عادل کریم، وزیر برق عراق اعلام کرد: عراق با ایران توافق کرده بدهی‌های قبلی را بپردازد، سپس گاز از ایران وارد کند. این توافق روز پنجشنبه و پس از قول عراق برای پرداخت بدهی‌های خود به ایران انجام شده است. دسامبر سال 2021 وزیر برق عراق اعلام کرد کاهش صادرات گاز ایران باعث کاهش تولید 3400 مگاوات برق در عراق شده است. بدهی گازی عراق به ایران معادل یک میلیارد و 642 میلیون دلار برآورد می‌شود. 

 

گروه اقتصادی: وال‌استریت‌ ژورنال در گزارشی که پنجشنبه گذشته منتشر شد، اذعان کرد صادرات نفت ایران در یک سال گذشته بیش از 30 درصد رشد کرده است. اطلاعات شرکت کپلر - یک شرکت ردیابی نفتکش‌ها - نشان می‌دهد صادرات نفت ایران در سه‌ماهه اول سال جاری میلادی 30 درصد نسبت‌ به سال گذشته افزایش ‌یافته و به 870 هزار بشکه در روز رسیده‌ است. این در حالی‌ است که چین به ‌عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت خام ایران، واردات نفت خود از روسیه را کم کرده است. در واقع تحریم‌ها علیه روسیه باعث شده است چین خرید نفت از این کشور را کاهش داده و به خرید نفت از ایران روی بیاورد. 

به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از وال‌استریت‌ ژورنال، ایران سریع‌ترین روند افزایش تولید را در ۳ ‌ماهه نخست 2022 نسبت به سایر تولیدکنندگان خاورمیانه داشته‌ و حجم صادرات آن به بالاترین رقم از زمان خروج دونالد ترامپ از قرارداد برجام در 2018 رسیده ‌است. همچنین حمله روسیه به اوکراین جریان تجارت جهانی نفت را مختل کرده و به ایران فرصت افزایش صادرات به چین را داده‌ است، درحالی‌که ایران هنوز هم تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد و هیچ دورنمای روشنی از احیای قرارداد اتمی به چشم نمی‌خورد. چین هم به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت دنیا تمایلی به خرید نفت ارزان‌قیمت روسیه نشان نمی‌دهد. 

ایران به شکل سنتی بیشتر نفت خود را به چین می‌فروشد و جریان فروش نفت ایران به این کشور هیچ‌گاه از زمان اعمال تحریم‌های ترامپ در 2018 متوقف نشده ‌است. طبق گفته یکی از تحلیلگران شرکت کپلر، چین تمایل بیشتری برای واردات نفت خام ایران دارد و نگران تحریم‌های ثانویه آمریکا به ‌خاطر معامله با ایران نیست، چون به‌نظر می‌رسد ظرفیت واشنگتن با روسیه پر شده ‌است. 

به گزارش وال‌استریت ژورنال، پس از اینکه قیمت نفت در پی حمله روسیه به اوکراین به بالاترین حد در یک دهه اخیر رسید، ایران اکنون به‌رغم اینکه قیمت‌های بالاتری نسبت به مسکو پیشنهاد کرده است، نفت بیشتری به چین می‌فروشد. این روزنامه همچنین به نقل از یکی از مقامات کشورمان نوشت: مسکو نفت خود را با تخفیف 30 دلار در هر بشکه در مقایسه با قیمت‌های بین‌المللی می‌فروشد، در حالی که ایران تخفیف‌های کمتری، به میزان 20 دلار در هر بشکه ارائه می‌کند. 

امکان فروش نفت بیشتر در زمانی که قیمت آن افزایش چشمگیری یافته برای ایران فرصت مناسبی به دست می‌دهد تا با داشتن دست برتر در مذاکرات هسته‌ای، آن را به نتیجه برساند. با وجود تحریم‌های حداکثری غرب علیه ایران، طبق گزارش‌های موسسات ارزیابی بین‌المللی انرژی و آژانس‌های رهیابی نفتکش‌ها و نیز اظهارات آشکار مقامات ایران، این کشور بدون نیاز به توافق هسته‌ای توانسته صادرات نفت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و پول آن را به کشور برگرداند. 

