|
اخبار
«پروندهای برای هواپیماربایی» رونمایی شد
چاپ دوم «پروندهای برای هواپیماربایی» نوشته دکتر رضا جهانفر، نویسنده جوان و خوشفکر، در ۳۸۵ صفحه و با شمارگان ۲۵۰ نسخه توسط انتشارات سرو موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاعمقدس منتشر و راهی بازار نشر شد.
به گزارش ایسنا، آیین رونمایی از چاپ دوم کتاب «پروندهای برای هواپیماربایی» با حضور علیرضا زاکانی شهردار تهران، علیرضا سلیمی مدیر انتشارات سرو، رضا جهانفر نویسنده کتاب و جمعی از علاقهمندان، پژوهشگران، اهالی فرهنگ و هنر و جمعی از خانوادههای معظم شهدا در مسجد جامع شهرک ولی امر وزارت دفاع برگزار شد. چاپ دوم این کتاب در ۳۸۵ صفحه و با شمارگان ۲۵۰ نسخه توسط انتشارات سرو موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاعمقدس منتشر و راهی بازار نشر شده است. تاریخ کشورمان بویژه جنگ تحمیلی، ظرفیت مناسبی برای تحقیق و پژوهش در این حوزه برای پژوهشگران مهیا کرده است؛ این کتاب پژوهشی تاریخی درباره هواپیماربایی در ایران با رویکرد جامعهشناسی جنگ است. در بخشی از کتاب «پروندهای برای هواپیماربایی» میخوانیم: جنگ دارای ابعاد مختلفی است و یکی از ابعاد جنگ، اجتماعی بودن آن به شمار میرود. در واقع جنگ پدیدهای اجتماعی است. شناخت ابعاد مختلف جنگ، از جمله بعد اجتماعی، به شناخت صحیحتر آن کمک خواهد کرد. اهمیت این نوع شناخت از آنجا ناشی میشود که کنشها و واکنشهای مردم در جنگها، بر نتیجه جنگ تاثیرگذار است. در این میان، پیامدهای اجتماعی جنگها از جمله مسائل اصلی مورد پردازش در جامعهشناسی جنگ به شمار میرود. هر عملیات نظامی که در محدوده جغرافیایی دارای منابع انسانی انجام شود، دارای تاثیراتی بر جمعیت انسانی است. اجزای جنگ و هر کنش خصمانه مرتبط با جنگ و نیروهای نظامی نیز به عنوان موضوع مورد مطالعه در جامعهشناسی جنگ مطرح است. این کتاب با شمارگان ۲۵۰ نسخه و بهای ۲۳۰ هزارتومان منتشر شده است.
***
ویژهبرنامههای تلویزیون برای یلدا
از بازگشت «چهلتیکه» تا مادرانه شبکه ۳
تلویزیون امسال ویژهبرنامههای یلدایی خود را از فردا شب آغاز میکند و بسیاری از این برنامهها تا میلاد حضرت زهرا(س) ادامه خواهد داشت.
