شروین طاهری: رجزخوانی‌های رئیس‌جمهور کمدین اوکراین از یک زیرزمین در بیرون کی‌یف، بعد از 19 سال یاد «محمد سعید الصحاف» را زنده کرد. وزیر اطلاع‌رسانی رژیم صدام همزمان با حمله آمریکایی‌ها به خاک عراق در فروردین 82، رجزخوانی‌هایی به یادماندنی درباره تار و مار کردن نیروهای اشغالگر می‌کرد. فکاهی الصحاف تا بدانجا پیش رفت که با وجود سقوط بغداد و فرار صدام، او هنوز داشت از یک پناهگاه دم از پیروزی ارتش بعث می‌زد. مایه اصلی رجزخوانی‌های او اما در واقع چیزی نبود جز حسرت عراقی‌ها نسبت به قدرت نظامی و موشکی رژیم بعث که طی بیش از یک دهه پس از حمله نخست آمریکا به عراق در جنگ اول خلیج‌فارس و به دنبال امحای پشتوانه تسلیحاتی این کشور دیگر چیزی از آن باقی نمانده بود. دست آخر وزیر لاف‌زن صدام، خودش را تسلیم آمریکایی‌ها کرد. بعد هم آزاد شد و عمری براحتی در امارات بزیست. 

یک دلقک صهیونیست از جامعه یهودیان افراطی شرق اوکراین که حالا ۲ روزی می‌شود از کاخ مارینسکی کی‌یف متواری شده نیز بنا به حرفه اصلی‌اش که بازیگری بود نه سیاست، در روزهای اخیر لاف‌هایی زد که تاریخی شد. 

زلنسکی، هنرپیشه فیلم‌های کمدی، کمتر از ۳ سال پیش از ناکجا آباد قدرت در اوکراین، توسط مانورهای رسانه‌ای سازمان سیا به مقام ریاست‌جمهوری برکشیده شد. او به عنوان یک سیاستمدار بدون پشتوانه و هویت سیاسی، بهترین نماد بحران از درون تهی شدن کشوری به نام اوکراین - به معنای سرزمین کنار راه یا سر راهی- بود. 

اگر چه رجزخوانی‌های او برای روس‌ها از چند ماه قبل از آغاز تهاجم پوتین آغاز شد اما نقطه اوجش همین شنبه هفته پیش در کنفرانس امنیتی مونیخ بود. او که به خیال خود می‌خواست اوکراینی‌ها را جلوی تهدید قریب‌الوقوع خرس بزرگ همسایه شیر کند، علنا زیر گوش روسیه، این قدرت هسته‌ای جهان را تهدید هسته‌ای کرد. زلنسکی در مونیخ گفت شاید دیگر دلیلی بر وفاداری اوکراین به تفاهمنامه بوداپست نباشد. اشاره او به تفاهمنامه‌ای بود که سال 1994 کشور تازه موجودیت یافته اوکراین پس از فروپاشی شوروی، با دولت‌های روسیه، آمریکا و انگلیس برای امحای تسلیحات راهبردی و هسته‌ای‌اش امضا کرده بود. 

آقای رئیس‌جمهور - حالا سابق- در واقع می‌خواست از حسرت اوکراینی‌ها برای قدرت افسانه‌ای نظامی و هسته‌ای‌شان که از شوروی به ارث برده بودند، افسانه‌ای برای تحکیم جایگاه خود به عنوان فرمانده کل قوا در جنگ محتمل با روس‌ها بسازد. در عوض او با آن تهدید نسنجیده‌اش برای هسته‌ای‌سازی مجدد اوکراین که غربی‌ها هم با سکوت حاکی از رضای‌شان به آن دامن زدند، خشم پوتین را برانگیخت. خیلی زود همه فهمیدند او در بدترین زمان ممکن خالی بسته است. زلنسکی در معرکه دعوا با بزن‌بهادر قهاری مثل پوتین که به قول خودش از دعواهای خیابانی دوران نوجوانی در لنینگراد، آموخته بود مشت اول را بزند، نقطه ضعف خود را عیان کرده بود. ۲ شب بعد از لاف زلنسکی در کنفرانس امنیتی مونیخ، شاهد آن سخنرانی تاریخی توسط رهبر کرملین بودیم. پوتین به ۳ نکته مهم درباره اوکراین اشاره کرد: اول، اوکراین بخشی از تاریخ روسیه است. دوم، این کشور تبدیل به زمین جنگ‌افروزی دشمنان (غرب) علیه روسیه شده است. سوم، اوکراین قابلیت تهدید هسته‌ای را دارد. حال آنکه هیچ‌کس بهتر از رئیس‌جمهور روسیه نمی‌دانست نه تنها پس از تفاهمنامه بوداپست، صدها کلاهک هسته‌ای اوکراین توسط ناظران روس و غربی پاکسازی شد، بلکه حتی بمب‌افکن‌های راهبردی «سری تو» نیز معدوم شده‌اند. همچنین به گواه فرمانده پیشین ارتش اوکراین، کدهای فعال‌سازی سامانه‌های موشک‌های تهاجمی نیمه‌بالستیک توشکا که پوتین از آنها به عنوان حامل‌های بالقوه کلاهک‌های احتمالی هسته‌ای نام برد نیز بعد از شوروی هیچ‌گاه به کی‌یف تحویل نشده بود. حاکمان کی‌یف در این 30 سال به بقیه میراث نظامی‌‌شان از جمله جنگنده‌ها، هواپیماهای لجستیک آنتونف و حتی ناو هواپیمابر نیمه‌کاره‌شان در دریای سیاه چوب حراج زدند. 