در این ‌بین، پالایشگاه‌های چین عجله‌ای برای خرید نفت سنگین ارزان‌قیمت روسیه ندارند، چون نمی‌خواهند در بحبوحه سخت‌تر شدن تحریم‌های روسیه، به ‌عنوان خریدار نفت مسکو شناخته شوند. چین که اخیرا روابط نزدیکی با روسیه در زمینه انرژی برقرار کرده بود، رسماً پوتین را به‌ خاطر جنگ اوکراین محکوم نکرده است اما دولت چین اخیراً نسبت‌به عقد قراردادهای جدید با مسکو محتاطانه عمل می‌کند. طبق گزارش شرکت مشاوره انرژی وود مکنزی، دلیل عدم تمایل چین به نفت ارزان روسیه را می‌توان هزینه بالای حمل محموله‌های نفتی روسیه به ‌خاطر تحریم‌ها، چالش‌های به‌ وجود آمده برای پرداخت هزینه این نفت و بیمه نفتکش‌ها دانست. 

شایان ذکر است یکی از اهداف دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن، خنثی‌سازی تحریم‌ها و تقویت دیپلماسی اقتصادی بوده است. موضوع وابستگی درآمدهای دولت به فروش نفت، مساله‌ای نیست که در کوتاه‌مدت قابل تغییر باشد، بنابراین ضروری بود دولت‌ جهت مقابله با تحریم‌های ایالات متحده به سوی صادرات نفت از راه‌های مختلف و غیررسمی برود. پیش از این نیز خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرده بود بر اساس تخمین شرکت‌های ناظر بر صادرات و واردات نفت، صادرات نفت خام ایران با وجود تحریم‌های آمریکا، برای نخستین‌بار در ۳سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. شرکت‌های ناظر اعلام کرده‌اند بخش بیشتر صادرات نفت ایران به مقصد چین انجام می‌شود. دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره واردات نفت از ایران با چین صحبت کرده اما شرکت‌های چینی را برای این واردات تحریم نکرده است. پکن از آمریکا خواسته است تمام تحریم‌های ایران را لغو کند و اعلام کرده با این تحریم‌ها مخالف است. 

 

* عزم ایران برای بازپس‌گیری جایگاه خود در بازار انرژی

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت، برنامه‌ریزی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز و صادرات انجام شد تا با ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، در بازپس‌گیری جایگاه ایران در سبد انرژی جهان مؤثر باشد. جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن 1.2 هزار میلیارد بشکه معادل نفت خام ذخایر هیدروکربوری، جایگاه ممتازی در میان کشورهای دارنده سوخت‌های فسیلی دارد؛ جایگاهی بی‌بدیل که به تنهایی یکی از محورهای اصلی ترسیم‌کننده نقشه دیپلماسی کشور نیز هست. 

دستیابی به منابع ارزشمند هیدروکربوری و استحصال فرآورده‌های سوختی زیرزمینی، هدفی است که از ابتدای فعالیت شرکت ملی نفت ایران به عنوان عهده‌دار تمام فعالیت‌های بالادستی صنعت نفت مورد توجه بوده و تلاش شده است با به‌کارگیری شیوه‌های نوین فناوری صنایع نفت و گاز، میزان استحصال نفت خام و گاز افزایش یابد. 

آنچه مسلم است تاکنون با به‌‌کارگیری فناوری‌های روز، امکان استحصال حدود ۳۴۰ میلیارد بشکه معادل نفت خام از این ذخایر زیرزمینی محرز شده است که در مقایسه با نرخ تولید فعلی، پیش‌بینی می‌شود امکان برداشت از این منابع خدادادی تا ۱۰۰ سال آینده وجود داشته باشد. این در حالی است که محاسبه این رقم با میانگین ضریب برداشت ۲۵ درصدی انجام شده و بدون ‌شک با ارتقای دانش روز و تجهیز صنایع نفت و گاز کشورمان به جدیدترین یافته‌های پژوهشی، این رقم از پیش‌بینی فعلی بسیار فراتر خواهد رفت. 

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت بر اولویت‌های ساختاری شرکت ملی نفت، برنامه‌ریزی هدفمندی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز، همپای صادرات انجام شد تا ضمن ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، تحقق چشم‌انداز برنامه‌های جامع توسعه در کشور را تضمین کند.  بر همین اساس افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل توسعه میادین مشترک پارس جنوبی، غرب کارون و...، تنوع‌بخشی و افزایش فروش نفت از طریق بخش خصوصی و دانش‌بنیان کردن اقتصاد نفت در چارچوب خنثی‌سازی تحریم‌ها و توسعه کسب‌و‌کار با رویکرد صادرات‌محوری از جمله مهم‌ترین اهداف تعریف شده برای فعالیت شرکت ملی نفت کشورمان در دولت مردمی تعیین شد. 

