گروه فرهنگ و هنر: در نخستین روزهای تابستان طنین ناخوشایند اخراج 40 نوازنده ارکستر سمفونیک تهران به دلیل اختلاف با رهبر میهمان این ارکستر در فضای موسیقی کشور پیچید.

این موضوع می‌توانست ضربه بدی به اعتبار موسیقی رسمی ایران بزند، بویژه که ممکن بود به اعتبار ارکستر سمفونیک تهران نیز خدشه وارد کند یا به مهاجرت بهترین نوازندگان کلاسیک کشور منجر شود. حال وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی یک جلسه با نمایندگان ۴۰ نوازنده اخراج‌شده، دستور فوری بازگشت آنها به ارکستر سمفونیک تهران را صادر کرده و خواستار پیگیری حق و حقوق از دست رفته این هنرمندان نیز شده است.

ارکستر سمفونیک تهران بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین ارکستر سمفونیک ایران است. این ارکستر سال ۱۳۱۲ به وسیله غلامحسین مین‌باشیان و با نام «ارکستر بلدیه» آغاز به فعالیت کرد. ارکستر سمفونیک تهران در طول سال‌های فعالیت خود بارها اوج و افول را تجربه کرده‌ اما همیشه پا برجا بوده است. ارکستر سمفونیک هر کشوری از دیرباز از جمله جذاب‌ترین شاخه‌های زنده و پویا در موسیقی کلاسیک بوده، هست و خواهد بود.

تیرماه گذشته 40 نفر از نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران اعلام کردند به‌خاطر مشکلاتی که با منوچهر صهبایی (رهبر میهمان ارکستر) داشتند اخراج شده‌اند.

متعاقب آن مهدی سالم، مدیرعامل بنیاد رودکی متولی این ارکستر، استفاده از کلمه اخراج را نادرست خواند.

او علت خروج این تعداد از نوازندگان را شرکت نکردن در آزمون نوازندگی عنوان کرد اما با ادامه‌دار شدن حواشی آن، بنیاد رودکی این بار طی بیانیه‌ای اعلام کرد هیچ نوازنده‌ای اخراج نشده است. به گفته این بنیاد «این افراد در آزمون شرکت‌ نکرده‌اند و حضور در ارکستر حق پذیرفته‌شدگان آزمون نوازندگی است.

بنیاد رودکی این بیانیه را در حالی منتشر کرده بود که تقریبا همه نوازندگان اخراجی از نوازندگان قدیمی ارکستر سمفونیک و از چهره‌های بنام موسیقی کلاسیک کشورمان محسوب می‌شدند.

به گفته‌ نوازندگان اخراجی، شرکت نکردن این نوازندگان در آزمون بنیاد رودکی، یک اقدام اعتراضی بوده است؛ آنها به تصمیمات هیات ژوری در زمینه نحوه برگزاری آزمون‌ها، اصرار شورای ارکسترها برای آزمون از نوازندگان ثابت و باسابقه ارکسترها طی سال‌های اخیر، کم‌توجهی به مطالبات نوازندگان در حوزه‌های مختلف صنفی و فعالیت‌های مرتبط با آنها در بدنه ارکستر انتقاد داشتند و معتقد بودند در شرایط فعلی باید اول به این موارد توجه کرد.

با این حال بنیاد رودکی بدون توجه به این مطالبات، ۴۰ نوازنده جوان را جایگزین و اجراهایی را نیز روی صحنه برد؛ شامگاه چهارشنبه ۲۱ تیر سمفونی حماسی «خط‌شکنان» ساخته بهزاد عبدی بدون حضور  آن ۴۰ نوازنده قدیمی، در تالار وحدت به رهبری منوچهر صهبایی با همراهی گروه کر بنیاد رودکی روی صحنه رفت. 

در نهایت کمتر از ۲ ماه پس از آن جدایی، با ورود به‌موقع وزیر ارشاد و دستور مستقیم او، این غائله در حال ختم به خیر شد.

در جلسه‌ای مستقیم که اخیرا محمدمهدی اسماعیلی با نمایندگان نوازندگان اخراج‌شده داشته است، آنها به بیان دغدغه‌های خود پرداختند.

پس از این گفت‌وگو، در پایان جلسه اسماعیلی  دستور فوری بازگشت همه ۴۰ نوازنده اخراج‌شده از سوی بنیاد رودکی را صادر و تاکید کرد که حق و حقوق از دست‌رفته این نوازندگان هم باید پیگیری شود.

