گروه‌ اقتصادی: از مهم‌ترین اهداف هر نظام مالیاتی کارآمد، اخذ مالیات به شیوه‌ای عادلانه و ایجاد شفافیت مالی و اقتصادی در جامعه است. سازمان امور مالیاتی کشور نیز طی سال‌های اخیر اهداف کلانی را در این حوزه در چارچوب اجرای قوانین مالیاتی دنبال کرده است. شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی آثار بسیار مهمی از جمله هوشمندسازی نظام مالیاتی، جلوگیری از فرار مالیاتی، حذف تشخیص مالیات علی‌الرأس، پرداخت مالیات منطبق با درآمد و با رویکرد برابر و همچنین تکریم مودیان مالیاتی و افزایش رضایت آنها را به دنبال دارد. 

با عنایت به اهمیت این موضوع، سیاست‌گذاران این عرصه با تاکید بر ضرورت مالیات‌ستانی مبتنی بر اطلاعات شفاف و قابل استناد و بهره‌گیری از ابزارهای ثبت معاملات و سامانه‌های اطلاعاتی، به دنبال جلوگیری از فرار مالیاتی و رفتار منصفانه با حذف تبعیض و تشخیص مالیات فعالان اقتصادی بر مبنای اطلاعات موثق و قابل اعتماد مالی بوده‌اند. 

از این رو در ۲ دهه اخیر در قوانین متعددی، مودیان مالیاتی ابتدا مکلف به استفاده از صندوق مکانیزه فروش شدند که سیر این قوانین از اصلاحیه قانون نظام صنفی مصوب سال ۱۳۸۲ شروع و وظیفه استقرار سامانه صندوق مکانیزه فروش نیز به اتاق اصناف واگذار شد که پس از ناکامی نظام صنفی در اجرای این پروژه، وزارت بازرگانی وقت به موجب ماده 121 قانون برنامه پنجم توسعه، مکلف شد با هماهنگی سازمان امور مالیاتی و شورای اصناف کشور تا پایان سال دوم برنامه، سامانه صندوق مکانیزه فروش را پیاده‌سازی کند که این امر نیز محقق نشد. 

پس از آن طی اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۹۴ و به موجب ماده ۱۶۹ آن قانون، سازمان امور مالیاتی مکلف به پیاده‌سازی سامانه صندوق مکانیزه فروش شد و مودیان موظف شدند برای ثبت معاملات کالا و خدمات خود از سامانه صندوق فروش و تجهیزات مشابه استفاده کنند و برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند. 

اما در مهر 1398 مجلس شورای اسلامی با هدف ایجاد یک تحول بنیادین در نظام مالیاتی کشور در جهت نهادینه کردن عدالت و شفافیت اقتصادی، کاهش اقتصاد سایه (بازار سیاه)، کاهش فرارهای مالیاتی و تامین منابع اطلاعاتی قابل استناد برای نظام مالیاتی کشور به منظور محاسبه مالیات منصفانه و مبتنی بر رویدادهای مالی واقعی، قانونی را تحت عنوان قانون «پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان» تصویب و به دولت ابلاغ کرد. 

امروز قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به عنوان بستر اصلی اجرای بسیاری از قوانین مالیاتی مورد تاکید است. از جمله قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400 که به موجب آن همه اشخاص مشمول این قانون مکلف به عضویت و ثبت‌نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی برای فروش کالا و خدمات خود شده‌اند و مأخذ محاسبه مالیات و عوارض فروش کالاها و خدمات، درباره مودیان عضو سامانه مودیان، ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی است که توسط آنان در سامانه مزبور ثبت شده است. همچنین می‌توان پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان را به عنوان بستر حیاتی برای اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) و همچنین لایحه مالیات بر مجموع درآمد (PIT) در نظر گرفت که مراحل بررسی و تصویب آنها در دولت و مجلس در دست انجام است. 

قانون مربوط به پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان در سایر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نیز با عناوین و اهداف مشابهی تصویب و اجرا شده و اجرای این قوانین دستاوردهای قابل توجهی را برای نظام‌های مالیاتی، فعالان اقتصادی و آحاد جامعه در این کشورها به دنبال داشته است. از جمله این کشورها می‌توان به جمهوری کره (2005)، اسلواکی (2008)، سوئد (2010)، پرتغال (2012)، کانادا (2013)، مجارستان (2014)، بلژیک (2014)، اتریش (2016)، اسلوونی (2016)، جمهوری چک (2016)، روسیه (2017)، نروژ (2017)، ایتالیا (2017) و هند (2021) اشاره کرد. 

 

* پایانه فروشگاهی و سامانه مؤدیان

از جمله ابزارهای اساسی در دستیابی به اهداف مورد اشاره در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، به کارگیری پایانه‌های فروشگاهی برای صدور صورتحساب‌های الکترونیکی و بهره‌مندی از سامانه مودیان با قابلیت‌هایی در زمینه جمع‌آوری، ثبت، ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات صورتحساب‌های الکترونیکی و تبادل موثر اطلاعات مالیاتی میان مودیان و سازمان است. این سامانه به عنوان مرجع نهایی ثبت، صدور و استعلام صورتحساب‌های الکترونیکی مودیان بوده و از ارکان نظام مالیاتی هوشمند محسوب می‌شود. اهداف کلی راه‌اندازی سامانه مودیان را می‌توان در قالب چند دستاورد قابل انتظار مورد اشاره قرار داد. 

1- افزایش رضایت مودیان از طریق بهبود ارائه خدمات الکترونیکی و تسهیل تعامل آنها با سازمان، تکریم ایشان و تحقق عدالت مالیاتی

2- تبادل اطلاعات به ‌صورت کارآمد و امن

3- افزایش سطح تمکین مالیاتی از طریق هوشمندسازی روش‌های تشخیص و محاسبه مالیات

4- ارتقای سطح منابع اطلاعاتی نظام مالیاتی کشور از طریق جمع‌آوری و بهره‌برداری از همه اطلاعات معاملات و تراکنش‌های مالی قابل استناد برای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی در سطح کلان

5- کاهش هزینه‌های اجتماعی، عملیاتی و اجرایی وصول مالیات از طریق مکانیزه کردن عملیات و بهینه‏سازی فرآیندها

6- جلوگیری از فرار مالیاتی و کاهش حجم اقتصاد زیرزمینی

در سامانه مؤدیان به هر مؤدی کارپوشه ویژه‌ای اختصاص داده شده است که تبادل اطلاعات بین مودی و سازمان صرفا از طریق این کارپوشه انجام می‌شود. مودیان می‌توانند در کارپوشه همه اطلاعات مالی و مالیاتی خود را مشاهده کنند و ضمن پیگیری فرآیندهای مالیاتی پرونده، درخواست‌های خود را نیز از طریق این کارپوشه به سازمان ارائه کنند. در واقع کارپوشه به عنوان تنها درگاه ارتباطی مودی با سازمان امور مالیاتی کشور شناخته شده است. فعال بودن کارپوشه مودی در سامانه مودیان به این معنی است که او از نظر سازمان، شرایط لازم برای دریافت مالیات و عوارض ارزش افزوده از خریداران را دارد.

