گروه اقتصادی: بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط مرکز آمار، نرخ تورم از نیمه دوم سال جاری و استقرار دولت سیزدهم روند کاهشی به خود گرفته است به طوری که تورم سالانه منتهی به دی‌ نزدیک 3 درصد از شهریور کمتر شده است.    

به گزارش «وطن‌امروز»، تورم یکی از میهمانان همیشگی اما ناخوانده اقتصاد ایران است؛ میانگین تورم در ۲ دهه اخیر بیش از 20 درصد بوده و در سال‌های اخیر نیز شاهد تورم‌های بیش از 40 درصد بوده‌ایم. بررسی‌ها نشان می‌دهد از نیمه سال جاری روند تصاعدی تورم متوقف و کاهشی شده است. 

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار - که مربوط به تورم دی‌ است - تورم سالانه منتهی به این ماه 42.4 درصد بوده است. این در حالی است که تورم سالانه منتهی به شهریور 45.8 درصد گزارش شده بود. (نمودار شماره 1)

به ترتیب میزان تورم منتهی به ماه‌های نیمه دوم سال عبارتند از: مهر 45.4، آبان 44.4 و آذر 43.4.

همچنین تورم نقطه به نقطه نسبت به سال گذشته نیز کاهش پیدا کرده است. تورم نقطه‌ای که در خرداد بر اساس گزارش مرکز آمار 47.6 درصد بوده، به 35.9 درصد در دی‌ رسیده است. (نمودار شماره 2)

البته با وجود کاهش تورم باز هم شرایط قیمت‌ها و تورم 40 درصدی برای اکثر اقشار مردم تحمل‌پذیر نیست و افزایش قیمت برخی اقلام خوراکی پرمصرف باعث آزار آنها می‌شود. 

 

* تورم از کجا آمد و چگونه کاهشی شد؟

اگر بخواهیم نارسایی‌های موجود را که به تورم‌های افسارگسیخته در اقتصاد ایران منجر شده نام ببریم، در یکی از موارد مهم می‌توان به رشد فزاینده نقدینگی که ناشی از کسری بودجه دولت و قدرت خلق پول بانک‌‌‌هاست، اشاره کرد. همچنین از سوی دیگر به دلیل ساختار اقتصاد ایران، نرخ ارز به عنوان لنگر اسمی تورم عمل می‌کند که با جهش‌ آن شاهد افزایش تورم عمومی هستیم. به عبارت دیگر اگر دولت بخواهد تورم را کنترل کند، باید در سیاست‌های پولی و مالی انضباط برقرار کند تا در بلندمدت شاهد کاهش تورم به صورت پایدار باشیم. 

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، یکی از اقداماتی که از همان روزهای اول توسط دولت و تیم اقتصادی‌اش در دستور کار قرار گرفت، کشیدن ترمز تورم بود. یکی از علل تورم که پیش‌تر اشاره شد، استقراض‌های مکرر دولت‌ها به منظور تامین کسری بودجه و هزینه‌های جاری است. طبق اظهارنظرهای مختلف توسط اعضای تیم اقتصادی دولت، میزان استقراض دولت از بانک مرکزی در شهریور سال جاری صفر بوده است که نتایج این عدم استقراض در کاهش تورم ماه‌های اخیر مشاهده می‌شود. 

در این بین اما برخی کارشناسان و رسانه‌ها که جزو حامیان روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور بودند، بر موضوع گرانی برخی اقلام خاص تاکید کرده و شرایط را بحرانی‌تر از قبل ترسیم می‌کنند. 

برای مثال یکی از اقتصاددانان حامی روحانی گفته است: «چرا رئیس‌جمهور می‌گوید نرخ تورم کاهش یافته است؟ قیمت‌ها روزانه بالا می‌رود اما تورم نزولی است؟!» یا تحلیلگری با در نظر گرفتن شاخص‌های خودساخته و بدون پایه علمی اعلام کرده است دولت سیزدهم «پیشتاز افزایش قیمت دلار در شروع کار است». یا یکی از فعالان سیاسی دسته چندمی یک جریان خاص از گزاره «تورم‌کاران طلبکار» درباره وضعیت قیمت‌ها استفاده کرده است. 

این فضاسازی‌ها در حالی انجام می‌شود که بر مبنای اطلاعات رسمی مرکز آمار -که معیار ارزشیابی سیاست‌های تمام دولت‌هاست - موتور رشد تورم خاموش شده و تورم در حال تعدیل است. 

 بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال جاری به صورت مستمر ماهانه به طور حدودی تورم یک درصد افزایش پیدا می‌کرده و اگر در سیاست‌های کلان اقتصادی تجدیدنظر نمی‌شد، در دی‌ماه شاهد تورم 50 درصدی بودیم. این یعنی اگر تیم اقتصادی روحانی هنوز مستقر بود، تورم 50 درصد دور از انتظار نبود. با این تفاسیر مشخص نیست مدافعان روحانی که باعث خلق رکوردهای فاجعه‌بار اقتصادی بودند، امروز با چه رویی از شاخص‌های اقتصادی دم می‌زنند.

 

گروه بین‌الملل: با تشدید بحران اعتراض کامیون‌داران کانادایی، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا دیروز در مصاحبه با شبکه «فاکس‌‌نیوز» گفت اعتراضات کامیون‌داران که در کانادا آغاز شده‌ می‌تواند باعث اختلالات جدی‌تر در ایالات متحده شود و هشدار داد آمریکا بیش از همسایه شمالی خود آماده شعله‌ور شدن است. ترامپ تصریح کرد که کشورش مستعد بروز خشونت است و اعتراضات علیه محدودیت‌های کرونایی که از اعتراضات «کاروان آزادی» کانادا الگو گرفته است بزودی سراسر آمریکا را فرا می‌گیرد. اعتراضات کامیون‌داران در کانادا با عنوان «کاروان آزادی» اواخر ژانویه در «اُتاوا» آغاز شد. این جنبش در اعتراض به مقررات کرونایی که کامیون‌داران را برای ورود به مرزها وادار به واکسیناسیون کامل یا ۱۴ روز قرنطینه می‌کند، آغاز شد و به سراسر کشور کانادا گسترش یافته است. اعتراضات در دیگر شهرهای کانادا نیز در جریان است اما در تورنتو پلیس با مسدود کردن جاده‌ها و یک بزرگراه اصلی برای جلوگیری از ورود هر کاروان احتمالی به مرکز شهر، از خارج شدن تظاهرات از کنترل خود جلوگیری کرد. طبق گزارش روزنامه انگلیسی گاردین، در حالی که معترضان، اجباری شدن واکسن برای کامیون‌داران و سایر محدودیت‌های «کووید-۱۹» را محکوم می‌کنند، بسیاری از اقدامات بهداشت عمومی کانادا مانند قوانین استفاده از ماسک و گذرنامه واکسن برای ورود به رستوران‌ها و تئاترها در حال حاضر با کاهش شیوع سویه اُمیکرون کنار گذاشته شده است. از هفته گذشته این جنبش حامیان خود را علیه دستورات واکسن برای کامیون‌داران که در کانادا اجرا می‌شود گرد آورد و پل «سفیر» (یک گذرگاه مرزی کلیدی بین ایالات متحده و کانادا) را مسدود کرد. 

 

* هشدار ترودو به معترضان: ممنوع‌الخروج می‌شوید

 روز جمعه یک قاضی کانادایی به معترضانی که در پل سفیر در مرز آمریکا و کانادا تجمع کرده بودند دستور داد محاصره ۵ روزه این پل را متوقف کنند ولی رانندگان معترض با رد این حکم دادگاه همچنان بر مسدود بودن این شاهراه مهم حمل‌و‌نقل بین آمریکا و کانادا تاکید دارند. این حکم قرار بود از جمعه‌شب اجرا شود ولی حدود 100 معترض همچنان در ورودی این پل حضور یافتند و پرچم‌های کانادا را به اهتزاز درآوردند. رانندگان معترض با قرار دادن خودروهای خود عملا ورود و خروج به این پل را مسدود کردند. پلیس کانادا هشدار داده بود معترضانی را که قوانین را زیر پا بگذارند، بازداشت خواهد کرد. ده‌ها افسر پلیس صبح روز شنبه با کنار زدن معترضان، چادرهای مستقر در این منطقه را برچیدند. «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا نیز از معترضان خواست به اعتراضات پایان دهند و گفت: «اگر از همه‌گیری کرونا دل‌زده شدید و به همین دلیل به اعتراضات می‌پیوندید، باید متوجه باشید که قانون را نقض می‌کنید و پیامدهای روزانه این کار بیشتر است. قطعاً نمی‌خواهید مجوز خود را از دست بدهید و سابقه کیفری پیدا کنید و کار و زندگی خود و توانایی سفر بین‌المللی از جمله به آمریکا را تحت تأثیر قرار دهید، پس وقت آن رسیده که به خانه‌های خود بازگردید». 

 

* جمهوری‌خواهان آمریکا پشتیبان کاروان آزادی

برخی مقامات کانادایی و رسانه‌های آمریکایی به نقل از منابع خود اعلام کرده‌اند گروه‌های راست‌گرا پشت این جنبش قرار گرفته‌اند و بسیاری از جمهوری‌خواهان سرسخت طرفدار ترامپ حمایت خود را از این حرکت اعلام کرده‌اند. به عنوان نمونه، رند پال، سناتور جمهوری‌خواه از ایالت کنتاکی گفته علاقه‌مند است اعتراضاتی به همین سبک در آمریکا بروز کند و امیدوار است معترضان باعث مسدود شدن شهرها شوند. ترامپ خود پیش‌تر حمایتش را از معترضان کانادا اعلام کرده بود. به گزارش «نیوزویک»، ترامپ در مصاحبه روز شنبه خود با فاکس‌نیوز، درباره این جنبش اظهارنظر کرد و با بیان اینکه ایالات متحده ممکن است وضعیت بدتری را ببیند، افزود: کاروان‌های آزادی اکنون در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی تظاهرات مرتبط در ایالات متحده هستند. ترامپ افزود: می‌بینم که آنها همه جا تابلوهای ترامپ را دارند و به این افتخار می‌کنم. این چیزی است که اتفاق می‌افتد، شما توانستید تا اینجا به مردم فشار بیاورید و کشور ما هم آماده اشتعال است، خودتان را گول نزنید. در حال حاضر افراد زیادی از کشور ما به آن مرحله رسیده‌اند. وقتی به آنچه در کانادا می‌گذرد نگاه می‌کنم، فکر می‌کنم کشور ما به مراتب بیشتر از کانادا آماده اشتعال است. وزارت امنیت داخلی آمریکا نیز به سازمان‌های مجری قانون هشدار داده اعتراضات کامیون‌داران می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در آمریکا و بویژه لس‌‌آنجلس شود. این وزارتخانه در بولتنی که نخستین بار یاهو نیوز گزارش کرد، هشدار داد تظاهرات کاروان به طور بالقوه در اواسط فوریه در کالیفرنیا آغاز خواهد شد و تا اواسط مارس به واشنگتن می‌رسد. به‌‌رغم آنکه معترضان به اجباری شدن واکسیناسیون و اعمال محدودیت‌‌های مرتبط با همه‌گیری کرونا، مجبور شدند به دستور پلیس کانادا روز شنبه وسایل نقلیه خود را از پل مرزی آمریکا- کانادا موسوم به پل سفیر منتقل کنند اما اعتراضات به دیگر شهرهای سراسر کانادا کشیده شد. نکته جالب توجه سرایت این سبک از اعتراضات از کانادا به کشورهای اروپایی و اقیانوسیه از جمله فرانسه، هلند و استرالیاست. 

