توماس فریدمن*: مادر، پدر! اگر پسر یا دخترتان از دانشگاه به خانه بیاید و بگوید: «می‌خواهم روزی وزیر امور خارجه ایالات متحده شوم» به او بگویید عزیزم، هر چه می‌خواهی بشوی بشو اما لطفا، لطفا وزیر امور خارجه نباش! این بدترین شغل دنیاست. وزیر آموزش و پرورش، وزیر کشاورزی و وزیر بازرگانی اشکالی ندارد اما به ما قول بده که وزیر امور خارجه نخواهی شد. اداره سیاست خارجی آمریکا بسیار بسیار دشوارتر از آن چیزی است که آمریکایی‌ها فکر می‌کنند. این کار در عصری که شما مجبور به مدیریت ابرقدرت‌ها، ابرشرکت‌ها، افراد و شبکه‌های ابرقدرت، ابرتوفان‌ها و ابراطلاعات هستید تقریبا غیرممکن است، ضمن آنکه همه اینها درهم‌تنیده می‌شوند و شبکه‌ای پیچیده از مشکلات به وجود می‌آورند. در دوران جنگ سرد، عمل به «دیپلماسی قهرمانانه» کاری شدنی بود. مثلا هنری کیسینجر فقط به ۳ سکه [تلفن]، یک هواپیما و چند ماه دیپلماسی رفت و برگشتی نیاز داشت تا توافقات خارجی پس از جنگ میان اسرائیل، مصر و سوریه را حاصل کند. او با یک سکه به گلدا مئیر، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، با سکه‌ دوم به انور سادات، رئیس‌جمهور مصر و با سکه‌ای دیگر به حافظ اسد، رئیس‌جمهور سوریه تلفن کرد و موفق شد نخستین توافق صلح از سال 1949 را بین ۳ طرف ایجاد کند. خاورمیانه‌ای که بلینکن امروز مجبور است با آن سر و کار داشته باشد را با خاورمیانه زمان کیسینجر مقایسه کنید. منطقه متحول شده و از منطقه‌ای متشکل از دولت - ملت‌های مستحکم به منطقه‌ای متشکل از دولت‌های شکست‌خورده، دولت‌های زامبی و مردان قدرتمند انقلابی مسلح به راکت‌های نقطه‌زن تبدیل شده است. دارم درباره حماس در غزه، حزب‌الله در لبنان و سوریه، حوثی‌ها [انصارالله] در یمن و شبه‌نظامیان شیعه در عراق صحبت می‌کنم».

