شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات دیروز در یک روند نوسانی با کاهش 4653 واحدی همراه شد. ‌‌‌گرچه نرخ دلار در بازار آزاد رو به رشد است گرفته و نرخ تورم هم به 46.3 درصد رسیده، اما شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تحت تأثیر برخی اخبار بازار سیاست روند کاهشی به خود گرفته است. این شاخص دیروز در روندی کاملا نوسانی ابتدا رو به رشد بود و سپس افت کرد و در نهایت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با کاهش 4653 واحدی به رقم ‌‌یک میلیون و 652 هزار و 923 واحد رسید.

 

گروه اقتصادی:‌ در کنار هم قرار دادن شرایط مناسب تجاری کشور، تصمیم بانک مرکزی برای رشد ۱۰۰ درصدی سهمیه ارز دولتی و رکوردشکنی‌های پی‌درپی عرضه ارز در سامانه نیما بیانگر آن است بانک مرکزی دست پری برای بازارسازی و مدیریت بازار ارز دارد.

به گزارش «وطن امروز»، از ابتدای هفته جاری قیمت دلار در بازار غیررسمی روند صعودی به خود گرفته و در آخرین ساعت کاری روز گذشته وارد کانال 44 هزار تومان شد. این در حالی است که دلار در بازار توافقی روز گذشته با قیمت 39 هزار و 670 تومان عرضه شد. به عبارت دیگر، صرافی‌ها دلار سهمیه‌ای تا سقف 2200 یورو را با این قیمت بدون محدودیت در اختیار شهروندان و متقاضیان واقعی ارز قرار داده‌اند.  قیمت 39 هزار و 670 تومان نزدیک به 300 تومان ارزان‌تر از قیمت دلار توافقی روز شنبه است. مشاهدات میدانی از میدان فردوسی حاکی از آن است که فعالان غیررسمی بازار با وجود اینکه قیمت دلار را در کانال 44 هزار تومان می‌دانند اما اساسا هیچ‌گونه خریدی روی این نرخ نمی‌کنند و صرفا فروشنده هستند. 

* فروش ارز به مردم تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن مجاز شد

اما روز گذشته بانک مرکزی یک تصمیم مهم برای مدیریت بازار ارز و به منظور پاسخگویی به نیازهای ارزی مردم گرفت. بر این اساس امکان فروش ارز تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها برای صرافی‌ها دارای مجوز معتبر از بانک مرکزی، از محل منابع خریداری‌شده مجاز شد.

صرافی‌ها می‌توانند از روز سه‌شنبه 4 بهمن‌ 1401 نسبت به خرید ارز به صورت اسکناس از اشخاص حقیقی و حقوقی تحت سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند. صرافی‌ها همچنین مجازند نسبت به فروش منابع تامین‌شده از این محل به اشخاص حقیقی ایرانی (بالای ۱۸ سال) و حقوقی مقیم به صورت یک بار در سال برای هر مشتری و پس از احراز هویت وی تا سقف ۵ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها در سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند. ‌دستورالعمل‌های اجرایی این سیاست بزودی از سوی بانک مرکزی منتشر ‌می‌شود.

* عمق بازارسازی بانک مرکزی چقدر است؟

شواهد گویای آن است که بانک مرکزی دست بالا و پر را در بازار ارز دارد. پیام ۲ برابر شدن و افزایش بیش از 100 درصدی سقف دلار سهمیه‌ای آن است که بانک مرکزی توان تامین ارز را به شکل اسکناس در هر میزانی دارد، با این وجود ترجیح می‌دهد اقدام به ارزپاشی در بازار نکند. البته با راه‌اندازی بازار مبادله‌ای در نیمه بهمن که در آن تمام نیازهای متعارف و واقعی ارز کشور شناسایی شده، می‌توان امیدوار به عقب‌نشینی قیمت ارز بود.  