 

* حسرت بازدارندگی نظامی

لاف هسته‌ای زلنسکی و دولتش، نه فقط بهانه لازم برای حمله به اوکراین را برای تزار جدید مسکو فراهم آورد، بلکه حفره بزرگ قدرت بازدارندگی این کشور را هم نشان داد.  سقوط اوکراین آخرین و بهترین مثال تهدید بقای کشوری مستقل در «روزگار پیچیده‌ امروز و فرداست»؛ روزگاری که رهبر حکیم انقلاب همین 5 سال پیش در پاسخ به زلنسکی‌های وطنی، حساسیت آن را چنین برشمردند: «روزگار، روزگار همه چیز است اگر نه براحتی و به صراحت حق ملت را خواهند خورد... دشمنان انقلاب از همه ابزارهای قدیمی و پیشرفته برای خصومت با ایران استفاده کردند. آنها از گفت‌وگو، مبادلات اقتصادی، تحریم، تهدید نظامی و هر وسیله دیگر برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند و ما نیز باید در همه این زمینه‌ها، توان مقابله و دفاع داشته باشیم». 

حقیقت این است که اوکراین طی 1000 سال اخیر، از زمان تشکیل نخستین حکومت روس در کی‌یف، اغلب دوران و بویژه طی 3 قرن اخیر - منهای 30 سال گذشته - هرگز جدا از قلمروی سرزمینی، زبانی و فرهنگی روس‌ها نبوده است. به قول پوتین این یک جمهوری ساخته و پرداخته و عزیز‌کرده بلشویک‌ها بود و فاقد هویتی چندان متمایز از همسایه بزرگش. به همین دلیل هیچ‌گاه حربه غربی‌ها برای ایجاد خصومت میان اکثریت جامعه بشدت چندپاره اوکراین علیه روسیه کارگر نیفتاد؛ نه انقلاب مخملی نارنجی (2004)، نه کودتای شبه‌نازی‌های «میدان» علیه دولت یانوکوویچ (2014) و نه وعده به عضویت پذیرفتن فقیرترین کشور اروپا در اتحادیه اروپایی و ناتو و حتی قول پنهان هسته‌ای ساختن مجدد آن. در جریان عملیات برق‌آسای روسیه در طول و عرض این استپ بزرگ شرق اروپا ثابت شد اکثریت ساکنان آن اگر دلبسته فدراسیون روسیه یا دلتنگ دوران رفاه و آرامش‌شان زیر سایه قدرت شوروی نباشند، خصومت خاصی هم با روس‌ها ندارند. 

در سرزمینی مبتلا به طاعون استعماری فساد و فقر و اختلاف طبقاتی که جز یک طبقه مرفه نزدیک به مزدوران غربی و الیگارش‌ها در کی‌یف و چند شهر بزرگ، همگی برای بقا در تقلا هستند، به قول آن شهروند ساده اوکراینی که حرف‌هایش حتی در شبکه سعودی- انگلیسی ایران اینترنشنال بازتاب یافت، مردم امنیت خود را حتی زیر چتر نیروهای روس به مبحث موهوم امنیت زیر بیرق ناتو ترجیح می‌دهند. 

با این حال اگر قرار بود حتی کشوری که نیست واقعا کشور شود شاید بهترین راه همان راهی بود که زلنسکی لاف‌زن، هر چند خیلی دیر، در واپسین روزهای حیات سیاسی دولت اوکراین به آن پی برد. حتی در اوکراینی که همه پشتوانه‌های موشکی و هسته‌ای‌اش را طی ۳ دهه با سراب لیبرالی زیستن در جهانی مملو از صلح بر کرانه‌های اروپای آزاد چوب حراج زد و بر باد داد، دست آخر یک دلقک دست‌نشانده در کاخ ریاست‌جمهوری به نام زلنسکی این چنین حسرت قدرت بازدارندگی برباد‌رفته را می‌خورد. 

این شاید بزرگ‌ترین عبرت سرنوشت اوکراین باشد. ملت ایران آنقدر اقبال داشته که رهبرش، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، عبرت‌های تاریخی را زودتر از وقوع فجایع اینچنینی به آنها گوشزد کرده‌اند؛ روزی که ایشان با انتقاد شدید از کسانی که روزگار و دنیای فردا را دنیای مذاکره می‌دانند و نه موشک، هشدار و انذار دادند: «اگر این حرف از روی ناآگاهی گفته شده باشد یک مساله است اما اگر از روی آگاهی باشد خیانت است... در این اوضاع جنگل‌وار جهانی، اگر جمهوری اسلامی صرفا به دنبال مذاکره و مبادله اقتصادی و حتی علم و فناوری برود اما توان دفاعی نداشته باشد آیا حتی دولت‌های کوچک نیز به خود اجازه تهدید ملت ایران را نخواهند داد؟ برخی اعضای دولت موقت هم اوایل انقلاب می‌گفتند جنگنده‌های «اف ۱۴» را که خریده‌ایم به آمریکا پس بدهیم، به دردمان نمی‌خورد!»

آن رهنمود یک جمله معروف دیگر هم داشت: «دشمنان مدام در حال تقویت توان نظامی و موشکی خود هستند، در این شرایط چطور می‌گوییم روزگار موشک گذشته است؟»

در عملیات تسخیر اوکراین شاهد بودیم روسیه از مزیت فوق‌العاده‌اش به عنوان بزرگ‌ترین قدرت موشکی جهان نهایت استفاده را در مقابل یک قدرت موشکی پیشین که سلاحش را با قول صلح معامله کرده بود به کار گرفت. روس‌ها ظرف کمتر از یک ساعت تمام زیر‌ساخت‌های پدافندی، هوایی، موشکی و راداری ارتش اوکراین را از کار انداختند تا بدون جنگی جدی با ماشین نظامی بلااستفاده آنها، با خیال راحت فقط به پیشروی و تثبیت نیروهای‌شان در جغرافیایی وسیع با مساحت 600 هزار کیلومتر مربع- بزرگ‌‌ترین کشور اروپای منهای اوراسیا- بپردازند. 