حزب‌الله تنها نهاد غیردولتی در تاریخ مدرن است که توانسته با یک دولت - ملت (اشاره به رژیم صهیونیستی) به یک موازنه «نابودی حتمی طرفین» دست پیدا کند. حزب‌الله امروز با راکت‌های نقطه‌زن خود می‌تواند درست به همان اندازه‌ای که اسرائیل فرودگاه بیروت را به نابودی تهدید می‌کند؛ تهدید معتبری برای نابودی فرودگاه تل‌آویو ایجاد کند. بار آخری که این دو در سال 2006 با هم وارد جنگ شدند اوضاع اینطور نبود. وظیفه دیپلماسی در دهه گذشته شبیه «بازی دوز» بود که در آن ایجاد همسویی و تقارن در منافع کشورهای مختلف کاری به مراتب آسان‌تر بود. در مقابل، در دوران جدید، بازی دیپلماسی به اندازه قرار دادن همه رنگ‌های یکسان در یک سمت مکعب روبیکا کاری دشوار است. اقتضای جغرافیای سیاسی جهان در آینده روی کار آمدن رئیس‌جمهوری است که بتواند متحدان زیادی برای آمریکا ایجاد کند. این با سیاست‌های دونالد با شعار «تنها آمریکا» میسر نخواهد بود... دلیل اینکه روسیه، ایران و چین! همه می‌خواهند ترامپ در انتخابات برنده شود چیست؟ چون آنها می‌دانند که او در تعامل با ناتو و سایر متحدان آمریکا به اندازه‌ای کاسب‌محور عمل می‌کند که هیچ‌وقت نمی‌تواند با آنها ائتلاف‌های پایداری ایجاد کند. تردید نکنید، دنیایی که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه بعدی‌مان باید نقشی را در آن به عهده بگیرند از هر زمان دیگری از قبل از آغاز جنگ دوم جهانی پرچالش‌تر است... ما آنطور که باید از نظر نظامی برای جهانی که وارد آن می‌شویم آماده نیستیم. روسیه، ایران و چین سال‌هاست درگیر افزایش قدرت نظامی قابل توجهی بوده‌اند. در مقابل، ما امروز به معنای واقعی کلمه فاقد تسلیحات برای جنگیدن در هر ۳ جبهه هستیم. تنها راه کنار آمدن با این مشکل احتمالی این است که یک یا چند منطقه را رها نکنیم، بلکه از طریق اتحادها، قدرت دیگران را به خودمان بیفزاییم اما امروز به معنای واقعی کلمه فاقد تسلیحات لازم برای مبارزه همزمان در هر ۳ این جبهه‌ها هستیم. گاهی یک رهبر باید درخواست قربانی کند. این درخواست تنها در صورتی می‌تواند موثر باشد که رهبر به اعتبار شهرت داشته باشد. اعتبار نیز به نوبه خود نیازمند صراحت است. هم روزولت و هم چرچیل انتخاب‌هایی را که کشورهای‌شان با آن روبه‌رو بودند به وضوح، صادقانه و شیوا بیان کردند. در اینجا، باید بگویم که ترامپ همچنان ممکن است یک مزیت داشته باشد. او درباره دیدگاه‌های وحشتناک خود صادق است. او اشاره کرده است که برایش اهمیتی ندارد که اوکراین برنده یا شکست‌خورده است. متاسفانه، هنگامی که در مناظره از هریس پرسیده شد «آیا معتقدید که شما مسؤولیتی در نحوه خروج از افغانستان دارید که منجر به کشته شدن 13 سرباز آمریکایی شد؟»  او کاملا از این سوال طفره رفت. مطمئن هستم که رای‌دهندگان بلاتکلیف متوجه این اشتباه بزرگ شدند که به نفع هریس نبود... متاسفانه دلیل دیگری که چین ترامپ را ترجیح می‌دهد تنفر او از مهاجرت غیرقانونی است. او به عنوان رئیس‌جمهور مهاجرت غیرقانونی را سرکوب کرد تا به ملی‌گرایان دست راستی مراجعه کند. این موسیقی به گوش چین خوش می‌آید چون توانایی ما برای جذب استعدادها از همه جا یعنی مزیت کلیدی آمریکا را، نسبت به چین تضعیف می‌کند. 

* ستون‌نویس نومحافظه‌کار نیویورک‌تایمز

 

2-  آیا پیجرها، سلاح محسوب می‌شوند؟

در تعریف سلاح نیز دو رویکرد وجود دارد؛ نخست رویکرد مضیق که به ما می‌گوید سلاح تنها سلاح‌های نظامی را در بر می‌گیرد، شبیه تانک، گلوله یا بمب. تعریف دوم موسع است و مستقل از ابزار و ادوات، آثاری که هر ابزار به بار می‌آورد، عنصر تعیین‌کننده‌ای برای سلاح محسوب می‌شود. مثال معروف چاقو در اینجا راهگشاست. چاقو تا زمانی که در دست آشپز است، ابزاری برای آشپزی است اما هنگامی که به یک تبهکار داده می‌شود و از آن استفاده می‌کند، ابزار صدمه است، بنابراین همچون تعریف از «حمله»، تعریف سلاح نیز نتیجه‌محور است. در نهایت از نظر حقوقی «هر آنچه را باعث خسارت فیزیکی و صدمات انسانی شود» سلاح می‌نامند. این تعریف در میان تعاریف مختلف، نزدیک‌ترین تعریفی است که می‌تواند به ما کمک کند پیجرها را در آن ببینیم. 

3- انفجار پیجرها، حملات سایبری و سلاح

آیا پیجر سلاح محسوب می‌شود؟ بیانیه 1868 سنت‌پترزبورگ سلاح‌های ناشی از فناوری را بخوبی معرفی کرده است. «هر سلاحی که منتهی به رنج یا ناتوانی نیروی نظامی طرف مقابل شود، مغایر حق انسانی است». همین رویکرد در پروتکل اول الحاقی 1977 به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو 1949، تحت «سلاح‌های جدید» (ماده 36) گنجانده شد. این ماده دولت‌ها را موظف می‌کند قبل از به کارگیری هر سلاح، ابزار یا روش نوین جنگی، از قانونی بودن آن اطمینان یابند. در این تعریف «شرایط به‌کارگیری سلاح» است که آن را مشمول قانونی بودن یا غیرقانونی بودن می‌کند. ماده 36 بیان می‌کند به‌کارگیری یک سلاح، ابزار یا روش جدید جنگی ناقض حقوق بین‌الملل و ممنوع است. یکی از مهم‌ترین تلاش‌های جامعه حقوق‌دانان بین‌المللی برای مقید کردن رفتارهای دولت‌ها در فضای سایبری، دستورالعمل سال 2013 تالین در استونی است. این دستورالعمل درباره حقوق بین‌المللی فضای سایبر در مواد مختلف از جمله ماده 42 به مساله حملات سایبری و عملیات سایبری بر اساس همین تعریف اشاره می‌کند.

