شاخص کل بورس دیروز با ۱۱ هزار و ۶۳۶ واحد کاهش تا رقم یک میلیون و ۳۰۵ هزار واحد سقوط کرد. شاخص کل با معیار هم‌وزن هم با کاهش ۵۶۲۸ واحدی به رقم ۳۷۶ هزار و ۱۹ واحد رسید. در این بازار ۲۳۳ هزار معامله به ارزش ۲۱ هزار و ۳۶۵ میلیارد ریال انجام شد. سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی، معدنی و صنعتی چادرملو، معدنی و صنعتی گل‌گهر، پتروشیمی پردیس، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه و بانک پاسارگاد نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی را روی بورس گذاشتند. 

 

گروه اقتصادی: افزایش ظرفیت نیروگاهی، پلکانی کردن تعرفه برق مشترکان خانگی و تکمیل تعمیرات واحدهای تولید برق، سبب شد تابستان سال جاری برای نخستین بار در سال‌های اخیر و همزمان با پایان دولت‌ حسن روحانی، برق خانگی به طور کامل تامین شود و در بخش صنعت و کشاورزی نیز شاهد افزایش تولید نسبت به سال گذشته باشیم. 

به گزارش «وطن‌امروز»، تابستان سال جاری در شرایطی سپری شد که هیچ‌گونه قطعی برق در بخش خانگی اتفاق نیفتاد و تامین برق متناسب با نیاز بخش صنعت و کشاورزی زمینه رشد تولید در این ۲ بخش را فراهم کرد، این در حالی است که حدود 5 سالی بود مشترکان خانگی به پدیده قطع برق به صورت برنامه‌ریزی شده و نشده در تابستان و ایام پیک مصرف عادت کرده بودند. 

در این رابطه امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت با انتشار یک یادداشت کوتاه در فضای مجازی گفته بود: امسال برق‌رسانی به صنایع در فصل گرم سال نسبت به سال قبل بیشتر بوده است و نه‌تنها برق خانگی قطع نشد، بلکه به فولاد 17.3 درصد، پتروشیمی 27.5 درصد، سیمان 10.5 درصد و خودروسازی 3.3 درصد برق بیشتری در فصل گرم نسبت به سال قبل داده شد. 

رسیدن به شرایط فعلی برخلاف تابستان سال 1400 که شاهد قطعی‌های گسترده برق در سطح کشور بودیم، دلایل متعددی دارد که در این گزارش به بررسی و مرور این دلایل خواهیم پرداخت. 

* سیاست‌گذاری با طعم تغییر نظام تعرفه‌گذاری

نخستین عامل موثر بر تامین برق پایدار در تابستان سال 1401 به بهمن سال 1400 باز می‌گردد؛ جایی که هیات‌وزیران در قالب مصوبه‌ای زمینه تغییر در نظام تعرفه‌گذاری صنعت برق را فراهم کرد تا وزارت نیرو بتواند از 2 مسیر تشویق و تنظیم، زمینه تامین برق بخش خانگی را فراهم کند. 

در همین راستا بر اساس جزئیات تغییر نظام تعرفه‌گذاری ایجاد‌شده در بخش برق، مشترکانی که به مصرف بالای خود در خارج از مرز الگوی مصرف ادامه دهند، از یک تا 1.5 برابر الگوی مصرف در ماه باید 600 تومان برای هر کیلووات ساعت بپردازند، همچنین برق مصرف شده بین 1.5 تا ۲ برابر الگو معادل 1000 تومان و برق مصرف شده مازاد 2 برابر الگوی مصرف با نرخ حدود 1400 تومان برای هر کیلووات ساعت محاسبه می‌شود. 

البته تغییرات انجام شده در بخش نظام تعرفه‌گذاری برق علاوه بر جریمه مشترکان پرمصرف نسبت به تشویق مشترکان کم‌مصرف نیز اقدام کرده است. 

در همین راستا، سخنگوی صنعت برق در تفسیر مصوبه هیات دولت در بخش برق می‌گوید: «مشترکانی که در 4 ماه گرم سال مصرف خود را زیر الگوی مصرف منطقه قرار دهند یا اینکه نسبت به سال قبل کمتر برق مصرف کنند، از پاداش مدیریت مصرف بهره‌مند می‌شوند».