در این جلسه سیدمجید پوراحمدی (مدیرعامل صندوق اعتباری هنر) نیز حضور داشت و بنا بر نظر وزیر ارشاد، پیگیری ویژه این موضوع به پوراحمدی واگذار شد.

۴ نماینده نوازندگان قدیمی ارکستر سمفونیک تهران دیروز در دفتر خبرگزاری ایسنا حاضر شدند تا به جمع‌بندی رخدادهای اخیر و جلسه مهم خود با وزیر ارشاد بپردازند. 

مهدی کلانتری، مایستر کنترباس ارکستر سمفونیک درباره عقبه بخشی از حواشی این  ارکستر، آغاز اختلافات را از اجرای سال ۹۸ به رهبری صهبایی خواند و گفت: «جنجال زمانی آغاز شد که آقای صهبایی پیش از آغاز کنسرت ما خطاب به حاضران گفت: شهرداد روحانی، رهبر دائمی و مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران از ایران فرار کرده است. این اظهار نظر آقای صهبایی واکنش تماشاگران و نوازندگان را برانگیخت و طوری رفتار کرد که انگار مجبور است‌ ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کند».

ماکان خویی‌نژاد، مایستر ویلنسل ارکستر سمفونیک تهران نیز در باره آزمون گرفتن از نوازندگان گفت: «این کار قاعده و قانون خاص خودش را دارد و در همه دنیا به یک شکل است. نوازندگان فقط یک بار برای ورود به ارکستر سمفونیک باید آزمون بدهند و نیازی به آزمون‌های متعدد نیست؛ آن هم در حالی که خیلی‌ها معتقدند صدادهی ارکستر سمفونیک تهران درجه یک است».

پژمان اختیاری، نوازنده آلتو ارکستر سمفونیک تهران نیز یادآور شد: «هرگاه به بنیاد رودکی برای حق و حقوق‌مان اعتراض کردیم، به جای پاسخگویی به سرعت بساط آزمون از نوازندگان را برپا کرده‌اند. ما تا به حال ۵ بار آزمون داده‌ایم؛ مثل این است که به یک پزشک جراح بعد از ۵ هزار ساعت جراحی، یک جسد بدهید و بگویید آن را تشریح کن، ببینیم بلد هستی یا نه!؟»

رامین براتی، نوازنده ترومبون ارکستر سمفونیک تهران نیز در این نشست درباره جزئیات جلسه اخیر خود با وزیر ارشاد گفت: «ما جلسه بسیار خوبی با آقای وزیر داشتیم. این نخستین‌بار است که نوازندگان توانستند در یک فضای صمیمی با وزیر فرهنگ دیدار کنند و صراحتا از دغدغه‌های‌شان بگویند. این اتفاق بی‌سابقه و بسیار مبارک بود و نتایج مهمی داشت».

روز گذشته سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، متن کامل مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» را منتشر کرد. مصوبه روز 5 شهریور شورای مزبور در واقع چارچوب تقسیم کار صداوسیما با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای نظارت بر شبکه نمایش خانگی را مشخص می‌کند. متن منتشره ماده واحده که توسط رئیس این شورا یعنی سیدابراهیم رئیسی ابلاغ شده، نشان می‌دهد تصور انحصار نظارت بر شبکه نمایش خانگی توسط سازمان صداوسیما اشتباه بوده و همچنان بخش اعظم نظارت‌ها با وزارت ارشاد است، البته در شرایط فعلی،‌ تبدیل این مصوبه به قانون همچنان در انتظار تایید مجلس شورای اسلامی است.

این ماده واحده که در جلسه ۸۸۳ مورخ 1401/3/30 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده  با امضای سید ابراهیم رئیسی، ریاست جمهوری و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ شده است:

ماده واحده - مستند به بندهای ۳ و ۱۲ ماده ۳ سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر «سیاست‌گذاری، طراحی و برنامه‌ریزی کلان حوزه رسانه‌ای کشور» و «سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی برای ارتقای کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای رسانه‌ای و فرهنگی» و در اجرای ماموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه پیگیری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و تکمیل اسناد و برنامه‌های بخشی آن با اولویت سینما، تئاتر، نمایش‌خانگی، موسیقی، ادبیات و رمان و با هدف تقسیم کار و تفکیک مسؤولیت‌های قانونی و حمایت از تقویت تولید محتوای ایرانی - اسلامی در حوزه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و رفع دغدغه فعالان این حوزه؛ «الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» به شرح بندهای ذیل، احصا و تعیین می‌شود:

۱- مسؤولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها، کتاب، تبلیغات، بازی‌های رایانه‌ای و امثال آن که در چارچوب وظایف و ماموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد، در حیطه صوت و تصویر فراگیر به عهده این وزارتخانه است.