در اجرای این قانون فعالان اقتصادی به عنوان فروشنده کالا یا ارائه‌کننده خدمت مکلفند پس از ثبت‌نام و عضویت در سامانه مودیان، برای همه فروش‌های کالا و خدمات خود صورتحساب‌های الکترونیکی منطبق با استانداردهای سازمان امور مالیاتی را صادر کنند. صورتحساب الکترونیکی، صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که مشخصات و اقلام اطلاعاتی آن متناسب با نوع کسب‌و‌کار توسط سازمان تعیین و اعلام می‌شود. 

خرده‌فروشی‌ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارند نیز علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به تامین پایانه فروشگاهی و استفاده از آن برای صدور صورتحساب‌های خود هستند. پایانه فروشگاهی شامل هر گونه نرم‌افزار و سخت‌افزار  اعم از رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی، درگاه پرداخت الکترونیکی، گوشی‌ هوشمند یا هر ابزار دیگری است که امکان اتصال به شبکه‌های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی منطبق با استانداردهای سازمان امور مالیاتی برخوردار باشد.

مؤدیانی که مستقیما با مصرف‌کننده نهایی ارتباط ندارند و معاملات خود را با یک بنگاه اقتصادی دیگر انجام می‌دهند، باید همه صورتحساب‌های خود را به ترتیبی که سازمان مقرر می‌کند، از طریق سامانه مودیان صادر کنند. 

فقط صورتحساب‌های الکترونیکی که از طریق سامانه مودیان صادر شده باشد، از سوی سازمان معتبر شناخته شده و مبنای محاسبه اعتبار مالیاتی برای مودیان قرار می‌گیرد.

با وجود اینکه قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان آبان‌۹۸ مصوب و مقرر شده بود ظرف ۱۵ ماه (تا بهمن‌ماه سال ۹۹) این قانون اجرایی شود اما تاکنون سازمان امور مالیاتی آن را اجرایی نکرده است. البته گام‌های مثبتی در این مسیر برداشته شده اما روند اجرایی کردن آن کند است. بررسی روند درآمدهای مالیاتی کشور نسبت به منابع بودجه عمومی بیانگر آن است که این نسبت در دهه‌های مختلف ثابت مانده است؛ به بیان دیگر با وجود اینکه دولت به دنبال تحقق درآمد مالیاتی بوده اما به سبب عدم اجرای قانون و اخذ مالیات به شیوه سنتی و غیرشفاف بودن این فرآیند، تغییر ملموسی در میزان درآمد مالیاتی در مقایسه با منابع بودجه عمومی رخ نداده است. 

***

عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس:

سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی منابع بودجه را واقعی می‌کند

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس:

سامانه مؤدیان گامی برای افزایش درآمدهای پایدار است

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس مطرح کرد

گروه سیاسی: جریان رسانه‌ای نزدیک به وزیر سابق امور خارجه در فضای مجازی مشغول یک مغالطه آشکار برای دستاوردسازی برای محمدجواد ظریف است تا بلکه اثبات شود رئیس سابق دستگاه دیپلماسی جز در مدار تامین منافع ملی حرکت نکرده و به همین خاطر مورد تحریم دشمنان ایران قرار گرفته است. به گزارش «وطن‌امروز»، اخیرا در فضای مجازی جریانی راه افتاده که با اشاره به تحریم محمدجواد ظریف توسط آمریکا می‌پرسد چرا دولت آمریکا ظریف را تحریم می‌کند اما با تیم مذاکره‌کننده قبل از دولت روحانی یا تیم مذاکره‌کننده فعلی کاری ندارد و بلافاصله در جواب این پرسش مطرح می‌شود: طبیعی است آمریکا کسانی را مورد تحریم قرار می‌دهد که برای منافع این کشور (آمریکا) خطرناک هستند!

این پرسش و پاسخ به وضوح حاوی اطلاعات گمراه‌کننده- Disinformation- است. برای فهمیدن چرایی قرار گرفتن محمدجواد ظریف در لیست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا در دولت ترامپ باید ظرف زمانی آن را مورد بررسی قرار داد. طی سال‌های 97 و 98 ظریف چند ملاقات محرمانه با جان کری، وزیر اسبق خارجه آمریکا و برخی سناتورهای دموکرات آمریکایی نظیر کریس مورفی داشت که درز اخبار آن سروصدای زیادی در آمریکا راه انداخت و البته واکنش دونالد ترامپ و مایک پمپئو را به همراه داشت. در ادراک و برداشت دولت ترامپ این گزاره شکل گرفته بود که مقامات دولت اوباما و دموکرات‌ها در حال تخریب سیاست خارجی ترامپ هستند و ظریف را تشویق می‌کنند که با دولت ترامپ مذاکره‌ای نکند و تا انتخابات 2020 صبر کند تا یک دولت دموکرات سر کار بیاید. 

دونالد ترامپ در آن مقطع با واکنش به ملاقات ظریف و کری، گفت: جان کری با رژیم متخاصم ایران جلسات غیرقانونی داشته است که تنها می‌تواند کارهای بزرگی را به ضرر مردم آمریکا انجام دهد. او (کری) به آنها گفت منتظر پایان دولت ترامپ باشند!

در حقیقت تحریم ظریف توسط دولت ترامپ به خاطر مقاومت دولت روحانی در برابر زیاده‌خواهی‌های ترامپ و تیم ضدایرانی‌اش نبود؛ چه اینکه از سال 98 راهبرد دولت روحانی به وضوح به سمت گفت‌وگو و مذاکره با دولت ترامپ چرخش پیدا کرد و در این میان ترامپ که با هدف دستیابی به توافق گسترده‌‌تر و طولانی‌تر از برجام با ایران از توافق خارج شد، حرکت‌های مرموز دموکرات‌هایی مثل جان کری و کریس مورفی را مخل و مزاحم راهبرد خود می‌دید و با تحریم ظریف در پی قطع ارتباط وزیر سابق امور خارجه ایران با دموکرات‌ها بود. این امر تا جایی پیش رفت که ترامپ محدودیت‌های گسترده در شعاع حرکتی و رفت و آمدهای ظریف و هیات همراه در سازمان ملل وضع کرد و این موانع به گونه‌ای بود که حتی ظریف نتوانست به ملاقات مجید تخت‌روانچی که در بیمارستانی در نیویورک بستری بود برود!