در شبکه یک؛ برنامه «سایهسار» با اجرای گیتی خامنه که این روزها روی آنتن است، شامگاه پنجشنبه ویژه شب یلدا به پخش خواهد رسید اما «ایران دوستداشتنی» با اجرای اسماعیل آذر به طور ویژه با توجه به اقوام ایرانی بویژه در بحث موسیقیهای نواحی جمعهشب در ۲ باکس ساعت 19 و 23 روی آنتن خواهد بود. این برنامه را میتوان ویژهبرنامه یلدایی شبکه یک دانست. همچنین شبکه یک سیما فیلم سینمایی «بیبیخاتون» را با بازی مرحوم پروانه معصومی جمعه ساعت 16 پخش خواهد کرد. در شبکه ۲؛ «عصر خانواده» که به تازگی فصل جدید آن پخش خود را آغاز کرده با اجرای محیا اسناوندی و چند مجری دیگر ویژهبرنامه یلدایی و مادرانه شبکه ۲ سیما خواهد بود. همچنین برنامههای «نقلِ نقل» با اجرای حامد عسکری، «صبحانه ایرانی» با اجرای المیرا شریفیمقدم و «سندباد» هم به عنوان دیگر ویژههای شب یلدا و ایام میلاد حضرت زهرا(س) روی آنتن میروند. نمایش «تهچین» هم همراه با چند فیلم سینمایی ایرانی و خارجی از دیگر ویژههای شبکه ۲ سیما به شمار میرود. در شبکه ۳؛ شب یلدا یک ویژهبرنامه روی آنتن میبرد و همچون سال گذشته که پای بسیاری از چهرهها را به تلویزیون باز کرد، این بار هم قرار است با اجرای ایمان قیاسی این اتفاق رقم بخورد. البته بسیاری از خوانندگان شناختهشده هم در این برنامه به اجرای برنامه خواهند پرداخت. این ویژهبرنامه از چهارشنبه تا شنبهشب ویژه یلدای مادرانه برنامه شبانه شبکه ۳ خواهد بود. در شبکه تهران؛ در کنار برخی برنامهها که در ایام شب یلدا و میلاد حضرت زهرا(س) منعطف میشوند، «شب فیروزهای» با اجرای مژده لواسانی از اراضی عباسآباد به صورت زنده از چهارشنبه تا شنبه روی آنتن خواهد بود و همچنین برنامه «بچهها بیایید تماشا» یک ویژهبرنامه کودکانه ساعت 20 از چهارشنبه تا شنبه روی آنتن این شبکه تلویزیونی خواهد بود. اما شبکه نسیم کنداکتور پرترافیکی خواهد داشت، چرا که برنامههای سرگرمکنندهای همچون «خوشنمک» را به طور ویژه با حضور چهرهها و کمدینهای مجازی پنجشنبه، جمعه و شنبه روی آنتن خواهد داشت اما شاید بازگشت برنامه «چهل تیکه» با یک ویژهبرنامه و اجرای محمدرضا علیمردانی در نوع خودش قابل توجه باشد. این برنامه تلویزیونی روزهای پنجشنبه و جمعه با حضور چندین چهره همچون شمسی فضلاللهی، صفا آقاجانی، فرزاد میراحمدی از اساتید حوزه ادبیات و دکتر آذرنگ شاهنامهخوانی خواهد داشت. این برنامه که لوکیشن آن در حال آمادهسازی است فصل جدید خود را بهزودی البته با شکل و شمایل جدیدی روی آنتن داشته باشد. فصل جدید «چهل تیکه» فضای قصهگویی خواهد داشت و خیلی مجریمحور و گفتوگومحور مثل گذشته نخواهد بود.
***
انتشار آلبوم موسیقی متن «عقابها» و «وصل نیکان»
مجید انتظامی، آهنگساز شاخص عرصه موسیقی بهزودی آلبوم موسیقی متن فیلمهای «عقابها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان و «وصل نیکان» به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا را منتشر خواهد کرد.
فیلم سینمایی «عقابها» یکی از مهمترین آثار سینمای ایران در حوزه سینمای مقاومت است که سال ۱۳۶۴ به کارگردانی مرحوم ساموئل خاچیکیان و بازی سعید راد و جمشید هاشمپور روی پرده سینما رفت. فیلم سینمایی «وصل نیکان» هم از جمله آثار شاخص سینمای مقاومت و ابراهیم حاتمیکیاست که سال ۱۳۷۰ فیلمبرداری و در مهر ۱۳۷۲ اکران شد.