به استناد جزئیات ارائه‌شده در بخش پاداش در نظر گرفته شده برای مشترکان خوش‌مصرف در فصل گرم، اگر مشترکی در فصل گرم 200 کیلووات ساعت برق مصرف کرده و به دنبال آن 100 کیلووات ساعت زیر الگوی مصرف از برق استفاده کند، از یک پاداش کم‌مصرفی برابر نرخ اولیه پایه معادل 40 هزار تومان به اضافه 20 هزار تومان بستانکاری برای مصرف زیر الگو بهره‌مند خواهد شد، زیرا الگوی مصرف در فصل گرم برابر 300 کیلووات ساعت در مناطق عادی تعیین شده و این عدد در مناطق گرم افزایش می‌یابد. 

نتیجه این سیاست سبب شد شاهد کاهش 4.2 درصدی مصرف برق در بخش خانگی باشیم. این در حالی است که سالانه در این حوزه با در نظر گرفتن حدود یک میلیون مشترک جدید باید شاهد 5 درصد رشد مصرف بخش خانگی بوده باشیم. 

* رکوردشکنی‌های پیاپی در ساخت واحدهای نیروگاهی

یکی دیگر از محورهای مهم تامین برق در تابستان سال 1401 رکوردشکنی در ساخت واحدهای نیروگاهی بود. بر این مبنا طی یک سال گذشته در دولت سیزدهم، در مجموع ۶ هزار مگاوات نیروگاه در قالب ساخت نیروگاه حرارتی، ارتقای توان واحدهای نیروگاهی موجود و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ظرفیت شبکه برق کشور اضافه شده است. 

تا پیش از این رکورد ساخت نیروگاه در کشور طی مدت یک سال مربوط به سال ۸۹ با ساخت ۴۹۳۵ مگاوات نیروگاه بود که این رکورد در نخستین سال فعالیت دولت مردمی شکسته شد. 

افزایش 6 هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور سبب شد تا انواع و اقسام رکورد صنعت نیروگاهی در سال 1401 جابه‌جا شود. در این راستا رکورد ساخت واحد نیروگاهی در کمتر از 6 ماه در 2 نیروگاه سمنان و تربت حیدریه در شرایطی شکسته شد که ساخت یک واحد نیروگاهی بین 12 تا 18 ماه زمان نیاز دارد. 

از سوی دیگر تنها در شهریور سال 1401 نصاب سنکرون (اتصال) واحدهای نیروگاهی به عدد جدیدی در طول یک ماه رسید، بر این مبنا فقط در 31 روز شهریور‌ امسال 6 نیروگاه زاهدان-1، عسلویه، فردوسی، زاهدان-2، تربت حیدریه و دوکوهه به مرحله اتصال به شبکه سراسر برق رسیدند. 

این 6 واحد نیروگاهی مجموعا ظرفیت 873 مگاوات تولید برق را بر عهده دارند و به مرحله سنکرون‌سازی با شبکه سراسری تولید برق کشور رسیده‌اند. 

* تعمیرات نیروگاهی؛ کلید تأمین برق تابستان

محور بعدی و مهم تاثیرگذار در تامین برق پایدار تابستان سال 1401، مساله آمادگی تولید واحدهای تولید برق است. بر این مبنا برنامه تعمیرات نیروگاهی از شهریورماه سال 1400 کلید خورد و تا پیش از اوج بار سال 1401 به انتها رسید. 

در این راستا ناصر اسکندری، معاون راهبری تولید شرکت تولید نیروی برق حرارتی تصریح کرد: «انجام کامل و بموقع تعمیرات نیروگاهی، موجب شد که بالای 98 درصد آمادگی نیروگاه‌ها را در زمان پیک تابستان امسال داشته باشیم؛ در واقع در فصل گرم 1401، آمادگی نیروگاه‌ها بالای 98 درصد و به صورت پیوسته بوده است».

وی ادامه داد: «این عدد، رقمی است که اگر با معیارهای جهانی بخواهیم مقایسه کنیم، در استانداردهای جهانی، حدود 95 درصد است و عدد 95 درصد، رنج قابل قبولی در دنیا برای آمادگی نیروگاه‌هاست اما در ایران این رقم در تابستان سال جاری 98 درصد بود».

در کنار افزایش ظرفیت نیروگاهی، برنامه دقیق تعمیرات نیروگاهی نیز با رکوردهایی همراه بود. برای مثال در این مدت بیش از 8 هزار قطعه تحریمی مورد نیاز نیروگاه‌ها بومی‌سازی شد و همچنین بر اساس اطلاعات رسیده، تعمیرات 70 ساعته یک نیروگاه در استان خوزستان به منظور حفظ پایداری شبکه در کمتر از 13 ساعت به سرانجام رسید. 