 

* خشونت پلیس فرانسه علیه کاروان آزادی

در حالی که کمتر از ۲ ماه به انتخابات سرنوشت‌ساز برای دولت مکرون مانده، هزاران معترض به محدودیت‌های کرونایی و وضعیت اقتصادی، خیابان‌های اصلی پایتخت فرانسه را مسدود کردند. به گزارش یورونیوز، تظاهرات جلیقه‌زردها به موازات حرکت اعتراضی دیگری به نام «کاروان آزادی» در مخالفت با واکسیناسیون اجباری کووید انجام شد. این کاروان شامل معترضانی است که با خودروهای شخصی از شهرهای مختلف فرانسه به سوی پاریس روانه شدند و به رغم ممانعت پلیس، برخی از آنها توانستند خود را به مرکز شهر برسانند. با وجود هشدار مقامات پاریس مبنی بر ممانعت از ورود خودروهای کاروان آزادی به پایتخت فرانسه، معترضان با الهام از تظاهرات «کاروان آزادی» در کانادا، بوق‌زنان با اتومبیل، تراکتور و وسایل نقلیه دیگر اواخر روز جمعه از لیل، پرپینیان، نیس و دیگر شهرها در پاریس تجمع کردند. پلیس ضد شورش همچنین برای حفظ نظم در تظاهرات خیابانی که در آن تظاهرات‌کنندگان از جمله برخی «جلیقه‌زردها» علیه قوانین کرونایی امانوئل مکرون و هزینه زندگی اعتراض کردند، نارنجک‌های گاز اشک‌آور پرتاب کرد. طبق اعلام پلیس، در خیابان شانزه‌لیزه، پلیس تا عصر از گاز اشک‌آور استفاده کرد و درگیری‌های پراکنده ادامه یافت و یک نفر که مصدوم شد، برای رسیدگی به بیمارستان منتقل شد. شدت خشونت پلیس به حدی بود که حتی خبرنگاران حاضر نیز مجبور به ترک محل شدند. پلیس اعلام کرد ۵۴ نفر را دستگیر کرده، برای ۳۳۷ نفر جریمه نقدی صادر کرده و ۵۰۰ وسیله نقلیه را که قصد ورود به پاریس را داشتند، متوقف کرده است. وزارت کشور فرانسه نیز اعلام کرد حدود ۳۲۰۰۰ نفر در این اعتراضات سراسری شرکت کردند که ۷۶۰۰ نفر در پاریس بودند. 

 

* وحشت مکرون از تأثیر اعتراضات کرونایی بر انتخابات

کمتر از ۲ ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری، دولت مکرون مصمم است از تبدیل شدن اعتراضات به تظاهرات گسترده مانند شورش ضددولتی جلیقه‌‌زردها در سال ۲۰۱۸ جلوگیری کند. این جنبش به عنوان اعتراضی علیه مالیات بر سوخت آغاز شد و به اعتراضات گسترده‌تر تبدیل شد که شاهد برخی از بدترین خشونت‌های خیابانی در دهه‌های اخیر بود و اقتدار مکرون را به چالش کشید. نارضایتی‌های ابراز شده توسط معترضان فرانسوی در کاروان آزادی فراتر از محدودیت‌های کرونایی بود و خشم ناشی از کاهش استانداردهای زندگی در بحبوحه افزایش تورم را نیز شامل می‌شد. پلیس فرانسه بیش از ۷۰۰۰ مامور را بسیج کرده، ایست‌های بازرسی ایجاد کرده و نفربرهای زرهی و ماشین‌های آبپاش را برای مقابله با تظاهرات مستقر کرده است. پلیس همچنین اعلام کرد به طور جداگانه ۵ معترض را در جنوب پاریس که دارای گلوله، چکش، چاقو و ماسک ضد گاز بودند، دستگیر کرده است. 

 

* اعتراض‌های گسترده مخالفان تمهیدات کرونایی در استرالیا

اعتراض‌های گسترده در مخالفت با تدابیر کرونایی شهر «کانبرا» پایتخت استرالیا را نیز فراگرفته است. به گزارش شبکه خبری اس‌بی‌اس، پلیس تخمین زده ۱۰ هزار معترض روز شنبه طی تجمعی در مخالفت با اجباری بودن واکسیناسیون، به سمت ساختمان پارلمان راهپیمایی کردند. پلیس همچنین تخلفات افراد بازداشت شده را عبور دادن کامیون از میان سد معبر و زیر پا گذاشتن صلح برشمرد. معترضان تلاش داشتند با این تجمعات، دولت‌های فدرال، ایالتی و قلمرویی را مجاب کنند فورا احکام صادر شده درباره اجباری بودن واکسیناسیون برای کارگران را لغو کنند. اعتراض‌ها در استرالیا از اواخر ژانویه (بهمن) آغاز شده اما بر اساس اعلام پلیس، گردهمایی روز شنبه قابل توجه و چشمگیر بوده است. پلیس استرالیا به هزاران معترضی که به حضور خود در خیابان‌های پایتخت ادامه می‌دهند، هشدار داد خیابان‌ها را ترک کرده و به پروتکل‌های بهداشتی توجه کنند. پلیس منطقه‌ای پایتخت استرالیا به رویترز گفت هزاران معترض همچنان در مراکز نمایشگاهی اصلی شهر کانبرا حضور داشته و نزدیک به 100 نفر هم در مقابل ساختمان پارلمان فدرال تجمع کرده‌اند. در «ولینگتون» پایتخت نیوزیلند نیز معترضان با وجود بارش باران و وزش شدید باد، برای ششمین روز متوالی در مخالفت با دستورالعمل‌های کرونایی دولت تجمع کردند.

در حالی که دولت اوکراین به مردم این کشور توصیه کرده از هشدارهای رسانه‌ای و اظهارات مقامات غربی درباره حمله احتمالی روسیه وحشت نکنند، هزاران نفر از مردم این کشور در سرمای زمستانی کی‌یف با برگزاری تجمع خواستار اتحاد ملی شدند و شعارهای ضد جنگ سر دادند. بر اساس گزارش پایگاه خبری الجزیره، مردم اوکراین با در دست داشتن پرچم‌های این کشور و خواندن سرود ملی بر اتحاد و یکپارچگی در برابر هر گونه حمله احتمالی تاکید کردند. یک دانشجوی حاضر در این تجمع به الجزیره گفت: ترس و وحشت فایده‌ای ندارد و همان‌طور که رئیس‌جمهور گفت باید آرامش کشور را حفظ کنیم. برخی تجمع‌کنندگان پلاکاردهایی در دست داشتند که به مردم توصیه می‌کرد مقاومت کنند، در حالی ‌که برخی دیگر پلاکاردهایی با شعارهای ضد جنگ در دست داشتند و می‌گفتند جنگ راه‌حل نیست. روسیه بیش از یکصد هزار نیروی نظامی خود را از ماه‌ها پیش در مرز اوکراین مستقر کرده و در حال حاضر مشغول برگزاری یک رزمایش زمینی با نظامیان بلاروس است. کشورهای غربی این اقدام روسیه را تلاش برای حمله نظامی به اوکراین خوانده و علاوه بر تخلیه برخی دیپلمات‌های خود از اوکراین به شهروندان خود توصیه کرده‌اند فورا اوکراین را ترک کنند. با این حال مقامات روسیه ادعای غربی‌‎ها را قویا رد کرده و حضور نظامیان خود را در واکنش به تحرکات نظامی آمریکا و ناتو در شرق اروپا و کشورهای هم‌مرز با روسیه می‌دانند. روسیه می‌گوید کشورهای غربی و ناتو نگرانی‌های امنیتی روسیه را نادیده گرفته و به ارسال تجهیزات نظامی به شرق اروپا ادامه می‌دهند که تهدیدی برای روسیه است. 

 

* مشاور امنیت ملی بایدن: نمی‌توانیم حمله روسیه را پیش‌بینی کنیم

«جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا شامگاه یکشنبه مدعی شد جهان باید آماده این باشد که روسیه دستاویزی برای حمله به اوکراین ایجاد کند. وی که با «سی‌ان‌ان» مصاحبه می‌کرد، افزود: «ما و همپیمانان آماده ادامه دیپلماسی و همچنین آماده پاسخ یکپارچه و قاطعانه به روسیه هستیم». مشاور امنیت ملی آمریکا اضافه کرد: «طی 10 روز گذشته شاهد شتاب چشمگیر در استقرار نیروهای روسیه (در نزدیکی مرزهای اوکراین) بوده‌ایم و جاگیری این نیروها به گونه‌ای است که اساسا می‌توانند در هر زمانی اقدام نظامی انجام دهند». 

وی ادامه داد: «نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم روسیه چه زمانی به اوکراین حمله خواهد کرد و این ممکن است هر زمانی قبل یا بعد از المپیک روی دهد». سالیوان گفت: «روشی که روسیه نیروهای خود را (در نزدیکی مرزهای اوکراین) مستقر کرده، نشان از احتمال آشکار اقدام نظامی بزرگ قریب‌الوقوع است». 

 

* وزیر دفاع انگلیس: احتمال زیادی برای حمله روسیه وجود دارد

«بن ‌والاس» وزیر دفاع انگلیس روز یکشنبه درباره احتمال تکرار وقایعی هشدار داد که به جنگ دوم جهانی منجر شد. به نوشته وبگاه شبکه «اسکای‌نیوز»، والاس در مصاحبه‌ای گفت استقرار ۱۳۰ هزار نیروی روس در مرزهای اوکراین نشان می‌دهد مسکو ممکن است «هر زمانی حمله خود را شروع کند» و چنین حمله‌ای «به احتمال بسیار زیاد» رخ خواهد داد. وزیر دفاع انگلیس درباره «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه هم گفت: «ممکن است او تانک‌هایش را خاموش کند و همه ما به خانه‌های‌مان بازگردیم اما در برخی کشورهای غربی‌ گویی بوی [توافق] مونیخ به هوا برخاسته است». اسکای‌نیوز نوشت، احتمالاً اشاره والاس به توافقی است که به آلمان اجازه داد منطقه «سودِتِنلند» در غرب چکسلواکی را در سال ۱۹۳۸ به خاک خود الحاق کند اما این کار مانع به راه افتادن جنگ دوم جهانی نشد. 

 

* فرانسه: به نظر نمی‌رسد روسیه در حال تدارک حمله به اوکراین باشد

خبرگزاری «تاس» گزارش داد دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین اعلام کرد «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه، در جریان گفت‌وگوی تلفنی شنبه‌شب با «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه، توجه همتای خود را به عدم پاسخ پرمحتوای ایالات متحده و ناتو به پیشنهادات امنیتی روسیه جلب کرد. رهبران ۲ کشور آمادگی خود را برای ادامه مذاکرات درباره شرایط ثبات و امنیت در اروپا اعلام کردند. در خبر دیگری گزارش شده یک مقام کاخ الیزه به خبرگزاری رویترز اعلام کرد گفت‌وگوی تلفنی بین مکرون و پوتین که یک ساعت و 40 دقیقه به طول انجامید، این تصور را برای طرف فرانسوی ایجاد نکرده که روسیه در حال برنامه‌ریزی اقدامات تهاجمی علیه اوکراین است. به گفته وی، مقامات پاریس از محتوای این گفت‌وگوی تلفنی «به این نتیجه نرسیدند که روسیه در حال تدارک یک حمله است». 

علاوه بر این، خوانندگان روزنامه فرانسوی «فیگارو» بشدت از اظهارات مقامات آمریکایی درباره برنامه‌ ادعایی روسیه برای «حمله» به اوکراین در جریان بازی‌های المپیک پکن انتقاد کردند. فرانسوی‌ها مطمئنند ایالات متحده با متشنج کردن اوضاع و طرح موضوع تهاجم خیالی طی چند روز آینده فقط اهداف خاص خود را دنبال می‌کند. دیدگاه خوانندگان این نشریه صبح دیروز در یک مقاله در این رابطه منتشر شده است. یکی از خوانندگان فیگارو گفته: «من حتی یک کلمه از سخنان بایدن درباره روسیه را باور نمی‌کنم که صرفاً تلاش می‌کند توجه افکار عمومی را از آمارهای تورم ایالات متحده که بتازگی منتشر شد، منحرف کند. علاوه بر این، چنین اظهاراتی به رشد قیمت نفت کمک می‌کند. بزودی آنها حتی روس‌ها را به داشتن سلاح‌های کشتار جمعی متهم خواهند کرد».

گروه فرهنگ و هنر: مراسم 10 سالگی مجمع نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی و رونمایی از پیام حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در سالن همایش‌های سرچشمه برگزار شد. 

در ابتدای این مراسم مدیرعامل بنیاد خاتم‌الاوصیا(ص) با تقدیر از حرکت مردمی در حوزه ‌نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی به تشریح این حرکت از ابتدای کار تا امروز پرداخت و تصریح کرد: حرکت تولید نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی حاصل بصیرت بود و کسانی که این حرکت را آغاز کردند و به این راه قدم گذاشتند، اهل بصیرت بودند. سیداحمد عبودتیان جرأت و جسارت جوانان مومن انقلابی در زمینه نوشت‌افزار را ستود و خاطرنشان کرد: بسیاری افراد که از بیرون به این فعالیت نگاه می‌کنند، آن را کاسبکارانه می‌خوانند، در صورتی که تمام این کارها دغدغه‌مندانه و مقدس است. همچنین پس از سخنان عبودتیان، از همسر شهید احمدی‌روشن تقدیر شد. 