 

* وقتی رفیقت ناتو است

در بی‌هویتی سیاسی زلنسکی همین بس که متعاقب ورشکستگی سیاسی دولت پروشنکو در اوج نارضایتی‌ها از فساد گسترده دولتی و فقر اکثریت مردم، در انتخابات سال 2019 با شعار ایجاد روابط حسنه با مسکو برای حل بحران جدایی‌طلبان شرق کشور، مبارزه با قدرت فزاینده‌ ملی‌گرایان افراطی شبه‌نازی و اصلاح ساختار فاسد حکومت روی کار آمده بود اما ظرف کمتر از یک سال، در عمل به ائتلاف سیاسی با فاشیست‌های مورد حمایت غرب در حزب اسووبودا در رادا (مجلس ملی اوکراین) پرداخت و آنها را برای تجدید قوای ارتش به منظور پیوستن به ناتو (بزرگ‌ترین خط قرمز روسیه) و سرکوب استقلال‌طلبان روس‌تبار دونباس(خط قرمز بعدی خرس سیبری) به کار گرفت. بدین ترتیب زلنسکی بر اساس دستور‌العمل غرب، حقایق مسلم حاکم بر اوکراین را نادیده انگاشت: اینکه علاوه بر یک‌پنجم روس جامعه این کشور، بخش مهمی از مردم به دنبال نجات از حاکمیت فاسد طبقاتی هستند. 

لاف‌زنی‌های زلنسکی به اتکای جایگاهی که برای خود در جامعه صهیونیسم بین‌الملل قائل بود و البته قول رفقای ناتوی او برای حمایت قاطع از اوکراین صورت می‌گرفت. روز چهارشنبه حتی قبل از آغاز عملیات روسیه، مستشاران پنتاگون به رئیس‌جمهور دست‌نشانده‌شان در اوکراین هشدار داده بودند بهتر است برای در امان ماندن از ضربات روس‌ها به لفیف، غربی‌ترین شهر اصلی و مسقط‌الراس سنتی نیروهای شبه‌نازی تحت حمایت آمریکا و اتحادیه اروپایی، نقل مکان کند. 

با آنکه او طی ۲ روز گذشته مدام تاکید کرده خودش و خانواده‌اش در کی‌یف باقی می‌مانند اما بنا بر برخی گزارش‌های شبکه‌های روسی، هرچه به ساعت صفر عملیات تصرف اوکراین نزدیک می‌شدیم، ظاهرا او از کاخ مارینسکی، مقر ریاست‌جمهوری کی‌یف دورتر می‌شد. 

با آغاز حمله از بامداد پنجشنبه، اگرچه زلنسکی یک روز پرکار را با ادامه رجزخوانی‌هایش از جمله اینکه «روس‌ها را شکست می‌دهیم» و «مردم با گرفتن سلاح در مقابل نیروهای متجاوز مقاومت کنند» و فرمان‌هایی مثل «حکومت نظامی» و «وارد آوردن حداکثر تلفات به روس‌ها» گذراند اما در میدان شاهد آن بودیم که مقاومت چندانی در مقابل نیروهای اشغالگر بویژه از سوی مردم نشد و تازه در شهرهای مهمی چون خارکی‌یف در شرق و بندر اودسا در جنوب، روس‌تبارها به استقبال سربازان پوتین هم آمدند.  به نظر می‌رسد او حتی پیش از آغاز حمله، در زیرزمین یک مرکز امنیتی در غرب پایتخت در مسیر جاده منتهی به لفیف و اروپا پناه گرفته بود. از آنجا بود که رجزخوانی‌ها و توئیت‌های حماسی‌اش را خطاب به نیرو‌های روس و مردم بی‌پناه آن بالا روی زمین ادامه می‌داد. البته این کمدین در پایان روز اول سرانجام متوجه موقعیت تراژیکی شد که در آن قرار گرفته بود. آنجا بود که پس از چند ماه و چند ساعت التماس به غرب برای ارسال کمک و نیروی نظامی، ناگهان دست از التماس کردن کشید و صبح دیروز در یک سخنرانی زنده تلویزیونی با انتقاد از وعده‌های پوچ غرب، گفت: «آنها می‌ترسند اوکراین را بخشی از قلمرو ناتو اعلام کنند و به کمک ما بیایند». البته او طبق عادت همیشگی بازیگری‌اش نقش یک قربانی را هم ایفا کرد و گفت: «همراه خانواده‌ام و مردمم در پایتخت می‌مانیم؛ ما برای دفاع از کشور تنها مانده‌ایم». 

این در حالی است که طبق روایت‌های کارشناسان نظامی، دلیل جا ماندن زلنسکی و دولت دست‌نشانده غرب در کی‌یف، غافلگیر شدن آنها توسط شطرنج ماهرانه پوتین بود. 

مهم‌ترین حربه پوتین صدور دستور اعزام نیروهای روسیه تحت عنوان حافظ صلح بلافاصله پس از امضای قانون به رسمیت شناختن ۲ جمهوری خودخوانده منطقه دونباس بود. این موضوع باعث شد همه نگاه‌ها در اوکراین معطوف به تحرکات روسیه در مرزهای جنوب غربی‌اش در استان روستوف شود. 

این وضعیت بلاتکلیفی نیروهای نظامی اوکراین تقریبا ۲ شبانه‌روز طول کشید تا در نخستین ساعات بامداد پنجشنبه با آغاز حمله روس‌ها، از 245 هزار پرسنل رسمی ارتش فروپاشیده اوکراین، نیمی از آنها شامل واحد‌های رزمی ویژه تا دندان مسلح با تجهیزات آمریکایی و انگلیسی در دونباس در جنوب شرق کشور جا بمانند؛ جایی که گرد آمده بودند تا استقلال‌طلبان دونتسک و لوهانسک را در آن سوی رود دنیپرو محاصره کنند. 

 همین باعث شد وقتی ارتش روسیه از محورهای شمالی و جنوبی به سوی مرکز و غرب این کشور حمله کرد تا آن را در کرانه‌های غرب رود دنیپرو به ۲ نیم تقسیم کند، مهم‌ترین بخش نیروهای نظامی اوکراین اصطلاحا در منطقه دونباس در شرق دنیپرو قیچی شدند و ارتباط خود را با عقبه‌شان از دست دادند؛ عقبه‌ای که خودش هم به محوریت کی‌یف در کمتر از 48 ساعت بعد از آغاز عملیات اشغال فرو ریخت. 