* سقف مبادله ارز در نیما شکسته شد

فارغ از بازار اسکناس ارز، در زمینه حواله و در سامانه نیما هم شرایط برای بانک مرکزی برای مدیریت بازار باز است. شنبه هفته جاری مجموع ارز معامله شده در سامانه نیما به 511 میلیون دلار رسید که این میزان، بیشترین حجم معامله روزانه انجام‌شده در این سامانه است. بر این اساس، مجموع عرضه ارز در سامانه نیما (حواله) شنبه معادل 594 میلیون دلار و مجموع ارز معامله شده در این سامانه در روز مورد اشاره معادل 511 میلیون دلار بوده است. پس از مذاکرات پولی و بانکی موفق با مقامات بانکی عراق، گشایش‌های ارزی جدیدی برای ارز در سامانه نیما صورت گرفت به طوری که بعد از وقفه‌ یک ساله امروز مبلغ 300 میلیون یورو از محل منابع بانک مرکزی کشورمان در عراق در سامانه نیما عرضه و کل آن بلافاصله به فروش رفت. این فرآیند در روزهای آتی نیز تداوم خواهد داشت.

* تراز تجاری مثبت ایران

یکی از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز و دارایی‌های ارزی، تراز تجاری است. این یعنی اگر تراز تجاری کشور منفی باشد پیش‌بینی  روند افزایشی نرخ ارز بدیهی است اما زمانی که تراز تجاری مثبت باشد نشان‌دهنده ثبات دارایی‌های ارزی و قدرت عمل بانک مرکزی در بازار است.

بر این اساس، مجموع مبادلات بازرگانی کشور از ابتدای امسال تا دهم دی‌ماه افزایش صادرات و کاهش واردات کالاهای غیرنفتی نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته را نشان می‌دهد. 

از ابتدای فروردین تا ۱۰ دی‌ماه سال ۱۴۰۱ میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۹۷ هزار و ۸۴۳ تن و به ارزش ۴۴ میلیارد و ۸۷ میلیون دلار معادل ۱۵۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش 2.86 درصدی در وزن و 19.06 درصدی در ارزش دلاری داشته است. در این بازه زمانی متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی ۴۴۰ دلار بوده که نسبت به ۳۸۰ دلار قیمت هر تن کالای صادراتی در بازه زمانی مشابه سال گذشته، 15.75 درصد رشد داشته است.

همچنین میزان واردات کشور در همین مدت زمان با کاهش 10.06 درصدی در وزن و افزایش 14.74 درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ به ارقام ۲۸ هزار و ۱۸۰ تن و ۴۴ میلیارد و ۳۳۷ میلیون دلار معادل بیش از ۹۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. در این مدت متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی ۱,۵۷۳ دلار بوده که نسبت به ۱,233 دلار در هر تن سال گذشته رشد 27.57 درصدی را نشان می‌دهد.

تراز تجاری ایران بدون در نظر گرفتن صادرات نفت مثبت است. مسلما اگر درآمدهای نفتی را نیز در نظر بگیریم می‌توان گفت کشورمان از نظر منابع ارزی هیچ محدودیتی ندارد.

* از نظر منابع و ذخایر ارز و طلا هیچ محدودیتی نداریم

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به راهکار‌ها در راستای آرامش‌افزایی به بازار ارز، گفت: بانک مرکزی به دنبال تامین نیاز‌های ارزی اقشار جامعه است و از این رو بازار مبادله ارز و طلا را در نیمه اول بهمن افتتاح خواهد کرد تا به نیاز‌های ارزی پاسخ داده شود. محمدرضا فرزین ادامه داد: به عنوان مثال فرزند فردی در خارج از کشور به سر می‌برد و نیاز به ارز دارد یا اینکه بیماری در خارج از کشور ارز لازم دارد یا فدراسیونی برای رفع نیاز‌های خود باید ارز داشته باشد، بنابراین ده‌ها نیاز ارزی بدین شکل وجود دارد و ما هیچ‌کدام از این موارد را به طور رسمی تامین نمی‌کنیم و این نیاز‌ها به بازار آزاد سوق داده می‌شود.

رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: بنابراین ما درصدد ایجاد بازار مبادله ارزی هستیم تا به تمام نیاز‌های ارزی پاسخ دهیم و کمتر نیازی به بازار آزاد برود.