 

* اگر غرب علی لندی داشت از وی اسطوره می‌ساخت

پژوهشگر فرهنگ و رسانه با اشاره به الگوهای عینی تاریخ ایران و اسلام افزود: تا زمانی که کسی در دنیای خالی از الگو و هویت غرب زندگی نکرده باشد، ارزش وجود این الگوها را درک نخواهد کرد. سیدبشیر حسینی به جریان باربی اشاره کرد و گفت: سال 2009، همزمان با جشن تولد 50سالگی باربی، جریانی به وجود آمد که ساخت الگوهای سبک زندگی مبتنی بر این شخصیت وارد مرحله‌ای جدید شد. وی اضافه کرد: تاسیس پارک‌های موضوعی، تحولی در شناخت نیازهای قابل تحقق در این زمینه به وجود آورد. حسینی در ادامه فرهنگ قهرمانان ایران اسلامی را بی‌نظیر خواند و گفت: اگر غرب یک نفر همچون علی لندی در خود داشت، از وی اسطوره می‌ساخت. وی اظهار کرد: همین امروز «علی لندی»های فراوانی در جمع نوجوانان ایران زندگی می‌کنند که باید وجود آنان را قدر دانست. پس از سخنان سیدبشیر حسینی، از خانواده شهید علی لندی تقدیر شد. 

 

* همه به این حرکت بپیوندند

معاون اقتصادی رئیس‌جمهور با ابلاغ پیام تشکر ریاست جمهور از تلاش‌های انقلابی جوانان برومند کشور و ایجاد یک حرکت نو در فضای فرهنگی ایران اسلامی تصریح کرد: امیدوارم این نیت خیرخواهانه ادامه پیدا کند و دیگران هم به آن بپیوندند و نهضتی در این زمینه شکل گیرد. 

محسن رضایی انقلاب اسلامی را عصاره تمام تلاش‌های گذشته و حرکتی بزرگ توصیف کرد و گفت: تمام اهدافی که پیش از این مردم ایران برای آن اهتمام به خرج داده بودند، با انقلاب اسلامی در دسترس آنان قرار گرفت. 

وی جریان نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی را از جمله تلاش‌ها برای کنار زدن سلطه غرب و از بین بردن حجاب ایجاد شده در برابر جهانیان دانست و عنوان کرد: بازار صنایع مرتبط با نوشت‌افزار 2 هزار و 700 میلیارد دلار گردش مالی دارد و حتی اگر ایران بخواهد به اندازه سهم خود از جمعیت جهان، تولید در بازار نوشت‌افزار را به دست گیرد، باید 30 میلیارد دلار از آن درآمد داشته باشد. رضایی گفت: دنیا با استفاده از صنایع کودک و نوجوان هم کسب سود می‌کند و هم ایدئولوژی و تفکر خود را به همه‌جا انتقال می‌دهد که باید در برابر این جریان مقاومت کرد. 

 

* حمایت از صنایع نوشت‌افزار برای وزارت صمت بسیار مهم است

وزیر صنعت، معدن و تجارت خود را یکی از مشتریان نوشت‌‌افزار ایرانی- اسلامی معرفی کرد و افزود: من به عنوان کسی که صاحب فرزند هستم، همواره با این دغدغه که فرزندانم با چه شخصیت‌هایی زندگی می‌کنند، درگیر هستم. 

سیدرضا فاطمی‌امین با اشاره به ایده‌محور بودن صنایع خلاق تصریح کرد: اگر ما در صنایع غذایی، ساختمانی و لوازم خانگی به پیشرفت برسیم ولی در صنایع فرهنگی رشد نکرده باشیم، به هیچ وجه اغناکننده نیست.  وی اضافه کرد: در صنایع خلاق فرهنگی باید اهداف فرهنگی را با سازوکارهای اقتصادی به پیش برد؛ رویکردی که در سراسر جهان بسیار موثر بوده و در کشور ما هم یقینا موثر و رو به رشد خواهد بود. 

فاطمی‌امین با ابراز امیدواری نسبت به رونق صنایع نوشت‌افزار خاطرنشان کرد: اهمیت جریان نوشت‌افزار این بود که به صورت مردمی و بدون اتکا به دولت، از سوی مجموعه‌هایی که دغدغه داشتند و به دنبال ایجاد یک حرکت در این زمینه بودند، به راه افتاد. وزیر صنعت، معدن و تجارت ۲ برابر شدن تولید نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی در 10 سال گذشته را ارزشمند توصیف کرد و گفت: اینکه 100 واحد تولیدی به این فضا وارد شده‌اند و حدود ۵ هزار محصول تولید می‌کنند، قابل توجه و ستودنی است. 

وی ایجاد ۲ دفتر جدید در ساختار وزارتخانه را مورد اشاره قرار داد و اضافه کرد: پیش از این، ساختاری که برای رسیدگی به موضوع چاپ و نوشت‌افزار وجود داشت، به هیچ وجه در اندازه این صنعت نبود ولی با تاسیس دفتر چاپ و نوشت‌افزار و دفتر صنایع خلاق و ورزشی که با این حوزه مرتبط است، توجه به آن مضاعف خواهد شد. فاطمی‌امین افزود: این اصلاح ساختاری اولا نشان می‌دهد حمایت از صنایع نوشت‌افزار برای وزارت صمت بسیار مهم است، ثانیا زمانی که متولی موضوع مشخص باشد، پیگیری و رسیدگی امور با جدیت بیشتری دنبال می‌شود.  وی در ادامه به پیام مقام معظم رهبری خطاب به فعالان صنعت تولید نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی اشاره کرد و گفت: این پیام نشان می‌دهد مقام معظم رهبری به نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی توجه دارند و از آن خرسند هستند. 

در پایان این مراسم از پیام مقام معظم رهبری به فعالان صنعت نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی و 10سالگی این حرکت با حضور سیدمجید امامی دبیر شورای فرهنگ عمومی، سردار عزیز جعفری مسؤول قرارگاه فرهنگی- اجتماعی قرب بقیه‌الله، مهدی‌علی اکبرزاده مدیرعامل کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، محمد چکشیان معاون فرهنگی- اجتماعی وزارت کار، علی بهادری‌جهرمی سخنگوی دولت، محمد سرشار مدیر شبکه کودک سینما، سید‌علی یزدی‌خواه نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی، یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت ارشاد، میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی و شماری از فعالان این حوزه رونمایی شد. 

***

محمد سلحشور: آگاهی هر ملت نسبت مستقیمی با تاریخ آن ملت و میزان تسلط مردم بر وقایع تاریخی دارد. حافظه جمعی به عنوان عاملی انسجام‌بخش در کنش و واکنش مردم در مواجهه با پدیدارهای بیرونی، نقشی تعیین‌کننده در سرنوشت هر ملتی دارد، تا آنجا که بسیاری از قیام‌ها و نهضت‌های ملی را بیش از متغیرهای مادی، باید بر اساس حافظه و فهم جمعی مردم مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. 

با این مقدمه بیراه نیست اگر ادعا کنیم تاثیر انقلاب اسلامی و شکل‌گیری یک هویت و حافظه جمعی بیش از هر مولفه دیگری این واقعه تاریخی را واجد اهمیت کرده است؛ انقلابی که از جهات مختلف رگ و ریشه‌ای متمایز نسبت به قرن پرحادثه بیستم و انقلاب‌های متعددش داشت. در این میان اما روزگار پساانقلابی و تجربه جنگ تحمیلی و دفاع‌مقدس 8 ساله مردم ایران که باعث شد ایرانیان بعد از چند قرن در یک نبرد نظامی هیچ قسمتی از خاک خود را از دست ندهند، به انقلاب و جهت‌گیری تاریخی‌اش ارزشی دوچندان داد. حافظه جمعی مردم درباره یک مقاومت ملی که ابتدا در برابر استبداد داخلی ایستاد و بعدها با وحدتی مثال‌زدنی گسترده‌ترین جنگ نظامی در دوران جنگ سرد را مهار کرد، امتیازی است که کمتر کشوری از آن برخوردار است. از همین رو عمده روایت‌سازی‌های جریانات ضدانقلاب و رسانه‌های وابسته به دولت‌های غربی و عربی در سال‌های اخیر، معطوف به تضعیف چنین الگویی در ذهن ایرانیان بوده است. تحریف در چرایی و چگونگی خیزش جمعی مردم که به پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 منتهی شد، در کنار تشکیک در چرایی دفاع ایرانیان از سرزمین خود و تاکید بر «استقلال ملی» از مهم‌ترین خطوطی است که در سال‌های اخیر پی گرفته شده است. القای تصویری تحریف شده از ایران پیشاانقلابی برای مخاطبانی که زاده چند دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده‌اند، از جمله مهم‌ترین حربه‌های جریان تحریف برای تشکیک در باورهای عمومی ایرانیان و کاستن از بار معنایی انقلاب در حافظه جمعی مردم است؛ روایت‌هایی که با تقطیع جامعه ایران و برجسته کردن رفاه طبقات بالا در جامعه نابرابر پیشاانقلابی سعی دارند از چهره غالب جامعه که غرق در فقر و تبعیض بود، چشم‌پوشی شود. 

البته این جنگ روایت تنها به وجوه تاریخی ایران محدود نمی‌شود و جریان تحریف سعی می‌کند حتی فراتر از تاریخ به مفاهیم و مؤلفه‌های وحدت‌بخشی که جامعه ایران را به فهم و سرنوشتی مشترک رهنمون می‌کند نیز حمله کند؛ مساله‌ای که در چند دهه گذشته عمدتا با حمله به ارزش‌ها و باورهای دینی آغاز شده بود و حالا فراتر از این ارزش‌ها به زبان فارسی به عنوان ابزار ارتباطی تمام اقوام ایرانی نیز حمله می‌شود. با این حال تاریخ و آگاهی تاریخی هر ملت از گذشته خود و رسالتی که برای حال و آینده مدنظر دارد، نقطه کانونی از فهم جمعی هر ملت به شمار می‌آید. از همین رو عجیب نیست که بسیاری از کشورهای فاقد تاریخ و ملت‌های فاقد عناصر ملی تمام اهتمام خود را به تولید عناصری اساطیری و هویتی معطوف کرده‌اند تا قدرت اجتماعی و سیاسی خود را ارتقا بخشیده و پروسه ملت‌سازی مردم خود را پی بگیرند. در چنین شرایطی غفلت از عنصر تاریخ و انفعال در برابر فعالیت‌های جریان تحریف تنها این امکان را برای بدخواهان ملت ایران به وجود می‌آورد تا با حمله به عناصر هویت‌بخش ایرانی، تضعیف آگاهی جمعی ایرانیان و در نهایت ملیت‌زدایی از جامعه ایران، نقشه فروپاشی کشورمان را پی بگیرند. 

با چنین نگاهی به این صورت‌ مساله، می‌توان به نیکی دریافت چرا در برهه کنونی که اقتصاد تبدیل به مهم‌ترین موضوع کشورمان شده است، بیشترین تاکید رهبر حکیم انقلاب در سخنرانی ماه‌های اخیرشان بر مساله «جهاد تبیین» و لزوم حضور فعال جریان انقلابی در عرصه جنگ روایت‌ها بوده است. در این میان تاکید بر تبیین دستاوردهای ملت ایران در جریان انقلاب اسلامی یکی از محوری‌ترین مطالبات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای بوده و ایشان در دیدار هفته گذشته جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش فرمودند: امروز نیز مقابله با تهاجم دشمن برای تحریف واقعیت‌ها، دستاوردها، پیشرفت‌ها و اقدامات حماسه‌آمیز نظام اسلامی نیازمند یک حرکت دفاعی و تهاجم ترکیبی با محوریت فریضه فوری و قطعی جهاد تبیین است. 

بر همین اساس امروز پرداختن به سیر تحولات منتهی به انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 57 و بررسی تحولات پس از انقلاب و دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران فریضه‌ای حیاتی برای همه کسانی است که نسبت به آینده این خاک و سرانجام حرکت ملی ایرانیان خود را متعهد می‌دانند. یقینا پاسداری از مرزهای هویتی هر کشور نیازمند آگاهی جمعی درباره گذشته و ایجاد فهمی مشترک برای آینده یک ملت است و به همین خاطر پرداختن به تاریخ مقاومت ملی ایرانیان و قیام احیاگرانه مردم که در سال 1357 به پیروزی رسید، از مهم‌ترین مصادیق «جهاد تبیین» است. نکته مهمی که در این باره باید مورد توجه قرار گیرد این است که تبیین دستاوردهای جمهوری اسلامی به عنوان ثمره نهایی انقلاب اسلامی، بدون داشتن نگاهی جامع درباره چرایی پیروزی انقلاب و شرایطی که مردم را به سمت این قیام هدایت کرد، نمی‌تواند چندان کارساز باشد. 