اقدامات مذکور بخشی از 100 برنامه تدوین شده وزارت نیرو برای عبور پایدار از تابستان سال 1401 به حساب می‌آید؛ اقداماتی که به گفته معاون برق و انرژی وزیر نیرو در تابستان مو به مو انجام شد تا در نهایت به شرایط کنونی منتهی شود. 

 

گروه اقتصادی: تصمیم اوپک برای کاهش 2 میلیون بشکه تولید روزانه یا به عبارت دیگر کاهش 2 درصدی عرضه جهانی، ممکن است در نگاه اول امری ساده به نظر برسد اما انجام این کار در حالی که نفت خام برنت به نزدیک 90 دلار در هر بشکه رسیده است -یعنی تقریبا 2 برابر قیمت تاریخی بلندمدت آن- تهدیدی جدی برای اقتصاد جهان است که اخیرا با تورم‌های سرسام‌آور و قیمت‌های فزاینده انرژی مواجه شده است. از سوی دیگر، این اتفاق می‌تواند نشان‌دهنده شکافی جدید و شاید خطرناک میان کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده نفت بویژه آمریکا و عربستان سعودی باشد.

به گزارش «وطن‌امروز»، ایالات‌متحده آمریکا به تصمیم اوپک پلاس برای کاهش 2 میلیون بشکه‌ای تولید نفت؛ آن هم در آستانه زمستان واکنش نشان داد. وزیر خزانه‌داری آمریکا در این باره ‌گفت: تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت برای اقتصاد جهانی بویژه بازارهای نوظهور، نابخردانه و بی‌فایده بود. جانت یلن در مصاحبه با روزنامه فایننشال‌‌تایمز گفت: ما بسیار نگران کشورهای در حال توسعه و مشکلاتی هستیم که با آنها مواجهند. وی همچنین از متحدان آمریکا به دلیل تعلل در ارسال کمک مالی به اوکراین انتقاد کرد و با اشاره به قول بعضی کشورها برای فراهم کردن کمک مالی، گفت: روند ارسال پول به اوکراین، بسیار کند است. 

کاخ سفید پس از اعلام تصمیم اوپک پلاس برای انجام بزرگ‌ترین کاهش تولید از سال ۲۰۲۰، با عصبانیت نسبت به آن واکنش نشان داد و این تصمیم را کوته‌بینانه توصیف کرد. 

رویترز در گزارشی در این باره نوشت: «تحلیلگران انرژی بر این باورند که کاهش عمیق تولید ممکن است پیامد منفی برای عربستان سعودی داشته باشد بویژه که بایدن اعلام کرد کنگره به‌زودی برای مهار نفوذ اوپک روی قیمت‌های انرژی اقدام خواهد کرد. قانون‌گذاران در کنگره با استناد به قیمت‌های بالاتر بنزین و نفت، به دنبال تصویب قانونی هستند که به دولت آمریکا اجازه می‌دهد از اعضای اوپک برای دستکاری بازار انرژی شکایت کند. وزیران نفت اوپک و متحدان‌شان که به گروه اوپک پلاس معروف هستند، در نخستین دیدار حضوری از سال برای پشتیبانی از بهبود قیمت نفت، با کاهش تولید به میزان ۲ میلیون بشکه در روز از نوامبر، موافقت کردند».

بر اساس گزارش رویترز، «این بزرگ‌ترین کاهش تولید اوپک پلاس از سال ۲۰۲۰ برای تثبیت قیمت‌های نفت است. با این حال، چنین اقدامی تاثیر کمتری روی عرضه جهانی خواهد داشت، زیرا هم‌اکنون اعضای متعدد اوپک پلاس، پایین‌تر از سهمیه تعیین شده نفت تولید می‌کنند و از این رو بدون نیاز به کاهش تولید، به محدودیت تولید جدید پایبند خواهند بود. کاهش بزرگ تولید اوپک پلاس ممکن است شوک دیگری بر اقتصاد جهانی وارد کند که در حال حاضر با تورم ناشی از هزینه‌های بالای انرژی دست به گریبان است».

* مأیوس شدیم!