فرزین اظهار کرد: اگر نیاز ارزی به بازار آزاد کم شود، بازار مبادله ارزی مبنای نرخ ارز خواهد شد و به ثبات بازار ارز کمک خواهد کرد.

وی درباره نوسانات بازار ارز گفت: امروز بانک مرکزی از نظر منابع و ذخایر ارزی و طلا هیچ محدودیتی ندارد و عامل اصلی نوسان در نرخ ارز آزاد، فضاسازی‌های رسانه‌ای و عملیات روانی در جامعه است.

فرزین با بیان اینکه اختیارات لازم برای مدیریت بازار ارز اخذ شده است افزود: مدیریت ارز نیازمند ایجاد آرامش در بازار است و با توجه به گشایش‌های خوب ارزی که اخیرا صورت گرفته، فضای مثبت روانی در بازار تقویت شده و نرخ ارز به ثبات بیشتری خواهد رسید.

ارزش افزوده بخش صنعت در بهار و تابستان 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5.1 و 4.8 درصد رشد داشت، این میزان رشد فصلی هم به صورت متوالی از سال 1396 بی‌سابقه بوده و هم بیش از متوسط رشد اقتصادی کل بخش‌های اقتصادی کشور است. گزارش هر دو نهاد آماری کشور یعنی مرکز آمار و بانک مرکزی، بیانگر رشد چشمگیر بخش صنعت ایران در دولت سیزدهم است. بخش صنعت تأثیر زیادی در بهبود رشد اقتصادی کشور در یک سال اخیر داشته و پس از رشدهای منفی مستمر در دولت گذشته، اکنون صنعت به مدار پیشرفت بازگشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار، ارزش افزوده بخش صنعت، در فصل بهار و تابستان 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5.1 و 4.8 درصد رشد داشته است.

این میزان رشد فصلی در درجه اول به صورت متوالی از سال 1396 بی‌سابقه بوده است و در درجه دوم بیش از متوسط رشد اقتصادی کل بخش‌های اقتصادی کشور است (فصل بهار 1401 حدود 4.2 و فصل تابستان حدود 2.5 درصد).

بدین ترتیب رشد بخش صنعت کشور در نیمه اول امسال 4.9 درصد بوده است. البته بانک مرکزی، ارقام بهتری از رشد بخش صنعت ارائه می‌دهد که عمدتاً ناشی از فراگیری آماری بیشتر محاسبات بانک مرکزی بویژه در زمینه کارگاه‌های بزرگ صنعتی نسبت به مرکز آمار است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی رشد بخش صنعت کشور در نیمه اول امسال 5.8 درصد بوده است. رشد فصل تابستان نیز 8.7 درصد بوده که رقم کم‌سابقه‌ای است.

طبق گزارش مرکز آمار، ارزش افزوده بخش معدن از زمستان 1399 تا بهار 1401 رشد منفی داشته است اما روند این رشد منفی از زمستان 1400 و بهار 1401 به صورت متوالی در منفی 0.7 کنترل شده و در نهایت تابستان 1401 رشد اقتصادی بخش معدن نیز به میزان 0.7 درصد مثبت شده است. همچنین ارزش‌افزوده در حوزه عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در بهار و تابستان 1401 به ترتیب 4.8 و 2.6 درصد بوده است.

 

نرخ تورم سالانه دی‌ 1401 برای خانوارهای کشور به 46.3 درصد رسید. مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف‌کننده در دی 1401 را منتشر کرد که بر این اساس نرخ تورم سالانه دی‌ 1401 برای خانوارهای کشور به 46.3 درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل 1.3 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

* افزایش نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل است. نرخ تورم نقطه‌ای در دی‌ 1401 به عدد 51.3 درصد رسید؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین 51.3 درصد بیشتر از دی 1400 برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌‌اند.

نرخ تورم نقطه‌ای دی 1401 در مقایسه با ماه قبل 2.8 واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌‌ها و دخانیات» با افزایش 3.9 واحد درصدی به 69.2 درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 2.3 واحد درصدی به 41.2 درصد رسیده است.

این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری 50.6 درصد است که نسبت به ماه قبل 2.7 واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 54.9 درصد بوده که نسبت به ماه قبل 3.5 واحد درصد افزایش داشته است.