«وطن‌امروز» در گزارشی به تاریخ 4 بهمن 99 درباره تمایل دولت روحانی به مذاکره با ترامپ نوشته بود: پیگیری مجموعه مواضع مقامات دولتی و در رأس آنها حسن روحانی و محمدجواد ظریف در آن ایام گویای این واقعیت انکارناپذیر است که هر قدر با گذر زمان، شکست آرزوهای برجامی دولت بیشتر رنگ واقعیت به خود می‌گرفت، فرمان دیپلماسی دولت بیش از پیش به سوی لزوم عقب‌نشینی در برابر ترامپ هدایت می‌شد. مهرماه سال گذشته (سال 98) بود که ظریف پس از گفت‌وگو با «کریستین امانپور» در شبکه CNN در توئیتی نوشت: «شاخه زیتون همیشه روی میز قرار داشته است ولی ما یک بار دیگر نیز این شاخه زیتون را نشان می‌دهیم». بعد از آن نیز روحانی در جریان سفر به یزد مجددا گرای مذاکراتی خود را به طرف غربی داد و گفت: هر جا بتوانیم از طریق مذاکره مشکل شما مردم را حل کنیم یا آن را کاهش دهیم، من به عنوان رئیس‌جمهور منتخب شما یک ثانیه صبر نخواهم کرد، با اینکه می‌دانم کار بسیار سختی است. 

 

نه مرسی!

در بخش دیگری از گزارش «وطن‌امروز» آمده بود: با گذر 6 ماه از دیدار آبه شینزو از تهران (واسطه ترامپ برای مذاکره با ایران)، سیاه‌ترین صفحه کارنامه ترامپ یعنی ترور شهید قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس در فرودگاه بغداد رقم خورد اما تنها 20 روز بعد وزیر امور خارجه در اظهاراتی غیرمتعارف و خلاف مصالح ملی در گفت‌وگو با نشریه اشپیگل آلمان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا مذاکره با آمریکا پس از ترور سردار سلیمانی را غیر‌محتمل می‌دانید؟ اظهار داشت: «خیر! من هرگز چنین امکانی را رد نمی‌کنم به شرط آنکه آنها رویکرد خود را تغییر دهند و واقعیات را به رسمیت بشناسند. از نظر ما مهم نیست چه کسی در کاخ سفید می‌نشیند؛ چیزی که اهمیت دارد نحوه رفتار آنهاست. دولت ترامپ می‌تواند گذشته‌اش را جبران کند، تحریم‌ها را بردارد و به میز مذاکره بازگردد. ما کماکان بر سر میز مذاکره هستیم». اما ترامپ در جواب ظریف با ادبیاتی تحقیرآمیز در توئیتی نوشت: «وزیر امور خارجه ایران می‌گوید خواستار مذاکره با ایالات متحده است اما می‌خواهد تحریم‌ها برداشته شود. نه؛ مرسی!» همچنین جان بولتون در کتاب خود، «اتاقی که در آن اتفاق افتاد» به روایتی از دیدار نخست‌وزیر وقت ژاپن از ایران پرداخته است. بولتون نوشته است: صبح جمعه، آبه گزارشی شخصی از سفرش به ترامپ داد؛ گفت هیچ تمایلی در [آیت‌الله] خامنه‌ای برای گفت‌وگو با آمریکا پیش از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی مشاهده نکرده است. آبه دست‌کم از اینکه ایران فورا این ملاقات را علنی کرده گلایه داشت اما باز هم معتقد بود روحانی واقعا خواهان گفت‌وگو با آمریکاست و درباره اینکه روحانی چگونه پس از ملاقات آبه با [آیت‌الله] خامنه‌ای، در راهرو دنبال آبه دویده تا به او بگوید برداشتن تحریم‌ها می‌تواند به گشایش باب گفت‌وگو کمک کند، سخن‌سرایی کرد». 

 

* سند جدید

«وطن‌امروز» همچنین 8 خرداد امسال در گزارش دیگری نوشت: یک رسانه آمریکایی از یک سند داخلی وزارت خارجه آمریکا رونمایی کرده که می‌گوید مقامات عالیرتبه دولت اوباما سال ۲۰۱۸ همزمان با حرکت دیپلماتیک دولت ترامپ برای فشار به ایران و انزوای تهران، در نشستی محرمانه با محمدجواد ظریف شرکت کرده‌اند. به گزارش «وطن‌امروز»، پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن نزدیک به نومحافظه‌کاران آمریکایی هدف از این نشست را تلاش برای تضعیف سیاست دولت ترامپ در قبال ایران توصیف کرده است. این رسانه می‌نویسد: پیش‌ از این نیز گزارش‌هایی درباره دیدار نمایندگان ایرانی - دولت روحانی- و مقامات عالیرتبه دولت اوباما در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ منتشر شده بود اما این نخستین‌بار است که یک سند داخلی وزارت خارجه آمریکا به جزئیات آن اشاره می‌‌کند.  بر اساس این سند، هیاتی از سفرای سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ با محمدجواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه ایران در اقامتگاه او در نیویورک دیدار کردند. ظریف در این نشست از اینکه سیاست ترامپ جبهه ضدآمریکایی در ایران ایجاد کرده و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده نیروی قدس، ژنرال قاسم سلیمانی بسیار محبوبند، صحبت کرده بود. فری بیکن می‌نویسد: ژنرال سلیمانی مدتی پس از این جلسه در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی در عراق کشته شد. ظریف همچنین بر اساس این سند، در این جلسه به دیدگاه‌های خود درباره عراق،‌ مبادله زندانیان و حمایت از حزب‌الله و حوثی‌ها اشاره می‌کند. این پایگاه آمریکایی ادعا می‌کند: این دیدار همزمان با گزارش‌هایی انجام شده است که درباره رایزنی‌های پشت پرده جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما با نمایندگان دولت روحانی منتشر شد. این گزارش‌ها حاکی از آن بود که کری به تهران توصیه کرده است با دولت ترامپ توافق نکند تا دوباره دموکرات‌ها در آمریکا بر سر کار بیایند و توافق انجام شود. فری‌بیکن می‌نویسد: این سند نشان می‌دهد مقامات عالیرتبه دولت اوباما چطور از دیپلماسی سایه در زمانی که دولت ترامپ بر سر کار بود، ‌استفاده کردند. این دیپلماسی حول فعالیت‌های هسته‌ای ایران، تبادل زندانیان، خروج از افغانستان و مذاکره با طالبان در گردش بود. مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت دونالد ترامپ با اشاره به این سند گفت: «این سند نشان می‌دهد مقامات دولت اوباما در دولت ترامپ مانند زمانی که دولت اوباما بر سر کار بود، به کار خود درباره ایران ادامه می‌دادند». 

