مدیرکل دفتر اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت ایران از برگزاری اجلاس کمیسیون مشترک ایران و ازبکستان با مسؤولیت وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان توسعه تجارت ایران) طی روزهای آینده خبر داد. محمدرضا کریم‌زاده با اعلام این خبر اظهار داشت: مقرر است چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک ایران و ازبکستان روزهای یکم و دوم اسفندماه سال جاری در تهران برگزار شود. 

 

گروه اقتصادی: از گذشته تاکنون کشورهای منطقه و همسایگان به دلیل فاصله نزدیک به یکدیگر در اولویت تجارت قرار داشته‌اند. ایران نیز به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی ممتاز و همسایگی با 15 کشور و همچنین 25 کشور منطقه‌ای از فرصت کم‌نظیری برای توسعه تجارت خارجی برخوردار است اما در 8 سال‌ اخیر به دلیل کم‌توجهی دولت قبل به افزایش سطح تجارت با کشورهای منطقه، دستاورد قابل قبولی نداشته و حتی در بعضی زمینه‌ها با پسرفت مواجه بوده‌ایم. اما دولت سیزدهم یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های خود را تجارت منطقه‌ای و ارتباط با کشورهای همسایه و منطقه اعلام کرد. 

در همین چند ماه گذشته از شروع دولت، وزرای مختلف کابینه به طور مستمر سفرهایی جهت ارتقای همکاری‌های اقتصادی به کشورهای منطقه‌ داشته‌اند. سفر ۲ روزه رئیس‌جمهور به مسکو در جهت توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه ایران و روسیه و تقویت ستون‌های روابط ۲ کشور، سفر وزیر صنعت، معدن و تجارت به سوریه و عمان، سفر وزیر راه‌وشهرسازی به سوریه و همچنین انعقاد قرارداد سوآپ گازی با ترکمنستان، از جمله اقداماتی است که در این راستا انجام شده است. 

یکی از اهداف دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن، تقویت دیپلماسی اقتصادی، توسعه روابط با همسایگان و افزایش شرکای تجاری بوده است. سفر اخیر رئیس‌جمهور به روسیه نیز در همین راستا بود که ایجاد خط اعتباری و فاینانس، همکاری‌های دوجانبه در حوزه نفت و گاز، توسعه ترانزیت ریلی و حمل‌‌و‌نقلی و همکاری در توسعه نیروگاهی را می‌توان از جمله ارمغان‌های اقتصادی سفر رئیسی به مسکو برشمرد. در همین راستا بزودی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به دعوت «تمیم بن حمد آل‌ثانی» امیر قطر راهی دوحه، پایتخت قطر خواهد شد تا علاوه بر دیدار و رایزنی با مقامات این کشور عربی خلیج‌فارس در نشست اوپک گازی نیز شرکت کند. 

 

* لزوم توسعه میدان‌های گازی مشترک

حضور رئیس‌جمهور ایران در ششمین اجلاس سران کشورهای صادر‌کننده گاز (GECF) در دوحه، در حالی انجام می‌شود که ایران و قطر شرکای بزرگ گازی منطقه به شمار می‌روند. ایران و قطر مجموعا 30 درصد ذخایر گاز طبیعی دنیا را در اختیار دارند. همچنین ۷۰ درصد گاز ایران از میدان مشترک با قطر یعنی «پارس جنوبی» تأمین می‌شود که ۴۰ درصد آن سهم ایران و مابقی در اختیار قطری‌هاست، اگرچه سال‌های پیشرفت فازهای پارس جنوبی عمدتا در اوج تحریم‌ها بوده و با همت پیمانکاران داخلی این فاز‌ها توسعه یافتند ولی متأسفانه فاز یازدهم این میدان که مرزی‌ترین فاز ما با کشور قطر است، حدود ۱۰ سال است توسعه مطلوب پیدا نکرده و به گفته کارشناسان، عدم‌النفع توسعه آن در این سال‌ها، بیش از ۱۰ میلیارد دلار بوده است. در چنین شرایطی این احتمال که ۲ کشور در راستای توسعه همکاری‌های خود به توافقی برای سرمایه‌گذاری مشترک در این زمینه دست پیدا کنند نه‌تنها حضور ناگزیر کنسرسیوم‌های فرامنطقه‌ای در این میدان گازی را منتفی می‌سازد، بلکه سبب خواهد شد سود بیشتری نصیب ملت‌های ۲ کشور شود که در بهره‌گیری از این منابع خدادادی شراکت دارند. 

