همه‌گیر در حدی گسترده است که می‌تواند فراتر از وضعیت ویژه، ماندگاری‌هایی را پدید آورد که چون فاکتور تغییر‌دهنده بازی، مسیر تحولات جهانی را دگرگون کند. 

طبیعی است فرض کنیم این مساله می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ مدرن باشد. بیشتر تحلیلگران استدلال می‌کنند جهانی که به آن وارد خواهیم شد، اساسا متفاوت از جهانی است که قبل از آن وجود داشت. 

برخی پیش‌بینی می‌کنند این بیماری همه‌گیر منجر به ایجاد نظم جهانی جدیدی به رهبری چین خواهد شد. برخی دیگر بر این باورند این امر باعث زوال رهبری چین خواهد شد. برخی هم می‌گویند یکی از مشخصه‌های بحران فعلی همانا فقدان آشکار رهبری آمریکا است. ایالات متحده در یک تلاش جمعی برای مقابله با این ویروس یا تبعات اقتصادی آن دنیا را دور هم جمع نکرده است. ایالات متحده حتی نتوانسته جهان را حول رهبری خود برای پرداختن به این معضل در عرصه داخلی خود هماهنگ کند. کشورهای دیگر به بهترین شکلی که بتوانند از خود مراقبت می‌کنند یا برای درخواست کمک به کشورهایی مانند چین رو می‌آورند که «پیک بیماری» را پشت سر گذاشته‌اند. اما اگر جهانی که پس از این بحران می‌آید، جهانی باشد که در آن ایالات متحده تسلط کمتر و کمتری داشته باشد- تصور این تقریبا غیرممکن است که امروز هر کسی درباره «لحظه تک‌قطبی» بنویسد- این روند تقریبا جدید نیست. این روند لااقل یک دهه است رخ نموده است. تا حدودی، این نتیجه آن چیزی است که فرید زکریا آن را «ظهور دیگران» نامیده (که این «دیگران» می‌تواند اشاره خاصی به چین باشد) که با وجود اینکه قدرت اقتصادی و نظامی مطلق آمریکا همچنان روندی رو به رشد دارد اما موجب افول و کاهش مزیت نسبی آمریکا شده است.