بنابراین اصرار نزدیکان وزیر سابق امور خارجه برای نشان دادن ظریف در قامت یک عنصر خطرناک برای منافع آمریکایی‌ها(!) و تحریم شدن به خاطر مقاومت در برابر رئیس‌جمهور جنایتکار ایالات متحده جز یک آدرس غلط نیست!

***

گروه بین‌الملل: یک روز پس از آنکه مقامات رژیم صهیونیستی از رهگیری پهپاد حزب‌الله خبر دادند، رسانه‌های اسرائیلی در خبری اعلام کردند پدافند هوایی این رژیم نتوانسته همه 3 پهپاد حزب‌الله را که به میدان گازی «کاریش» نزدیک شده بودند هدف قرار دهد. مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین روز دوشنبه به نقل از رسانه‌های اسرائیلی نوشت: نیروی هوایی رژیم صهیونیستی برای سرنگونی پهپادهای حزب‌الله بر فراز سکوی میدان گازی کاریش با مشکل مواجه شد و یکی از موشک‌ها هدف خود را از دست داد. 

این در حالی است که رسانه‌های صهیونیست شنبه‌شب به نقل از مقامات نظامی این رژیم مدعی شدند ارتش این رژیم 3 پهپاد حزب‌الله را که به سوی میدان گازی کاریش در حرکت بودند رهگیری کرده است. در همین زمان حزب‌الله لبنان با انتشار بیانیه‌ای درباره عملیات پهپادی اخیر و ادعاهای رژیم صهیونیستی مبنی بر رهگیری پهپادهای این جنبش اعلام کرد: ۳ فروند پهپاد غیرمسلح در اندازه‌های مختلف را به منطقه مورد مناقشه در میدان نفتی کاریش برای انجام ماموریت شناسایی پرتاب کردیم. این بیانیه می‌افزاید: ماموریت شناسایی انجام شد و پیام نیز [به صهیونیست‌ها] رسید. پیروزی فقط با تکیه بر خداوند قادر میسر است. 

در عین حال رسانه‌ای صهیونیستی اعلام کرد تل‌آویو از عملیات پهپادی بیشتر حزب‌الله هراس دارد. پایگاه اطلاع‌رسانی عبری «واللا» روز یکشنبه نوشت نهادهای امنیتی [رژیم] اسرائیل از حملات بیشتر مقاومت اسلامی لبنان واهمه دارند. 

 این رسانه عبری تصریح کرد: هزینه هواپیماهای بدون سرنشین در مقایسه با موشک‌های رهگیر ارزان است و نهادهای امنیتی [رژیم صهیونیستی] از حملات بیشتر حزب‌الله می‌ترسند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، ۲ روز قبل بود که مقاومت اسلامی لبنان (حزب‌الله) از پرواز 3 پهپاد این حزب در اطراف میدان گازی کاریش خبر داد و چند ساعت بعد کلیپی از فیلمبرداری پهپادهای مقاومت اسلامی لبنان منتشر شد. دلیل اصلی عدم شناسایی و انهدام پهپادهای حزب‌الله حرکت آنها در ارتفاع پایین بود. ابتدا یکی از سخنگویان ارتش رژیم صهیونیستی اعلام کرد پهپادها مورد هدف قرار گرفته‌اند، ادعایی که دیروز تکذیب شد. در همین حال شبکه ۱۱ تلویزیون اسرائیل در گزارشی اعلام کرد ارتش رژیم صهیونیستی در رابطه با منشأ پهپادهای حزب‌الله که شنبه بر فراز آسمان فلسطین اشغالی پرواز کردند، تحقیق خواهد کرد. العربی الجدید در این باره نوشت سیستم امنیتی اسرائیل در حال بررسی منشأ این پهپادهاست. طبق این گزارش، اگر چه این ۳ پهپاد حامل تسلیحات نبودند اما سیستم امنیتی اسرائیل ترس آن را دارد که این تلاش با هدف بررسی آمادگی و هوشیاری سامانه نیروی هوایی اسرائیل برای تدارک تلاش برای حملات واقعی در زمان‌های آینده باشد.  شبکه خبری المیادین لبنان هم به نقل از منابع آگاه در حزب‌الله گزارش داد گروه شهیدان «جمیل سکاف» ‏و «مهدی یاغی» ۳ پهپاد غیرمسلح در اندازه‌های مختلف به سمت منطقه مورد مناقشه میدان کاریش گسیل کرده است که پیام این موضوع به رژیم صهیونیستی رسیده است. 

پرواز پهپادهای حزب‌الله لبنان سبب شد رسانه‌های اسرائیلی پرواز این پهپادها بر فراز سکوهای گازی میدان کاریش را «تغییر معادلات» توصیف کنند. مهم‌ترین نگرانی ارتش اسرائیل این است که حزب‌الله لبنان تا چه حد توانایی پهپادی دارد و هواپیماهای بدون سرنشین این حزب آیا قادر به پرواز و ورود به خاک فلسطین اشغالی هستند یا خیر؟

 

* افسر سابق امنیتی اسرائیلی:حزب‌الله معادلات را تغییر داد

«آمیر آوی» افسر سابق امنیتی اسرائیلی نیز در گفت‌وگو با شبکه خبری المیادین پرواز پهپادهای حزب‌الله بر فراز میدان گازی کاریش را یک تغییر معادله خوانده و گفته است: «حزب‌الله لبنان پهپادهای پیشرفته‌ای دارد و می‌تواند هواپیماهای خود را به داخل اسرائیل بفرستد و مناطق نظامی و راهبردی رژیم صهیونیستی را مورد هدف قرار دهد. فرض کنید حزب‌الله لبنان 100 فروند هواپیمای بدون سرنشین به بندر حیفا بفرستد، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟» 

در همین زمینه، «یوسی لنگوتسکی» سرهنگ ذخیره اسرائیلی هم اشاره کرد: «اگر به میدان کاریش حمله می‌شد، این یک رویداد بسیار خطرناک بود. این سکو بسیار ویژه است». 

بعد از این اتفاقات، آمریکا به عنوان میانجی وارد عمل شد و نماینده‌ای را برای حل‌و‌فصل مشکل میدان گازی کاریش و اختلافات در خط 26 و 29 تعیین کرد. مذاکرات لبنان و اسرائیل پس از گفت‌وگوهای طولانی حدود ۲ ساله با میانجیگری آمریکا انجام شد. پرونده گفت‌وگوها در لبنان توسط «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان مدیریت می‌شود. این مذاکرات به صورت غیرمستقیم و با وساطت آمریکا انجام می‌شود. فرستاده آمریکا در مذاکرات ترسیم مرزی لبنان و رژیم صهیونیستی، در سایه تشدید تنش بین بیروت و تل‌آویو بر سر استخراج گاز از میدان کاریش به لبنان سفر کرده بود و در دیدار با مقامات لبنانی از جمله رئیس‌جمهور این کشور، در جریان پیشنهاد بیروت در این پرونده قرار گرفت. پس از آن «عبدالله بوحبیب» وزیر خارجه لبنان اعلام کرد: احتمال دارد تا یک ماه دیگر بر سر این میدان گازی به توافقاتی برسیم. 

