سخنگوی گمرک گفت: از ابتدای سال تا پایان بهمن ۱۱ میلیون و ۲۹۸ هزار تن کالای خارجی از مسیر کشورمان ترانزیت شد که نسبت به مدت مشابه، رشد ۷۰درصدی داشته است. سیدروح‌الله لطیفی اظهار داشت: میزان ترانزیت خارجی طی ۱۱ ماهه امسال ۱۱ میلیون و ۲۹۸ هزار تن کالای خارجی و میزان ترانزیت در مدت مشابه یعنی ۱۱ ماهه سال گذشته ۶ میلیون و ۶۳۹ هزار تن بوده که میزان ترانزیت کالا در ۱۱ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه ۷۰ درصد رشد داشته است. 

 

گروه اقتصادی: اوایل این هفته بود که کشور‌های غربی در پاسخ به حمله نظامی روسیه به اوکراین، تحریم‌های مالی و اقتصادی از جمله قطع دسترسی برخی بانک‌های روسی به سوئیفت و ایجاد محدودیت‌هایی برای بانک مرکزی روسیه علیه این کشور اعمال کردند. با این حال مقامات روسیه اعلام کردند که این کشور برای مقابله با این تحریم‌ها آماده است و در برابر آنها مقابله خواهد کرد. پرواضح است که روسیه گزینه‌های زیادی را برای پاسخ به تحریم‌های غرب و مقابله با آنها روی میز دارد اما شاید بتوان گفت برگ برنده روسیه در این جنگ اقتصادی، رابطه نزدیک این کشور با دومین اقتصاد بزرگ دنیا، چین است. مطمئنا پیوند چین به عنوان یکی از قدرتمندترین کشور‌های صنعتی جهان با روسیه، کشوری سرشار از انرژی و منابع طبیعی، اتحاد عظیمی را به وجود خواهد آورد. 

 

* تجارت 147 میلیارد دلاری چین و روسیه

پکن سابقه ارائه حمایت اقتصادی از مسکو را در جریان درگیری‌های روسیه با غرب از جمله در ماجرای الحاق کریمه به روسیه دارد. از زمان الحاق کریمه در سال 2014، توانایی مسکو برای کاهش ضربه تحریم‌ها تقویت نیز شده است زیرا ۲ کشور به طور پیوسته استفاده از دلار را در تجارت دوجانبه خود کاهش داده‌اند و روابط اقتصادی چین و روسیه نیز تقویت شده است؛ تجارت دوجانبه ۲ کشور در سال 2021 به رکورد 146.9 میلیارد دلار رسید. در واقع تلاش‌های ۲ کشور برای کاهش استفاده از دلار و افزایش تسویه‌حساب‌ها به ارز‌های دیگر از جمله روبل و یوآن است که در قرارداد‌های اخیر ۲ کشور در بخش انرژی نیز خود را نشان داده است. 

هنگامی که پوتین ماه فوریه در پکن با شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین ملاقات کرد، گازپروم روسیه و شرکت ملی نفت چین (CNPC) قراردادی 25 ساله به ارزش ۵/۱۱۷ میلیارد دلاردرباره یک مسیر جدید عرضه گاز به نام خط لوله پاور آو سیبری (‌Power of Siberia) امضا کردند که سال 2019 راه‌اندازی شده و انتظار می‌رود در سال 2025 به ظرفیت کامل برسد. 

روس‌نفت (Rosneft) که بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت خام روسیه و بزرگ‌ترین صادرکننده نفت روسیه به چین است - که 7 درصد از کل تقاضای سالانه این کشور را به خود اختصاص می‌دهد - در این ماه با CNPC برای تامین 100 میلیون تن نفت از طریق قزاقستان به چین طی 10 سال توافق کرد. همچنین هفته گذشته گازپروم اعلام کرد که تمام تسویه‌حساب‌ها برای سوخت هواپیماهای روسی در چین را به یوآن تغییر می‌دهد، گازپروم نخستین شرکت روسی است که چنین ابتکاری را به خرج داده است. 