در ادامه همچنین رویکرد حداکثرسازی نرخ جایگزینی ذخایر نفت و گاز و افزایش سهم تولید، توسعه فناوری و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان و توجه به ساخت داخل و برنامه‌ریزی برای استفاده حداکثری از تولیدات داخل کشور به همراه آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی و جذب نخبگان در صنعت نفت به عنوان دیگر موارد مورد تاکید در مسیر تحقق اهداف عالیه شرکت ملی نفت ایران مطرح و تمام فعالیت‌های اجرایی ذیل این رئوس بازتعریف شد. 

 

* احتمال سقوط تولید نفت روسیه؛ نفت ایران جایگزین خواهد شد؟

«آنتون سیلوانوف» وزیر دارایی روسیه با اشاره به تحریم‌های بین‌المللی علیه نفت این کشور اعلام کرد که تولید نفت روسیه ممکن است امسال حداکثر ۱۷ درصد سقوط کند. سیلوانوف در کنفرانسی به خبرنگاران گفت: تولید نفت حدود ۱۷ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال وی توضیح نداد آیا این کاهش از سطح تولید در ابتدای سال ۲۰۲۲ یا در مقایسه با میانگین سالانه خواهد بود. 

وزیر دارایی روسیه گفت: حجم دقیق به تقاضای خارجی برای نفت روسیه بستگی دارد. ما اکنون نمی‌دانیم چه کشورهایی از خرید امتناع می‌کنند و کدام کشورها تمایل دارند. روسیه تلاش خواهد کرد جریان نفت خود را به سوی بازارهایی تغییر دهد که همچنان به خرید نفت این کشور علاقه‌مندند. 

صادرات رو به رشد نفت ایران نشان می‌دهد چگونه تهاجم روسیه به اوکراین مسیرهای تجارت انرژی جهان را از نو ترسیم می‌کند، زیرا مصرف‌کنندگان انرژی به دنبال جایگزین برای نفت و گاز روسیه هستند تا از تحریم‌های غرب جلوگیری کنند. انتظار می‌رود این تغییرات با خروج بیشتر نفت روسیه از بازار و بازگشت بازیگرانی همچون ایران تسریع شود؛ آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که تولید روسیه بیش از یک‌چهارم کاهش خواهد یافت. 

صنعت نفت روسیه از زمان حمله نظامی مسکو به اوکراین که اعمال تحریم‌های گسترده کشورهای غربی و متحدانش را به همراه داشت، تحت فشار شدیدی قرار گرفته است. در حالی که تنها آمریکا و انگلیس ممنوعیت واردات نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه را اعلام کرده‌اند، بسیاری از خریداران دیگر به دنبال یافتن منابع دیگر تامین انرژی خود هستند. اتحادیه اروپایی سرگرم بررسی اعمال محدودیت برای واردات نفت روسیه است اما کشورهای دیگر بویژه در آسیا، به خرید محموله‌های نفت روسی ادامه می‌دهند. 

بر اساس گزارش بلومبرگ، به گفته وزیر دارایی روسیه، تولید نفت روسیه در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۲۴ میلیون تن معادل 10.52 میلیون بشکه در روز بود. اگر سیلوانوف درباره میانگین تولید سالانه صحبت کرده باشد، ۱۷ درصد کاهش، تولید نفت روسیه را به ۴۳۵ میلیون تن معادل حدود 8.74 میلیون بشکه در روز می‌رساند که پایین‌ترین میزان در ۲۰ سال گذشته است. طبق آمار وزارت انرژی روسیه، بر مبنای مقایسه ماه به ماه، تولید نفت روسیه در ۱۹ روز نخست آوریل 8.2 درصد کمتر از میانگین مارس بود و به حدود 10.11 میلیون بشکه در روز رسید. 