پرسش کلیدی درباره چرایی انقلاب مردم ایران علیه طاغوت شاهنشاهی هر چند در ظاهر پرسشی قدیمی و با پاسخی روشن است اما به عنوان پایه‌ای برای تبیین وقایع پس از انقلاب اسلامی و دستاوردهای جمهوری اسلامی حیاتی است. نمی‌توان چشم بر این واقعیت بست که جریان تحریف بیشترین سرمایه‌گذاری خود برای حمله به انقلاب را بر عدم آگاهی و تسلط بخش بزرگی از جامعه هدفش بر فضای پیشاانقلابی ایران استوار کرده است. ایجاد تصور خلاف واقع و تقویت یک نوستالژی نمادین از ایران پیشاانقلابی که سرشار از خوشبختی بوده، ابزاری برای نکوهش و بی‌اعتبار کردن واقعیت‌های انقلابی ایرانیان است. بر همین اساس سعی شده در چند یادداشت تحلیلی ضمن تبیین چرایی انقلاب اسلامی و به تصویر کشیدن واقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران پیش از انقلاب به پایه‌ای برای بیان دستاوردهای جمهوری اسلامی در 43 سال اخیر پرداخته شود. از آنجا که بحران‌های اقتصادی در 10 سال گذشته - که حاصل جمعی از ناکارآمدی‌های داخلی جریان غرب‌گرا و فشارهای اقتصادی دشمنان خارجی بوده - ظهور و بروز یافته، جریان تحریف بیش از هر چیز در این سال‌ها تلاش کرده با ارائه تصویری خلاف واقع از شرایط اقتصادی جامعه ایران پیشاانقلاب، شرایطی متفاوت را نسبت به آنچه به خشم جمعی مردم منتهی شد، تصویر کند و حتی در تحلیلی شاذ انقلاب اسلامی را نتیجه وفور نعمات و رفاه گسترده ایرانیان(!) بخواند. در این میان ناگفته پیداست که اقتصاد متغیر اصلی خیزش مردم ایران علیه نظام شاهنشاهی نبوده و ماهیت فرهنگی و هویتی انقلاب بیش از هر عامل دیگری نقش محوری داشته است اما نمی‌توان چشم بر این واقعیت بست که بخش بزرگی از نزاع هویتی مردم و رژیم حاکم، برآمده از شرایط اقتصادی و تبعیض عجیبی بود که بر جامعه ایران سیطره پیدا کرده بود. دال «عدالت» به عنوان مرکزیت مطالبات انقلابی بخوبی این مساله را نمایان می‌کند. 

با این اوصاف در نوشتار پیش رو سعی می‌شود با انداختن نگاهی به سیاست‌های اقتصادی رژیم شاهنشاهی در 3 وجه «اصلاحات ارضی» به عنوان تلاش پرسر و صدای شاه برای احقاق حقوق کشاورزان، «برنامه‌های توسعه» به عنوان مصداق اصلی سیاست‌گذاری رژیم پهلوی و «سیاست‌های نفتی» به عنوان معیاری برای ارزیابی نتایج مدیریت اقتصادی شاه و الگوی توزیع درآمد و منافع، به شمایلی کلی از شرایط اقتصادی پیشاانقلاب برسیم. 

 

* اضمحلال زیست دهقانی و رونق حاشیه‌نشینی

از میان مجموعه اقدامات دوره 37 ساله پهلوی دوم برای اصلاحاتی در جهت کنترل و خشم اجتماعی توده مردم می‌توان «اصلاحات ارضی» را مهم‌ترین اقدام انجام شده دانست؛ اقدامی دو سر برد که در آن بنا به این گذاشته شده بود با تغییر نظام توزیعی زمین‌ها، هم اشراف محلی و خان‌ها به ‌عنوان تهدید بالقوه قدرت مرکزی مهار شوند و هم ظرفیت بالقوه شورش‌‌های دهقانی خنثی شود و با دستیابی آنان به این حد از مالکیت مستقل، در جهت تقویت همبسته کردن آنها با رژیم پهلوی گامی برداشته شود. اما نحوه پیاده‌‌سازی اصلاحات ارضی که در 3 فاز انجام شد، به نتایجی متضاد با اهداف اولیه منجر شد به‌ طوری که ایران که در اوایل دهه 1340 یکی از صادرکنندگان مواد غذایی بود، در نیمه‌‌های دهه 1350 سالانه یک میلیارد دلار برای واردات محصولات کشاورزی هزینه می‌کرد. در زمینه نحوه توزیع زمین‌ها هم بر عکس اهداف اصلاحات، سطح تراکم زمین پس از اجرای اصلاحات بیشتر شد و تعداد کمتری، زمین‌های بیشتری در اختیار گرفتند. در فاصله سال‌های 1339 تا 1353 تعداد مالکان کوچک و بی‌زمین‌ها (آنهایی که 5 هکتار یا کمتر زمین داشتند) از حدود یک میلیون و 200 هزار به حدود 2 میلیون و 100 هزار خانوار افزایش یافت. این یعنی بیش از 890 هزار خانوار در آن دوره به خانوارهای فقیر روستایی افزوده شدند. به همین منوال اگرچه به لحاظ تعداد، زمین‌های آنها افزایش یافت اما متوسط مساحت زمین‌های‌شان 0.7 هکتار به ازای هر خانوار کاهش یافت. در همین دوره متوسط مساحت زمین کشاورزی زمین‌داران بزرگ (5 هکتار یا بیشتر) 15.13 هکتار به ازای هر خانوار افزایش یافت، در حالی که سهم آنها از کل جمعیت از 37 به 29.5 درصد کاهش پیدا کرد. این گروه مدام در حال کوچک‌تر شدن، سهم خود از کل زمین‌های زراعی را در این مدت از 79 درصد به 85 درصد رساندند و این روند در سال‌های بعد ادامه یافت. مجموعه این عوامل که ناشی از عدم پختگی و اجرای ناقص طرح مذکور بود، پس از مدتی برخلاف اهداف اولیه طرح باعث شد وضعیت بخش عمده‌ای از دهقانان به مراتب بدتر از وضعیت پیش از اصلاحات ارضی شود.

نخستین تاثیر شکست اصلاحات ارضی را می‌توان در شکل‌‌‌گیری یک موج مهاجرتی به سمت شهرهای بزرگ از سمت دهقانان بیکار دانست؛ نیروهای کار ارزان‌قیمتی که آماده ورود به شهر به ‌عنوان دروازه پیشرفت و بستری برای ارتقای موقعیت معیشتی خود بودند. از همین رو می‌توان جریان جدی شکل‌‌‌گیری موج حاشیه‌نشینی در قالب شهرهای بزرگ را مصادف با شکست اصلاحات ارضی به ‌عنوان  مهم‌ترین طرح اصلاحی شاه دانست. دوره دوم شهرنشینی در برگیرنده 2 مرحله بود؛ مرحله اول آن از سال 1341 تا 1353 مرحله رونق شهری با درآمدهای نفتی بود و مرحله دوم از سال 1353 تا 1357 علاوه بر ادامه گسترش شهرنشینی، توسعه خدمات شهری را نیز در برداشت. در این میان درصد شهرنشینی در سال‌‌های 35، 45 و 55 به ترتیب از 31.4 درصد به 38.7 درصد و 47.1 درصد رسیده است. شکست اصلاحات ارضی و به حاشیه راندن فضای دهقانی کشور علاوه بر تغییر سیستم کشاورزی و روستایی ایران به مناسبات و فضای شهری نیز سرایت کرد و باعث شکل گرفتن یک جریان حاشیه‌ای در مناسبات کاری شد که علاوه بر دور ماندن از محیط بومی خویش، به ‌علت نداشتن تخصص لازم برای به عهده گرفتن عمده مشاغل شهری، به سمت مشاغلی با حداقل حقوق و مزایا رفتند. افزایش یکباره سطح زندگی طبقات مدرن شهری که رژیم پهلوی نیز امید و برنامه زیادی برای گسترش و توانمندسازی آنها داشت، در کنار جامعه کشاورزی کشور که یا با مشکلات ناشی از بحران کشاورزی در روستاها وضعیت رضایت‌آمیزی نداشتند یا در سایه مهاجرت به شهرها تبدیل به گروه‌‌های حاشیه‌نشین با کمترین سطح درآمدی شده بودند، باعث شد در کنار شکاف‌‌های طبقاتی، تضاد میان جامعه شهری و روستایی نیز گسترش پیدا کند. در این شرایط طبیعی به نظر می‌آمد که نارضایتی‌‌های گسترده کشاورزان در مقابل وضعیت ارتقا یافته طبقات متکی به دولت که درآمدهای سرشار نفتی به جریان زندگی آنها تحول بخشیده بود، باعث شود یک طبقه مستضعف مادی به ‌عنوان اکثریت جامعه از قیاس خود با الگوی مصرفی جدید که معلول واردات گسترده کالاهای لوکس بود، احساس بیگانگی کند.

 

* توسعه به نفع اقلیت

برنامه‌های توسعه و عمرانی را در هر حکومتی می‌توان به‌ عنوان آیینه‌ای از سیاست‌گذاری حاکمیت شناخت که کمترین خطر آلودگی با بلندپروازی‌های موجود در مواضع غیررسمی را دارد. بر همین اساس انداختن نگاهی کوتاه اما مبتنی بر استانداردهای مورد نظر رژیم شاهنشاهی پهلوی در مقوله برنامه‌های توسعه می‌تواند کمک شایانی در جهت شناخت وضعیت موجود در زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی باشد. در این میان داشتن نگاهی به این پیش‌فرض که تلاش برای شکل‌گیری یک «تجدد آمرانه» به ‌عنوان سرفصل سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و فرهنگی پهلوی اول و دوم بوده است، ما را در رسیدن به هدف کلی این برنامه‌ها کمک می‌کند. نسبت غیرقابل انکار سیاست‌گذاری و تعیین چشم‌انداز با وضعیت فروش و درآمد نفتی آنچنان که امروز نیز وجود دارد، نقشی تعیین‌کننده در روند برنامه‌های عمرانی پهلوی دوم که از سال 1327 آغاز شد، داشته است. در برنامه اول توسعه (1327-1333) 37.1 درصد (7.8 میلیارد ریال) از درآمدهای نفتی برای این امر اختصاص یافت. در برنامه دوم (1341-1334)، سهم بخش نفت در تأمین هزینه‌ها به 64.5 درصد (60.99 میلیارد ریال) بالغ شد. میزان این اتکا در برنامه سوم (1346-1342) به 66 درصد (153.2 میلیارد ریال) و در برنامه چهارم (1351-1347) به 63 درصد (385 میلیارد ریال) بالغ می‌شد. برنامه پنجم (1356-1352) با افزایش جهانی قیمت نفت همزمان شده بود که تأثیر آن، تجدیدنظر در هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در این برنامه بود. نخستین برنامه توسعه که سال 1327 و پس از پایان جنگ دوم جهانی به اجرا گذاشته شد، با اختصاص 28 درصد بودجه به امور اجتماعی و 24 درصد بودجه به امور کشاورزی، تاکید اولیه را معطوف به این ۲ حوزه کرد. برنامه دوم که حدفاصل سال‌های 34 تا 41 به اجرا درآمد، به ‌علت پشت سر گذاشتن بحران‌های نفتی با موفقیتی نسبی در قیاس با برنامه اول با توسعه کشاورزی، توسعه و ترمیم راه‌آهن، بنادر، فرودگاه‌ها و کمک به گسترش صنایع با تاسیس کارخانه ذوب‌آهن همراه بود. برنامه سوم که در فاصله سال‌های 41 تا 46 اجرایی شد، به ‌علت همزمانی با اصلاحات ارضی، تغییرات زیادی در جهت‌گیری توسعه کشور به ‌وجود آورد و با فراری دادن سرمایه از بخش کشاورزی به بخش خدمات و صنایع شهری، باعث شکل‌گیری یک تغییر بنیادین در مسیر اهداف کلان کشور شد. از همین جهت میانه دهه 40 را می‌توان آغازی از تمایل به تقویت شهرها در جهت تقویت یک طبقه شهری مرفه و بی‌اعتنایی به رفاه و معیشت دهقانان دانست. در مجموع برنامه سوم را  می‌توان برنامه‌ای شکست خورده دانست که بخش عمده اعتبارات را صرف ایجاد زیربناهای صنایع سرمایه‌بر کرد. اصلاحات ارضی نیز در این میان با شکست خود باعث مازاد شدن یکباره نیروی کار ارزان‌قیمت مهاجر در شهرها شد که در حوزه صنعت، خدمات و ساختمان آماده کار با دریافت کمترین میزان درآمد بود. همچنین با تضعیف معیشت روستایی در این برهه و فرصت پیدا کردن وارد‌کنندگان در جهت واردات بی‌رویه، فضا به سمتی رفت که محیط دهقانی کشور از حالتی خودکفا به زیر سلطه بازاری برود که اقلام مصرفی او را تامین می‌کرد. برنامه چهارم که حد فاصل سال‌های 46 تا 51 به اجرا درآمد، ادامه سیاست‌های برنامه سوم تلقی می‌شد و با اختصاص تنها 8.2 درصد به بخش کشاورزی و 8.1 درصد به بخش دامپروری، سیاست تقویت شهرها و تضعیف ناخواسته جامعه روستایی را پیگیری کرد. برنامه پنجم - که در فاصله سال‌های 51 تا 56 اجرا شد - با نظر داشتن به 3 انفجار جمعیت، نیروی انسانی و مهاجرت شهری سعی در تغییر رویه‌های جاری داشت. عدم توازن در جریان توزیع منابع درآمدی و خدمات عمومی از یک سو و انسداد جریان کلی پیشرفت تنها در جهت منافع یک اقلیت، باعث شد مجموعه سیاست‌گذاری‌های انجام شده که به دنبال مهار جریان بالقوه اعتراض اجتماعی نسبت به رژیم شاهنشاهی بود، تبدیل به عاملی مهم در جهت نارضایتی‌های عمومی شود. به عبارت دیگر آنچه توزیع می‌شد، به‌ جای مهار شکاف‌ها باعث عمیق‌تر شدن آنها می‌شد. رشد یکباره و چشمگیر سطح زندگی یک طبقه اجتماعی و در بهترین حالت ممکن کند بودن سرعت رشد دیگر طبقات باعث شده بود نارضایتی‌ها از رژیم بیش از هر زمان دیگر به چشم آید.