ارسال به دوستان
ارسال به دوستان
دولت برای نجات اقتصاد سینما به جای افزایش سهم مخاطب شهرستانی در چرخه اکران به دنبال بالا بردن قیمت بلیت است
عدالت جلوی ضرر را میگیرد
میلاد جلیلزاده: ۲۵ آذر امسال وزیر ارشاد وقتی به مناسبت اختتامیه جشنواره سینماحقیقت در جمع خبرنگاران حاضر شد و به سوالات آنها پاسخ داد، مطلبی را درباره افزایش قیمت بلیت سینما عنوان کرد که رسانهها آن را به موافقت ضمنی وزیر با افزایش قیمت بلیت سینما تعبیر کردند. سیدعباس صالحی در پاسخ به سوالی راجع به احتمال افزایش قیمت بلیت سینماها گفت: «این یک دغدغه دوطرفه است؛ یعنی هم سینماداران و هم مخاطبان با آن درگیرند. سینماداران به بحث فروش فیلم و قیمت بلیت به عنوان یکی از عوامل موثر در شغل خودشان نگاه میکنند. فضای مصرفکننده عام هم که شرایط و مشکلات خودش را دارد. به نظرم میتوان با در نظر گرفتن شرایطی منافع این ۲ گروه را به هم نزدیک کرد؛ کاری که پیش از این شروع شده بود و قیمت نیمبهای بلیت در روزهای سهشنبه بود. البته میتوانیم روی تخفیفهای جدید هم کار کنیم که هم سینمای پررونقی داشته باشیم و هم سینماداران و سینماگران ضرر نکنند». صالحی در اینجا به منافع سالنداران سینما اشاره کرد در حالی که بدنه سینمای ایران بسیار وسیعتر از این طیف خاص است و بالا رفتن بهای بلیت شاید از بین تمام صنوف سینمایی، تنها خوشامد همین صنف، یعنی سالنداران باشد. بسیاری از سالنداران با پایین آمدن تعداد مخاطب و بالا رفتن قیمت بلیت، به سود کمدردسرتر میرسند؛ هر چند ادامه این روند میتواند ورشکستگی فعلی سینمای ایران را به عمق بازگشتناپذیرتری فرو ببرد. از چندین و چند سال پیش به اینسو، سینمای ایران به لحاظ زیرساخت توزیع فیلم دچار وضعیت فشل و معیوبی شده که حتی اگر فیلمسازان ما یک انقلاب فرمی و محتوایی ترتیب بدهند و وضع کیفیت آثار و تنوع ژانرها را 100 پله بهتر از امروز کنند، باز هم حتی بهترین فیلمها نمیتوانند به سوددهی برسند. این وضعیت بغرنج در دوره قبلی وزارت سیدعباس صالحی هم وجود داشت؛ هرچند نمیتوان او را پدیدآورندهاش دانست و انتقادی که میتوان به آن دوره داشت، عدم حرکت در مسیر اصلاح امور است. به طور مثال در پایان سال ۹۸ که پرفروشترین سال سینمای ایران در 2 دهه اخیر تا پیش از پاندمی کرونا بود، سیدجمال ساداتیان، تهیهکننده فیلم «متری شیشونیم» که پرفروشترین اثر اجتماعی ایران تا به آن روز عنوان گرفته بود، گفت: «از ابتدای امسال تاکنون تنها 3 فیلم سینمایی سود کردهاند و 2 فیلم به هزینه اولیه خود رسیدهاند و مابقی فیلمها همگی ضرر کردهاند». وی در ادامه گفت: «10 میلیارد تومان هزینه ساخت «متری ششونیم» شد، به اضافه 3 میلیارد هزینه پخش فیلم که مجموعا 13 میلیارد تومان میشود. از طرف دیگر فیلم ما 27 میلیارد تومان فروخت و با کسر مالیات بر ارزش افزوده، 24 میلیارد باقی ماند که نصف آن به سینماها و نصف آن به ما رسید». به عبارتی با صحبتهای ساداتیان مشخص شد فیلم خود او هم به سود مالی نرسیده و حتی یک میلیارد تومان ضرر کرده است و اینها مربوط به بهترین سال مالی سینمای ایران در دوره قبلی وزارت صالحی میشود. اگر بخواهیم به وضعیتی برسیم که طبق گفته وزیر ارشاد «هم سینمای پررونقی داشته باشیم و هم سینماداران و سینماگران ما ضرر نکنند»، باید سری به عقب برگردانیم و روندهای طی شده در سینمای ایران را مرور کنیم تا بفهیم چطور و چرا کار به آنچه امروز میبینیم رسید و چگونه باید روندها را اصلاح کرد. آنچه سینمای امروز ایران را به این وضع رسانده، نبود عدالت فرهنگی بین مرکز و پیرامون است که خوشبختانه رفع آن جزو اصلیترین شعارها و وعدههای رئیسجمهور هم بود. نبود عدالت فرهنگی و بریده شدن پای مخاطب شهرستانی از سالنها، بازار سینمای ایران را به قدری کوچک کرده که سالانه در آن نهایتا 3-2 فیلم به سود میرسند و 3-2 فیلم دیگر هزینه اولیهشان را بازمیگردانند و ۸۰ تا ۱۰۰ فیلم دیگر ضرر میکنند. در ادامه مروری مختصر و گذرا به این قضیه شده که چطور سینمای ایران به وضعیت امروزش رسید و پس از آن تجربهای که سینمای چین با به میدان آوردن مخاطبان شهرستانی از سر گذراند و باعث خروج از رکود و بحران شد، مورد بررسی و اشاره اجمالی قرار گرفته است.