پیامی که حزب‌الله با پرواز پهپادهای خود بر فراز میدان کاریش برای آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها فرستاد، از نظر راهبردی برای آنها خطرناک است. مقاومت امروز موضع یکپارچه خود در حمایت از حقوق دریایی لبنان را اعلام کرده است و در این زمینه همه شرایط مربوط به پرونده مناقشه مرزی بین لبنان و رژیم صهیونیستی و همچنین موضع تیم مذاکره‌کننده لبنانی و تیم مذاکره‌کننده اسرائیلی و نیز مواضع «آموس هوکشتاین» میانجی آمریکایی را که به‌ دنبال حمایت کامل از منافع رژیم صهیونیستی است، مورد بررسی قرار می‌دهد.

 

* پهپادهای حزب‌الله، از مهاجر ۱ تا ابابیل

پروژه پهپادی حزب‌الله لبنان از سال 2004 کلید‌ زده شد. در این آن سال مقاومت اسلامی لبنان در مزارع شبعا یک غافلگیری برای اسرائیل داشت. در آن زمان یک پهپاد بدون سرنشین ابتدایی توسط حزب‌الله لبنان به نام «مرصاد 1» بر فراز مزارع اشغالی شبعا به پرواز درآمد که سبب نگرانی رژیم صهیونیستی شد، البته آن زمان این پهپاد ابتدایی منهدم شد. دومین پرواز «مرصاد 1» در سال 2005 برفراز فلسطین اشغالی بود که به مدت 15 دقیقه این کار انجام شد که یک شوک عجیب برای اسرائیل بود. سال 2006 بعد از جنگ 33 روزه، حزب‌الله لبنان روی ساخت و تجهیز پهپادهای «ابابیل» متمرکز شد. مغز متفکر پهپادی و تسلیحاتی حزب‌الله لبنان شهید «حسان القیس» رئیس بخش فناوری و تسلیحات و ارتباطات از راه دور حزب‌الله بود که سال 92 در بیروت ترور شد.  پرواز پهپاد حزب‌الله لبنان بر فراز میدان کاریش برای بار نخست نیست که زلزله در اسرائیل بر پا کرده است. سال 2012 بود که پهپاد مقاومت اسلامی تا نزدیکی‌های دیمونا (مرکز هسته‌ای اسرائیل) رسیده بود که سبب وحشت تل‌آویو شد. سال 2022 هم پهپاد حزب‌الله لبنان با طی 70 کیلومتر هوایی به درون خاک فلسطین اشغالی رفت و 40 دقیقه به پرواز خود ادامه داد و سالم به لبنان بازگشت که اوج ناتوانی ارتش اسرائیل را نشان داد. در مجموع توان پهپادی حزب‌الله لبنان نشان می‌دهد استراتژی سیدحسن نصرالله درباره سست بودن اسرائیل با تعبیر «سست‌تر از خانه عنکبوت» در حال وقوع است.

***

سرگیجه صهیونیست‌ها از عملیات حزب‌الله     

گروه سیاسی: حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته در آیین دریافت استوارنامه «نادین اولیویری لوزانو» سفیر جدید سوییس گفت: ایران آماده گسترش حداکثری روابط با همه کشورها از جمله سوییس در عرصه‌های تجاری، اقتصادی و سیاسی است. 

رئیسی همچنین با اشاره به نقش دیپلماتیک سفارت سوییس در تهران افزود: آمریکا و کشورهای اروپایی در قبال ایران گرفتار اشتباه محاسباتی هستند و امیدوارم شما واقعیات ایران را به دولت متبوع خود و دیگر کشورها منتقل کنید تا متوجه شوند ایران به‌رغم دشمنی‌ها، به پیشرفت خود ادامه داده است و سیاست‌های سلطه‌طلبانه آنها اثر معکوس گذاشته است. 

رئیس‌جمهور در ادامه اظهار داشت: اقدام آمریکا و ۳ کشور اروپایی در پیشنهاد صدور قطعنامه در شورای حکام زمانی که مذاکرات برای توافق در جریان است، اقدامی غیرمسؤولانه و ناقض روح مذاکره و توافق و بیانگر تناقض رفتاری آنهاست. وی تصریح کرد: آمریکا باید تصمیم بگیرد که به الزامات مذاکره و توافق پایبند بماند. 

رئیسی همچنین در آیین دریافت استوارنامه «ریکارداس دیگوتیس» سفیر آکردیته لیتوانی نیز با بیان لزوم اجرای تعهدات کشورهای غربی افزود: جمهوری اسلامی ایران طبق تایید همه ناظران به تعهدات خود در توافق عمل کرده است اما در عوض آمریکا از این توافق خارج شده و کشورهای اروپایی نیز از عمل به تعهدات خود تخطی کرده‌اند. 

رئیس‌جمهور اقدام آمریکا و کشورهای اروپایی برای پیگیری صدور قطعنامه علیه کشورمان از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حین مذاکرات را وقیحانه و برخلاف الزامات مذاکره و توافق توصیف و تصریح کرد: رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران زمینه توافق و همکاری را فراهم خواهد کرد. 

رئیس‌جمهور کشورمان علاوه بر سفرای جدید سوییس و لیتوانی، میزبان سفیر جدید ویتنام نیز بود. 

وی در آیین دریافت استوارنامه سفیر ویتنام «لونگ کوک هویی» با اشاره به روابط دوستانه تهران - هانوی گفت: سطح فعلی همکاری‌ها و روابط ایران و ویتنام متناسب با ظرفیت‌های متنوع موجود در ۲ کشور نیست. 

رئیسی با بیان اینکه ویتنامی‌ها را مردمی می‌شناسیم که در مقابل استعمار و سلطه‌طلبی ایستادگی کردند و در این زمینه مواضع نزدیکی به یکدیگر داریم، اظهار داشت: تاریخ هیچگاه جنایت‌های آمریکا علیه ملت ویتنام را از یاد نخواهد برد. 

رئیس‌جمهور بعدازظهر روز گذشته نیز در دیدار جیحون بایراموف، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان، بر لزوم ایجاد گشایش‌های جدید در روابط تهران - باکو تأکید کرد. 

رئیسی با اشاره به اینکه محدودیتی برای تعمیق و تقویت روابط با جمهوری آذربایجان نداریم، افزود: ارتقای روابط خوب دوجانبه می‌تواند به همکاری‌های منطقه‌ای مؤثر منتهی شود. 