 

* حرکت روسیه به سوی نظم جدید

عملیات تسخیر اوکراین حتی اگر به اشغال و ضمیمه‌سازی خاک آن به فدراسیون روسیه منتهی نشود و مسکو فقط به تغییر نظام سیاسی کی‌یف بسنده کند و نیروهایش را عقب بکشد هم، زمینه‌ها و پیامدهایی غیرقابل اجتناب داشته و دارد. 

 مطابق اسنادی که پوتین ۲ هفته پیش به آنها اشاره داشت و اخیرا توسط هفته‌نامه آلمانی اشپیگل منتشر شد، کشورهای عضو ناتو به رهبری آمریکا در واپسین روزهای موجودیت شوروی به رهبران وقت کرملین تضمین داده بودند در صورت برچیدن بلوک سیاسی و نظامی شرق و پایان دادن به سلطه کمونیسم بر شرق اروپا، هرگز به توسعه پیمان نظامی آتلانتیک شمالی بدان سو نخواهند پرداخت. این دروغ غرب به مسکو ۳ دهه تداوم یافت تا زمانی که با نامزد کردن اوکراین تبدیل به یک کابوس موجودیتی برای روس‌ها شد. حتی اگر پوتین پیوستن گرجستان کوچک و جمهوری آذربایجان را در حیاط خلوت‌هایش در دریای سیاه و دریای کاسپین تحمل می‌کرد، این موضوع را در مورد اوکراین تحمل نمی‌کرد. 

استپ‌های جلگه رودهای دون و دنیپرو، همواره بخشی از ژئوپلیتیک روسیه بوده‌اند. روس‌ها 8 سال پیش به دنبال براندازی دولت همسوی خود در کی‌یف با کودتای طراحی‌شده توسط ویکتوریا نولاند، معاون وقت وزارت خارجه دولت اوباما تحت حمایت نومحافظه‌کاران آمریکا و انگلیس، به این نتیجه رسیدند که اگر بخواهند نظم جهانی آمریکایی را به طور مطلق به رسمیت بشناسند، باید قید موجودیت خود را بزنند. یک اوکراین عضو ناتو و اتحادیه اروپایی، باعث می‌شد مسکو و بخش اروپایی روسیه از ۳ جهت مورد محاصره غرب قرار بگیرد. پیوستگی سنتی هژمونی روسیه بر شمال اوراسیا این گونه از دست رفته و بزودی تمام فدراسیون روسیه تجزیه می‌شد. به همین دلیل این انتخاب تاریخی ملت روسیه بود که با الحاق شبه‌جزیره کریمه و سپس حمایت از جمهوری‌های دونباس، نخستین جای پاها را در استپ اوکراین ایجاد کنند. پس از آن به دنبال توافق صلح مینسک بین اوکراین و استقلال‌طلبان روس با نظارت روسیه، آلمان و فرانسه، پوتین تلاش کرد از سال 2016 یک ائتلاف اروپایی برای مهار توسعه ناتو به شرق ایجاد کند. با گذشت زمان اما مشخص شد حتی کشورهای رهبر اتحادیه اروپایی در مقابل آمریکا اراده‌ای ندارند. اگر خصومت آشکار واشنگتن برای تحریک کی‌یف به ابراز تمایل برای عضویت در ناتو و سپس نقض توافق مینسک با لشکرکشی سنگین به روس‌تبارهای شرق اوکراین نبود، شاید پوتین با توجه به سابقه همکاری‌های گذشته‌اش با نظم جهانی آمریکایی و آنچه کرملین شرکای غربی می‌خواند همچنان به صبر راهبردی خود ادامه می‌داد. واقعیت این است که روسیه و چین برای ایجاد یک ائتلاف شرقی راهبردی و تجاری فراگیر و موثر مقابل هژمونی آمریکا به زمان بیشتری نیاز داشتند. 

دولت بریتانیا چند نفر از نزدیکان و افراد مورد اعتماد ولادیمیر پوتین را که در حال حاضر در انگلیس هستند، تحریم کرد که رومن آبراموویچ، مالک چلسی یکی از آنهاست. بریتانیا چند نفر از افرادی را که با ولادیمیر پوتین در ارتباط هستند، تحریم کرد و این افراد ممکن است بزودی از انگلیس اخراج شوند. یکی از این افراد رومن آبراموویچ، مالک روس چلسی است. آبراموویچ نزدیکی خود با پوتین را رد کرده است.  

اصولا دیگر باید برای‌مان عادی شده باشد، بعد از درخشش و گلزنی به یوونتوس، چلسی و لیورپول نباید گلزنی طارمی مقابل لاتزیو این همه برای ما جذاب باشد اما آنچه پنجشنبه شب مهاجم ملی‌پوش ایران در ورزشگاه المپیکوی رم انجام داد، آدرنالین همه ما را بالا برد. گزارشگر پرتغالی که مشخص بود هوادار دوآتشه پورتو است، در طول 90 دقیقه شاید نزدیک به 100 بار نام مهدی طارمی و ایران را تکرار کرد و چیزهایی را می‌گفت که من نمی‌فهمیدم ولی از لحنش مشخص بود چقدر از حضور طارمی در تیم‌شان خوشحال است. در آن سو اما هواداران افراطی لاتزیو بودند که لابد از خود می‌پرسیدند این شماره 9 پورتو کیست و از کجا آمده است؟ لاتزیو امید داشت با برتری مقابل پورتو به مرحله بعد صعود کند اما با سد محکمی به نام مهدی طارمی رو‌به‌رو شد که یک پنالتی از آنها گرفت، خودش توپ را درون دروازه جا داد و سپس یک پاس گل چیپ هنرمندانه به همبازی‌اش داد تا با همین ۲ گل پورتو به تساوی ۲ - ۲ برسد و به مرحله بعد لیگ اروپا صعود کند. اما برویم سراغ متن ماجرا؛ با حضور پورتو در لیگ اروپا، مهدی طارمی فرصت گلزنی در این رقابت‌ها را هم پیدا کرد. او در جریان بازی رفت مقابل لاتزیو (1-2 به سود پورتو) نیمکت‌نشین بود تا یک بازی دیگر برای گلزنی در این جام صبر کند؛ کنسیسائو برخلاف بازی رفت، در تقابل برگشت ۲ تیم طارمی را در ترکیب اصلی قرار داد. ستاره ایرانی پورتو تنها یک نیمه برای گلزنی زمان نیاز داشت و توانست در ورزشگاه المپیکو دروازه لاتزیو را باز کرده و این تیم و ورزشگاه معروفش را هم به لیست گلزنی‌هایش اضافه کند. 