 

* زمان ورود جدی ایران به بازار گاز دنیا فرا رسیده است

افزایش کم‌سابقه بهای نفت در بازارهای جهانی همزمان با تنشی که میان روسیه و کشورهای عضو پیمان ناتو پیرامون اوکراین ایجاد شده، سیاست‌گذاری کشورهای صادرکننده گاز را با موقعیتی خاص مواجه کرده است. در حالی تنش میان روسیه با کشورهای اروپایی بالا گرفته که این کشور بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز برای این کشورهاست و از چند ماه پیش به‌رغم افزایش ۴ برابری قیمت جهانی حاضر نشد چیزی فراتر از تعهدات بلندمدت به این کشورها گاز صادر کند. 

نباید فراموش کرد نخستین مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز با ابتکار عمل ۳ کشور ایران، روسیه و قطر، پس از رایزنی مقامات ۳ کشور در تهران برگزار شد و تلاش برای افزایش قیمت گاز و ایجاد هماهنگی در سیاست‌های صادراتی کشورهای عضو از جمله اهداف مهمی بود که برای آن پیش‌بینی شد و حالا این اوپک گازی فرصت لازم را برای انتفاع از وضعیت بین‌المللی شکل گرفته پیش روی کشورهای عضو گذاشته است. 

ایران که تحت تحریم‌های آمریکا تلاش دارد از همه امکانات بالقوه خود برای مقابله با تحریم‌ها و استقامت در جبهه این جنگ اقتصادی استفاده کند از افزایش قیمت جهانی نفت و گاز بهره مضاعف خواهد برد؛ سست شدن بنیان‌های تحریمی به واسطه مواجهه کشورهای خریدار با ضرورت تأمین منابع انرژی و در عین حال افزایش درآمدهای ارزی از محل فروش این منابع استراتژیک انرژی از جمله این بهره‌هاست. 

بر ‌اساس آنچه اشاره شد سفر رئیس‌جمهور و هیأت عالی‌رتبه کشورمان به قطر را باید سفری با اهمیت مضاعف سیاسی و اقتصادی ارزیابی کرد. تأکید بر روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و قطر به عنوان یک کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و رایزنی‌های سطح بالایی که با مقامات دیگر کشورهای عضو در حاشیه این اجلاس صورت می‌گیرد، بی‌شک یکی از تحولات مهم هفته پیش‌ رو است. 

 

* قطر؛ فرصت طلایی اقتصاد ایران

در طول سال‌های گذشته و تحت تاثیر تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران، دولت اعلام کرده بخش مهمی از تمرکز اقتصادی خود را بر توسعه تجارت با کشورهای همسایه استوار خواهد کرد. آمارهایی که از وضعیت تجارت ایران در سال‌ها و ماه‌های گذشته منتشر شده نشان از آن دارد که ایران با وجود تمام محدودیت‌ها توانسته بخشی از ظرفیت همکاری مستقیم تجاری با کشورهای همسایه را حفظ کند. آمارها نشان می‌دهد صرف نظر از چین به عنوان اصلی‌ترین شریک تجاری کشور در سال‌های گذشته، بخش مهمی از صادرات و واردات ایران با محوریت کشورهای همسایه انجام شده و در این بین امارات عربی متحده، عراق، افغانستان و ترکیه سهم قابل توجهی از آمار تجاری ایران را به خود اختصاص داده‌اند.  با این وجود هنوز در قیاس با ظرفیت موجود برای تجارت با کشورهای همسایه، ایران فاصله قابل توجهی تا دستیابی به ظرفیت‌های بالقوه موجود در این حوزه دارد. برآوردها نشان می‌دهد کشورهای همسایه ایران در طول سال بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار واردات دارند و این در حالی است که سهم ایران از این بازار تنها حدود ۲۰ میلیارد دلار تخمین ‌زده می‌شود. 