 

* تزریق نفت به رگ سلطنت

اقتصاد تک‌محصولی ایران و افزایش نقش نفت در معادلات اقتصادی جهان، سرنوشت اقتصادی کشور را در یک قرن اخیر درگیر خود کرده است. افزایش بی‌سابقه و یکباره قیمت نفت در دهه40 عملا مهم‌ترین امتیاز اقتصادی بود که شاه کسب کرد و عمده فعالیت‌های تبلیغاتی رژیم شاهنشاهی نیز متاثر از این متغیر بود. با این حال انداختن نگاهی به سرنوشت و سرانجام توزیع ثروت نفتی گویای این واقعیت است که چنین فرصت کم‌نظیر و بادآورده‌‌ای نه تنها موجب بهبود معیشت طبقات پایین جامعه نشد، بلکه شکاف‌های اقتصادی و طبقاتی را نیز بیش از پیش تعمیق بخشید.

در این میان یادآوری این نکته ضروری است که به موازات اینکه سهم درآمدهای نفتی نسبت به کل درآمدهای دولتی از 11 درصد در سال 1333 به حدود 86 درصد در سال 1353 افزایش یافت، نظام سلطنتی نیز با احساس استقلال کامل از جامعه، فضای سیاسی کشور را بیش از پیش بسته کرد. در حالی که محمدرضاشاه از آغاز دوره پادشاهی خود در دهه 20 به علت ضعف قدرت و تلاش برای کسب وجهه‌ای جدا از پدر مخلوع خویش همواره سعی در برخوردی محافظه‌کارانه با روحانیت و نهادهای دینی داشت، تقابل آشکارش با علمای دین از آغاز دهه 40 تا حد زیادی تحت تاثیر تقویت جایگاهش در سایه افزایش درآمدهای نفتی دولت بود. تلاش‌‌های متعدد او برای شکل دادن به «سپاه دین» در کنار «سپاه دانش» بخشی از تلاش‌‌هایش  برای استفاده از درآمد نفتی در جهت وابسته کردن تمام نیروهای اجتماعی به دربار و پادشاهی وی بود.

عدم توزیع عادلانه این درآمدها باعث شد اقتصاد ایران طعم درآمد نفتی را به‌ جای عرصه تولید، در زمینه مصرف بچشد. شکل‌‌‌گیری تقاضای انبوه در جهت مصرف و عدم مدیریت صحیح این تقاضا به نفع اکثریت جامعه باعث شد دست بالای دولت در جریان این مقوله تبدیل به عاملی در جهت نارضایتی‌‌های بخش عمده‌ مردم شود. در مثالی مشهور از این مساله «فرانس فیتزجرالد» نویسنده سرشناس آمریکایی، مشاهداتش در ایران را در سال 1353 در مقاله‌ای به نام «به شاه هرچه می‌خواهد بدهید» که در یکی از مجلات آمریکا چاپ شد، آورده است: «وضعیت ایران به طور کلی به مراتب بدتر از کشوری مانند سوریه است که نه نفت و نه ثبات سیاسی دارد. به این دلیل که شاه برای توسعه کشور هرگز تلاش جدی نکرده است... ثروت کشور بیشتر به سوی خودروهای شخصی و نه ‌اتوبوس، کالاهای مصرفی و نه بهداشت عمومی و به سوی حقوق سربازان و پلیس کشور و نه‌ آموزگاران، سرازیر شده است». با مجموعه این اوصاف از وضعیت حاکم بر کشور در جریان توزیع درآمد هنگفت و عجیب نفتی آنچه حاکم شد، نه یک توسعه در جانب گسترش تولیدات، که شکل‌‌‌گیری یک موج مصرف‌گرایی متضرر برای صنایع داخلی بود. باز شدن یکباره دروازه‌‌های کشور برای واردات کالاهای لوکس مصرفی باعث شد بخش عمده‌ای از این درآمد به‌ جای آنکه تبدیل به وسیله‌ای برای رشد همه‌جانبه و پایدار کشور شود، الگوی مصرفی جامعه شهری ایران را به یکباره دچار تغییرات متعدد کند که سال‌ها بعد و با توقف این درآمد بادآورده، حس نارضایتی را در میان طبقه متوسط شهری به ‌وجود آورد. از جانب دیگر نامتوازن بودن این توزیع درآمد آنچنان که در آمار نیز به آن اشاره شد، موجب شد شکاف میان طبقات شهری و روستایی و همچنین طبقات فوقانی و تحتانی جامعه به یکباره عمیق و خطرآفرین شود. بر مبنای این توضیحات، فارغ از توزیع نابرابر درآمدهای نفتی و افزایش شکاف‌های طبقاتی به موازات پر شدن خزانه کشور، دولت نیز بیش از هر زمان دیگری خود را مقابل جامعه تعریف کرده و هیچ نیازی به پاسخگویی به جامعه را در خود احساس نمی‌کرد. روایت جریان تحریف اما با چشم‌پوشی از تمام این عوامل، صرفا با بازنمایی سبک زندگی و الگوی مصرفی طبقات منتفع و برنده، رفاه این طبقه را به تمام جامعه ایران تعمیم می‌دهد.

گروه سیاسی: دور هشتم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام که طولانی‌ترین دور این مذاکرات لقب گرفته در شرایطی ادامه دارد که همچنان برخی هیات‌ها از پیشروی مذاکرات و رسیدن به مرحله نهایی برای حصول توافق خبر می‌دهند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، مذاکرات احیای برجام با هدف رفع تحریم‌ها به نقطه‌ای رسیده است که تمام طرف‌ها منتظر اتخاذ تصمیم سیاسی در واشنگتن هستند. روز گذشته علی باقری مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و مذاکره‌کننده ارشد این کشور دیدار کردند. در این ملاقات مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز که از شنبه به مذاکرات پیوسته حضور داشت. 

نماینده روسیه که طی 3-2 روز گذشته دیدارهای متعددی با طرفین مذاکراتی داشته است در صفحه توئیترش از دیدار و «رایزنی‌های بسیار متمرکز» با رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین خبر داد. ‌اولیانوف در صفحه توئیترش نوشت: روز یکشنبه رایزنی‌هایی بسیار متمرکز در جریان مذاکرات وین پیرامون برجام [توافق هسته‌ای] در جریان بود. بویژه اینکه دیدار مفیدی با علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران درباره مسائل مهم باقیمانده داشتم. 

نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین پیش از این هم از دیدارهای خود با انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپایی در مذاکرات و رابرت مالی رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در وین که در هتل ماریوت کمی آن سوتر از محل رسمی مذاکرات مستقر است گزارش توئیتری منتشر کرده بود. دیپلمات روس در رابطه با دیدار مورا، آن را رایزنی برای سند نهایی مذاکرات عنوان کرد. بر همین اساس «میخائیل اولیانوف» در پیامی توئیتری نوشت: «برای دومین بار طی یک روز، ‌با آقای انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی برای تبادل دیدگاه‌ها درباره تحولات کنونی و آتی درباره گفت‌وگوهای وین درباره برجام دیدار کردم». 

اولیانوف همچنین در توئیت دیگری از ملاقات خود با نماینده آمریکا نوشت: «من با «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران دیدار کردم. ما درباره بحث‌برانگیزترین موضوعاتی که باید در مذاکرات وین درباره برجام حل‌و‌فصل شود، گفت‌وگو کردیم».

در همین حال، «وانگ کان» نماینده چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ادعا کرد مذاکرات وین برای لغو تحریم‌های یکجانبه علیه ایران وارد مرحله نهایی شده است. به گزارش روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست، کان تصریح کرد: «تمام مذاکره‌کنندگان موافق هستند که ما به مرحله نهایی رسیده‌ایم، بویژه آنکه همکاران ایرانی ما بسته نهایی خود را پیشنهاد داده‌اند». مذاکره‌کننده ارشد چین در مذاکرات وین سپس ابراز امیدواری کرد ایران «رسماً بازخوردهای مکتوب خود را درباره بسته پیشنهادی برای بحث توسط همه طرف‌ها ارائه کند». همچنین شبکه «سی‌جی‌تی‌ان» نیز گزارش کرد یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی روز شنبه اعلام کرد ارائه پیشنهادات امری معمول در هر مذاکراتی است و «ایران از روز اول در ارائه ایده‌ها و پیشنهادات جدید پیشگام بوده و طرف‌های دیگر را نیز تشویق به چنین کاری کرده است». 

 این منبع همچنین درباره پیشنهادهای طرف‌های مقابل نیز گفته است که تیم مذاکره‌کننده ایرانی همیشه هرگونه پیشنهاد جدید را با دقت بررسی می‌کند، البته اگر پیشنهادی در کار باشد. طبق این گزارش، این منبع آگاه درباره عدم تصمیم‌گیری آمریکایی‌ها گفت: «آمریکا در نهایت باید تصمیم‌ بگیرد و به کش دادن این فرآیند و بلاتکلیفی خود پایان دهد». 

 

* رایزنی وزرای خارجه آمریکا و انگلستان

وزارت خارجه آمریکا از رایزنی «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه این کشور با «لیز تراس» همتای انگلیسی وی درباره مذاکرات جاری با ایران در شهر وین خبر داد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با انتشار یک بیانیه، درباره تماس تلفنی شامگاه شنبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت جو بایدن با لیز تراس، وزیر خارجه انگلیس توضیحاتی ارائه داد. طبق این بیانیه آنها درباره ایران و مذاکرات وین تبادل‌نظر و رایزنی کردند. طبق بیانیه وزارت خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن و لیز تراس «همچنین در این باره بحث کردند که تلاش‌های بین‌المللی باید به دنبال گفت‌وگوی معنادار با روسیه درباره نگرانی‌های امنیتی متقابل باشد که می‌تواند به یک راه‌حل دیپلماتیک منجر شود». در بخش پایانی این بیانیه به رایزنی وزرای خارجه آمریکا و انگلیس درباره مذاکرات در وین با موضوع رفع تحریم‌های غیرقانونی اعمال‌شده علیه ایران اشاره شده است؛ مذاکراتی که دیپلمات‌های ارشد تهران و گروه 1+4 به صورت مستقیم دنبال می‌کنند و نماینده آمریکا با واسطه و غیرمستقیم در این مذاکرات حضور دارد. به روایت وزارت خارجه آمریکا، وزیر خارجه دولت جو بایدن و وزیر خارجه انگلیس «در مورد اهمیت رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز درباره مذاکرات با ایران درباره بازگشت متقابل به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت‌و‌گو کردند». 