۲- مستند به تفسیر شورای نگهبان درباره اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی، مسؤولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر رسانه‌های فعال در عرصه صوت و تصویر فراگیر، شامل رسانه‌های «کاربرمحور» و «ناشرمحور» (VOD) و نیز شبکه نمایش خانگی بویژه تولید سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و امثال آن، به عهده سازمان صداوسیماست.

۳- صدور مجوز نظارت و تنظیم مقررات تبلیغات و آگهی در حیطه صوت و تصویر فراگیر به عهده سازمان صداوسیماست و برای هماهنگی بیشتر، ۲ نماینده از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای ذی‌ربط در سازمان صداوسیما حضور خواهند داشت.

۴- تولید و پخش «زنده» برنامه‌ها و نیز صدور مجوز و نظارت بر «پخش زنده» در فضای مجازی در انحصار سازمان صداوسیما خواهد بود.

۵ – ضوابط، مقررات و دستورالعمل‌های موضوع بند یک این ماده واحده با توافق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما تعیین خواهد شد و به منظور هماهنگی بیشتر و استفاده از ظرفیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در موضوع بند دو، ۲ نماینده از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای صدور مجوز تولید و ۲ نماینده از طرف ایشان در شورای صدور مجوز پخش عضو خواهند بود. در صورت بروز اختلاف بین ۲ دستگاه، کارگروهی متشکل از ۲ نماینده از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و ۲ نماینده از طرف سازمان صداوسیما به ریاست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوع را بررسی و جمع‌بندی خواهند کرد.

۶- «سیاست‌ها و ضوابط حاکم بر صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی» توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با همکاری سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین و پس از تأیید در کمیته‌ای متشکل از رئیس سازمان صداوسیما، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، نمایندگان روسای قوا در کمیسیون هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و قوا، ۳ نفر از اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۲ نفر صاحب‌نظر در حوزه رسانه به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی و به ریاست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرف مدت ۳ ماه برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود.

رادیوتئاتر «دختر وطن» با روایت زندگی کونیکو یامامورا، مادر ژاپنی شهید محمد بابایی در حوزه هنری روی صحنه رفت.

این اثر به کارگردانی بهرام سروری‌نژاد دومین اثر در قالب پروژه «رادیو در صحنه» است.

به گفته او، پروژه تولید و اجرای رادیوتئاتر در حوزه هنری به همت ایوب آقاخانی، مدیر کارگروه تولید مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و با مساعدت مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و آقای کورش زارعی به ثمر رسید. 

این کارگردان درباره ویژگی‌های رادیوتئاتر و تفاوتش با نمایش رادیویی می‌گوید: «آنچه امروز از آن به عنوان رادیوتئاتر نام می‌بریم، اجرای یک نمایش رادیویی با همه خصوصیات یک نمایش رادیویی و استفاده از تمام تکنیک‌هایی است که در یک نمایش رادیویی به کار برده می‌شود؛ مانند استفاده از میکروفن، تنظیم نمایشنامه به شیوه رادیویی، بهره‌گیری از افکت و صداگذاری و... اما تفاوتی که رادیوتئاتر با نمایش رادیویی دارد این است که رادیوتئاتر در حضور تماشاگران اجرا می‌شود و در این اجرای رادیویی از المان‌های تئاتری مانند اکسسوار، گریم و نور هم استفاده می‌شود که بهره بردن از این المان‌ها بستگی به خود کار و سلیقه و نظر کارگردان دارد».

«دختر وطن» اقتباسی نمایشی از کتاب «مهاجر سرزمین خورشید»، خاطرات مرحومه کونیکو یامامورا با نام ایرانی سبا است که مادر شهید بابایی بود. از این کتاب، نمایشنامه‌ای با عنوان «دختر وطن» توسط محمدرضا قلمبر نوشته و تنظیم شد که البته تفاوت‌هایی با کتاب دارد.