در چنین شرایطی عمق‌بخشی به روابط تجاری با شرکای فعلی و تلاش برای به دست آوردن شرکای جدید در منطقه اهمیت فراوانی دارد. در این میان قطر به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه در منطقه خلیج‌فارس که در سال‌های گذشته پروژه‌های اقتصادی گسترده‌ای را فعال کرده یکی از بهترین گزینه‌هاست. 

قطر یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع (LNG) در جهان است. میدان گازی اصلی قطر در شمال این کشور به نام گنبد شمالی با مساحت 6 هزار کیلومترمربع با میدان گازی پارس‌جنوبی ایران مشترک است. همچنین ایران بعد از روسیه دارای بیشترین ذخایر گازی جهان است و قطر در رتبه سوم قرار دارد و بزرگ‌ترین منبع مشترک گاز طبیعی جهان نیز در اختیار ایران و قطر قرار دارد.  به گزارش سالانه بریتیش پترولیوم، سال 2021 قطر از لحاظ ذخایر گازی اثبات شده، بعد از روسیه و ایران با مقدار 24.7 تریلیون مترمکعب در جایگاه سوم قرار گرفته و از سال 2006 به ‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کرده است. از آنجا که قطر با تقاضای داخلی نسبتا پایین انرژی مواجه است، قادر است 60 درصد از تولید گاز طبیعی خود را به دیگر کشورها صادر کند. 

طبق گزارش‌های مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) این کشور سال 2020 از مجموع 211 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولید شده تنها 22 میلیارد مترمکعب را با خط لوله دلفین به امارات و عمان صادر و 106 میلیارد مترمکعب را به‌ ‌صورت LNG به کشورهای هندوستان، کره‌جنوبی، ژاپن، چین، انگلستان، پاکستان، کویت و سایر کشورها صادر کرده است.  در نتیجه مشاهده می‌شود کشور قطر آنجا که امکان زیرساختی داشته از خط لوله برای صادرات گاز استفاده کرده است و در دیگر موارد حتی برای مسافت‌های کوتاه زیر 6 هزار کیلومتر که صرفه اقتصادی صادرات گاز به‌ صورت LNG وجود ندارد، گاز را به‌ صورت مایع صادر کرده است.  قطر سال 2020 میلادی در مجموع 27 میلیارد مترمکعب به کشورهای هند، پاکستان، ترکیه، عراق و کویت با مسافت‌های کمتر از 6 هزار کیلومتر صادرات داشته است. موقعیت جغرافیایی ایران که در همسایگی با کشورهای واردکننده گاز قرار گرفته است این فرصت را به کشور می‌دهد تا با استفاده از ظرفیت خط لوله سراسری و صادراتی، نسبت به صادرات، سوآپ یا ترانزیت گاز قطر از مسیر خود اقدام کند. 

 

گروه اقتصادی: در حالی که مذاکرات برای احیای مجدد توافق هسته‌ای وارد مراحل پایانی خود شده و می‌تواند عرضه نفت خام را افزایش دهد، قیمت نفت روز پنجشنبه 2 درصد کاهش یافت.

خبرگزاری رویترز از مذاکرات پالایشگاه‌های کشورهای هند، ژاپن و کره‌جنوبی با ایران برای واردات مجدد نفت از ایران خبر داده و پایگاه Oilprice نیز اعلام کرده که ایران بلافاصله پس از توافق در مذاکرات رفع تحریم‌ها صادرات نفت خود را افزایش خواهد داد زیرا مقادیر قابل توجهی نفت در انبارها برای عرضه به بازارهای بین‌المللی دارد.