از طرف دیگر خرید نفت چین از روسیه در ماه دسامبر از خرید نفت این کشور از عربستان سعودی پیشی گرفت. ۶ روز قبل از شروع حمله نظامی نیز روسیه از قراردادی به ارزش بیش از 20 میلیارد دلار برای فروش 100 میلیون تن زغال سنگ به چین خبر داده بود. به نظر می‌رسد رهبران پکن به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین چشم‌انداز ژئوپلیتیکی آنها در پیوند قدرت صنعتی عظیم خود با منابع طبیعی عظیم روسیه است. معاملات اخیر مواد غذایی از جمله گندم و همچنین قرارداد‌های انرژی میان ۲ کشور نشان‌دهنده سیگنالی از همسویی اقتصادی چین با روسیه است. 

 

* مواد غذایی، حوزه رو به ‌رشد تجارت چین و روسیه

اگرچه حجم تجارت مواد غذایی روسیه با چین کوچک است اما در حال گسترش است. سال 2019 چین اجازه واردات دانه سویا را از تمام مناطق روسیه داد و ۲ کشور قراردادی را برای تعمیق همکاری در زنجیره تامین سویا امضا کردند که شاهد رشد بیشتر شرکت‌های چینی در روسیه بود. صادرات سویا به چین در سال گذشته میلادی به 540 هزار تن رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2024 به 3.7 میلیون تن برسد. در سال 2021 چین واردات گوشت گاو از روسیه را تایید و در جمعه گذشته، واردات گندم از تمام مناطق روسیه را مجاز کرد. دیگر صادرات مواد غذایی از روسیه به چین شامل ماهی، روغن آفتابگردان، روغن کلزا، مرغ، آرد گندم و شکلات است. چین همچنین با واردات الوار و محصولات مرتبط با آن در سال گذشته به ارزش 4.1 میلیارد دلار، خریدار بزرگ الوار از روسیه است. از طرف دیگر، چین محصولات مکانیکی، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، تلفن همراه، خودرو و محصولات مصرفی خود را به روسیه صادر می‌کند. صادرات چین به روسیه در سال گذشته به 67.6 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال گذشته 34 درصد افزایش داشته است. 

 

* چین، سرمایه‌گذار پروژه‌های روسیه در غیاب غرب

تحریم‌های غرب در سال‌های اخیر روسیه را مجبور کرده است به چین به عنوان سرمایه‌گذار پروژه‌های گوناگون نگاه کند و همچنین بانک‌های دولتی چین به روسیه کمک کرده‌اند همه چیز را از زیرساخت‌ها گرفته تا پروژه‌های نفت و گاز تحت عنوان طرح کمربند و جاده چین، تامین مالی کند. 

در سال‌های ابتدایی تحریم علیه روسیه، تجارت خارجی این کشور با اتحادیه اروپایی و آمریکا و حتی کل دنیا تحت تاثیر قرار گرفت و کاهش یافت، زیرا شوک تحریم‌ها رویکرد سایر کشورها در تعاملات تجاری با روسیه را محافظه‌کارانه‌تر کرد. اما روسیه با انجام برخی اقدامات به مرور جایگاه خود در تجارت خارجی را بازیابی کرد. صادرات روسیه در سال 2014 معادل 497 میلیارد دلار بود که به 391 میلیارد دلار در سال 2015 کاهش یافت. در سال 2016 این میزان باز هم کاهش یافت و به 330 میلیارد دلار رسید اما طی سال‌های 2017 و 2018 به مسیر افزایشی برگشت. 

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در همایش اقتصادی مسکو در اکتبر 2014 با اشاره به تغییر رویکرد اقتصادی این کشور توضیح می‌دهد: شرایط ما سخت‌تر شده است. با این حال، این برای ما انگیزه می‌سازد، یکی از اولویت‌های ما بهبود کسب‌وکار، تجارت و شراکت در سرمایه‌گذاری با کشورهای آمریکای لاتین، کشورهای حاشیه اقیانوس آرام و نیز کشورهایی نظیر چین و هند است. 