وی اظهار امیدواری کرد با سفر رئیس‌جمهور آذربایجان به تهران شاهد جهش در روابط ۲ کشور باشیم.

باید اواخر خرداد و اوایل تیر را ماه طلایی ورزش بانوان ایران دانست. در بازه حدود چند هفته‌ای، افتخارات متعددی توسط بانوان ورزشکار ایران کسب شد تا بیش از پیش مشخص شود سرمایه‌گذاری روی ورزش بانوان مثمرثمر بوده و برخلاف جو‌سازی‌های موجود بین رسانه‌های برون‌مرزی و اکثرا معاند، هیچ محدودیتی برای ورزش زنان در ایران وجود ندارد. از قهرمانی شگفتانه دختران ایران در تکواندو که در مهد این ورزش یعنی کشور کره‌جنوبی رخ داد تا رکوردشکنی فرزانه فصیحی در دو و میدانی و نخستین مدال تاریخ دوچرخه‌سواری ایران و... .

اینها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر برخلاف سیاه‌نمایی‌های انجام شده، هیچ محدودیتی برای دختران ورزشکار در ایران وجود نداشته است. در هر رشته‌ای که لباس آن توسط مسؤولان تصویب شد، دختران ایرانی در حد بازی‌های آسیایی و جهانی حضور داشته‌اند و افتخارات زیادی را به دست آورده‌اند. این رویه و این افتخارات دقیقا مقابل همان جریانی است که پیش از این یکی از سلبریتی‌های کشورمان در حوزه سینما، پیرو آن مدعی شده بود امکان ورزش حرفه‌ای شنا برای دختران ایرانی وجود ندارد. 

این در حالی است که ایران در بازی‌های کشورهای اسلامی حضور داشته و همچنین لیگ شنا برای دختران ایران به صورت حرفه‌ای دنبال می‌شود. البته عده‌ای از ورزشکاران دختر و همچنین پسر هم بودند که پس از مدال‌آوری و معروف شدن، تنها برای تغییر نوع زندگی شخصی، مسیر مهاجرت را پیش گرفتند و برای اینکه از سوی جامعه کشور دوم مورد پذیرش قرار بگیرند، مساله حجاب و محدودیت‌ها را به دروغ، دیوار بزرگی مقابل خود دانستند، در صورتی که کسی مانند کیمیا علیزاده با همان حجاب، موفق به کسب مدال برنز المپیک 2016 شد یا ورزشکار ایران در رشته وزنه‌برداری، بعد از آخرین مدالش، عوض بازگشت به کشور، راهی آلمان شد و به دروغ به یکی از رسانه‌های فارسی‌زبان آن سوی آب گفت حجاب نمی‌گذاشت درست ورزش کند. البته یکتا جمالی این را نگفت که اگر حجاب محدودیت بود و اگر واقعا به دختران ایران در رشته وزنه‌برداری بها نمی‌دادند، پس او چگونه به مدال رسید؟ همیشه برای رفتن و پشت پا زدن به گذشته بهانه‌ای است اما آنکه بخواهد بماند، دنبال هیچ مستمسکی نمی‌گردد. فارغ از این موضوع به افتخارآفرینی‌های همین چند هفته اخیر دختران ایرانی می‌پردازیم. 

 

* اولین مدال تاریخ دوچرخه‌سواری زنان ایران

29 خرداد امسال، لیلا حیدری به مدال برنز رقابت‌های دوچرخه‌سواری پیست قهرمانی آسیا دست یافت. رکابزن مشهدی تیم‌ ملی دوچرخه‌سواری، نخستین مدال تاریخ دوچرخه‌سواری پیست ایران در بخش زنان را در هند به دست آورد. دومین روز مسابقات دوچرخه‌سواری سرعت آسیا در هند با نخستین مدال تاریخ دوچرخه‌سواری زنان در بخش پیست برای لیلا حیدری و ایران همراه بود. حیدری تنها رکابزن رده سنی جوانان ایران در این مسابقات در ماده ۵۰۰ متر به مدال برنز دست پیدا کرد. تاکنون هیچ یک از دختران ایرانی نتوانسته بودند در مسابقات پیست آسیا برای ایران مدال بگیرند، اگرچه این اتفاق پیش‌تر در بخش جاده و کوهستان رخ داده بود. حیدری جوان در مسیر خود ۵ رقیب داشت و پس از دوچرخه‌سواران کره‌جنوبی و هند به مدال برنز رسید. این، آغازی انگیزه‌بخش برای آینده روشن او است. پیش‌تر در دوچرخه‌سواری جاده توسط سمیه یزدانی و در دوچرخه‌سواری کوهستان توسط فرانک پرتوآذر مدال آسیایی گرفته بودیم. 

 

* فرزانه فصیحی رکورد دوی‌ ۱۰۰ متر ایران را شکست

چهارم تیرماه دونده زن ایرانی که پیش از این رکورد دو‌ی ۶۰ متر ایران را در اختیار داشت، افتخار تازه‌ای برای کشور به ارمغان آورد. فرزانه فصیحی، دونده مشهور زن کشورمان که با حضور در المپیک توکیو توجه همگان را به دستاوردهایش معطوف کرده بود، در مسابقات دوومیدانی ترکیه معروف به «ترکیش چمپیونشیپ» دست به کار بزرگی زد و رکوردی 8 ساله را جابه‌جا کرد. فرزانه فصیحی در مسابقات دوی ۱۰۰ متر این رقابت‌ها با ثبت رکورد ۱۱ ثانیه و ۴۳ صدم ثانیه ضمن کسب عنوان قهرمانی موفق شد رکورد دوی ۱۰۰ متر زنان ایران را که پیش از این به‌ مدت ۸ سال در اختیار مریم طوسی قرار داشت، پشت ‌سر بگذارد و نامش را به ‌عنوان سریع‌ترین دونده ۱۰۰ متر زن ایرانی به ثبت برساند. فصیحی در حالی موفق به ثبت این رکورد و کسب عنوان نخست رقابت‌ها در شهر بورسا شد که پیش از این رکورد دوی ۶۰ متر زنان ایران را هم در اختیار داشت. 