 

* تماس پوتین و مکرون

در کشاکش مراحل نهایی وین 8 و تنش‌ها در اوکراین، روسای‌جمهور روسیه و فرانسه تلفنی گفت‌وگو کردند. در این راستا کاخ کرملین درباره محورهای تماس تلفنی شنبه‌شب ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور و امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه توضیحاتی ارائه داد. کرملین اعلام کرد، رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌و‌گو با همتای فرانسوی درباره مذاکرات وین به تبادل نظر پرداخت. به روایت دفتر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، او و امانوئل مکرون طی این تماس درباره مذاکرات وین و توافق هسته‌ای برجام رایزنی کردند. طبق بیانیه کرملین، در گفت‌و‌گوی تلفنی روسای‌جمهور روسیه و فرانسه «موضوع حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک درباره برنامه هسته‌ای ایران مورد بررسی قرار گرفت». کرملین افزود که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و امانوئل مکرون همتای فرانسوی او توافق کردند این موضوعات «در کانون توجه گفت‌و‌گوهای روسیه و فرانسه در بالاترین سطح» قرار گیرد. 

 

* همه منتظر آمریکا!

مذاکرات وین در شرایطی که ادعا می‌شود به مراحل پایانی خود رسیده همچنین تمام توجه‌ها را متوجه ایالات متحده و تصمیمی که باید دولت بایدن بگیرد، کرده است. در جبهه آمریکا، اوضاع پیچیده شده است و انسجام داخلی لازم برای پیوستن مجدد واشنگتن به برجام وجود ندارد. 

پس از اختلافات در تیم مذاکراتی و جدا شدن افرادی نظیر ریچارد نفیو و آرین طباطبایی در میانه راه مذاکرات، سطح اختلاف و چنددستگی به سناتورهای این کشور رسیده است. حتی در میان دموکرات‌ها هم اتحاد کاملی مبنی بر احیای برجام وجود ندارد. این اختلاف نظرهای داخلی که در نهایت باعث شد راب مالی به جلسه محرمانه با نمایندگان برای گزارش و ادای توضیحات در کپیتول هیل- ساختمان کنگره- کشانده شود هم حل نشد و برخی اخبار از قانع نشدن نمایندگان از توضیحات نماینده ویژه آمریکا در امور ایران حکایت می‌کند. اظهارات برخی نمایندگان جمهوری‌خواه درباره توضیحات «رابرت مالی» نشان می‌دهد این جلسه دست‌کم بخشی از قانونگذاران را اقناع نکرده است. به عنوان نمونه «کلاودیا تنی» عضو جمهوری‌خواه کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در گفت‌وگو با پایگاه «واشنگتن‌فری‌بیکن» گفته که توضیحات رابرت مالی در جلسه استماع روز سه‌شنبه بیشتر از آنکه به سوالات نمایندگان پاسخ دهد برای آنها سوال ایجاد کرد. 

همچنین «پولیتیکو» اواخر هفته گذشته در گزارشی درباره مذاکرات وین نوشت، نمایندگان کنگره آمریکا درباره بهترین شیوه رویارویی با مساله هسته‌ای ایران دچار اختلاف و دودستگی شده‌اند به طوری که اکثر دموکرات‌ها خواستار احیای سریع توافق سال ۲۰۱۵ برجام هستند که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده آن را پاره کرد، این دموکرات‌ها تأکید دارند احیای برجام به شکل اولیه‌اش، تنها راه‌حل و گزینه امکانپذیر است. با این حال، جمهوری‌خواهان اصرار به بازگشت به دکترین «فشار حداکثری» ترامپ دارند که وضع تحریم‌های ویرانگر علیه جمهوری اسلامی ایران را شامل می‌شود. در این میان، برخی دموکرات‌های ارشد کنگره هم آشکارا ادامه حضور در میز مذاکرات وین برای رسیدن به توافق درباره برجام را زیر سؤال می‌برند. «باب منندز» رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا از ایالت «نیوجرسی» پس از جلسه استماع روز گذشته این کمیته درباره ایران گفت: «من فکر نمی‌کنم اعضا دقیقا معنا و مفهوم ورود مجدد [به این توافق] را بدانند. توافق چیست؟ آیا دقیقا همان چیزی که باید باشد، هست؟ آیا متفاوت است؟. اگر اینطور است، چه تفاوتی دارد؟ ما چه چیزهایی می‌دهیم؟» وی ضمن اعلام مخالفت با احیای برجام گفت: «آنها (مذاکره‌کنندگان آمریکا) باید وقتی می‌دیدند که توافق خوبی وجود ندارد، آنجا را ترک می‌کردند. نمی‌دانم چه زمانبندی‌ای وجود دارد اما هر زمانی وجود داشته باشد، پنجره به سرعت در حال بسته شدن است». 

گفتنی است «لیندسی گراهام» و «رابرت منندز» اعضای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات در مجلس سنای آمریکا طرحی به مجلس سنا ارائه کرده‌اند که لغو تحریم‌های «اصلی» آمریکا علیه ایران را منوط به توقف غنی‌سازی بومی اورانیوم می‌کند. این طرح خواستار آن شده که آمریکا یک بانک سوخت هسته‌ای در منطقه غرب آسیا راه‌‌اندازی کند که سوخت هسته‌ای لازم برای همه کشورهای منطقه را تهیه کند. این سناتورها مدعی شده‌اند ایران بعد از انجام چنین اقدامی باید غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کرده و سوخت هسته‌ای مورد نیازش را از همین بانک سوخت هسته‌ای فراهم کند. 

این ۲ سناتور طی یادداشتی در واشنگتن‌پست که در آن به ابعاد طرح خود پرداخته‌اند همچنین نوشته‌اند: چنانچه ایران وارد توافقی شود که در آن از غنی‌سازی بومی صرف‌نظر می‌کند ایالات متحده باید برای این کشور تخفیف‌های تحریمی‌ای فراتر از آنچه در برجام به ایران اعطا می‌شود در نظر بگیرد. هر توافق بین‌المللی که با هدف محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران و ارائه تخفیف تحریمی به این کشور شکل می‌گیرد باید به مجلس سنا آورده شده و مورد تأیید قرار بگیرد. این 2 عضو ارشد سنای آمریکا ادامه می‌دهند: چرا باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را فقط به کنترل برنامه هسته‌ای ایران محدود کنیم؟ در عوض، باید رویکردی را دنبال کنیم که به صورت معنادار این رفتارهای ایران و اهرم فشار به دست آمده از آن برای تهران در نتیجه آنها را محدود کند. اگر از ایران مطالبات بیشتر داریم باید برای کاهش بیشتر تحریم‌ها در ازای آن هم آمادگی داشته باشیم. ایالات متحده و جامعه بین‌المللی باید روی تعاملات دیپلماتیک جدید سرمایه‌گذاری کرده و به ترغیب مذاکرات گسترده‌تر برای مهار نفوذ مخرب ایران در منطقه بپردازند».

گروه سیاسی: رئیس قوه‌ قضائیه گفت: گزارشات متعارض کارشناسی پیرامون یک موضوع واحد، ایجاد رانت در موضوع پرونده‌های ارجاعی به کارشناسان، کمبود مستندات در پرونده ارجاعی به کارشناسی و پذیرش همزمان پرونده‌های ارجاعی توسط یک کارشناس، بخشی از آسیب‌ها و معضلات فرآیند فعلی کارشناسی است. 

حجت‌الاسلام‌والمسلمین‌ غلامحسین محسنی‌اژه‌ای در دیدار رئیس و مسؤولان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه ‌قضائیه با اشاره به اهمیت مقوله کارشناسی در فرآیند دادرسی و رسیدگی به پرونده‌های قضایی گفت: کارشناسان رسمی دادگستری در امر کشف حقیقت و کمک به علم قضات برای صدور آرای متقن و مستند، نقش تأثیرگذار و غیرقابل‌انکاری دارند. رئیس دستگاه قضا نقش کارشناسی را در تحقق عدالت بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: بسیاری از آرای قضایی مبتنی بر نظریه‌های کارشناسی است، لذا امر کارشناسی نیز به ‌اندازه قضاوت و داوری خطیر است. وی مجهز بودن کارشناسان رسمی دادگستری به علم و آگاهی به‌روز را با توجه به مستحدثه بودن بسیاری از امور از ضروریات دانست و گفت: از آنجا ‌که نظریه‌های کارشناسان رسمی دادگستری نقش و مدخلیت غیرقابل‌انکاری در آرا و احکام صادره از جانب قضات دارند، بنابراین ضروری است کارشناسان ما پیوسته و مستمرا خود را پیرامون موضوعات حوزه تخصصی‌شان به‌روز کنند تا بتوانند نظرات مستندتر و عالمانه‌تری را به قضات ارائه دهند. 

محسنی‌اژه‌ای، حادث شدن برخی مشکلات در فرآیند رسیدگی به پرونده‌های قضایی از جمله اطاله دادرسی را ناشی از کارشناسی‌های نادرست دانست و تصریح کرد: بخش ‌توجهی از مشکلات در پرونده‌های بانکی، پرونده‌های خصوصی‌سازی و پرونده‌های ملکی به‌واسطه کارشناسی‌های مساله‌دار و غیرمتعارف است. رئیس قوه ‌قضائیه افزود: ارجاعات غیرضروری و نادرست پرونده‌ها به کارشناسان نیز در ایجاد مشکلات در روند رسیدگی به پرونده‌های قضایی و اطاله دادرسی نقش دارند. 

 

* ضرورت ساماندهی فرآیند و سازوکار امر کارشناسی در پرونده‌های قضایی

رئیس عدلیه به مرکز وکلا و کارشناسان مأموریت داد هر چه سریع‌تر در راستای ساماندهی فرآیند و ساز وکار امر کارشناسی در پرونده‌های قضایی و شفاف شدن فرآیند‌های کارشناسی اقدام عملی و جامعی داشته باشند. محسنی‌اژه‌ای ادامه داد: ساماندهی جامع فرآیند و سازوکار امر کارشناسی در پرونده‌های قضایی به‌منظور جلوگیری از اطاله دادرسی و تسریع در کارشناسی پرونده‌ها و همچنین شفافیت و نظارت‌پذیر شدن فرآیند کارشناسی، از ضروریات است که باید با جدیت پیگیری شود. وی در ادامه این نشست با اشاره به اهمیت نقش وکلا، نهاد وکالت را یکی از ارکان دادرسی منصفانه دانست و گفت: وکالت و قضاوت ۲ بال فرشته عدالت در جامعه بشری هستند و کمک و معاضدت وکیل به دادرسی منصفانه و ارتقای کار و عملکرد قاضی در فرآیند رسیدگی به پرونده‌ها بر کسی پوشیده و مکتوم نیست. 

 

* لزوم کاهش هزینه‌های دادرسی، وکالت و کارشناسی رسمی برای عموم مردم بویژه اقشار کم‌بضاعت

رئیس دستگاه قضا در ادامه به مرکز وکلا و کارشناسان مأموریت داد در راستای کاهش هزینه‌های دادرسی، وکالت و کارشناسی رسمی برای عموم مردم بویژه اقشار کم‌بضاعت اقدام و تلاش کنند. وی با تاکید بر اینکه باید به سمتی حرکت کنیم که هزینه‌های دادرسی، وکالت و کارشناسی رسمی برای عموم مردم بویژه اقشار کم‌بضاعت کاهش یابد، گفت: مجموع هزینه‌های دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری زیاد است؛ بعضا برخی افراد به سبب بضاعت مالی محدود از گرفتن وکیل یا درخواست کارشناسی خودداری می‌کنند و ممکن است این امر در احقاق حق آنها تاثیر منفی بگذارد، لذا ضرورت دارد هر میزان که امکان دارد از هزینه‌های دادرسی، اخذ وکیل و درخواست کارشناسی کاسته شود. 