* چگونه از 80 میلیون مخاطب سالانه به 8 میلیون نفر رسیدیم؟
سرنوشتی که دور شدن از عدالت فرهنگی بر سر سینمای ایران آورد را میتوان به عنوان نمونهای کمنظیر از اثرات سوء بیعدالتی بر روندهای توسعه، در دانشکدههای مدیریت، علوم اجتماعی، علوم سیاسی و اقتصاد تدریس کرد. سینمای ایران یکی- دو سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی کاملا ورشکست شده بود و در سالهای اولیه پس از انقلاب هم وضع بلاتکلیفی داشت اما در دهه ۶۰ که هنوز خیلیها آن را با چوب بسته بودن فضا و ممنوعیتهای متعدد فرمی و محتوایی میرانند، این سینما دوباره زنده شد و حتی به رکوردهایی رسید که قبل و بعد از آن زمان سابقه نداشت. در سالهای پایانی دهه ۶۰ با اینکه جنگ بود و نه تنها وضع اقتصادی مملکت، نابسامانی شدیدی داشت، بلکه موشکباران شهری امنیت حضور در سالنهای سینما را بهم میریخت، تعداد مخاطبان سینمای ایران چند سال پیاپی به بالای ۸۰ میلیون نفر در سال رسید. این در حالی است که هم جمعیت ایران در آن دوره زمانی بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون نفر کمتر از امروز بود و هم نسبت شهرنشینی به سکونت در روستاها پایینتر بود اما در دهه ۸۰ این آمار به زیر ۸ میلیون مخاطب در سال رسید و یک دهه بعد وقتی در سال ۹۶ و بعضی سالهای پس از آن، با هزار ضرب و زور تعداد مخاطبان را به ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر در سال رساندند، جشن گرفتند و خودشان را تحسین کردند که رکوردها را شکستند. به واقع چرا چنین شد؟ پاسخ را در همان مساله عدالت فرهنگی باید جستوجو کرد. دلیل این مطلب را خیلی از تحلیلگران با «اقتصاد سیاسی» مرتبط میدانند و چنانکه از قرائن برمیآورند، یکی از جناحهای سیاسی کشور که پایگاه اجتماعیاش را در طبقه خاصی از مرکزنشینان میدید، میخواست آن طبقه را لیدر فرهنگی کل جامعه کند یا به تعبیر یکی از بزرگانشان «ایران را تهرانیزه کنند». پیرو همین سیاستگذاریها، سال ۷۶ که دولت هفتم بر سر کار آمد فقط ۲۷ درصد مخاطبان سینمای ایران تهرانی بودند اما با پایان دوران اصلاحات، این نسبت به ۵۲ درصد یعنی دقیقا 2 برابر رسیده بود. آیا تعداد مخاطبان تهرانی بیشتر شده بود؟ به هیچوجه. آنها تعداد مخاطبان شهرستانی را کمتر کرده بودند. اگر دلیل بهم خوردن عدالت فرهنگی در کشور همین موضوع باشد، باید گفت این سیاسیکاری مرگبار، چنان زیرساختهای اقتصادی سینمای ایران را فشل کرد که از آن روز تا به حال، رسیدن به یک چرخه تجاری معقول و معمولی در سینمای ایران تقریبا افسانه شده است. در سومین سال از روی کار بودن دولت قبل، نسبت مخاطب شهرستانی به تهرانی پس از حدود ۲۵ سال دوباره دست بالاتر را پیدا کرد که رکورد مناسبی در فروش گیشهای را هم رقم زد. این آمار البته با فروش تنها 3-2 فیلم کمدی به دست آمد و به معنی سامان یافتن کامل بازار سینمای ایران نیست اما نشان میدهد بعد از بحران کرونا، تنها با حضور مخاطب شهرستانی بود که سینما توانست دوباره امیدها به زنده شدنش را بیدار کند. تکژانر بودن سینمای ایران در دوره قبل به هیچوجه قابل دفاع نیست و خود به عاملی برای ورشکستگی سینمای ایران تبدیل شده بود اما به نظر میرسد این معضل به اندازه کافی در میان سیاستگذاران فرهنگی جدید مورد توجه قرار گرفته و چیزی که به آن توجه کافی نشده، لزوم رعایت عدالت فرهنگی برای بزرگتر شدن و واقعی شدن بازار سینمای ایران است. در ادامه به منظور روشنتر شدن این موضوع، تجربه سینمای چین برای عبور از بحران در سالی که گذشت را به شکلی کلی مرور میکنیم.