وی افزود: در این رادیوتئاتر ما از انتهای داستان و فوت همسر ایشان روایت را شروع می‌کنیم و به ترتیب فلش‌بک می‌زنیم و به عقب می‌رویم تا به شهادت محمد بابایی و انقلاب و حضور ایشان در ژاپن و در نهایت کودکی «کونیکو یامامورا» می‌رسیم. 

در خلاصه داستان «دختر وطن» آمده است: «کونیکو یامامورا دختر ژاپنی با تاجر ایرانی اسدالله بابایی در ژاپن آشنا شده، به‌ رغم مخالفت‌های خانواده، مسلمان می‌شود و با او ازدواج می‌کند. سپس به ایران می‌آیند. آنها صاحب ۳ فرزند می‌شوند. محمد یکی از فرزندان آنهاست که در جنگ شهید می‌شود. به همین دلیل مرحوم کونیکو با نام ایرانی سبا، لقب یگانه مادر شهید ژاپنی را به خود اختصاص داده است».

رادیوتئاتر «دختر وطن» از چهارشنبه هفته گذشته هر روز ساعت ۱۸:۳۰ در تماشاخانه مهر با بازی گلچهره زند، ماکان رضایی‌پور، بهرام سروری‌نژاد، مرتضی ظهرابی، عباس شیراوند و فریبا بکلو روی صحنه می‌رود.

نماهنگ «امانت عشق» با صدای محمد اصفهانی و شعری از محمدمهدی سیار با موضوع پیاده‌روی اربعین حسینی منتشر شد. «امانت عشق» قطعه‌ای است با موضوع پیاده‌روی اربعین حسینی که با نگاهی هنری و عمیق، حال و هوای پیاده‌روی اربعین و جایگاه انسانی آن را بازگو می‌کند. موسیقی این اثر را «فرید سعادتمند» ساخته و شعر آن از «محمدمهدی سیار» است. این نماهنگ به کارگردانی «محمدرضا حاجی‌غلامی» به همت مجموعه فرهنگی - تربیتی مسجد خاتم‌الانبیا(ص) اردکان تولید شده و در ۲ نسخه با زیرنویس ترجمه عربی و انگلیسی شعر منتشر شده است.

در زیر متن کامل شعر «امانت عشق» را می‌خوانید:

این سو آن سو / حیران حیران

این سو آن سو / پرسان پرسان

نامی بر لب / بهتی در جان

چشمی ترسان / دستی لرزان

حیران حیران...

من آمده‌ام باز / تا از تو بپرسم / نام و نشانم را

من گم شده‌ام باز / تا در تو بجویم / جان و جهانم را...

انسان! / نمان چنین در خود

تو راز پروازی / در پیله تن

با تو / امانت عشق است

اگر برون آیی / از هاله «من»

از دل گرداب زمین / از دل مرداب زمان

فواره زده‌ست / باز این ‌همه دست...

هراسان / به توفان / شکسته کشتی‌ها

در این شب / نه فانوس / نه ساحلی پیدا

نمانده / پناهی / به‌ جز نگاه تو

ای روشنایی غریب! / ‌ای ماه!

مرتضی پورصمدی، پشت دوربین ابدی شد

مرتضی پورصمدی، مستندساز و فیلمبردار سینما و تلویزیون کشورمان دیروز در 70 سالگی در صحنه فیلمبرداری یک سریال درگذشت. وی برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری بیست و هفتمین جشنواره فجر و جایزه بهترین فیلمبرداری از جشنواره‌های رشد، کودک و سینماحقیقت بود، همچنین پورصمدی را با آثار مستندش همچون «حوردورق» «نقش و نقشه‌برداری» و مجموعه تلویزیونی «کودکان سرزمین ایران» به یاد می‌آورند. وی در فیلمبرداری آثار سینمایی گیلانه، دایره زنگی، اقلیما، هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند، هویت، روایت سه‌گانه (اپیزود رخشان بنی‌اعتماد) و یک گزارش واقعی، همچنین سریال‌های مزد ترس، مدار صفر درجه و حیرانی نقش داشته است. مرتضی پورصمدی متولد ۱۳۳۱ در همدان و فارغ‌التحصیل رشته فیلمبرداری از مدرسه عالی تلویزیون و سینما بود. وی در ۳ حوزه فیلم‌های مستند، فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی مدیر فیلمبرداری بود و در برگزاری نمایشگاه عکس نیز دستی بر آتش داشت. بهرام بدخشانی، همکار پورصمدی با تایید خبر درگذشت این سینماگر، ضمن تایید اینکه وی سابقه عوارضی شبیه سکته قلبی داشته است به ایسنا گفت: «۱۱ شهریور مرتضی پورصمدی سر صحنه سریال شبکه خانگی «گناه یک فرشته» به کارگردانی حامد عنقا بود که حالش بد می‌شود و متاسفانه پس از انتقال به بیمارستان با وجود تلاش پزشکان از دنیا می‌رود».