در سال‌های پس از تحریم، روابط اقتصادی روسیه با چین در ابعاد گوناگونی گسترش یافت. به بیانی تحریم‌ها علیه روسیه سنگ بنایی شد تا این ۲ کشور به شرکای استراتژیک همدیگر تبدیل شوند. در سال‌های اخیر سطح روابط تجاری روسیه با چین - حتی نسبت به سال‌های قبل از تحریم- افزایش چشمگیری داشته است. آمار‌ها نشان می‌دهد روسیه در فاصله سال‌های 2000 تا 2017 بزرگ‌ترین دریافت‌کننده منابع مالی بخش دولتی چین است و 107 وام و اعتبار صادراتی به ارزش 125 میلیارد دلار از مؤسسات دولتی چین را بین این سال‌ها دریافت کرده است. چین و روسیه در سال 2010 شروع به استفاده از ارزهای خود برای تسویه تجارت دوجانبه کردند و نخستین خط سوآپ ارزی خود را در سال 2014 افتتاح کردند که در سال 2020 آن را به مبلغ 150 میلیارد یوآن طی ۳ سال تمدید کردند. تسویه با یوآن 28 درصد از صادرات چین به روسیه را در نیمه اول سال 2021 به خود اختصاص داده است، در حالی که این رقم در سال 2013 تنها 2 درصد بود، زیرا هر ۲ کشور به دنبال کاهش اتکا به دلار و توسعه سیستم‌های پرداخت فرامرزی مربوط به خود هستند. در ژوئن 2021 پول ملی چین 13.1 درصد از ذخایر ارز خارجی بانک مرکزی روسیه را به خود اختصاص داده بود در حالی که در ژوئن 2017 این میزان تنها 0.1 درصد بود. همچنین در همین مدت دارایی دلاری مسکو از 46.3 درصد به 16.4 درصد کاهش یافته است. 

 

* یوآن می‌تواند به روبل کمک کند؟

پس از آغاز درگیری‌ها در اوکراین و سپس اعمال تحریم‌های غربی علیه مسکو، ارزش روبل سیر نزولی به خود گرفت. از طرفی تحریم‌ها علیه بانک مرکزی روسیه و قطع دسترسی این کشور به منابع ارزی خود نگرانی‌ها درباره کاهش ارزش روبل را بیش از پیش افزایش داده است. 

تحلیلگران معتقدند ممنوعیت سوئیفت می‌تواند روسیه را در میان‌مدت وادار کند تا اتکای خود را به سیستم مشابه چینی افزایش دهد و در نهایت استفاده از یوآن را در سطح جهانی تقویت کند. روسیه حجم ذخایر ارزی و طلای خود را به حدود 640 میلیارد دلار افزایش داده است که در تئوری به این کشور کمک می‌کند تا در صورت وحشت و نوسانات بازار، روبل را تثبیت کند. حدود نیمی از ذخایر روسیه به دلار و یورو و حدود 20 درصد به طلا و حدود 13 درصد به یوآن است. اما همان‌طور که فایننشال‌تایمز می‌نویسد: «تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده، اتحادیه اروپایی و بریتانیا علیه بانک مرکزی روسیه احتمالا بسیاری از این ذخایر اگر نگوییم همه را، بی‌فایده خواهد کرد».