* دانش بازار را بجویید، هر چند در چین باشد
سال قبل موسسه تحقیقاتی Artisan Gateway که دفتر مرکزی آن در لسآنجلس است و دفاتری در هنگکنک، شانگهای و جاکارتا هم دارد، تخمین زده بود فروش باکسآفیس چین برای سال ۲۰۲۴ میلادی 62.1 میلیارد دلار باشد؛ حدود ۱۴ درصد کمتر از سال ۲۰۲۳ اما فروش فیلمهای بومی در سال نوی چینی چیز دیگری نشان داد.
طبق محاسبه آژانس فروش بلیت چین که با عنوان مائویان Maoyan شناخته میشود، در دوره تعطیلات سال نو چینی، فیلمهای چینی 20.8 میلیارد یوان یا 11.1 میلیارد دلار درآمد کسب کردهاند که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۸ درصد رشد نشان میدهد. غربیها فروشی را پیشبینی کرده بودند که ۱۴ درصد کمتر از سال قبل بود اما فروش واقعی سینمای چین ۱۸ درصد بیشتر از سال گذشته شد. نکته مورد توجه ما در اینجا نوع به دست آمدن این فروش است. آژانس مائویان در این گزارش اعلام میکند در طول تعطیلات، ۱۶۳ میلیون بلیت فروخته شده است، یعنی ۲۶ درصد بیشتر از سال گذشته. این در حالی است که عنوان شد رشد فروش ۱۸ درصد بوده و سوال اینجاست چطور ممکن است تعداد بلیتهای به فروش رسیده ۲۶ درصد رشد داشته باشد اما فروش کل ۱۸ درصد بیشتر شده باشد؟
مائویان میگوید قیمت بلیت در طول دوره تعطیلات، 6 درصد کاهش یافت و به 1.49 یوان (82.6 دلار) رسید که هم نشاندهنده کاهش قیمت در کلانشهرهای بزرگ است و هم تغییر مسیر بازار از شهرهای بزرگ به شهرهای درجه سوم و چهارم، یعنی بلیت را ارزان کردند و اهالی شهرستانها و روستاها را به سینما کشاندند و همین باعث شد مخاطبانشان ۲۶ درصد و سودشان ۱۸ درصد رشد کند. شهرستانهای چین حالا دیگر ۵۸ درصد فروش سینمای این کشور را به خودشان اختصاص دادهاند و به این ترتیب نهتنها بحران افت ۱۴ درصدی فروش مهار شد، بلکه یک رشد ۱۸ درصدی هم پدید آمد. این تنها روشی است که سینمای ایران را هم میتوان به توسط آن نجات داد. شاید سالنداران پایتخت که تعداد مشخص و ثابتی از مخاطبان را دارند، نیازی به اجرای این روش نبینند و حتی وضعیت موجود را بیشتر به نفع خودشان بدانند و هیچ چیز بیشتر از افزایش قیمت بلیت برایشان جذابیت نداشته باشد اما این قضیه فقط ممکن است همین صنف خاص سینمای ایران را آن هم در چند مجموعه بزرگ پایتخت راضی کند و نهتنها به بدنه کلی سینمای ایران صدمه میزند، بلکه ظرفیتهای رشد آن را عقیم نگه خواهد داشت.