توافقنامه جامع حمل‌و‌نقل ایران و روسیه امضا شد

وزیر راه‌و‌شهرسازی کشورمان و وزیر حمل‌و‌نقل روسیه توافقنامه جامع همکاری ۲ کشور در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقلی را در مسکو امضا کردند. رستم قاسمی، وزیر راه‌‌و‌شهرسازی که در راس هیاتی به مسکو سفر کرده است، در پایان مذاکرات خود با وزیر حمل‌و‌نقل روسیه، توافقنامه جامع همکاری ریلی بین ایران و روسیه را امضا کرد.  در این مذاکرات که اعضای هیات‌های ۲ کشور هم حضور داشتند، «ویتالی ساولیف» وزیر حمل‌و‌نقل روسیه با اشاره به مناسبات رو به گسترش ۲ کشور ابراز امیدواری کرد با امضای این توافقنامه، همکاری‌های دوجانبه در حوزه حمل‌و‌نقل بیش از پیش گسترش یابد.  وزیر حمل‌و‌نقل روسیه گفت: کریدور ریلی شمال- جنوب می‌تواند اساس گسترش همکاری‌ها بین کشورهای روسیه، ایران و حوزه آسیای میانه و قفقاز باشد و امضای یک قرارداد برای اجرایی شدن این طرح عظیم مورد نیاز است. امیدواریم با همکاری مشترک، قطعه ریلی رشت - آستارا به اتمام برسد.  ساولیف گفت: علاوه بر اقدامات مشترک در زمینه ساخت این قطعه، می‌توانیم در زمینه استفاده و بهره‌برداری از آن که در مسیر گذرگاه ریلی شمال- جنوب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، همکاری کنیم.  وزیر حمل‌و‌نقل روسیه با اشاره به اینکه کشورش به جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کانون تجاری و ترانزیتی در منطقه نگاه می‌کند، گفت: با تکمیل خطوط ریلی و بویژه قطعه رشت - آستارا، از شمال اروپا تا شبه‌قاره هند، به هم متصل می‌شود و عواید ترانزیتی بسیار زیادی برای کشورهای مسیر و از جمله ایران و روسیه خواهد داشت. وزیر راه‌‌و‌شهرسازی کشورمان نیز گفت: ایران علاقه‌مند به توسعه و گسترش همکاری‌ها با همسایگان است. ایران با ۱۵ کشور مرز مشترک دارد و در این میان، روسیه به‌عنوان همسایه‌ای مهم با روابطی تاریخی، برای ما اهمیت دارد.  قاسمی گفت: اگر ایران و روسیه همکاری‌های نزدیکی با هم داشته باشند، تحریم‌های آمریکا و غرب علیه ۲ کشور هیچ تاثیری نخواهد داشت. هر تجارتی نیازمند توسعه حوزه حمل‌و‌نقل است و این امکان وجود دارد که هر توافقی میان ۲ کشور در حوزه حمل‌و‌نقل به امضا برسد.  وزیر راه گفت: صادرات بین ۲ کشور و صادرات روسیه به دیگر کشورها از طریق ایران می‌تواند مورد توافق قرار بگیرد و در کمترین زمان ممکن اجرایی شود. از بین مسیرهای ریلی، مسیر ریلی رشت- آستارا بسیار کوتاه و به‌صرفه است و در صورت همکاری ۲ کشور در تکمیل این قطعه حجم مبادلات و ترانزیت کالا میان ۲ کشور افزایش چشمگیری خواهد یافت. همچنین هم در چابهار و هم در بندر شهید رجایی می‌توانیم همکاری‌های خود را افزایش دهیم. 

***

دیدار وزیر اقتصاد با مقامات ارشد ارمنستان

وزیر امور اقتصادی و دارایی در سفر به ارمنستان با مقامات ارشد دولت این کشور دیدار و در مسجد کبود ایروان به مناسبت روز قدس سخنرانی کرد. سید احسان خاندوزی با هدف استفاده از فرصت‌های جدید اقتصادی در آسیای میانه و قفقاز، در سفر به ارمنستان با معاون نخست‌وزیر و وزرای دارایی و اقتصاد این کشور دیدار کرد.  پروژه‌های اولویت‌دار در مناسبات اقتصادی- تجاری فی‌مابین و رفع موانع مالی محور اصلی مذاکرات خاندوزی در این دیدار بوده است. همچنین در این دیدار زمینه‌های برگزاری کمیسیون مشترک 2 کشور در هفته‌های آینده مورد بررسی قرار گرفت. وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه این سفر نیز با برخی فعالان اقتصادی ایرانی و ارمنی فعال در 2 کشور گفت‌وگو کرد. 