محسنی اژه‌ای در ادامه به مسؤولان و اعضای مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه ‌قضائیه توصیه کرد با انضباط کاری و حرفه‌ای مترقی و رفیع، برخورد مناسب و اخلاق‌مدارانه با مردم و مراجعان و اتخاذ راهکار جهت کاهش هزینه‌های وکالت و کارشناسی، خدمات مطلوب‌تری را به مردم ارائه دهند و دستگاه قضایی را در امر گسترش و بسط عدالت و احقاق حق مردم و مظلومان بیش ‌از پیش یاری کنند. رئیس قوه ‌قضائیه با اشاره به اهمیت مقوله آموزش و به‌روز بودن مجموعه دست‌اندرکاران امر قضا از قاضی و مقنن تا وکیل و کارشناس، گفت: بسیاری از موضوعات، مستحدثه و بدیع هستند و احکام برخی دیگر از موضوعات و مقولات نیز ممکن است در مقاطع مختلف زمانی متفاوت باشد؛ برای نمونه، در امور کیفری مجازات‌های تعزیری و بازدارنده ممکن است در یک مقطع زمانی متفاوت از مقطعی دیگر باشد. بر همین اساس به‌روز بودن متولیان امر قضا و ارائه آموزش‌های کارآمد و نوین به آنها از ضروریات غیرقابل‌انکار است. وی آسیب‌شناسی برخی روند‌ها و فرآیند‌های موجود در مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه ‌قضائیه را ضروری دانست و به مسؤولان این مرکز توصیه کرد برای تبیین دستاورد‌های خود نزد مردم و جامعه از شیوه‌های مبتکرانه و خلاقانه رسانه‌ای غافل نشوند.  

آمار بیماران مبتلا به ویروس کرونا در تهران و سراسر کشور رو به افزایش است و در شرایطی که تعداد فوتی‌های روزانه به 148 نفر رسیده، همچنان تعدادی از شهروندان بدون ماسک و بی‌توجه به پروتکل‌های بهداشتی در اماکن عمومی از جمله مترو حضور می‌یابند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، مطابق اعلام مدیریت شهری تهران، قرار بود از روز شنبه این هفته سخت‌گیری‌ها در ورودی ایستگاه‌های مترو افزایش یابد تا دیگر شاهد ورود افراد بدون ماسک به سکوها و قطارها نباشیم اما مشاهدات میدانی خبرنگار «وطن‌امروز» نشان می‌دهد تعدادی از شهروندان بدون ماسک و بی‌آنکه با محدودیت و سخت‌گیری مواجه باشند، همچنان در حال تردد با مترو هستند. 

این در حالی است که مدیران شهری تهران از هفته گذشته بارها و بارها اعلام کردند از روز شنبه 23 بهمن‌ هیچ امکانی برای تردد افراد بدون ماسک و واکسن‌نزده‌ها در مترو وجود ندارد اما بررسی‌های «وطن‌امروز» نشان می‌دهد خبری از حضور ناظران ویژه برای اعمال محدودیت‌ها نیست و افراد متعددی بدون ماسک در فضای مترو و قطارها تردد دارند. 

کارشناسان و مقامات نظام سلامت همچنان تنها راه برون‌رفت از بحران اُمیکرون را رعایت فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک، شست‌وشوی مستمر دست‌ها و تزریق دوز سوم واکسن می‌دانند. هر چند اکثر افراد جامعه به این نکات پایبند هستند اما تعداد قابل توجهی نیز توجه چندانی به این اصول ندارند. 

 

* آخرین آمار ابتلا و فوتی

مطابق اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، در شبانه‌روز منتهی به 24 بهمن‌ و براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲۵ هزار و ۸۱۲ بیمار جدید مبتلا به «کووید-19» در کشور شناسایی و ۲ هزار و ۵۴۳ نفر از آنها بستری شدند. همچنین مجموع بیماران «کووید-19» در کشور به ۶ میلیون و ۸۰۶ هزار و ۲۶۵ نفر رسید. 

از سویی در طول این 24 ساعت متاسفانه ۱۴۸ بیمار «کووید-19» جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۳۳ هزار و ۷۱۸ نفر رسید. 

خوشبختانه تاکنون ۶ میلیون و ۲۹۸ هزار و ۷۲۷ نفر از بیماران بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. 

این در حالی است که 3 هزار و ۳۷۴ نفر از بیماران مبتلا به «کووید-19» در بخش‌ مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. 

همچنین تاکنون ۴۶ میلیون و ۶۲ هزار و ۷۰۳ آزمایش تشخیص «کووید-19» در کشور انجام شده است. 

در حال حاضر ۲۴۷ شهرستان در وضعیت قرمز، 112 شهرستان در وضعیت نارنجی و 89 شهرستان در وضعیت زرد قرار دارند. 

درباره آخرین آمار رسمی واکسیناسیون نیز تاکنون 61 میلیون و ۵۶۸ هزار و ۱۲۸ نفر دوز اول، ۵۴ میلیون و ۸۱۲ هزار و ۶۷ نفر دوز دوم و ۲۱ میلیون و ۲۷۹ هزار و ۶۹۵ نفر دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور هم به ۱۳۷ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۸۹۰ دوز رسیده است. همچنین در شبانه‌روز اخیر، ۳۲۵ هزار و ۵۸۸ دوز واکسن کرونا در کشور تزریق شده است. 

 

* ۱۱۱۰ نفر در ICU

فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران از بستری شدن ۲۹۰ بیمار «کووید-۱۹» در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های پایتخت طی ۲۴ ساعت خبر داد. 

علیرضا زالی با بیان اینکه تهران در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارد، گفت: آمار مراجعان بستری و سرپایی کرونا به بیمارستان‌های پایتخت همچنان در حال افزایش است. تعداد ورودی بیماران جدید کرونایی در روز شنبه هزار و ۷ نفر بود که از این تعداد حدود ۲۹۰ بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شدند. 

وی درباره تعداد مراجعان سرپایی کرونا افزود: آمار مراجعان سرپایی در این روز ۱۸ هزار و ۸۰۰ نفر بود که عدد قابل ملاحظه‌ای است. 

فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران با بیان اینکه شهر تهران همچنان در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارد، تصریح کرد: ۲ شهر استان تهران دارای وضعیت نارنجی هستند و مابقی شهرهای استان تهران در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارند. 

وی افزود: تعداد بیماران بستری در مراکز درمانی پایتخت تا صبح یکشنبه ۲۴ بهمن ۱۴۰۰ به ۴ هزار و ۲۵۰ نفر رسیده است که از این تعداد هزار و ۱۱۰ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند. 

 

* احتمال پوسته‌اندازی اُمیکرون

مطابق اعلام کارشناسان و مقامات نظام سلامت، این روزها بیشتر بستری‌ و مرگ‌و‌میرها مربوط به کسانی است که یا واکسن نزده‌اند یا بیماری‌های خاص و زمینه‌ای مانند فشار خون، دیابت و نقص ایمنی دارند. 

سیداحمد طباطبایی، دبیر بورد ریه اطفال کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا به فارس گفت: فعالیت اُمیکرون در بدن مبتلایان به این واریانت خطرناک است. زمانی که بیماری ویروسی وارد بدن می‌شود، ممکن است تمام اعضای بدن را درگیر کند. دستگاه تنفسی فوقانی یکی از آن بخش‌هایی است که احتمال درگیری آن به کرونا بسیار بالاست. 

وی افزود: دستگاه تنفسی فوقانی شامل بینی،گلو و حلق در واریانت اُمیکرون بسیار در معرض خطر است و بیماران معمولا با علائمی مانند گلودرد، سوزش گلو، سرفه‌های شبیه به خروسک و گاه با علائم سردرد مواجه می‌شوند. 

دبیر بورد ریه اطفال کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا ادامه داد: خوشبختانه دستگاه‌های تحتانی شامل نای، نایژه و ریه کمتر در سویه اُمیکرون درگیر می‌شوند، به همین خاطر ممکن است میزان بستری‌ها و طول بیماری کمتر باشد اما متأسفانه سرعت انتشار بسیار بالایی دارد. 

وی تأکید کرد: عوارض کشف شده اُمیکرون در حال حاضر نسبت به دیگر سویه‌ها کمتر است، چرا که این واریانت بتازگی کشف شده و بسیاری از عوارض و علائم آن نامعلوم است و احتمال دارد در آینده شاهد پوسته‌اندازی این سویه باشیم. 

 

* فعالیت خوشه‌ای اُمیکرون

طباطبایی به یکی از ابعاد خطرناک اُمیکرون اشاره کرد و گفت: این واریانت معمولا به صورت خوشه‌ای فعالیت می‌کند و افراد نزدیک فرد بیمار مبتلا به اُمیکرون خواهند شد و این بسیار خطرناک است. 

وی با انتقاد از برخی عادی‌انگاری‌ها در جامعه، اظهار کرد: یکی از روش‌های انتقال، تجمعات و دورهمی است و معمولا خانواده‌هایی که برای دید و بازدید یا جشن‌های تولد دور هم جمع می‌شوند گرفتار اُمیکرون خواهند شد. 

طباطبایی ادامه داد: اغلب بستری‌ و مرگ‌ومیرها مربوط به کسانی است که یا واکسن نزده‌اند یا بیماری‌های خاص و زمینه‌ای مانند فشارخون، دیابت و نقص ایمنی دارند.  این عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا به وضعیت کنونی بیمارستان‌ها در پیک ششم اشاره کرد و گفت: متأسفانه بیمارستان‌ها مملو از بیماران اُمیکرون است، بویژه بیمارستان‌های کودکان که بسیاری از خانواده‌ها برای بستری کردن فرزندان‌شان مراجعه می‌کنند. 

 

* تهدید اُمیکرون برای کودکان

وی یادآور شد: اگر کودکان مبتلا به تنگی نفس، تنفس تند، کبودی چهره و کاهش سطح اکسیژن بدن شوند، باید نگران بود. 

دبیر بورد ریه اطفال کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا افزود: موضوع بسیار مهم دیگر، مقاومت برخی خانواده‌ها در برابر واکسیناسیون است. موضوع واکسیناسیون کودکان بسیار جدی است و مطالعات جهانی نشان می‌دهد میزان ابتلا، بستری و حتی مرگ‌و‌میر در واکسن‌زده‌ها بسیار کمتر است.

گروه سیاسی: وزیر میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: اقدامات عملی برای تفویض اختیارات بخش‌هایی از ماموریت‌های ستاد وزارتخانه به مدیران استانی آغاز شده است. مدیران باید با نظارت دقیق جهت رضایت حداکثری مردم و متقاضیان ماموریت‌های جدید را بخوبی انجام دهند.  سیدعزت‌الله ضرغامی روز گذشته در همایش تفویض اختیار به مدیران استانی وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به تجربه 40 سال گذشته، گفت: پاشنه‌ آشیل دولت‌ها، سیستم ناکارآمد و بازدارنده‌ اداری است که مثل اختاپوس روی کشور افتاده و امکان تصمیم‌گیری‌های جدی را از مدیران سلب کرده است. وی افزود: وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بخش‌هایی از موانع و ایستگاه‌های اعطای مجوز را حذف کرده و صرفا اعلام متقاضی در سامانه، به معنی مجوز قانونی تلقی می‌شود. نظارت وزارتخانه در این حوزه، نظارت پسینی است. وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: اقدامات عملی برای تفویض اختیارات بخش‌هایی از مأموریت‌های ستاد وزارتخانه به مدیران استانی آغاز شده است. در کارگاه آموزشی امروز، معاونت‌های تخصصی موارد تفویضی را تشریح کردند و آموزش‌های لازم را به مدیران استانی دادند. ضرغامی تصریح کرد: مدیران استانی باید از اعتماد وزارتخانه، به نحو مطلوبی استفاده کنند و با نظارت دقیق جهت رضایت حداکثری مردم و متقاضیان مأموریت‌های جدید را بخوبی انجام دهند. وی تأکید کرد: همه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی و آحاد مردم در سراسر کشور، ضابطان اجرایی ما هستند و با اطلاع‌رسانی بموقع می‌توانند مدیران وزارتخانه را در انجام وظایف‌شان یاری کنند. وزیر میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: ستادهای نوروزی وزارتخانه در استان‌ها با همکاری همه‌ مسؤولان استانی وظیفه دارند همه ظرفیت‌های موجود برای معرفی جاذبه‌های استانی، ارائه‌ تسهیلات گردشگری و ایجاد خدمات و سرویس‌های لازم به مردم را بسیج و مدیریت کنند. علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز در این همایش مفاهمه مشترک، تفویض و نظارت را به‌ عنوان نکات اصلی در زمینه اجرای تفویض اختیار بیان کرد. 