ارسال به دوستان
یادداشت
ایرانراه؛ ابتکار راهبردی پیشرفت پایدار ایران
مهرداد بذرپاش: مسیرهای تجاری از دیرباز بستری برای شکلگیری، توسعه و پیشرفت سکونتگاهها و در مقیاس بزرگ تمدنها بودهاند. از جمله مهمترین این مسیرها میتوان به راه ابریشم و جاده شاهی در ایران باستان اشاره کرد. در دنیای امروز نیز ناشی از درهمآمیختگی اقتصادها و تجارت جهانی، گذرگاههای ترانزیتی از جایگاه ویژهای در مناسبات جغرافیای سیاسی - اقتصادی جهان برخوردارند. از سوی دیگر، توجه به نقش ترانزیت و گذرگاههای بینالمللی به عنوان عامل تسریعکننده در دوران گذار بینالمللی به نظم نوین جهانی که میتواند نظم مطلوب جمهوری اسلامی ایران باشد و همچنین نقشآفرینی ایران در نظم آتی را تضمین کند، ضروری است. در همین راستا، چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا برای تثبیت و تقویت جایگاه خود در مناسبات بینالمللی و گسترش نفوذ نرم در سایر کشورها، ابتکار کمربند - جاده را مطرح کرده است. این ابتکار در پی سرمایهگذاری در زیرساختهای انرژی، حملونقل زمینی و انتقال داده کشورها به منظور تسهیل جریان ترانزیتی شرق به غرب در سطح جهان است و تاکنون چین در 150 کشور دنیا سرمایهگذاری کرده است. ورود چین با چنین مشخصات اقتصادی و سیاسی به حوزه زیرساخت باعث شده کشورهای جهان در راستای جذب سرمایه و ایجاد یا تقویت کریدورهای تجاری بیش از پیش تلاش و رقابت کنند.
* موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی ایران
بدیهی است که امکان حضور در معادلات ترانزیتی جهانی برای تمام کشورهای جهان به واسطه محدودیتهای جغرافیایی مهیا نیست. خوشبختانه ایران از موقعیت جغرافیایی ممتازی برخوردار است به طوری که میتوان آن را چهارراه غرب و شرق و شمال و جنوب جهان دانست. البته این موقعیت ممتاز به معنای عضویت کشور در همه کریدورهای منطقه نیست و ایران در برخی از این کریدورها حضور ندارد. مساله قابل تامل در این راستا عدم هیچگونه تضمین برای باقی ماندن دائمی این فرصتها ناشی از فضای پویا و رقابت سنگین این عرصه است. اگرچه تحرکات کشورهای همسایه در راستای تامین منافع ترانزیتی خود با ایجاد کریدورهای تجاری میتواند باعث شکلگیری برخی همکاریهای سازنده دوسویه شود اما در نهایت برخی مسیرهای کریدوری قلمروی ایران را تهدید خواهد کرد.
* کریدورهای خارجی مؤثر بر ترانزیت ایران
کریدور راه توسعه عراق: یکی از مهمترین کریدورهای موازی با ظرفیتهای داخلی ایران که میتواند تاثیر زیادی بر تصاحب سهم ترانزیت کشور داشته باشد، کریدور «راه توسعه عراق» است. این کریدور به طول ۱۲۰۰ کیلومتر بندر فاو در جنوب شرقی عراق را به ترکیه متصل خواهد کرد و انتقال بار از خلیجفارس و بازارهای احتمالی از جمله هند را به اروپا میسر میسازد و به نوعی رقیبی برای کریدورهای شمال - جنوب ایران است. حضور موثر سرمایهگذاران کشورهای غربی و عربی در این کریدور نشان از جدیت عراق در احداث این شاهراه ترانزیتی دارد. البته بعد از تحولات اخیر سوریه تعاملات ترکیه و عراق میتواند مسیر پیش روی این کریدور را دستخوش تغییر کند.
کریدور ترانس افغان: این کریدور با هدف اتصال کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به دریای عمان و سواحل مکران مطرح شده است. مسیر اصلی این کریدور شامل کشورهای ازبکستان، افغانستان و پاکستان میشود اما سایر کشورهای آسیای میانه نیز به منظور دسترسی به آبهای آزاد تمایل به مشارکت در این کریدور دارند. این کریدور در صورت فعالسازی میتواند رقیبی برای شاخه شرقی راهآهن شمال جنوب کشور (چابهار - سرخس) باشد و سهم ایران از ترانزیت میان کشورهای آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیجفارس یا هند را کاهش دهد.