* افزایش نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه دی 1401 به 4.3 درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، 2.4 واحد درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» 4.1 درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 4.5 درصد بوده است.

این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 4.3 درصد و 4.3 درصد است که نسبت به ماه قبل برای خانوارهای شهری 2.2 واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی 3.1 واحد درصد افزایش داشته است.

* افزایش نرخ تورم سالانه خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه دی 1401 برای خانوارهای کشور به 46.3 درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل 1.3 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 45.5 درصد و 50.0 درصد است که برای خانوارهای شهری 1.2 واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی 1.4 واحد درصد افزایش داشته است. در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «سبزیجات» (پیاز، بادمجان و کاهو) و گروه «انواع گوشت» (گوشت گوسفند، گوشت گاو یا گوساله و انواع ماهی) و گروه «میوه و خشکبار» است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «حمل و نقل» (انواع اتومبیل سواری)، گروه «هتل و رستوران» (انواع غذاهای سرو شده در رستوران) و گروه «بهداشت و درمان» (انواع دارو) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه دی‌ 1401 برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از 43.7 درصد برای دهک دهم تا 53.2 درصد برای دهک اول است.

کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ تصویب شد

نمایندگان مردم در خانه ملت پس از استماع دیدگاه‌های موافقان و مخالفان لایحه بودجه ۱۴۰۲، با کلیات این لایحه موافقت کردند. در نشست علنی دیروز (یکشنبه 2 بهمن‌ماه) مجلس شورای اسلامی، گزارش کمیسیون‌های تلفیق و برنامه و بودجه درباره کلیات لایحه بودجه سال 1402 بررسی شد و در نهایت کلیات این لایحه با 169 رای موافق، 54 رای مخالف و 7 رای ممتنع، از مجموع 235 نماینده حاضر در صحن به تصویب رسید. شایان ذکر است پس از قرائت گزارش کمیسیون‌های برنامه و بودجه و تلفیق بودجه سال 1402، رئیس‌جمهور به دفاع از کلیات لایحه بودجه پرداخت و در ادامه مخالفان و موافقان کلیات لایحه بودجه به طرح دیدگاه‌ها و نظرات خود پرداختند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به اینکه کلیات لایحه بودجه رأی لازم را کسب کرد، به کمیسیون‌های تخصصی مجلس ارجاع می‌شود، نمایندگان و روسای کمیسیون‌ها توجه داشته باشند حداکثر روزها برای بررسی لایحه بودجه در آیین‌نامه مشخص شده، با توجه به اینکه محدودیت زمانی داریم، از زمان‌ها تعدیل کنید.

***

کاهش ۱,۶ درصدی مبلغ چک‌های برگشتی در آذر

۹۳ درصد چک‌ها وصول شد

بررسی آمارها نشان می‌دهد آذر امسال ۳۳۸ هزار میلیارد ریال چک برگشت داده شده که نسبت به ماه قبل ۱,۶ درصد کاهش یافته و از کل تعداد چک‌های مبادله شده فقط 6.9 درصد برگشت خورده است. بر اساس آخرین داده‌های بانک مرکزی در آذر امسال، در کل کشور بیش از 7.2 میلیون فقره چک به ارزش ۳۹۷۸ هزار میلیارد ریال مبادله شده که در مقایسه با ماه قبل از نظر تعداد 3.3 درصد و از حیث مبلغ 8.1 درصد افزایش داشته است. در ماه مذکور 49.7 درصد تعداد چک‌های مبادله‌ای در استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است و بیشترین تعداد چک‌ها مربوط به تهران گزارش شده که برابر 31.8 درصد کل چک‌ها بوده است.  در پایتخت 2.3 میلیون فقره چک به ارزش ۱۹۷۵ هزار میلیارد ریال است.