یکی دیگر از گزینه‌های مطرح برای مقابله با تحریم‌های غرب، استفاده از روبل و یوآن دیجیتال و رمزارز‌هاست. نکته قابل توجه اینجاست که در هفته‌های اخیر پوتین عنوان کرده بود کشورش در حوزه استخراج بیت‌کوین، معروف‌ترین رمزارز دنیا، مزیت‌هایی را دارد. جدای از رمزارز‌ها، یوآن و روبل دیجیتال نیز می‌توانند در شکست تحریم‌های غرب موثر باشند. روبل دیجیتال در اکتبر سال 2020 توسط بانک مرکزی روسیه معرفی شد. بر خلاف رمزارز‌های غیرمتمرکز، این نوع ارزهای دیجیتال در اختیار بانک مرکزی و تحت نظر آن است. نخستین نمونه از روبل دیجیتال قرار است در کریمه آزمایش شود. روسیه امید دارد با این کار به هدف کاهش وابستگی به دلار آمریکا، تقویت روبل در سطح جهان و به حداقل رساندن خطر تحریم‌ها دست یابد. اگرچه توانایی دور زدن کامل تحریم‌های ایالات ‌متحده با استفاده از ارزهای دیجیتال و رمزارزها محدود است. از مارس 2018 اداره کنترل دارایی‌های خارجی ایالات‌ متحده (اوفک) بین معاملات پولی عادی و معاملات ارز دیجیتال تفاوتی قائل نشده است. اوفک همچنین در حال کشف ابزارهای جدید فناورانه برای تجزیه و تحلیل و ردیابی معاملات مبتنی بر بستر بلاکچین است.

 

رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر وضعیت بسیار خوب ذخایر ارزی گفت: چه در بازار حواله و چه در بازار اسکناس، نسبت به عمق‌بخشی بیشتر بازار و پوشش تمام نیازهای واقعی مردم اقدام خواهیم کرد. علی صالح‌آبادی در آیین رونمایی از سامانه برخط بازار متشکل ارزی گفت: مدتی قبل بنده در بازدید از صرافی‌های مرکز شهر گفتم این صفوف زیبنده مردم نیست و با توجه به اینکه مشکلی از جهت تأمین ارز نداریم، باید با کمک بازار مشکل ارزی این صفوف حل شود. وی افزود: البته در این سامانه عرضه‌کننده مرکزی نیست و در واقع محلی برای ارتباط صادرکنندگان و متقاضیان واقعی و مردم است. وی با بیان اینکه خوشحالیم طبق وعده‌ای که داده بودیم، با همکاری بازار متشکل ارزی توانستیم این سامانه را راه‌اندازی کنیم، افزود: این اتفاق هم موجب تکریم ارباب رجوع و مشتریان می‌شود و هم روش دسترسی آسان مردم به بازار را فراهم می‌کند که امکان برنامه‌ریزی را هم برای فرد فراهم می‌آورد. 

صالح‌آبادی تصریح کرد: فقط نمی‌خواهیم ارز مسافری را در این سامانه عرضه کنیم بلکه هرگونه تقاضای واقعی را در این سامانه عرضه می‌کنیم. در حال حاضر نیز مصارف بیست‌وسه‌گانه‌ای مشخص شده و محدودیتی وجود ندارد. 

وی با تاکید بر اینکه این سامانه با محوریت بازار متشکل ارزی و کانون صرافان است، افزود: هدف ما این است که روزی بگوییم هیچ نیاز واقعی نیست که در این سامانه امکان ثبت آن وجود نداشته باشد. البته الان با ارز مسافرتی شروع کرده‌ایم و به مرور با هماهنگی دستگاه‌ها، سایر نیازها هم پوشش داده می‌شود. 

رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: البته این سامانه به معنای نفی سایر دسترسی‌ها برای اخذ ارز نیست.  وی افزود: بازار متشکل هم خوشبختانه دوره موفقی را پشت سر گذاشته است و حجم معاملات آن در یک سال اخیر 1.6 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال گذشته حدود ۴ برابر شده است.  صالح‌آبادی تصریح کرد: در شرایطی قرار داریم که وضعیت بازار ارز خوب، متعادل و روان است. می‌توانیم بگوییم در یکی از بهترین شرایط از لحاظ ذخیره ارزی هستیم. وی افزود: امسال بیش از ۲۶ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما عرضه شده که رشد بسیار خوبی نسبت به سال گذشته داشته است. در مجموع بیش از ۵۰ میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و سایر نیازها تأمین ارز داشته‌ایم. 