با وجود گلزنی مقابل یووه و چلسی هنوز شاید مهدی طارمی تصمیم عجیب داور در بازی فصل گذشته مقابل اتلتیکومادرید را هضم نکرده باشد؛ جایی که با هوشیاری، خود را به پاس رو به عقب مدافع حریف به دروازه‌بان‌ رساند تا با ضربه نوک پایش توپ را به تور بچسباند. داور پس از بازبینی صحنه در VAR، گل طارمی را مردود اعلام کرد و این در حالی بود که برخورد شدیدی بین او و اوبلاک هم شکل گرفته و موجب سرنگونی‌اش شده بود. پنجشنبه‌شب اما VAR برای ستاره ایرانی پورتو خوش‌یمن بود و ورق را به سود مهدی برگرداند. در حالی ‌که با گل دقایق نخست میزبان، شاگردان کنسیسائو از حریف عقب افتاده بودند، طارمی در محوطه جریمه یکی از تخصص‌های اصلی خود برای رسیدن به گل را امتحان کرد؛ سرنگونی هنرمندانه. 

مهدی طارمی در دقایق پایانی نیمه اول در برخورد با مدافع حریف به سبک همیشگی‌اش روی زمین افتاد. داور بی‌درنگ در سوت خود دمید اما تصمیمش به ضرر پورتو بود. دنیس آیتکین، داور آلمانی این دیدار حرکت طارمی را تمارض تشخیص داد و او را با کارت زرد جریمه کرد؛ این همان تصمیمی بود که چیرو ایموبیله، ستاره تیم ‌ملی ایتالیا و زننده تک‌گل لاتزیو، بابت آن داور را مورد تشویق قرار داد. چند لحظه بعد اما داور و دستیارانش در اتاق VAR مکالمه کوتاهی انجام دادند که آیتکین را مجاب به بازبینی صحنه کرد. مهاجم پورتو در این لحظات با چهره مصممی که همیشه از او سراغ داریم در انتظار تغییر تصمیم داور بود؛ این بار VAR برای طارمی خوش‌یمن بود و داور پس از بازبینی صحنه، رأی خود را 180 درجه تغییر داد و با اعلام ضربه پنالتی، کارت زرد شماره 9 پورتو را هم پس گرفت. 

تغییر تصمیم داور باعث شد تا خوشحالی و تشویق ایموبیله و هم‌تیمی‌هایش به خشم و گلایه تبدیل شود. در این حین طارمی خشنود از به نتیجه رسیدن پروژه خودش، در حال کاشتن توپ در نقطه پنالتی بود. با وجود تشخیص و شیرجه خوب دروازه‌بان لاتزیو، شوت زمینی طارمی به سمت چپ دروازه به قدری کات داشت که در گوشه‌ترین قسمت ممکن جا خوش کرد و باعث به تساوی کشیدن بازی پیش از پایان نیمه اول شد. 

طارمی نیمه دوم هم به درخشش خود در قامت ستاره ادامه داد. بعد از گرفتن پنالتی و گلزنی در نیمه اول، این بار نوبت یک پاس از ستاره پورتو بود؛ مهدی به زیباترین شکل ممکن، گل دوم تیمش را برای یوریب ساخته و پرداخته کرد و این بازیکن، لقمه آماده او را با دقت کافی به تور دوخت. در حالی ‌که لاتزیو در میان تشویق بی‌امان تماشاگرانش به دنبال زدن گل دوم بود، طارمی در دقیقه 68 روی خط محوطه جریمه صاحب توپ شد؛ او بی‌درنگ و با یک ضربه نرم، توپ را از بالای سر ۴ مدافع لاتزیو عبور داده و به یوریب رساند تا یکی از زیباترین پاس گل‌های این فصل لیگ اروپا به نامش ثبت شود. دقایقی بعد، طارمی با یک شوت کات‌دار و بی‌نقص در داخل محوطه جریمه، می‌رفت که سومین ضربه را هم به لاتزیو بزند ولی این ضربه با اختلاف میلیمتری از کنار دروازه راهی اوت شد. 

ستاره ایرانی پورتو بعد از انجام موفقیت‌آمیز ماموریت خود در دقیقه 78 با اوانیلسون تعویض شد. در 12 دقیقه‌ای که طارمی در ترکیب تیمش نبود، لاتزیو حملات زهرداری را روی دروازه پورتو ایجاد کرد که یکی از آنها (دقیقه 4+90 دنیلو) به گل تبدیل شد؛ این گل اما تاثیری در پیروزی شاگردان کنسیسائو در مجموعه ۲ دیدار رفت و برگشت نداشت و آنها توانستند با برتری 4 بر 3 راهی مرحله بعدی لیگ اروپا  و حریف لیون فرانسه شوند. 