کریدور میانی: کریدور میانی با گذر از دریای کاسپین، چین را به اروپا متصل کرده است. این کریدور در حال حاضر فعال است و حدود 6 میلیون تن بار را به طور سالانه از خود عبور میدهد. هدفگذاری این کریدور عبور 11 میلیون تن تا سال 2030 میلادی است. حجم سرمایهگذاریها در این کریدور توسط کشورهای مختلف اروپایی و آسیای مرکزی نشان از اهمیت بالای این مسیر برای توسعه مسیرهای دسترسی بینالمللی این کشورها دارد. این کریدور نیز میتواند به عنوان رقیبی برای کریدورهای شرق - غرب ایران بویژه کریدور سرخس - بازرگان در نظر گرفته شود. لازم به ذکر است کریدور زنگزور بخشی از این کریدور است که میتواند تغییرات ژئوپلیتیک نافی منافع ایران را در منطقه قفقاز به وجود آورد.
کریدور آیمک: این کریدور در راستای اتصال هند به اروپا از طریق کشورهای همسو با ایالات متحده آمریکا شکل گرفت و در پی ایجاد توازن ژئوپلیتیک میان چین و هند است. این مسیر اتصال هند به اروپا را از طریق امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اردن، رژیم صهیونیستی و دریای مدیترانه فراهم خواهد کرد.
در یک نگاه جامع و کلی و با توجه به تلاشهای کشورهای مختلف پیرامون جمهوری اسلامی ایران میتوان دریافت کشورها تنها به دنبال تامین منافع خود هستند و تعلل از در دستور کار قرار دادن این رویکرد میتواند باعث عقبماندگی کشور در حوزههای مختلف شود، چرا که کریدورهای تجاری تنها کاربرد و مزیت اقتصادی ندارند، بلکه تامینکننده امنیت پایدار و پیشرفت همهجانبه کشورها هستند.
* ارائه ابتکار ایرانراه
در چنین فضایی که تمام کشورها به دنبال تحقق اهداف ترانزیتی و تجاری خود در قالب کریدورها بودند؛ جمهوری اسلامی ایران در سال 1402 ابتکار ایرانراه را ارائه کرد. این ابتکار ارتباط شرق و غرب و شمال و جنوب مناطق وسیعی از جهان را از طریق مسیرهای حملونقلی چندگانه داخل ایران برقرار میکند. ابتکار ایرانراه ابعاد مختلف اجرایی، دیپلماتیک، اندیشگاهی، مالی، یکآهنگسازی درونحاکمیتی، رسانهای و اجتماعی دارد که در ذیل برخی از این ابعاد به طور مختصر ارائه شده است. تحقق ابتکار ایرانراه در گرو اقدام در 4 بعد اصلی زیرساختی، نرمافزاری، دیپلماتیک و توسعه ناوگان تعریف میشود.
بعد زیرساختی: این بعد شامل ایجاد، تکمیل، تقویت و تجهیز زیرساخت شبکه ارتباطی در 4 گونه حملونقلی ریلی، جادهای، دریایی و هوایی است. از جمله این اقدامات میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: افزایش حجم سالانه تخلیه و بارگیری بنادر کشور به 25 میلیون تن، احداث و بهرهبرداری از ۸۵۱ کیلومتر خط ریلی از جمله رشت - کاسپین، خاش - زاهدان، بستانآباد - خاوران، پیشرفت ۷4 درصدی راهآهن چابهار - زاهدان، تملک ۲۰ کیلومتر از اراضی راهآهن رشت - آستارا و ۲۳۶ کیلومتر آزادراه از جمله آزادراه ایزدخواست - شیراز و تهران - شمال (منطقه۲)
بعد نرمافزاری: از آنجا که ترانزیت ماهیتی بینالمللی دارد نیاز است ارتباطات مورد نیاز با سایر کشورها برقرار شده و در قالب تفاهمنامهها، سرمایهگذاری و تعریف پروژه مشترک به اهداف ترانزیتی و گذر بار از کشور جامه عمل پوشاند. اهم این دست از اقدامات را باید شامل یکپارچهسازی رویههای مرزی و پلتفرمهای مشترک هماهنگسازی این رویهها برای کاهش زمان ماندن کالا در گذرگاههای مرزی دانست.