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی خود را متعهد به ایجاد بسترهای معاملاتی آسان‌تر می‌داند، افزود: با توجه به سابقه بنده در بازار سرمایه، فکر می‌کنم شفافیت، ایجاد بستری آسان و برخط برای تعادل عرضه و تقاضا بسیار مهم است و از این جهت چه در بازار حواله و چه در بازار اسکناس، نسبت به عمق‌بخشی بیشتر بازار اقدام خواهیم کرد و هر پیشنهادی که به شفافیت بیشتر و سهولت مردم برای دسترسی آسان‌تر کمک کند، بانک مرکزی از آن استقبال خواهد کرد.

وزیر کار:

برای تعیین دستمزد کارگران هنوز جمع‌بندی نهایی نشده است

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر اینکه این وزارتخانه مسؤول تعیین دستمزد کارگران نیست، گفت: محاسباتی با همکاری وزارت اقتصاد و مرکز آمار درباره شاخص‌های اقتصادی و معیشت انجام شده اما هنوز جمع‌بندی نهایی نشده است. حجت‌الله عبدالملکی اظهار کرد: این وزارتخانه به عنوان داور، مسؤول توافق و اجماع ۲ گروه کارگری و کارآفرینی در تعیین دستمزد است تا بر اساس قوانین و با توجه به شاخص‌های مربوط، دستمزد کارگران تعیین شود. وی ادامه‌ داد: هنوز مذاکرات بین ۲ گروه جامعه کارگری و کارآفرینی ادامه دارد و جلسه‌های تعیین دستمزد برگزار می‌شود. 

***

روبل ریزش خود را جبران کرد

روبل توانست سقوط 30 درصدی خود را به طور کامل جبران کند و به نظر می‌رسد اقدامات بانک مرکزی روسیه و وزارت اقتصاد این کشور جواب داده است. به نقل از رویترز، در حالی که روبل طی چند روز گذشته 30 درصد سقوط کرده بود و از 91 روبل در برابر دلار به 118 روبل در برابر دلار رسیده بود اما حالا بخش قابل توجهی از این ضررها را جبران کرده و به 97 روبل در برابر دلار رسیده است. 

کشورهای غربی در روزهای یکشنبه و دوشنبه تحریم‌هایی را علیه بانک مرکزی روسیه و برخی بانک‌های این کشور اعمال کردند و همین مسأله موجب شد شاهد ریزش روبل در معاملات اولیه روز گذشته(سه‌شنبه) باشیم. در معاملات دیروز حتی ارزش روبل تا 91.49 روبل در برابر دلار هم بالا رفت. بانک پرومزویاز روسیه اعلام کرده ارزش روبل در برابر دلار زیر 100 باقی می‌ماند. بانک مرکزی روسیه روز گذشته برای تقویت ارزش روبل نرخ بهره را به یکباره 2 برابر کرد و برخی اقدامات دیگر را در دستور کار قرار داد.  