4-آیا انفجار پیجرها حمله نظامی محسوب می‌شود؟

در پاسخی کوتاه به این پرسش باید گفت «وقتی سلاح یا ابزار یا حتی یک فناوری (بدون آنکه ذاتا آسیب‌زا باشد) می‌تواند سبب وارد آوردن صدمه جانی یا خسارت مادی شود، به شکلی زور نظامی یا مسلح را تشکیل می‌دهد» و در نتیجه مشمول بند2 ماده 4 منشور قرار گرفته و توسل به زور محسوب می‌شود. برای اطلاق حمله به انفجار پیجرها، مقررات حقوق بین‌الملل عرفی و معاهده‌ای شبیه به پروتکل اول الحاقی، معاهدات خلع سلاح، قواعد مربوط به عدم مداخله و... قابل اعمال در فضای ساببری نیز هست. فعل یا ترک فعل متخلفانه یک دولت زمانی «حمله» محسوب می‌شود که متفاوت با اقدامات عادی (و البته خسارت‌بارتر) با «شدت» همراه باشد. «خسارت»، «شدت»، «فوریت» و «مصدومیت» از جمله مسائلی هستند که در «نظامی» بودن حملات با سلاح‌های جدید، موثرند. در انفجار پیجرها تمام این اوصاف وجود دارد (رحمتی، 1401). 

الف - شدت انفجار پیجرها: یک منبع ارشد امنیتی لبنان اظهار کرد سازمان جاسوسی موساد اسرائیل مواد منفجره‌ای را داخل چند هزار پیجر جاسازی کرده است. به گفته این منبع امنیتی لبنانی، زمانی که یک پیام کدگذاری شده به پیجرها ارسال شد، ۳ هزار پیجر به‌ طور همزمان منفجر شدند و مواد منفجره داخل آنها فعال شد، بنابراین شدت انفجار پیجرها، بسیار زیاد بوده است. 

ب- خسارت انفجار پیجرها: برآورد اولیه این بوده است که پیجرها توان آسیب‌رسانی به 3000 نفر را داشته است و هر عضو حزب‌الله لبنان که از این ابزار استفاده کرده است، به عنوان هدف در نظر گرفته شده است. بنابراین حمله‌کننده کاملا نسبت به حجم و گستره خسارت انفجار پیجرها، آگاه بوده است. 

ج- فوریت در انفجار پیجرها: اینطور که رسانه‌ها: منعکس کرده‌اند پیجرها ساعت ۳ و ۳۰ دقیقه بعدازظهر سه‌شنبه به‌صورت هماهنگ پیامی دریافت کردند که به نظر می‌رسید از سوی رهبری حزب‌الله ارسال شده است اما در اصل پیامی برای فعال کردن مواد منفجره داخل پیجر بود. انتخاب زمان‌بندی برای انفجار پیجرها موید «فوریت حملات» بوده است. 

د- مصدومیت انفجار پیجرها: میکو هیپونن، متخصص تحقیقات در شرکت نرم‌افزار ویت‌سکیور و مشاور جرائم سایبری یوروپل، می‌گوید پیجرها احتمالا به نحوی اصلاح شده‌اند تا این نوع انفجارها را ایجاد کنند. اندازه و قدرت انفجار نشان می‌دهد فقط باتری نبوده است و البته آسیب به دست و چشم‌ها هنگام استفاده از مهم‌ترین مقولاتی بوده است که در ذهن طراحان وجود داشته است. حجم شهدا و مجروحان نیز نشان‌دهنده توان ایجاد مصدومیت بالای این انفجارها بوده است. 

5- انتساب حملات به اسرائیل 

با توجه به این موضوعات، انفجار پیجرها، مصداق حمله مسلحانه و توسل به زور و نقض حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود و با توجه به اماره‌ها و قرینه‌ها، شواهد، منبع حملات و نیات حمله‌کنندگان، شناسایی عامل ارتکاب این عمل متخلفانه بین‌المللی محرز و انتساب این حملات به رژیم اسرائیل مشخص است. با این وضعیت موضوع پاسخ متقابل لبنان به این موضوع می‌تواند به صورت متناسب یا با استفاده از ابزارهای دیگر صورت گیرد اما آنچه مشخص است اینکه منطقه خاورمیانه فصل جدیدی از نبردها و حملات را تجربه می‌کند و حالا ابزار تکنولوژی سایبری و دیجیتال به عنوان سلاح جنگی مورد استفاده قرار گرفته است. 

*عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا

--------------------------------------

پی نوشت

1- رحمتی، رضا (1401)، «حملات سایبری و مسؤولیت بین‌المللی دولت‌ها»، فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، شماره 14.

 

البته از سازمان ملل متحدی که ۳ کشور آمریکا، انگلیس و فرانسه عضو دائم شورای امنیت آن بوده و از حق وتو در راستای صیانت از وحشیانه‌ترین جنایات در جای جای جهان برخوردار باشند، خروجی و نتیجه‌ای بیش از آن قابل انتظار نیست. زمان تشکیل سازمان ملل متحد در سال 1945 میلادی، کمتر کسی تصور می‌کرد 80 سال بعد، دبیر کل این سازمان نسبت به عدم پاسخگویی یک جنایتکار جنگی (نتانیاهو) به تماس‌های تلفنی‌اش ابراز استیصال کرده و در قبال به خاک و خون افتادن نیروهای امدادی سازمان ملل متحد در نقطه‌ای از جهان، صرفا بیانیه تسلیت و ابراز تاسف صادر کند!

جنگ غزه، نقطه آشکارساز انهدام نظم دوران پساجنگ دوم جهانی و از آن مهم‌تر، تلنگری برای اکثر کشورهای دنیا جهت‌ گذار از این ساختار معیوب و متعلقات آن محسوب می‌شود. پارادوکس‌ها و تبعیض‌های نهادینه شده در ساختار انتزاعی و عملیاتی سازمان ملل متحد جایی برای موفقیت این سازمان در تحقق وظایف و مسؤولیت‌های حداقلی خود باقی نگذاشته و در آینده نیز نخواهد گذاشت. فراتر از آن، پروسه انتصاب دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در یک سیکل محدود تعریف و اجرایی می‌شود. بر این اساس، دبیر کل زمانی می‌تواند فعالیت رسمی خود را آغاز کند که به بسیاری از قواعد و بایسته‌های القایی و تحمیلی از سوی واشنگتن و متحدانش تن داده باشد. آیا از چنین دبیرکلی (فارغ از اینکه گوترش، بان‌کی‌مون یا هر فرد دیگری باشد) می‌توان انتظار ایستادگی در برابر جنایات سیستماتیک غرب و رژیم اشغالگر قدس را داشت؟ حتی در اینجا دبیرکل قدرت دسترسی به اختیارات قانونی و صریح مندرج در اساسنامه سازمان را ندارد، چه رسد به آنکه بخواهد قدرت ویژه خود در تفسیر حقوقی منازعات جهانی را به سود صلح و آرامش در دنیا به کار گیرد! «ساختار» سازمان ملل متحد، تابعی از مناسبات پنهان و آشکاری است که «کارگزار» را در خود هضم می‌کند. تاریخ مصرف این ساختار و کارگزاران وابسته به آن سال‌هاست به پایان رسیده و گریزی از انهدام  آن نیست.

 محصولات ایرانی با وجود کیفیت خریدار کمتری دارند 

احمد گازرانی، فعال حوزه کیف و کفش و از مسؤولان استانی این اتحادیه به «وطن امروز» گفت: در آخرین روزهای تابستان و در آستانه فرا رسیدن مهر، بسیاری از خانواده‌ها تلاش می‌کنند نیازهای دانش‌آموزان خود، بویژه لباس و نوشت‌افزار را تهیه کنند و در پی آن، بازار کیف و کفش نیز از رونق نسبی برخوردار است.

وی کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان را عامل کسادی بازار محصولات باکیفیت و درجه یک برشمرد و گفت: تولیدکنندگان سعی می‌کنند قیمت‌ها را متناسب با توان خرید مصرف‌کنندگان تنظیم کنند. به همین دلیل، در حال حاضر کیف و کفش از ۱۵۰ هزار تومان به بالا در بازار موجود است و افراد با توجه به توان مالی خود، محصولات را انتخاب می‌کنند.

این فعال اقتصادی به سهم بالای تولید داخلی در بازار اشاره کرد و افزود: با توجه به افزایش قیمت دلار، واردات کیف و کفش در سال‌های اخیر دیگر از نظر اقتصادی به ‌صرفه نیست. به همین دلیل بین ۸۰ تا ۹۰ درصد محصولات موجود در بازار از تولیدات داخلی است.