این نخستین واکنش واشنگتن به این تصمیم نیست. پیش از این رئیس‌جمهور آمریکا گفته است مأیوس شده و به دنبال راه‌های جایگزین برای تقویت ذخایر نفتی است. کاخ سفید نیز با متهم کردن اوپک به اینکه با وجود شدت گرفتن جنگ اوکراین، با روسیه هم‌رأی شده، وعده داد نفت بیشتری از ذخایر راهبردی را آزاد خواهد کرد. از دید اوپک، واشنگتن دخالت در بازار را آغاز کرد و آزادسازی ذخایر راهبردی برای کاهش قیمت‌ها موجب به زحمت افتادن اعضای اوپک شد. 

همچنین طرح واشنگتن برای اعمال سقف قیمتی بر صادرات نفت خام روسیه -که تلاشی برای کاهش درآمد کرملین از نفت بدون جلوگیری از کاهش عرضه آن در زمان آغاز تحریم‌های شدیدتر اتحادیه اروپایی در دسامبر است- باعث نگرانی تولیدکنندگان اوپک شده بود. آنها می‌ترسند این اقدام در آینده نیز علیه آنها مورد استفاده قرار گیرد و کنترل بازار نفت را به دست مصرف‌کنندگان ثروتمند بازگرداند. در پاسخ اما ایالات متحده می‌گوید این سقف به طور گسترده مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. 

* هیچ کاهش تولیدی برای روسیه در کار نیست

کرملین پنجشنبه گذشته اعلام کرد این کاهش تولید با هدف تثبیت بازار است و اعتبار اوپک پلاس به عنوان سازمان مسؤول، ثبات بازار را تایید کرد. کاهش 2 میلیون بشکه در روز معادل ۴ درصد هدف تولید 43.8 میلیون بشکه‌ای اوپک پلاس است اما این گروه پیش از این هم برای رسیدن به اهداف تولید، به سختی تلاش می‌کرد و در آگوست، حدود 3.6 میلیون بشکه در روز کمتر از سقف تعیین‌شده نفت تولید کرد. 

در چند سال گذشته آنگولا و نیجریه به دلیل سرمایه‌گذاری ضعیف، اعضایی بودند که قادر به افزایش تولید نبودند. در ماه‌های اخیر، روسیه که با تحریم‌های گسترده غرب پس از حمله به اوکراین روبه‌رو شده، به این 2 کشور پیوست و سپتامبر 9.9 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد، در حالی که سقف تولید این کشور ۱۱ میلیون بشکه در روز بود. تحت توافق چهارشنبه گذشته، روسیه تولید خود را به 10.5 میلیون بشکه در روز کاهش می‌دهد که در واقع 0.6 میلیون بشکه بالاتر از تولید فعلی این کشور است. کارگزاری «بی‌سی اکسپرس» مستقر در روسیه اعلام کرد روسیه نیازی به کاهش تولید نخواهد داشت. این خبر مثبتی برای شرکت‌های نفتی روسیه است که از قیمت‌های بالاتر سود می‌برند و همزمان تولیدشان را ثابت نگه می‌دارند. 

اینطور که پیداست افزایش فروش نفت از سوی روسیه و ثبات قیمت 100 دلاری هر بشکه نفت برای آمریکا تبدیل به کابوسی شده است که ضمن تداوم تورم در غرب، عملیات کاهش درآمدهای روسیه را منتفی می‌کند.

 

 

زیرساخت‌‌های کیش برای جام‌جهانی کامل نیست

معاون امور بین‌الملل اتاق ایران با بیان اینکه برنامه‌ریزی برای اسکان گردشگر‌های جام‌جهانی در کیش انجام نشده است، گفت: در واردات و صادرات خوب عمل نکرده‌ایم، کالاهای باارزش داخلی صادر می‌کنیم اما در واردات برخی کالاهای بی‌‌ارزش وارد می‌کنیم. علیرضا یاوری با اشاره به جام‌جهانی قطر اظهار داشت: گفته می‌شود که قرار است کیش میزبان برخی گردشگر‌های جام‌جهانی قطر باشد و این در حالی است که هیچ‌گونه پیش‌بینی خاصی درباره این مساله و اسکان و تردد مسافران خارجی صورت نگرفته است. حتی افرادی که در کیش زندگی می‌کنند نمی‌دانند چگونه می‌توانند برای دیدن بازی‌ها به قطر بروند. بنابراین سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیقی در رابطه با میزبانی از مسافران انجام نشده است. وی اظهارداشت: اصطلاحی تحت عنوان گردشگری حلال وجود دارد که مربوط به میزبانی از توریست‌های کشورهای اسلامی است اما حتی درباره گردشگری حلال هم در کیش برنامه‌ریزی انجام نشده است. 