***

ظلمی که  90  در حق طارمی کرد 

اتفاق مهم بازی همان‌طور که شرحش رفت مربوط به صحنه برخورد طارمی با مدافع حریف بود که داور آلمانی به زعم خود تصور کرد طارمی قصد فریب او را دارد و به اشتباه ابتدا به او کارت زرد نشان داد. یک حق‌خوری واضح تا قبل از تصحیح که حدود 5 سال قبل، مهدی بعد از آن برنامه معروف نود، بارها در ایران آن را تجربه کرد و فقط با التماس به داوران می‌گفت به خدا من را زدند. آن روزها از VAR خبری نبود اگر چه حالا هم در لیگ ما از وجود این تکنولوژی عدالت‌محور خبری نیست اما در اروپا VAR هست تا لازم نباشد طارمی با قسم و التماس به داوران بگوید روی من خطا شده و شما به اشتباه تصور می‌کنید شیرجه می‌روم. داور آلمانی در نیمه نخست بازی همان اشتباهی را کرد که بسیاری از داوران ایران در لیگ شانزدهم در حق طارمی انجام دادند اما وقتی او به VAR رجوع کرد، متوجه شد بی‌جهت به این ایرانی، سلطان گرفتن پنالتی نمی‌گویند، و او به گونه‌ای در مسیر مدافعان قرار می‌گیرد که برای آنها چاره‌ای نماند جز زدنش. اگر هم مدافعی او را نزند، همان توپ را برمی‌دارد و تبدیل به گل می‌کند. اما زمانی که در نیم‌فصل نخست لیگ شانزدهم، او موفق به گرفتن این پنالتی‌ها شد، برنامه نود آیتم ویژه‌ای در این مورد ساخت و به جای آنکه توضیح دهد طارمی به‌درستی موفق به گرفتن پنالتی می‌شود، این شائبه را در ذهن داوران به وجود آورد که او سلطان شیرجه و فریب است. از فردای آن روز بود که هر هفته در همان برنامه عادل فردوسی‌پور، کارشناسان تقریبا هر چند بازی یک بار، می‌گفتند مدافع حریف روی طارمی خطای پنالتی کرده و داور مسابقه آن را نگرفته است. به صورت محسوسی تعداد پنالتی‌های گرفته شده بعد از آن برنامه کم شد و نکته جالب‌تر اینکه در همان نود بعدا کارشناسان مرتب به اشتباه داوران در این باره اشاره می‌کردند. آن آیتم اما کار خودش را کرد و پرسپولیس از این موضوع متضرر شد ولی حالا در فوتبال اروپا خوشبختانه VAR وجود دارد و اگر برنامه‌ای مشابه نود هم در آنجا باشد، عوض مسموم کردن ذهن داوران، به این موضوع می‌پردازند که چگونه این فوتبالیست با هوش خود، قدرت بدنی و سرعت انفجاری‌اش، مدافعان حریف را به اشتباه می‌اندازد تا عوض زدن توپ، پاها یا بدنش را بزنند.

باربد بهراد: بعد از اتفاقات نظامی بین روسیه و اوکراین و تقابل این ۲ کشور در میدان جنگ، غربی‌ها به موازات طرح‌های اقتصادی برای تحریم روسیه، حساب ویژه‌ای هم روی ورزش این کشور بویژه فوتبال باز کردند تا از این اهرم، بیشترین فشار را به روسیه بیاورند. با این تحریم‌های ورزشی که قطعا هر روز اخبار جدیدی را پیرامونش خواهیم شنید، اینچنین فیفا و یوفا نسل جوان روسیه را مورد هدف قرار می‌دهند. شاید هیچ کشور و مردمی در جهان به اندازه ما ایرانی‌ها با انواع تحریم دست و پنجه نرم نکرده باشد و می‌دانیم چگونه در ورای شعارهای انسان‌دوستانه، پای ورزش را هم به این قضایا باز می‌کنند بی‌آنکه دلیل واضح و روشنی برایش داشته باشند. هدف غایی، قرار دادن نسل جوان برابر حاکمیت آن کشور است و چه چیزی جذاب‌تر و بهتر از ورزش بویژه فوتبال؟

نخستین و بزرگ‌ترین تحریم ورزشی بعد از اتفاقات اخیر مربوط به گرفتن میزبانی روسیه در فینال لیگ قهرمانان اروپا بود. ابتدا آسوشیتدپرس بود که پنجشنبه گذشته در خبری ادعا کرد یوفا می‌خواهد روز جمعه (دیروز) برگزاری فینال لیگ قهرمانان اروپا 2022 را از شهر سن‌پترزبورگ بگیرد. 

پیرو همین خبر اختصاصی و فوری، کمیته اجرایی یوفا دیروز جمعه یک جلسه اضطراری ترتیب داد تا بحران‌های ژئوپلیتیک شرق اروپا را ارزیابی کند. یکی از اقداماتی که به شکلی جدی مورد بحث قرار گرفت، گرفتن میزبانی فینال لیگ قهرمانان 2022 از شهر سن‌پترزبورگ روسیه بود. در این جلسه که دیروز ساعت 12:30 به وقت تهران برگزار شد، میزبانی این رویداد مهم از روسیه سلب شد. طی روزهای اخیر دولت بریتانیا از یوفا درخواست ویژه‌ای داشت که باید این میزبانی از روس‌ها گرفته شود و به ومبلی لندن برسد! اما برخلاف خواسته انگلیسی‌ها میزبانی به فرانسه رسید و فینال لیگ قهرمانان اروپا 2022 در ورزشگاه پارک‌دو‌پرنس پاریس برگزارمی‌شود. پیش از این ورزشگاه گازپروم آرنای سن‌پترزبورگ، میزبان فینال لیگ قهرمانان 2022 بود و گازپروم و در ضمن شرکت دولتی گاز روسیه شریک تجاری یوفاست و مشخص نیست در ادامه قرار است چه اتفاقی بین طرفین رخ دهد. 