* نقش تورم در کسادی بازار کیف و کفش

وی تنها راه کاهش قیمت در بازار کیف و کفش را کاهش کیفیت محصولات دانست و اظهار کرد: خرید محصولات استاندارد و مورد تأیید طبی برای دانش‌آموزان معمولا با افزایش قیمت همراه است به ‌طوری که قیمت کیف‌ها حداقل ۳۵۰ هزار تومان و حداکثر ۴ تا 5 میلیون تومان است.

وی افزود: در زمینه کفش نیز قیمت‌ها بین ۳۵۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان متغیر است.

گازرانی رکود بازار را مانع افزایش قیمت کیف و کفش دانست و تأکید کرد: عدم رونق در بازار فروش موجب شده است بسیاری از کسبه اجناس خود را زیر قیمت بفروشند تا از دپوی کالاها و پرداخت هزینه انبارداری تا سال آینده جلوگیری کنند، چرا که بسیاری از انبارها با مشکلات ایمنی و نم‌زدگی مواجه هستند و فروش اجناس به‌صرفه‌تر از نگهداری آنهاست.

وی همچنین به رونق حراج کیف و کفش تابستانی در آستانه فصول سرد سال اشاره کرد و گفت: کسبه با برگزاری این حراجی‌ها تلاش می‌کنند اجناس تابستانی خود را بفروشند و این موضوع فرصت مناسبی برای خریداران به شمار می‌آید.

در نهایت باید در نظر داشت بر خلاف سال‌های گذشته که صنعت کیف و کفش با مشکل واردات محصولات خارجی مواجه بود، به گفته فعالان بازار، در حال حاضر کیف و کفش‌های ایرانی با فناوری‌های روز دنیا تولید می‌شوند و نیاز کشور را به طور کامل تأمین می‌کنند. به عنوان مثال مواد پلی‌اورتان و چرم مصنوعی در انواع مختلف در داخل کشور تولید می‌شود و با وجود تورم و نوسانات ارزی، تغییر قابل توجهی در قیمت مواد اولیه مشاهده نمی‌شود اما کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان مانع رونق بازار این محصولات است.

منابع خبری لبنان از ادامه انفجار دستگاه‌های ارتباطی در مناطق مختلف لبنان خبر دادند. به گزارش خبرگزاری‌های غربی و عربی یک روز پس از انفجار زنجیره‌ای پیجرها در لبنان در روز چهارشنبه موج جدیدی از انفجار دستگاه‌های ارتباطی متفاوت در مناطق مختلف لبنان، بویژه ضاحیه در جنوب لبنان و مناطق دیگر رخ داده است. این انفجارها در داخل تعدادی از آپارتمان‌ها و بسیاری از خودروها و موتوسیکلت‌ها رخ داده است. این انفجارها منجر به انتقال موج جدیدی از زخمی‌ها به بیمارستان‌های لبنان شد. انفجار در منطقه ضاحیه در جنوب بیروت درست در زمان تشییع پیکر شهدای حمله تروریستی و خرابکارانه روز سه‌شنبه رخ داد. 

رژیم صهیونیستی در موج دوم حملات تروریستی و خرابکارانه خود صدها دستگاه واکی‌تاکی، موبایل، لپ‌تاپ و دستگاه حضور و غیاب را که بسیاری از شهروندان عادی از آنها استفاده روزمره می‌کنند منفجر کرد. در پی این انفجارها بسیاری از منازل مسکونی و وسایل نقلیه در لبنان دچار آتش‌سوزی شد. بر اثر انفجارهای ۲ روز گذشته، سیستم درمانی کشور لبنان و گروه‌های امدادی این کشور که خود نیز قربانی حملات تروریستی رژیم صهیونیستی هستند، به حالت آماده‌باش درآمده‌اند.

در موج جدید حملات تروریستی صهیونیست‌ها بسیاری از وسایل ارتباطی شخصی بویژه موبایل‌های آیفون در دست شهروندان لبنانی منفجر و منجر به زخمی شدن بسیاری از شهروندان لبنانی شد. انفجار چند دستگاه موبایل برند آیفون در مغازه‌ موبایل ‌فروشی در شهر صیدا در جنوب لبنان نیز گزارش شده است. حملات تروریستی و خرابکارانه ۲ روز گذشته رژیم صهیونیستی موج بی‌سابقه‌ای از خشونت را علیه مردم و شهروندان عادی لبنان به کار گرفته است؛ خشونتی که دامنه آن حتی به مراسم تشییع شهدای روز گذشته نیز کشیده شد و منجر به انفجار دستگاه‌های واکی‌تاکی شد؛ دستگاه‌هایی که برای هماهنگی مراسمات و کاربردهای غیرنظامی و فواصل کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.