 

* قهرمانی خادم‌الشریعه در لیگ شطرنج زنان فرانسه

6 تیر امسال نفر نخست شطرنج زنان ایران موفق شد با تیم باشگاهی «کلیشی» قهرمان لیگ شطرنج فرانسه شود. ساراسادات خادم‌الشریعه که مدال نقره مسابقات قهرمانی شطرنج سریع و برق‌آسای جهان را در کارنامه دارد، از چندی پیش به عضویت این تیم فرانسوی درآمد تا به شایعات کناره‌گیری موقت خود از این رشته پایان دهد. پیش از حضور نفر نخست شطرنج زنان ایران در لیگ فرانسه، اخباری مبنی بر کناره‌گیری موقت وی از این رشته به گوش می‌رسید اما او در نهایت به این شایعات پایان داد و با حضور در لیگ شطرنج زنان فرانسه بازگشت خود را به این رشته اعلام کرد تا امید اول شطرنج زنان ایران در بازی‌های آسیایی هانگژو باشد. یکی از دلایل کناره‌گیری موقت خادم‌الشریعه از شطرنج تولد فرزندش بود. خادم‌الشریعه با ریتینگ ۲ هزار و ۴۸۸ در جایگاه شانزدهم برترین شطرنج‌بازان زن جهان قرار دارد و نفر نخست این رشته در بین دختران ایران به شمار می‌رود. 

 

* قهرمانی تاریخی دختران تکواندوی ایران در آسیا

در همان تاریخ ششم تیرماه تیم ‌ملی تکواندوی زنان ایران برای نخستین‌‌بار در رقابت‌های قهرمانی آسیا به‌ عنوان قهرمانی رسید. تیم ایران با کسب 3 مدال طلا، 2 نقره و یک برنز برای نخستین بار قهرمان تیمی آسیا شد. 

مینو مداح که 2 ماه پیش و پس از حدود 6 سال، مجددا عهده‌دار سکان هدایت تیم‌ ملی شده بود، تیمی را روانه این مسابقات کرد که خیلی فراتر از انتظار ظاهر شد و برای نخستین بار در تاریخ تکواندوی ایران، تمام نفرات یک تیم با کسب مدال و دست پر از میدان خارج شدند؛ تیمی که با فاصله بسیار زیادی بهترین نتیجه تاریخ بانوان ایران در آسیا را رقم زد و در شرایطی موفق به کسب 3 مدال طلا شد که زنان ایران پیش از این فقط ۲ بار و در سال‌های 2008 و 2021 به مدال طلا دست پیدا کرده بودند. 

نخستین طلایی ایران در این رقابت‌ها ناهید کیانی بود. دومین مدال طلای ایران را زهرا پوراسماعیل کسب کرد. سومین مدال طلای ایران هم در وزن آخر و توسط اکرم خدابنده به دست آمد. ۲ مدال نقره ایران را نیز ۲ تکواندوکار نوجوان کشورمان یعنی مبینا نعمت‌زاده و نسترن ولی‌زاده کسب کردند. زهرا شیدایی که با قهرمانی در رقابت‌های آزاد زنان در عربستان امید اصلی کاروان ایران به شمار می‌رفت، در مرحله نیمه‌نهایی برابر حریف قدرتمند چینی کاری از پیش نبرد تا تنها مدال برنز ایران در این دوره از رقابت‌ها را به دست آورد. در پایان این رقابت‌ها، بانوان ایران با کسب 3 مدال طلا، 2 نقره و یک برنز برای نخستین‌بار به مقام قهرمانی رسیدند. 

 

* اولین پیروزی تاریخ هندبال بانوان ایران در مسابقات جهانی

نهم تیرماه، تیم‌ملی هندبال دختران ایران توانست با برتری برابر مکزیک نخستین برد تاریخ خود را در مسابقات جهانی کسب کند. تیم هندبال جوانان ایران با پیروزی مقابل مکزیک در مسابقات قهرمانی جهان موفق شد در یک روز به یادماندنی نخستین پیروزی تاریخ بانوان هندبالیست ایران در رقابت‌های قهرمانی جهان را رقم بزند. در پرزیدنت کاپ رقابت‌های قهرمانی جوانان دختر جهان، ملی‌پوشان ایران مقابل مکزیک به میدان رفتند و در این دیدار از همان ابتدا نبض بازی را در دست گرفتند و نیمه نخست را با نتیجه ۱۸ بر ۱۱ به رختکن رفتند. در نیمه دوم نیز قدرت‌نمایی دختران ایران ادامه یافت و با گلباران مکزیک موفق شدند در نهایت این بازی را با نتیجه 2۶‌-4۶ به سود خود به اتمام برسانند. برد شیرین تیم جوانان دختر ایران مقابل مکزیک نخستین پیروزی هندبال بانوان ایران در رقابت‌های قهرمانی جهان بود. 

سعید نادری‌ اصل*: وقتی از ارتباط سخن گفته می‌شود، یعنی قرار است برهم‌کنشی میان لااقل ۲ طرف شکل بگیرد. هر چقدر قدرت طرف‌های مرتبط بیشتر باشد، ارتباطات قوی‌تر است و هر چقدر این ارتباطات قوی‌تر باشد، تأثیرات آن نیز زیادتر خواهد بود. اما کیفیت ارتباط به ‌صورت مستقیم به قوی بودن یا نبودن یک ارتباط بسته نیست، بلکه به تعداد برهم‌کنش‌های همسوی طرف‌های درگیر بستگی دارد. 

مجلس شورای اسلامی، از قوای سه‌گانه است که بر اساس کارکردهایش باید بیشترین، مؤثرترین و همسوترین ارتباطات را با مردم داشته باشد. در واقع مجلس شورای اسلامی به ‌مثابه ورودی نظام سیاسی عمل می‌کند و نقش بسیج‌کنندگی ظرفیت‌های موجود را دارد و این مهم نیز توسط مجلس به‌ وسیله قانون‌گذاری ساری و جاری می‌شود. در این نگاشت تلاش داریم ویژگی‌های کیفیت ارتباط یک مجلس کارآمد را تحت عنوان «کیفیت ارتباط ایده‌آل» تبیین کنیم. 

 

* مجلس و کارکرد ارتباط با مردم

هر نظام سیاسی برای آنکه بتواند اقتدار داشته باشد و از قدرت موجه برخوردار شود، لازم است به نیازها و خواست‌های مردم توجه و تلاش کند مشکلات و نیاز‌های ایشان را مرتفع کند. اگر یک نظام سیاسی نتواند خواست مردم را برآورده کند یا برخلاف خواست عموم جامعه، دست به اقداماتی بزند، نارضایتی عمومی و به دنبال آن اعمال خشونت، گریبان این نظام سیاسی را خواهد گرفت. فارغ از اینکه بتوان خشونت مردم را کنترل کرد یا خیر، این نارضایتی موجب می‌شود سرمایه اجتماعی آن نظام کاهش یافته و به دنبال بی‌اعتمادی مردم به آن نظام سیاسی، ظرفیت و کیفیت نظام سیاسی دچار اختلال شود. 