به نوشته Oilprice، اگر مذاکرات شکست بخورد، قیمت نفت بالاتر خواهد رفت و احتمالاً به ۱۰۰ دلار هم خواهد رسید.

رویترز هم در گزارشی نوشته است پالایشگاه‌های کشورهای هند، ژاپن و کره‌جنوبی که به‌طور سنتی خریداران بزرگ نفت ایران هستند، مایلند در صورت توافق برای احیای توافق هسته‌ای، واردات از ایران را از سر بگیرند که می‌تواند راه را برای عرضه بیشتر در بازارهای جهانی و کاهش قیمت‌ها هموار کند.

اکثر خریداران آسیایی، واردات نفت از ایران را در سال ۲۰۱۹ و پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران و اعمال مجدد تحریم‌ها بر صادرات نفت تهران متوقف کردند.

در حال حاضر قیمت نفت به بالاترین حد خود در بیش از 7 سال گذشته رسیده است زیرا ترس از اختلال در عرضه انرژی روسیه موجب افزایش قیمت نفت برنت و نفت خام آمریکا شده است.

با چشم‌انداز یک توافق جدید با ایران، کره‌جنوبی که قبلاً یکی از مشتریان اصلی نفت تهران در آسیا بود، روز چهارشنبه گفت مذاکراتی را در سطح کاری برای ازسرگیری واردات نفت خام ایران انجام داده است.

 یک پالایشگاه بزرگ کره‌جنوبی در حال رصد تحولات مذاکرات هسته‌ای است، زیرا نفت خام ایران در مقایسه با گریدهای دیگر مانند نفت مکزیک مقرون به صرفه است و پالایش آن آسان است. یک منبع تجاری در کره‌جنوبی گفته است: زمانی که دو کشور تصمیم بگیرند تجارت نفت را از سر بگیرند، ما می‌توانیم از ایران نفت خام بخریم. از آنجا که قبلاً از نفت خام ایران استفاده کرده‌ایم، نیازی به آزمایش نفت در تاسیسات خود نداریم.رئیس پالایشگاه بزرگ ژاپنی 

Eneos Holdings Inc هم اعلام کرده در صورت دستیابی به توافق برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، واردات نفت از ایران را از سر خواهد گرفت.

تسوتومو سوگیموری، رئیس Eneos به خبرنگاران گفت: ما هنوز چنین آمادگی‌هایی را آغاز نکرده‌ایم، اما در صورت دستیابی به توافق بر سر توافق هسته‌ای، از سرگیری واردات نفت خام از ایران را به عنوان یکی از گزینه‌های خرید خود در نظر خواهیم گرفت.

سوگیموری افزود: پس از انجام چنین توافقی درباره توافق هسته‌ای، از سرگیری واردات نفت از ایران ۳-۲ ماه طول می‌کشد زیرا پالایشگاه باید ترتیبات مختلفی مانند بیمه و حمل‌و‌نقل را انجام دهد.  یک منبع پالایشگاهی هندی هم گفت یک پالایشگاه هندی، مشتری شماره ۲ ایران، در حال مذاکره با ایران برای تأمین نفت خود است و افزود که همچنین منتظر شفاف‌سازی بیشتر درباره توافق هسته‌ای است.

ایران برخی از صادرات خود را با وجود تحریم‌ها حفظ کرده است زیرا واسطه‌ها راه‌هایی برای پنهان کردن مبدأ واردات پیدا می‌کنند و چین، بزرگ‌ترین مشتری ایران، مقصد بزرگی بوده است. گمرک چین ماه گذشته نخستین واردات نفت خام ایران در یک سال گذشته را گزارش کرد.

کلودیو گالیمبرتی، تحلیلگر بازار نفت در این باره بیان کرد: تنش‌های روسیه و اوکراین نوسان قیمت‌های جهانی نفت را افزایش داده است اما تحولات مثبت در مذاکرات ایران و آمریکا امیدها را برای بازگشت نفت ایران به بازارها افزایش داده و به آرام کردن قیمت نفت کمک می‌کند.