اقدامات دیپلماتیک: از جمله اقدامات دیپلماتیک در راستای تحقق پروژههای زیرساختی میتوان به تشکیل کمیسیون مشترک با کشورهای همسایه و تعریف کلانپروژههای راهبردی با کشورهای صاحب بار نظیر هند، روسیه و چین اشاره کرد. تعریف پروژه با کشور چین و آغاز عملیات اجرایی فاز ۲ فرودگاه امام خمینی(ره) همچنین مقدمات اجرای پروژه قطار سریعالسیر تهران - مشهد، مذاکره با روسیه در راستای آغاز عملیات اجرایی خطآهن رشت - آستارا به طول 162 کیلومتر، انعقاد قرارداد بهرهبرداری و توسعه بندر چابهار با کشور هند، طراحی و اجرای عملیات احداث کریدور ارس با کشور آذربایجان، احداث و بازسازی جاده کاجاران - سیسیان با ارمنستان، طرح ریلی مرند - چشمه ثریا با همکاری کشور ترکیه و احداث راهآهن شلمچه - بصره با مشارکت کشور عراق، همچنین امضای بیش از ۴۰ توافقنامه با کشورهای خارجی در حوزه حملونقل هوایی.
ناوگان حمل و نقل: مجموعه تلاشهای دیپلماتیک و زیرساختهای ریلی و جادهای، منجر به جذب بار تا مبادی ورودی کشور میشود اما فقدان یک ناوگان یکپارچه و کارا میتواند همه اقدامات را به شکست بکشاند. در این راستا باید ناوگان حملونقل کشور تقویت شود تا امکان رقابت با سایر کشورهای پیشرو در ارائه خدمات لجستیکی فراهم شود. در این راستا افزایش ۳۸۸۶ دستگاه واگن و واردات بیش از ۵ هزار دستگاه کامیون و کشنده در سال گذشته از جمله اقدامات بوده است.
* جمعبندی
اقدامات انجام شده در راستای ابتکار ایرانراه بیسابقه بوده است، چرا که سال 1402 رکورد ترانزیت ایران با ثبت حجم ترانزیتی 17.7 میلیون تن شکسته شد. در ۶ ماه نخست ۱۴۰۳ نیز ترانزیت کشور طبق آمار مرکز گمرک ایران به 11.5 میلیون تن رسید و افزایش ۵۰ درصدی نسبت به مدت مشابه ۱۴۰۲ داشت اما همچنان نیاز به پیگیری و توسعه اقدامات انجامشده به شکل جدی احساس میشود، زیرا تمام کشورها با تمام توان در حال توسعه زیرساختها و تعاملات چندجانبه پیرو مسائل لجستیکی و ترانزیتی هستند. لازم به ذکر است افزایش ترانزیت باید هدف اولیه و ایجاد ارزش افزوده و فرآوری کالاها هدف غایی قرار گیرد تا بتواند نقش موثر آن در اقتصاد کشور را به منصه ظهور برساند. در این میان اما فرصتی برای از دست دادن وجود ندارد و باید این ابتکار در اولویت کاری وزارت راه و شهرسازی و سایر سازمانهای ذیربط قرار گیرد و جلسات شورای عالی ترانزیت به طور مرتب با حضور رئیس جمهور محترم برگزار شود. اگرچه با ادامه روند دولت سیزدهم برخی پروژههای راهبردی مانند خطآهن چابهار- زاهدان تا پایان سال جاری میتوانست به پایان برسد، اکنون با ایجاد وقفه در این پروژه زمان بهرهبرداری با یک سال تاخیر مواجه شده است. باید بدانیم شکلگیری و تقویت کریدورهای ترانزیتی داخلی کشور به موازات شکلدهی به ارتباطات چندجانبه بینالمللی و توسعه ناوگان حملونقل میتواند در نقشآفرینی کشور در حوزه ترانزیت جهانی موثر باشد. نگاه ما به ترانزیت باید فراتر از ابعاد اقتصادی باشد، چرا که شکلگیری شبکه ارتباطات با کشورهای منطقه و جهان به واسطه شبکههای کریدوری در میانمدت و بلندمدت میتواند ضامن پیشرفت اقتصادی و امنیت پایدار ملت بزرگ ایران باشد.
ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|