***

ورود گمرک برای رفع مشکل ۲۵ کامیون گرفتار در مرز اوکراین

کمیسیون کشاورزی اتاق مشترک ایران و روسیه برای رفع مشکل کامیون‌های ایرانی متوقف‌شده در مرز اوکراین و روسیه و نیز محصولات کشاورزی صادراتی ایران به روسیه نشست فوری برگزار کرد. نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق مشترک ایران و روسیه با هدف حل مشکل محصولات کشاورزی صادراتی به مقصد روسیه و نحوه تعیین تکلیف ۲۵ کامیون ایرانی متوقف شده در پشت مرزهای اوکراین و روسیه برگزار شد. نماینده گمرک ایران در این نشست برای حل مشکل کامیون‌های ایرانی در مرز اوکراین و روسیه پیشنهاد کرد خریدار روس سفارش خود را به سفارت ایران در روسیه اعلام کند؛ دست‌اندرکاران روس هم درباره آن محموله از گمرک ایران استعلام کنند؛ گمرک ایران هم در سریع‌ترین زمان پاسخ استعلام را خواهد داد تا کامیون‌ها به سرعت روانه مقصد شوند. رئیس سازمان حفظ نباتات ایران نیز برای حل مشکل صادرات محصولات کشاورزی به روسیه از جمله فلفل دلمه‌ای ۳ راهکار کشت قراردادی محصول برای روسیه، ارائه برگ آنالیز برای بارهای صادراتی فعلی و نیز شناسنامه‌دار کردن محصولات در سامانه سماک از دوره بعدی کشت را ارائه کرد.  روشنعلی یکتای‌قرابایی، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق مشترک ایران و روسیه نیز درباره ۲۵ تریلی گرفتار شده در مرز روسیه و اوکراین گفت: تجار ما هنوز از گرفتاری بازگشت خوردن بار فلفل دلمه‌ای کمر راست نکرده بودند که این بار کامیون‌های‌ آنها در مرز اوکراین زمینگیر شد. اگر این کامیون‌ها بازگشت داده شوند، مشکل دوچندان می‌شود پس باید به سرعت برای این موضوع تصمیم‌گیری شود. 

***

جان دوباره به بازار کشنده‌ها

پس از تصویب ممنوعیت واردات خودرو، شاهد کم‌رمق‌ترین بازار سال‌های اخیر بودیم. این اتفاق در بازار کشنده‌ها محسوس‌تر هم بود. کشنده‌های پرقدرت و پرطرفدار ایران به یکباره از بازار حذف شدند و حتی بهترین نمونه‌های چینی قابلیت رقابت با آنها را نداشتند. در این میان مراسم رونمایی از محصول پرقدرت و مدرن امپاور و افتتاح خط تولید آن روز دوشنبه در شرکت بهمن دیزل واقع در شهر صنعتی البرز قزوین برگزار شد. گفتنی است امپاور یکی از مدرن‌‌ترین کامیون‌هایی است که در کشور تولید شده و قابل رقابت با برندهای معتبر اروپایی است. این خودرو جزو معدود کامیون‌هایی است که دارای گواهینامه بین‌المللی حمل کالای خطرناک بوده و مجهز به آخرین استانداردهای روز دنیاست. امپاور دارای موتور پرقدرت کامینز (CUMMINS) با 500 اسب بخار و گیربکس تمام اتوماتیک 2+12 سرعته ساخت ZF است. از مشخصات و تفاوت‌هایی که این کامیون را متمایز کرده، ضمن داشتن قوای محرکه بی‌نظیر، می‌توان به سیستم هشدار انحراف از مسیر (LDWS)، سیستم ترمز اضطراری هوشمند (AEBS) و سیستم کنترل پایداری الکترونیکی (ESC) و... اشاره کرد.  حسین خضری، مدیرعامل شرکت بهمن دیزل در مراسم رونمایی محصول امپاور گفت: بهمن دیزل با رونمایی از محصول جدید خود به نام کشنده امپاور گامی دیگر در جهت اقدامات توسعه تولیدات تجاری خود برداشت و یکی از نیازهای شبکه حمل‌ونقل کالا در کشور را مرتفع کرد. مدیرعامل بهمن دیزل درباره اقدامات توسعه‌ای این شرکت گفت: بهمن دیزل پیش از خصوصی‌سازی فضایی به مساحت 80 هزار متر مربع را دارا بود که این فضا پس از خصوصی‌سازی به 330 هزار مترمربع افزایش یافت.  وی با تاکید بر اینکه خودروهای تجاری گروه بهمن با تولید خودروهای تجاری ایسوزو آغاز به کار کرده بود، اظهار داشت: استراتژی‌های گروه بهمن در انتخاب کشنده جدید امپاور انتخاب محصول منطبق بر آخرین استانداردهای بین‌المللی است.