او گفت: «اگرچه هنوز معامله انجام نشده است، اما با توجه به اخبار پیشرفت و اجماع گسترده در مذاکرات، قیمت‌ها کاهش می‌یابد، زیرا درنهایت می‌توان تا دسامبر سال جاری تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام به بازار اضافه کرد».

 پایگاه تخصصی نفت Oilprice هم نوشت: ایران از قبل آماده‌سازی برای بازگشت نفت خام خود به بازارهای بین‌المللی را آغاز کرده است و مقامات شرکت ملی نفت ایران به کره‌جنوبی سفر کرده‌اند تا درباره معاملات مذاکره کنند.  به نوشته Oilprice، یک معامله موفق می‌تواند بین آوریل تا می ۵۰۰ هزار  بشکه در روز نفت به بازارهای جهانی اضافه کند اما عدم دستیابی به توافق احتمالاً قیمت نفت را به ۱۰۰ دلار خواهد رساند. ایران در حال آماده شدن برای بازگشت نفت خام خود به بازارهای بین‌المللی است. این کشور سال گذشته برنامه‌های افزایش تولید را اعلام کرد و این هفته رسانه‌ها گزارش دادند که مقامات شرکت ملی نفت ایران به کره‌جنوبی سفر کرده‌اند تا درباره قراردادهای عرضه با پالایشگاه‌های داخلی گفت‌وگو کنند.

تحلیلگران بانک سیتی گروپ می‌گویند اگر توافقی درباره برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود، این کشور می‌تواند بین آوریل تا می‌۵۰۰ هزار بشکه در روز به عرضه جهانی نفت اضافه کند. به گفته لوئیز دیکسون، تحلیلگر انرژی، ایران می‌تواند تولید خود را به سرعت در عرض ۴ تا ۶ ماه افزایش دهد و همچنین در صورت لغو تحریم‌ها، مقادیر قابل توجهی نفت در انبارها برای عرضه در بازارهای بین‌المللی دارد.

با این حال، اگر مذاکرات شکست بخورد، قیمت نفت بالاتر خواهد رفت و احتمالاً به ۱۰۰ دلار خواهد رسید، زیرا رشد تقاضا همچنان از تولید پیشی می‌گیرد، که باعث شد آژانس بین‌المللی انرژی در اوایل این ماه از اوپک پلاس بخواهد تا برای افزایش تولید بیشتر تلاش کند.

***

بهره‌برداری از باند رفت منطقه ۲ آزادراه تهران- شمال تا پایان ۱۴۰۱

رئیس سازمان برنامه و بودجه از بهره‌برداری باند رفت منطقه ۲ آزادراه تهران- شمال تا پایان سال ۱۴۰۱ خبر داد و با اشاره به حمایت دولت برای تزریق منابع مالی طرح گفت: با توجه به حجم کار و فعالیت در این پروژه، دولت در بخش تامین مالی به تعهدات خود عمل خواهد کرد. 

سید مسعود میرکاظمی با اشاره به زمان افتتاح باند اول منطقه ۲ آزادراه تهران- شمال گفت: امروز جلسه‌ای برای بررسی ابعاد مختلف کار در این منطقه از آزادراه برگزار شد و مسیر رفت آزادراه تهران- شمال تا پایان سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهد رسید. 

رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به حمایت دولت برای تزریق منابع مالی در این پروژه گفت: با توجه به حجم کار و فعالیت در این پروژه، دولت در بخش تامین مالی به تعهدات خود عمل خواهد کرد. 

میرکاظمی ادامه داد: همچنین مقرر شد با بررسی‌های کارشناسی بیشتر، کار در منطقه ۳ آزادراه تهران- شمال نیز تعیین تکلیف شود. 

***

مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی:

سود سهام عدالت جاماندگان ۹۸ همراه سود سال ۹۹ پرداخت می‌شود

مدیر عامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی گفت: سود سال ۹۸ سهام عدالت افرادی که سال گذشته به دلیل وجود برخی مشکلات قادر به دریافت آن نشدند، اسفندماه امسال همراه با سود سال ۹۹ به حساب آنها واریز می‌شود. 