محمدحسن مهدوی‌زادگان: «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین نمی‌تواند خشم و نگرانی خود را نسبت به تنش‌زایی کاخ سفید و لندن در کی‌یف کتمان کند. در مقابل، جو بایدن و بوریس جانسون هر دو تلاش می‌کنند به صحنه‌گردانان اصلی منازعه در مرز اوکراین- روسیه تبدیل شوند. اخیرا زلنسکی نتوانست نارضایتی عمیق خود را از رویکرد ابزاری کاخ سفید و لندن نسبت به دولت خود پنهان کند و در نشستی خبری با حضور خبرنگاران اوکراینی اعلام کرد:

«مقامات آمریکا باید اوضاع اوکراین را از طریق کی‌یف جویا شوند و در این زمینه از واسطه استفاده نکنند زیرا دولت اوکراین خطرات موجود از سوی روسیه را بهتر می‌داند. سال ۲۰۱۹ که رئیس‌جمهور شدم از خط تماس با دونباس (منطقه خودمختار روس‌‌زبان شرق اوکراین) بازدید کردم و صدای تیراندازی را در آن منطقه می‌شنیدم اما خبری از جنگ در آن منطقه نبود. الان هم اوضاع نسبت به آن زمان تغییر چندانی نکرده است».

صورت مساله در قبال بحران اوکراین مشخص است: دولت‌های آمریکا و انگلیس هر دو از زلنسکی خواسته‌اند به جای تمرکز بر منافع ملی کشورش، روی نقشه راهی که از سوی واشنگتن و لندن در اختیار وی قرار می‌گیرد متمرکز شود! حتی درخواست‌های غیررسمی مقامات اوکراینی از کاخ سفید درباره مذاکره مستقیم زلنسکی - پوتین برای حل بحران به وجود آمده در مرز اوکراین و روسیه، با مخالفت شدید دموکرات‌های آمریکا مواجه شد! زلنسکی - بخواهد یا نخواهد- باید امنیت ملی کشورش را قربانی مطالبات پشت پرده و آَشکار واشنگتن و لندن از خود سازد. رئیس‌جمهور اوکراین در شطرنج امنیتی ناتو - روسیه، حکم یک مهره سرباز را دارد که براحتی می‌توان آن را در مواجهه آفندی یا پدافندی با رقیب، قربانی کرد. این انتخاب خود زلنسکی و غرب‌گرایان اوکراین بوده و قاعدتا امروز نباید بابت تن دادن به آن گلایه‌ای داشته باشند! 

استراتژی کلی آمریکا و انگلیس، بازتولید بحران در اوکراین از طریق اصرار بر گسترش ناتو به شرق است. حتی اگر زلنسکی و دیگر مقامات ارشد اوکراینی بخواهند در مقابل این استراتژی ایستادگی کنند یا رفتارها و تاکتیک‌های خود را در دل این استراتژی تحمیلی تعریف نکنند، محکوم به فنا هستند اما ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود. بازیگران اروپایی ناتو نیز در قبال بحران ایجادشده در اوکراین، شرایط بهتری از زلنسکی ندارند! اخیرا دولت آلمان اعتراف کرده است ذخایر گاز این کشور در بحبوحه تنش‌های غرب با روسیه و ابهام درباره سرنوشت خط لوله گاز «نورد استریم ۲» به سطح «نگران‌کننده‌ای» کاهش یافته است. بنا بر گزارش‌ها، ذخایر گاز آلمان از ۸۰ درصد در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۳۵ درصد کاهش یافته است. بیش از ۵۵ درصد واردات گاز آلمان از روسیه انجام می‌شود و این رقم از سال ۲۰۱۲ میلادی نیز ۱۵ درصد افزایش یافته است. بنابراین، وقوع هر گونه منازعه‌ای در اوکراین، مولد نوعی بحران اقتصادی، اجتماعی و امنیتی پایدار در میان کشورهای اروپایی خواهد بود. تا قبل از اعلام این خبر از سوی منابع رسمی در آلمان، «اولاف شولتز» صدراعظم این کشور در واکنش به نگرانی‌های فزاینده درباره کمبود گاز مورد نیاز کشورش تا پایان زمستان، تضمین کرده بود گاز لازم تامین خواهد شد و خطر کمبود وجود ندارد اما اکنون مشخص شده است شولتز دروغ می‌گوید! 

پیش از این در ماه ژانویه «مؤسسه تحقیقات اقتصادی آلمان» مستقر در برلین هشدار داده بود: «اگر درگیری‌ها در اوکراین تشدید شود و روسیه عملا عرضه گاز به آلمان را متوقف کند، ما با یک بحران جدید مواجه خواهیم شد. در نتیجه قیمت گاز و به تبع آن هزینه‌های مصرف‌کنندگان افزایش خواهد یافت».

در چنین شرایطی واشنگتن و لندن، حتی ژرمن‌ها را نیز قربانی رجزخوانی خود در مقابل کاخ کرملین کرده‌اند. در چنین معادله‌ای، جایگاه دولتی وابسته و غرب‌گرا (دولت زلنسکی در اوکراین) مشخص است! فریاد کشیدن جانسون و بایدن در کنفرانس‌های مطبوعاتی، قطعا حقیقتی به نام وابستگی بسیاری از کشورهای اروپایی به روسیه در حوزه سوخت و انرژی را تغییر نخواهد داد! در حال حاضر بخش قابل توجهی از گاز روسیه از مسیر اوکراین به اروپا ترانزیت می‌شود و تضمین امنیت کی‌یف برای تداوم صادرات گازی روس‌ها ضروری است. اگر این امنیت، تحت تاثیر هر عاملی از بین برود، بازیگران اروپایی نیز قربانی اتصال امنیتی خود با واشنگتن خواهند شد. نکته مهم‌تر اینکه در آینده نزدیک، روسیه در صدد است با بهره‌برداری از پروژه موسوم به «نورد استریم 2» عبور لوله‌های گازی خود را از اوکراین متوقف کرده و گاز صادراتی خود را از مسیر دریای بالتیک به آلمان و اروپای غربی برساند. تحقق این مساله، کابوسی برای واشنگتن و کی‌یف محسوب می‌شود و قدرت مانور غرب در برابر مسکو را به حداقل خواهد رساند. در این رفت و برگشت‌ها، مشاهده چهره زلنسکی و غرب‌گرایان اوکراینی که پس از سرنگونی دولت یانوکوویچ در سال 2014 میلادی در توهم ایجاد آرامش ابدی در سایه آمریکا بودند، دیدنی‌تر از هر زمان دیگری است!

حنیف غفاری*: این روزها همه در انگلیس، از «پارتی گیت» سخن می‌گویند؛ اینکه بوریس جانسون درست در ایام اولیه شیوع کرونا در کشورش و در حالی که بنا به دستور خود، برگزاری هرگونه تجمعی را ممنوع اعلام کرده بود در یک میهمانی جمعی با حضور تعدادی از اعضای حزب محافظه‌کار، با آنها به میگساری پرداخته است! متعاقب این افشاگری، برخی اعضای کابینه جانسون استعفا کرده و حتی 14 نفر از اعضای محافظه‌کار مجلس عوام، تصمیم گرفته‌اند در کنار نمایندگان حزب کارگر و لیبرال- دموکرات وی را استیضاح کنند. رهبران حزب متبوع جانسون (حزب محافظه‌کار) نیز به وی پیشنهاد داده‌اند هر چه سریع‌تر قبل از استیضاح، استعفای خود را از مسند نخست‌وزیری اعلام کند. در این گیر‌و‌دار، جانسون نیز برای فرار از استعفا یا استیضاح، به یکی از بازیگران اصلی بحران اوکراین تبدیل شده و تلاش می‌کند از تشدید تنش‌ها میان مسکو و کی‌یف به مثابه فرصتی برای سکونت بیشتر خود در خانه شماره 10 داونینگ استریت استفاده کند. 

اما اصل ماجرا چیست؟ آیا هجمه‌ای که امروز از سوی رسانه‌ها و سیاستمداران هم‌حزبی و غیرهم‌حزبی جانسون به وی وارد می‌شود واقعا به دلیل نقض مقررات قرنطینه عمومی توسط وی بوده یا مانند بسیاری از دفعات دیگر شاهد یک تصویرسازی انحرافی از سوی گردانندگان پشت پرده قدرت در لندن هستیم؟

واقعیت امر این است که برگزاری میهمانی مورد مناقشه در انگلیس، سال 2020 صورت گرفته است، یعنی ۲ سال از آن سپری شده! بدیهی است بسیاری از صاحبان قدرت و حتی روزنامه‌نگاران انگلیسی از این میهمانی و برگزاری آن آگاه بوده و حتی در زمان برگزاری، با آن مواجهه‌ای طبیعی و بی‌اهمیت داشته‌اند. در آن زمان، جانسون در اوج قدرت قرار داشت: مذاکرات جنجالی لندن و اتحادیه اروپایی بر سر نهایی کردن توافق برگزیت و خروج نرم انگلیس از اروپای واحد به نقطه اوج خود رسیده بود. این مذاکرات قرار بود دسامبر سال 2020 به پایان برسد و در نتیجه آن، لندن و بروکسل به یک سلسله بایسته‌ها و قواعد مشترک در پروسه حذف انگلیس از معادلات اروپای واحد پایبند بمانند. جانسون در آن زمان به سران حزب محافظه‌کار و افکار عمومی کشورش القا کرده بود دست برتر را در مذاکرات داشته و می‌تواند براحتی در مراحل حساس و تعیین‌کننده مذاکرات از «میشل بارنیه» و دیگر مذاکره‌کنندگان اروپایی امتیاز بگیرد. او حتی در لفاظی‌های خود نیز به آنگلا مرکل، صدراعظم سابق آلمان و امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه می‌تاخت و از موضع قدرت، به آنها درباره کارشکنی در تامین منافع و درخواست‌های لندن در مذاکرات هشدار می‌داد. 

پس از انعقاد نهایی توافق برگزیت، شاهد ارائه قرائت‌های دوگانه و متناقضی از این توافق بودیم: اروپاییان معتقد بودند نهایت سخت‌گیری ممکن در قبال لندن در پروسه خروج نهایی از اتحادیه اروپایی به عمل آمده و انگلیس بازیگر مغلوب این روند بوده است. در مقابل، جانسون خود و کشورش را پیروز این توافق دانسته و به شهروندان انگلیسی وعده داد بزودی آثار و تبعات خروج کشورشان از اروپای واحد را مشاهده خواهند کرد اما در نهایت اثبات شد جانسون دروغ می‌گوید! مطابق آنچه از سوی اقتصاددانان انگلیسی نیز پیش‌بینی شده بود، شاخصه‌های رشد اقتصادی در این کشور کاهش یافت. حتی اسکاتلندی‌ها پس از خروج رسمی انگلیس از اتحادیه اروپایی جهت برگزاری همه‌پرسی مجدد استقلال از این کشور خیز برداشتند و وزن استقلال‌طلبان اسکاتلندی شدیدا در این منطقه تقویت شد. فراتر از آن، با ایجاد اخلال در مناسبات شهروندی و حقوقی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی و انگلیس، بسیاری از کامیونداران و صاحبان مشاغل سخت ترجیح دادند به جای انگلیس، در یک کشور عضو اتحادیه اروپایی مشغول کار شده و خاک این کشور را ترک کنند. در نتیجه، شاهد شکل‌گیری بحران حمل و نقل، افزایش قیمت‌ها و کمبود نیروی کار در انگلیس بودیم. این روند همچنان ادامه دارد. 

در چنین شرایطی ناگهان رسانه‌های انگلیسی به یاد میهمانی ۲ سال قبل نخست‌وزیر جنجالی خود افتادند! «پارتی گیت» پروژه‌ای است که به صورت خاص توسط محافظه‌کاران یا همان هم‌حزبی‌های مخالف جانسون راهبری می‌شود و هدف آن، قربانی کردن جانسون پای اهداف بلندمدت این حزب سنتی انگلیس است. محافظه‌کاران بخوبی دریافته‌اند اگر جانسون از قدرت برکنار شود و پس از دیوید کامرون و ترزا می، ‌به سومین قربانی برگزیت مبدل شود، دیگر آنها باید قدرت را به حزب کارگر (حزب رقیب) بسپارند اما برکناری جانسون به آنها امکان خواهد داد طی سال‌های آتی، با اعلام برائت از نخست‌وزیری که سال‌ها حامی آن بوده‌اند، دوباره بر سر کار بیایند! جانسون قربانی بازی انگلیسی و پیچیده‌ای شده که خود او، بارها علیه مخالفان سیاسی خود صورت داده است!

* دکترای روابط بین‌الملل