***

کل درآمد حاصل از فروش نفت و میعانات گازی وصول شده است

وزیر نفت گفت: کل درآمد حاصل از فروش نفت، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی وصول شده است. جواد اوجی در پاسخ به این پرسش که آیا جمهوری اسلامی درآمد ارزی حاصل از سوخت‌های صادراتی را با توجه به تحریم‌ها در اختیار می‌گیرد یا خیر، اظهار کرد: هر چه نفت و میعانات محصولات پتروشیمی که فروختیم، درآمد همه را در زمان سر‌رسید وصول کردیم.  وی در بخش دیگری با ارائه توضیحی درباره اظهارات خود مبنی بر اختصاص ۸۰ میلیارد دلار یارانه و گزارش سازمان جهانی انرژی از اختصاص ۲۵ میلیارد دلار یارانه در ایران، گفت: این قیاس با توجه به میزان اتلاف انرژی در کشور انجام شد. وی ادامه داد: نرخ هر متر مکعب گازی که به مردم ارائه می‌شود، زیر یک سنت است در حالی ‌که در بازارهای جهانی تا ۴۰۰ سنت هم خرید و فروش می‌شود. به همین دلیل اگر این را با قیمت‌های جهانی ارزش‌گذاری کنیم، می‌بینیم که عمده محصولات ما خارج از الگوی مصرف در کشور مصرف می‌شود. 

***

آماده راه‌اندازی بانک مردمی تعاون هستیم

معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: آماده عملیاتی کردن زیرساخت‌ها برای راه‌اندازی بانک مردمی هستیم. مهدی مسکنی گفت: ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در کشور ثبت شده که هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان سپرده‌گذاری در ۶ میلیون حساب متعلق به اشخاص حقوقی است. به گفته وی، اعمال مالیات به سود این سپرده‌گذاری‌ها از مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۱ است.  معاون امور تعاون وزارت کار گفت: پیش‌بینی می‌شود مالیات اخذ شده که در بودجه سال جاری هم آمده است، بین ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان باشد. مسکنی خاطرنشان کرد: باید کاری کنیم بخشی از منابع که به بازار تزریق می‌شود در بخش تعاون سرمایه‌گذاری شود.  

***

گلایه تولید‌کنندگان از تأمین‌نشدن نهاده و خوراک طیور 

اتحادیه مرغ گوشتی با اشاره به عدم تأمین نهاده مورد نیاز واحدهای مرغداری در سامانه بازارگاه، خواستار بارگیری فوری نهاده‌های خریداری‌شده شد. این اتحادیه در نامه‌ای به وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به عدم تأمین نهاده مورد نیاز واحدهای مرغداری در سامانه بازارگاه و عدم پاسخ شفاف و روشن درباره نهاده‌های خریداری شده بارگیری نشده (با گذشت بیش از ۲ ماه از خرید توسط مرغداران)، خواستار بارگیری فوری نهاده‌های خریداری شده توسط مرغداران شد. 

گروه اقتصادی: تراز تجاری کشور در فروردین‌ با پیشی گرفتن ارزش کالاهای صادرشده نسبت به واردات، مثبت ۷۵۶ میلیون دلار شد. تراز تجاری غیرنفتی کشور زمانی که مثبت باشد، بدان معناست که ارز حاصل از صادرات تقریبا توان تأمین منابع ارزی برای واردات را خواهد داشت، در غیر این صورت دولت برای تأمین منابع ارزی مجبور به استفاده از ارز حاصل از خام‌فروشی خواهد بود، لذا وابستگی به منابع معدنی افزایش خواهد یافت. طی ۶ سال گذشته تنها در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ تراز تجاری غیرنفتی مثبت بوده اما در سایر سال‌ها این تراز منفی بوده است. 

 به گزارش «وطن‌امروز»، معاون گمرک ایران در تشریح تجارت غیرنفتی ایران در فروردین گفت: در نخستین‌ ماه سال، صادرات غیرنفتی کشور به 7 میلیون و ۳۲۴ هزار تن به ارزش ۳ میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلار رسید که به ‌رغم کاهش ۱۰درصدی در وزن نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۵ درصد در ارزش رشد داشته است. 

فرود عسگری افزود: واردات کشور نیز در فروردین‌ ۲ میلیون و ۲۵۲ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار بود که رشد ۱۰ درصدی در وزن و یک درصدی در ارزش نسبت به فروردین سال قبل داشته است. 

معاون امور گمرکی گفت: با توجه به صادرات ۳ میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلاری کشور و واردات ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلاری در فروردین ۱۴۰۱، تراز تجاری کشور مثبت ۷۵۶ میلیون دلار را نشان می‌دهد. 