محمد باغستانی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) با اشاره به اینکه سود سهام عدالت جاماندگان سال ۹۸ همراه با سود سال ۹۹ پرداخت می‌شود، گفت: سود منتهی به اسفند ۹۹ مشمولانی که ۵۳۲ هزار تومان در سبد سهام خود دارند، حدود ۵۵۰ هزار تومان خواهد بود. 

وی با تأکید بر اینکه تلاش می‌شود با همکاری شرکت‌های سرمایه‌پذیر همه سودها یکجا پرداخت شود، افزود: برآورد زمانی ما این است که در دهه سوم اسفند می‌توان سود را به حساب مشمولان واریز کرد. 

***

تولید کشاورزی به 125 میلیون تن رسید

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با بیان اینکه برای تامین میوه شب عید سیب و پرتقال به میزان کافی ذخیره شده است،‌ گفت: تلاش می‌کنیم از طریق شبکه تعاونی‌های مردمی و نیز شبکه فروش هوشمند میوه شب عید مردم را بموقع تأمین کنیم. 

اسماعیل قادری‌فر افزود: در حال حاضر تولیدات کشاورزی شامل زراعی، باغی و دامی به 125 میلیون تن در سال می‌رسد و عمده این محصولات از طریق شبکه بزرگ تعاونی‌های روستایی که متشکل از حدود 8 میلیون کشاورز و شبکه‌های تعاونی‌های روستایی در سراسر کشور است بین مردم توزیع می‌شود اما در عین حال تلاش داریم اقتصاد کشاورزی را از حالت سنتی به سمت اقتصاد صنعتی برسانیم تا سهم کشاورزی از تولید ناخالص داخلی کشور به میزان قابل قبول برسد. 

وی همچنین گفت: به دلیل غفلت از اقتصاد کشاورزی، صنعتی و دانش‌بنیان در حال حاضر سهم کشاورزی از اقتصاد ناچیز است و متأسفانه میزان ضایعات کشاورزی بین 20 تا 30 درصد است و در برخی اقلام تا 40 درصد هم می‌رسد. به عنوان مثال سیب درختی استان‌های آذربایجان شرقی و غربی به یک تراژدی ملی تبدیل شد در حالی که در صنایع تبدیلی و تکمیلی کمبود وجود دارد. از طرفی مقوله امنیت غذایی مورد تأکید نظام قرار دارد، بنابراین باید برای حفظ امنیت غذایی هم از ضایعات کشاورزی کاسته شود و هم از شبکه گسترده تعاونی‌های روستایی و کشاورزی که حدود 6 دهه قدمت دارد، استفاده کنیم و ما دنبال مردمی کردن کشاورزی هستیم. 

وی در ادامه این نکته را هم گفت که‌ در حالی که جمعیت کشور در ابتدای انقلاب 30 درصد شهری و 70‌درصد روستایی بود، در حال حاضر این نسبت برعکس شده و 70 درصد در شهرها و 30 درصد در روستاها حضور دارند و یکی از چالش‌های اقتصاد مسأله حاشیه‌نشینی‌ها و معضلات اجتماعی است. در این زمینه شبکه دلالی و غیرضروری شکل گرفته و محصولات کشاورزی را به قیمت ارزان از تولیدکنندگان خریداری کرده و به قیمت گزاف به مصرف‌کنندگان می‌فروشند. 

وی همچنین گفت: اجرا نشدن الگوی کشت در کشور باعث شده است یک سال سیب‌زمینی و یک سال پیاز مشکل پیدا کند. باید استراتژی الگوی کشت اجرا شود و کشاورزی مبتنی بر قرارداد اجرا شود، یعنی کشاورز بذری نکارد، مگر اینکه از قبل قرارداد فروش آن تنظیم شده باشد و این مستلزم گذر از تعاونی‌های سنتی نسل اول به تعاونی‌های مدرن و امروزی است.