* وصول 6.7 میلیون فقره چک

آذر امسال در کل کشور بیش از 6.7 میلیون فقره چک به ارزش حدود ۳۶۴۱ هزار میلیارد ریال وصول شده است. این رقم نسبت به ماه قبل از نظر تعداد 3.5 درصد و از حیث مبلغ 9.2 درصد رشد داشته است. در ماه مذکور از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده به ترتیب 93.1 درصد و 91.5 درصد وصول شده است. در استان تهران بیش از 2.1 میلیون فقره چک به ارزشی بیش از ۱۸۳۳۳ هزار میلیارد ریال وصول شده که از حیث تعداد 93.6 درصد و از بعد ارزش 92.8 درصد از کل چک‌های مبادله‌ای وصول شده است. در ماه آذر استان گیلان، خوزستان و البرز به ترتیب هر کدام با 94.8 درصد، 93.9 درصد و 89.7 درصد بیشترین تعداد چک‌های وصولی را داشتند.

* ۴۹۹ هزار چک وصول نشد

در آخرین ماه پاییز در کل کشور حدود ۴۹۹ هزار فقره چک به ارزش ۳۳۸ هزار میلیارد ریال وصول نشده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد 0.6 درصد افزایش و از حیث مبلغ 1.6 درصد کاهش داشته است. در آذرماه امسال از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده به ترتیب 6.9 درصد و 8.5 درصد برگشت داده شده است. بیشترین تعداد چک‌های برگشتی در دوره ذکر شده مربوط به کهگیلویه‌وبویراحمد با 10.9 درصد، ایلام 10.3 درصد و خراسان شمالی 10.1 درصد است. در پایتخت نیز ۱۴۸ هزار فقره چک به ارزش ۱۴۲ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است.

***

تداوم صف طولانی کامیون‌ها در مرز آستارا

با  وجود گذشت چند هفته از صف طولانی کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی در گمرک آستارا همچنان این مشکل برطرف نشده و اقدامات مشخصی نیز در این راستا انجام نشده است.‌ مدتی است صف طولانی در مرز آستارا برای عبور کامیون‌های صادراتی وجود دارد که سبب معطلی بین یک تا ۲ هفته‌ای کامیون‌ها شده است. 3، 2 روز گذشته به نظر می‌رسید کمی شرایط این مرز بهبود پیدا کرده اما شرایط مجددا به حالت هفته گذشته بازگشته است. یکی از راهکارهایی که در این باره ارائه شده، ایجاد سامانه یکپارچه نوبت دهی است تا بتوان با توجه به ظرفیت پایانه گمرک، ورود کامیون‌ها را مدیریت کرد. در حال حاضر صف کامیون‌ها سبب شده است هزینه‌های مربوط به کرایه افزایش یابد که این مساله سبب ضرر تاجران می‌شود. بر اساس گفته‌ها قرار بود رئیس گمرک به آستارا برود اما همچنان این اتفاق رخ نداده است. 

بر اساس گزارشی که در صداوسیما بازتاب داشت، هم‌اکنون صف بیش از ۲ کیلومتری در مرز تشکیل شده است. این موارد همه به این دلیل است که نوبت‌دهی ساماندهی‌شده‌ای وجود ندارد. در حال حاضر وزارت راه، کار نوبت‌دهی را انجام می‌دهد اما بر اساس قانون، وظیفه (ماده 3 قانون امور گمرکی بند هـ) ایجاد سامانه‌های نوین برای رفع موانع به عهده گمرک است. باید یک مدیریت یکپارچه به وجود بیاید تا یک ارگان روی نوبت‌دهی‌ها نظارت داشته باشد تا بر اساس خروجی‌های مرز رانندگان گمرک مراجعه کنند. در حال حاضر خروجی مرز آذربایجان ما 200 تا 250 کامیون است. اما حدود 1000 کامیون در شهر منتظر هستند تا از مرز خارج 

شوند. یکی از راهکارهایی که می‌تواند به کاهش بار ترافیکی این مسیر کمک کند، تقویت اسکله بندر آستارا است. 

در حال حاضر اشکالاتی نظیر برنامه نامنظم رفت و آمد کشتی‌ها به این اسکله سبب شده اقبال لازم برای استفاده از این مسیر وجود نداشته باشد که در صورت رفع موانع، مسیر دریایی می‌تواند از بخشی از ترافیک موجود در مسیر زمینی بندر آستارا بکاهد.