***

مداحی میثم مطیعی در مسیر نجف به کربلا

مراسم عزاداری هیات آیین حسینی در عمود ۲۰۲ مسیر نجف با سخنرانی حجت‌الاسلام زندیه و مداحی میثم مطیعی از پنجشنبه ۹ شهریور آغاز شده و تا دوشنبه ادامه خواهد یافت. به گزارش فارس، مطیعی در یکی از شب‌های این مراسم ابتدا نوحه‌ای با موضوع عشق و ارادت به زیارت سیدالشهدا و کربلا خواند که بخشی از متن آن به شرح زیر است:

دنیا با عشق کربلا، چه دنیاییه/ نوحه‌اش عجب نواییه/ عشقش چه ماجراییه/ آقای مهربون ما، چه آقاییه/ بدم المظلوم، یا‌الله یاالله/ من و شیب خصیب/ من و خد تریب.

او مراسم نوحه‌خوانی ویژه خود را نیز با زمزمه مشهور سرخی هر غروب پایان بخشید.

***

مقدم‌دوست: 

ایمان در سینمای ایران کمرنگ شد

نویسنده و کارگردان متعهد  سینمای کشورمان در یک برنامه زنده تلویزیونی از کم‌رنگ شدن «ایمان» و گم شدن جایگاه مناسک در سینمای ایران انتقاد کرد. هادی مقدم‌دوست جمعه شب دهم شهریورماه در میز گفت‌وگوی ویژه سی‌ویکمین قسمت از برنامه «نقد سینما» که از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود، حاضر شد. وی درباره سختی‌های پرداختن به مقوله ایمان در سینما گفت: «خود مناسک هم می‌تواند شخصیت باشد؛ شخصیت به معنای اینکه مناسک را بشناسیم. در سینما عموما جایگاه مناسک را در انتهای فیلم می‌دانیم اما اگر آن را در ابتدا یا بدنه داستان بیاوریم، در واقع با مناسک همچون یک شخصیت ارتباط گرفته‌ایم. رابطه یعنی شخصیت‌پردازی و شخصیت‌شناسی مؤمنان با مناسک که ضمن رسیدن به هدف مطلوب باید همراهی هم وجود داشته باشد. افرادی که ایمان را درک کرده‌اند، با مناسک رابطه مستمر دارند و با آن همراهی می‌کنند».

وی ادامه داد: «خود جنس ایمان و دغدغه سینماگران هر ۲ در کم شدن موضوع ایمان در سینما موثرند. حتی اگر سینماگر دغدغه داشته باشد، دشواری راه ممکن است او را منصرف کند، زیرا عموما این ترس وجود دارد که به معنی ایمان لطمه می‌زند».

کارگردان «سر به مهر» درباره نپرداختن به مساله راهپیمایی اربعین در سینما نیز به بیان دیدگاهش پرداخت و گفت: «باید رفت و تجربه کرد. اگر فیلمسازی بخواهد روایت مناسکی را بسازد، باید بتواند حقایق را با ورود به آن کشف کند؛ در واقع تجربه زیسته داشته باشد و به دیده‌ها و شنیده‌ها اکتفا نکند. این امر باعث می‌شود فیلمساز یا نویسنده موضع واقعی انتخاب کند».

مقدم‌دوست همچنین درباره پرهیز آثار هنری از نمایش نماز و روزه گفت: «نگرانی‌های مختلف اعم از احساس ناتوانی باعث این پرهیز شده اما دلیل اصلی آن عدم شناخت صفات مناسک است. وقتی برخورد خلاق با مناسک وجود داشته باشد، باعث ایجاد ایده خوب می‌شود. من معتقدم عدم نمایش مناسک حذف یک واقعیت و کم‌کاری در شناخت شخصیت آن است».