***

تنش اوکراین 90 میلیارد دلار برای اروپا آب می‌خورد!

با وقوع جنگ اوکراین و ایجاد تنش بین روسیه و اتحادیه اروپایی، کشورهای اروپایی ناچار به واردات LNG با قیمت بالاتر برای تامین برق موردنیاز خود شدند. طبق گزارشی که اخیرا Refinitiv ارائه داده است، با وقوع جنگ اوکراین و ایجاد تنش بین روسیه و اتحادیه اروپایی، کشورهای اروپایی با محدودیت در واردات گاز ارزان‌تر روسیه مواجه شده‌اند و به ناچار به سمت واردات LNG (گاز طبیعی مایع‌شده) با قیمت بالاتر برای تامین برق موردنیاز حرکت کرده‌اند. طبق گزارش موسسه Refinitiv، واردات LNG توسط اروپا در مسیر ثبت رکورد جدید در سال ۲۰۲۲ قرار دارد. حجم واردات LNG توسط اروپا تا پایان سپتامبر سال جاری ۱۲۸ میلیارد مترمکعب ثبت شده که 16.5 درصد بالاتر از کل سال ۲۰۲۱ و ۸ درصد بالاتر از سال ۲۰۱۹ (قبل از شیوع کرونا) بوده است و احتمالا از مرز ۱۵۰ میلیارد مترمکعب تا پایان ۲۰۲۲ فراتر خواهد رفت. طبق این گزارش، اروپا تا ماه سپتامبر بیش از ۶۰ میلیارد دلار صرف خرید LNG کرده و اگر طبق روند، حجم خرید در 3 ماهه چهارم نسبت به 3 ماهه سوم ۳۰ درصد افزایش یابد، رقم نهایی به راحتی به ۹۰ میلیارد دلار می‌رسد، تقریبا 2 برابر 44.5 میلیارد دلار پرداخت شده در ۲۰۱۹ و تقریبا 3 برابر کل سال ۲۰۲۱ که حدود ۳۵ میلیارد دلار هزینه شد. 

واردات خودرو به طور قطع انجام می‌شود

وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه فرآیند واردات خودرو به کشور با کندی مواجه نیست، گفت: به طور قطع در آینده شاهد ورود نخستین خودروهای وارداتی به کشور خواهیم بود. سیدرضا فاطمی‌امین درباره واردات خودرو اظهار کرد: تاکنون ۳۰۰ شرکت یا شخص حقیقی برای واردات خودرو درخواست داده‌اند اما بسیاری از آنها در همان ابتدای کار به دلیل نداشتن شرایط لازم حذف شدند. وی افزود: مطابق اعلام وزارت صمت، افراد و شرکت‌هایی که قصد واردات خودرو را دارند، باید از خدمات پس از فروش و همچنین نمایندگی برخوردار باشند اما بسیاری از شرکت‌ها این شرایط را نداشتند. وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: درخواست‌های زیادی به وزارتخانه واصل شده و این درخواست‌ها در حال پالایش است. فاطمی‌امین تاکید کرد: تا آخر هفته پیش شرایط برای واردات خودرو تنها از سوی 2 شرکت مسجل شده بود که از شرایط لازم برای تحقق این مهم و واردات برخوردار بودند. 

پرداخت وام ۴۵۰ میلیون تومانی به ساکنان بافت فرسوده

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نوسازی و بهسازی حدود ۱۰۹ هزار واحد در قالب طرح نهضت ملی مسکن در حال انجام است، گفت: سقف وام نوسازی ۴۵۰ میلیون تومان و در اطراف حرم‌های مطهر 4 شهر مشهد، قم، شیراز و تهران ۶۰۰ میلیون تومان است. محمد آیینی اظهار کرد: شرکت بازآفرینی شهری ایران، نوسازی و بهسازی ۱۰۹ هزار واحد مسکونی را در قالب طرح نهضت ملی مسکن آغاز کرده است. بخشی از این برنامه در سال ۱۳۹۹ شروع شده، تعدادی در سال ۱۴۰۰ و بخشی هم سال ۱۴۰۱ آغاز شده است. از این ۱۰۹ هزار واحد تقریبا ۶۶ هزار واحد برای پرداخت تسهیلات به بانک معرفی شده است. مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران تصریح کرد: تاکنون حدود ۵۰ هزار واحد در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد تسهیلات را دریافت کرده‌اند و مابقی هم در مراحل پرداخت هستند.