 

* کسری 3 میلیارد دلاری تراز تجاری کشور در 11 ماه سال 1400

بر اساس آخرین آمارهای بانک که مربوط به بهمن سال قبل است ارزش واردات 46 میلیارد و 557 میلیون دلار و صادرات 43 میلیارد و 517 میلیون دلار بوده که از کسری 3میلیارد دلاری در تراز 11 ماهه حکایت دارد. 

بخش پولی و بانکی شامل خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی اعم از بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، بانک‌های تجاری، بانک‌های تخصصی و بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی و نیز شامل ارقام عمده پولی و اعتباری و تسهیلات اعتباری بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک عقود اسلامی می‌شود. در بخش تراز پرداخت‌ها، جداول موازنه پرداخت‌ها، صادرات غیرنفتی و واردات کشور، ارزش صادرات غیرنفتی، آمار بدهی‌های خارجی (تعهدات بالفعل) کشور و نیز متوسط ماهانه نرخ فروش دلار در بازارهای بین بانکی و آزاد ارائه شده است. 

 

* ابعاد تراز تجارت غیرنفتی ایران در ۱۴۰۰

طبق آمارهای سازمان توسعه تجارت، ارزش صادرات و واردات غیرنفتی کشور در سال 1400 تقریبا برابر بوده است؛ این در شرایطی است که وزن محصولات صادراتی ایران حدود ۳ برابر واردات است. بر اساس این آمار، صادرات کالا طی 11 ماه سال 1400 به 112 میلیون تن معادل 43 میلیارد دلار و واردات کشور به 36 میلیون تن به ارزش 46 میلیارد دلار رسیده است. بررسی جزئیات واردات و صادرات کشور نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران عمدتا شامل محصولات کامودیتی و کم‌ارزش است اما واردات آن عمدتا شامل محصولات پیشرفته و با قیمت بالاست. البته این نکته را نباید فراموش کرد که صادرات کشورمان نسبت به مشابه سال گذشته قریب به 40درصد افزایش یافته است.  

مهم‌ترین بازارهای صادراتی غیرنفتی ایران عبارتند از چین، عراق، ترکیه و امارات عربی متحده. از طرفی کشورهای امارات، چین و ترکیه از جمله مهم‌ترین مبادی وارداتی ایران نیز هستند. به طور کلی می‌‎توان نتیجه گرفت سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد تجارت غیرنفتی ایران با چین، امارات عربی متحده و ترکیه بوده است. صادرات غیرنفتی کشورمان عمدتا شامل محصولات کامودیتی و کم‌ارزش است اما واردات آن عمدتا شامل محصولات پیشرفته و با قیمت بالاست. ارزش تقریبا برابر صادرات و واردات غیرنفتی کشور در کنار تناژ ۳ برابری صادرات در مقابل واردات نشان از همین موضوع دارد. ارزش هر تن محصول صادراتی غیرنفتی ایران طی ۵ سال گذشته بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار بوده اما ارزش هر تن محصول وارداتی ایران طی ۵ سال گذشته بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار بوده است. ارزش محصولات صادراتی غیرنفتی ایران عمدتا تابع قیمت‌های جهانی نفت بوده است. از مجموع صادرات غیرنفتی 43.2 میلیارد دلاری ایران در سال ۱۴۰۰، حدود 10.7 میلیارد دلار (معادل ۲۵ درصد) مواد پتروشیمی و پایه نفتی بوده است. این میزان از صادرات مواد پتروشیمی و پایه نفتی غالبا شامل محصولات پلیمری، متانول و اوره است. افزایش ارزش صادرات مواد پتروشیمی و پایه نفتی در سال ۱۴۰۰ غالبا به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت بوده و مقداری از آن نیز به دلیل افزایش صادرات محصولات پتروشیمی بوده است. 

 

* تجارت کشور و افق توسعه زنجیره ارزش

برای بهبود وضعیت تجاری کشور باید رویکرد دولت سیزدهم به تجارت خارجی بویژه صادرات غیرنفتی تغییر کند. مشارکت کشور در زنجیره ارزش و صادرات کالاهای با ارزش ‌افزوده، توجه به احیای زنجیره تامین و رفع موانع تجاری نیازمند عزمی برای ایجاد تغییراتی مثبت در ساختار تجارت خارجی ایران است. نیاز به محصولات با ارزش ‌افزوده بالاتر و تولید صادراتی و همچنین حمایت از شرکت‌های زنجیره تامین راه عبور از شرایط کنونی است.