 اما این پایان کار نبود. باشگاه شالکه در فوتبال آلمان که یکی از اسپانسرها و حامیان مالی اصلی‌اش همین شرکت گازپروم روسیه است، اعلام کرد با این شرکت روسی قطع همکاری خواهد کرد و بدین ترتیب لوگوی شرکت گازپروم از روی کیت‌ها و پیراهن‌های این باشگاه حذف خواهد شد. در واقع باشگاه شالکه تصمیم گرفته است ارتباط خود را با اسپانسر روسی قطع کند، چرا که برخی دیگر از ارگان‌ها در اروپا هم تصمیم گرفته‌اند ارتباط خود را با شرکت‌های روسی قطع کنند و باشگاه شالکه هم در همین راستا عمل کرده است. گفتنی است گازپروم از سال 2007 اسپانسر اصلی شالکه بوده است. باید دید این تصمیم باشگاه شالکه به صورت موقت خواهد بود یا آنها این تصمیم را به طور دائمی گرفته‌اند. همچنین پس از لغو میزبانی فینال لیگ قهرمانان اروپا در سن‌پترزبورگ روسیه، مسابقه جایزه بزرگ فرمول یک فصل ۲۰۲۲ در سوچی هم لغو شد. فدراسیون جهانی اتومبیلرانی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد با در نظر گرفتن حمله نظامی روسیه به اوکراین، در حال حاضر برگزاری این مسابقه که پیش‌تر قرار بود ۳ مهر ۱۴۰۱ در شهر سوچی برگزار شود، امکان‌پذیر نیست. مسابقه فرمول یک روسیه از سال ۲۰۱۴ در سوچی برگزار شده و قرار است از سال ۲۰۲۳ به سن‌پترزبورگ منتقل شود. اما اتفاق دیگر در این باره اتحاد ۳ فدراسیون فوتبال لهستان، چک و سوئد بود که اعلام کردند حاضر نیستند برابر تیم‌ ملی فوتبال روسیه در مرحله پلی‌آف جام‌جهانی 2022 قطر حاضر شوند. سرویس رسانه‌ای اتحادیه فوتبال لهستان اعلام کرد این اتحادیه به همراه همتایان خود در جمهوری چک و سوئد مخالف برگزاری مسابقات فوتبال در خاک روسیه هستند. طبق گزارش‌های منتشر شده، تصمیم مشترک اتحادیه‌های فوتبال در پی پیچیده‌تر شدن اوضاع سیاسی و نظامی روسیه و اوکراین اتخاذ شده است. تیم ملی فوتبال روسیه 24 مارس (4 فروردین 1401) در یکی از دیدارهای گروه B مرحله پلی‌آف انتخابی جام‌جهانی 2022 در قاره اروپا در مسکو باید از لهستان میزبانی کند. در دیگر بازی این مرحله تیم‌های ملی سوئد و جمهوری چک رودرروی هم قرار می‌گیرند. برنده این 2 بازی مقابل هم صف‌آرایی خواهند کرد تا تیم فاتح راهی جام‌جهانی شود. این بازی نیز در زمین برنده دیدار روسیه و لهستان برگزار خواهد شد. از سوی دیگر فدراسیون فوتبال اوکراین با ارسال تقاضانامه به فیفا و یوفا خواستار محرومیت تمام تیم‌های ملی و باشگاهی روسیه از مسابقات بین‌المللی شد. در واقع اوکراین می‌خواهد تیم‌ ملی روسیه از جام‌جهانی و تیم‌های باشگاهی روسیه از مسابقات لیگ قهرمانان، لیگ اروپا و لیگ کنفرانس کنار گذاشته شوند. در صورت پذیرفته شدن درخواست اوکراین، باشگاه‌های زنیت و اسپارتاک مسکو از این فصل لیگ اروپا کنار گذاشته می‌شوند و باید غرامت بپردازند. 

باید دید شرایط به چه شکل پیش خواهد رفت و این تنش‌ها میان روسیه و اوکراین تا چه حد فوتبال اروپا را تحت تاثیر قرار خواهد داد اما آنچه واضح است اینکه واکنش‌های ابتدایی برخی باشگاه‌ها و نهاد‌های مرتبط با فوتبال در اروپا، در جهت تحریم و قطع ارتباط با شرکت‌های روسی بوده است و غرب می‌خواهد همانند همیشه، برخلاف شعارها که ورزش را نباید با سیاست درآمیزیم، از این اهرم که طبیعتا نسل جوان یک کشور را مورد هدف قرار می‌دهد، بیشترین امتیاز را بگیرد.

قرعه‌کشی لیگ اروپا انجام شد

اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) قرعه‌کشی مرحله یک هشتم نهایی لیگ اروپا را انجام داد تا تیم‌ها رقبای خود را بشناسند. در این قرعه‌کشی 2 تیم پورتوی پرتغال و بایرلورکوزن آلمان حضور داشتند که به ترتیب مهدی طارمی و سردار آزمون 2 بازیکن تیم ‌ملی کشورمان را در اختیار دارند و احتمال داشت این ۲ ستاره رقیب هم شوند ولی این اتفاق رخ نداد. بر اساس قرعه‌کشی انجام شده، پورتو رقیب لیون فرانسه شد و بایرلورکوزن به تیم آتالانتا رسید. بارسلونا هم در این مرحله باید با گالاتاسرای ترکیه بازی کند. قرعه‌کشی مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ اروپا به شرح زیر است:

گلاسکورنجرز اسکاتلند - ستاره سرخ بلگراد

براگا پرتغال - موناکو فرانسه

پورتو پرتغال - المپیک لیون فرانسه

آتالانتا ایتالیا - بایرلورکوزن آلمان

سویا اسپانیا - وستهام انگلیس

بارسلونا اسپانیا - گالاتاسرای ترکیه

رئال بتیس- فرانکفورت

لایپزیش- اسپارتاک مسکو

***

وضعیت شهاب زاهدی برای پیوستن به پرسپولیس مشخص شد

مهاجم ایرانی تیم فوتبال زوریا لوهانسک اوکراین با وجود برقراری شرایط جنگی در این کشور نمی‌تواند فعلا قرارداد خود را با این باشگاه در رقابت‌های لیگ اوکراین فسخ کند. به گزارش مهر، در پی حمله ارتش روسیه به بخش‌هایی از لوهانسک و دونتسک، فوتبال باشگاهی در اوکراین به حالت تعلیق در آمد. با اعلام فدراسیون فوتبال اوکراین، در پی آغاز جنگ از سوی ارتش روسیه، مسابقات لیگ فوتبال اوکراین تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق در آمد. همین موضوع سبب شد یحیی گل‌محمدی، سرمربی پرسپولیس خواستار بررسی شرایط شهاب زاهدی، مهاجم ایرانی تیم زوریا لوهانسک اوکراین برای فسخ قرارداد و حضورش در این تیم شود. قوانین نقل و انتقالاتی مربوط به فوتبال باشگاهی ایران به صراحت عنوان کرده است اگر بازیکنی که در نیم‌فصل اول تحت قرارداد با باشگاهی در جهان بوده است باید تا پایان مهلت نقل و انتقالات زمستانی فسخ قرارداد قانونی خود را انجام دهد، در غیر این صورت بازیکن آزاد محسوب نمی‌شود و نمی‌تواند در ادامه مسابقات باشگاه خود را تغییر دهد. از این رو با توجه به اتمام دوران نقل و انتقالات زمستانی لیگ برتر ایران در فصل جاری، شهاب زاهدی اجازه انتقال به باشگاهی از ایران را ندارد. او در صورت فسخ قرارداد نیز باید تا پایان فصل منتظر بماند تا بتواند از فصل آینده بازی کند. همچنین شهاب زاهدی از مدیر برنامه‌های خود خواسته پاسخی به پیشنهادات ایرانی ندهد و فعلا تصمیم قطعی به ماندن در اروپا گرفته است. از این رو پرونده حضور این بازیکن در پرسپولیس بسته شده و زاهدی فعلا به تیم سابق خود در ایران باز نمی‌گردد. 

***

بازی‌های نمایندگان روسیه و اوکراین در زمین بی‌طرف برگزار می‌شود

اتحادیه فوتبال اروپا تصمیم گرفته است بازی‌های نمایندگان 2 کشور روسیه و اوکراین را در زمین بی‌طرف برگزار کند. اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) که در پی حمله نظامی روسیه به اوکراین، امتیاز میزبانی فینال رقابت‌های فصل جاری لیگ قهرمانان اروپا را از سن‌پترزبورگ روسیه سلب و ورزشگاه استادو فرانس شهر پاریس را به ‌عنوان میزبان این دیدار اعلام کرد، تصمیم مهم دیگری هم در این باره گرفته است.

بر اساس اعلام اتحادیه فوتبال اروپا، تمام بازی‌های باشگاهی و ملی نمایندگان 2 کشور روسیه و اوکراین در مسابقاتی که زیرنظر یوفاست، تا اطلاع ثانوی در زمینی بی‌طرف برگزار خواهد شد. یوفا در بیانیه خود درباره انتقال میزبانی فینال لیگ قهرمانان اروپا از شهر سن‌پترزبورگ به شهر پاریس اعلام کرده است: «مایلیم از امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه به خاطر حمایت شخصی و تعهدش برای برگزاری معتبرترین بازی فوتبال باشگاهی اروپا تشکر و قدردانی کنیم». پیش از این قرار بود فینال لیگ قهرمانان اروپا در تاریخ 28 مه ‌2022 (7 خرداد 1401) در شهر سن‌پترزبورگ برگزار شود که حالا پاریس میزبان این بازی مهم خواهد بود. 

***

روایت رسانه‌ ازبک از انتقال «تمیروف» به پرسپولیس

انتقال «شیرزود تمیروف» مهاجم ازبکستانی به تیم پرسپولیس در روزهای اخیر در رسانه‌های ازبکستان مورد بررسی قرار گرفته بود. با تصمیم باشگاه پرسپولیس قرار است یک مهاجم ازبکستانی به تمرینات این تیم اضافه شود و بزودی قراردادش را با این باشگاه امضا کند. این مهاجم دیشب وارد تهران شد. گفته می‌شود این بازیکن «شیرزود تمیروف» مهاجم تیم پاختاکور ازبکستان است. انتقال تمیروف به پرسپولیس3 روز پیش توسط سایت championat ازبکستان مطرح شده بود. این سایت در خبری نوشته بود: «پاختاکور قبل از فصل جدید می‌تواند یک انتقال دیگر انجام دهد. شیرزود تمیروف، مهاجم شیرها ممکن است به باشگاه ایرانی پرسپولیس برود. اگر مذاکرات به نتیجه مثبت برسد، این انتقال می‌تواند انجام شود». طبق اعلام سایت Championat، تمیروف در سوپرلیگ ۲۰۲۱ ازبکستان در ۱۸ بازی به میدان رفت و ۸ گل به ثمر رساند. 

***

عبدولی با بنا آشتی کرد

فرنگی‌کار پیشین تیم‌ ملی  که طی ماه‌های گذشته انتقادات تندی را علیه بنا مطرح کرده بود، در حاشیه برگزاری جام تختی در اهواز با او آشتی کرد. در جریان رقابت‌های روز دوم کشتی فرنگی جام تختی در اهواز، سعید عبدولی، قهرمان پیشین کشتی فرنگی جهان و دارنده مدال برنز المپیک نیز در سالن محل برگزاری مسابقات حاضر شد. او در حالی که از سال گذشته با علیرضا دبیر و محمد بنا، سرمربی تیم‌ ملی کشتی فرنگی دچار اختلاف شدید شده بود با وساطت حمید بنی‌تمیم، سرپرست اداره کل ورزش و جوانان خوزستان با محمد بنا آشتی کرد و با دعوت کردن محمد بنا در جایگاه ویژه به خوش و بش با بنا پرداخت. بنا نیز درخواست عبدولی را پذیرفت و به گرمی با او برخورد کرد. عبدولی همچنین دقایقی را با علیرضا دبیر گفت‌‌وگو کرد.