از این‌ رو در هر نظام سیاسی ورودی‌هایی برای دخالت خواست مردم در نظام حکمرانی وجود دارد که این کارکرد در جمهوری اسلامی به طور ویژه بر عهده مجلس است. نمایندگان مجلس به‌واسطه انتخاب مستقیم‌شان در حوزه‌های نمایندگی خود، به‌ صورت مستمر با مردم ارتباط دارند و تلاش می‌کنند صدای مردم باشند. در واقع مجلس با مردم ارتباط دارد تا (1) بتواند نیازهای آنها را در قالب قانون و ساختار اجرایی کند و (2) بازخورد قوانین وضع شده یا مصوبات را از مردم به نمایندگان و دیگر مسؤولان برساند و (3) اجرای قوانین از سوی قوه مجریه را ارزیابی کند. 

 

* شیوه‌های ارتباط مجلس با مردم

همان‌طور که بیان شد، یکی از کارکردهای مجلس شورای اسلامی ارتباط با مردم است. ارتباط با مردم امروز با توجه به انقباض زمان و مکان به ‌واسطه گسترش شبکه مجازی، بسیار آسان‌تر شده است و البته انواع مختلفی نیز پیدا کرده است. برخی از شیوه‌های ارتباط مجلس با مردم عبارت‌ است از:

1- ارتباط مستقیم نمایندگان مجلس و مراجعه‌کنندگان در ساختمان مراجعات مردمی مجلس

2- ارتباط مستقیم نمایندگان مجلس با مراجعه‌کنندگان در دفاتر خود در حوزه‌های نمایندگی

3- ارتباط نمایندگان با مردم از طریق شبکه‌های مجازی

4- ارتباط نمایندگان با مردم در جلسات عمومی در حوزه نمایندگی که با حضور نمایندگان مجلس برگزار می‌شود.

مردم نیز می‌توانند از 4 شیوه یاد شده و همچنین ارتباط از طریق تلفنخانه مجلس و دبیرخانه، پیام خود را به نمایندگان رسانده و با آنان ارتباط داشته باشند اما در این یادداشت قصد ما بررسی ارتباط از سوی نمایندگان با مردم است. 

 

* دلالت‌هایی بر نارسایی ارتباط نمایندگان با مردم

زمانی ارتباط نمایندگان با مردم دچار نارسایی خواهد بود که نمایندگان وظایف سه‌گانه خود را که در بخش «مجلس و کارکرد ارتباط با مردم» آمده، انجام ندهند. نارسایی‌های ارتباط نمایندگان مجلس فارغ از مصادیق آن، عبارت است از:

1- قوانین تصویب شده منطبق بر خواست مردم نباشد. یعنی قوانین تصویب شده به ‌گونه‌ای باشد که مساله مردم نباشد. هر چند یک نماینده مجلس باید سعی کند اسیر عوام‌زدگی نشود و تنها برخی اظهارنظرهای مجازی را ملاک قرار ندهد اما باید تلاش کند قانونی که برای تصویب انتخاب می‌کند یک مساله عمومی باشد. گاهی یک قانون لازم است تصویب و اجرا شود اما مساله عمومی نیست و مردم نسبت به تصویب و اجرای آن مقاومت می‌کنند، به این ترتیب نماینده مجلس نباید بدون توجه به مقدمات رسانه‌ای و آگاهی عمومی مردم و تبدیل کردن آن قانون به یک مساله عمومی، نسبت به تصویب آن اقدام کند.

2- قوانین تصویب شده یا نشده بر خلاف خواست مردم باشد. یعنی قانون‌گذاری موجب شود مردم احساس ناامنی کنند. در واقع این حالت زمانی رخ می‌دهد که مجلس بر خلاف مساله عمومی عمل کند. بیشتر اوقات وعده‌های انتخاباتی و اظهارات نمایندگان خود یک موضوعی را به مساله عمومی تبدیل می‌کند، مانند طرح شفافیت آرای نمایندگان اما پس از مدتی، نمایندگان با بررسی بیشتر این طرح را دارای ابعادی می‌دانند که عملیاتی کردن سریع آن مشکل و پرهزینه است. زمانی که نمایندگان تلاش می‌کنند در موعد دیگری به این موضوع بپردازند در واقع، آنان بر خلاف خواست مردم، قانونی را تصویب نمی‌کنند که این می‌تواند برای آینده تصمیمات مجلس و وعده‌های انتخاباتی سایر نمایندگان نیز اختلالاتی ایجاد کند.

3- نارضایتی مردم نسبت به قانون‌گذاری‌ها یا بی‌قانونی‌ها یا قوانین ناکارآمد و دست‌وپاگیر به گوش نمایندگان مجلس نرسد. زمانی این نارسایی ایجاد می‌شود که دریافت خواست عمومی توسط نمایندگان مجلس و بازخوردگیری از قوانین مصوب شده، دچار اختلال شود. برای مثال افزایش هزینه‌های مسکن و خلأ قانونی که در معاملات این بخش وجود دارد، از آنجایی که مسکن یکی از نیازهای اساسی مردم است، بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه به ‌رغم مشکلات هر ساله در این بازار و نابسامانی در قیمت‌گذاری‌ها و ناکامی مستأجران و خریداران خانه، قانون‌گذاری جدی در این باره انجام نشده است. البته بخشی از نارضایتی مردم و ناکارآمد خواندن قوانین، به دلیل نبود تضمین برای اجرای قوانین است. برای مثال در حوزه مسکن قوانین مربوط به مالیات بر خانه‌های خالی که می‌توانست در ساماندهی قیمت مسکن نقش جدی داشته باشد، به صورت ملموس اجرا نشد.

4- مردم از روند اجرای قوانین توسط قوه مجریه ناراضی باشند. برای مثال سال 1399 «قانون دائمی کردن قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد» توسط مجلس به تصویب رسیده است اما آیا سهم بسزایی در کاهش فساد اداری داشته است یا اصلا این تأثیر ملموس بوده است؟ یکی از ملاک‌هایی که برای تأثیرگذاری یک قانون می‌توان مدنظر قرار داد، آشنایی عموم مردم با آن قانون است. به نظر نمی‌رسد جمعیت قابل توجهی اصلا با چنین قانونی آشنایی داشته باشند. این یعنی هر چند مجلس، قانون‌گذاری داشته است اما در اجرا، قوه مجریه اهمال داشته است، از طرفی چون نمایندگان باید بر اجرای قوانین نظارت کنند، عدم انجام چنین قانونی به منزله اهمال دولت در اجرا و اهمال مجلس در نظارت خواهد بود.

5- مردم نماینده‌ای برای خود در میان نمایندگان مجلس نیابند. گاهی پیش می‌آید در یک دوره انتخابات، به دلیل شرکت لیستی نمایندگان یا اقبال افراد، مجلسی تشکیل می‌شود که بخشی از شرکت‌کنندگان برای خود نماینده هم‌فکری پیدا نمی‌کنند. 

برای مثال در 10 حوزه انتخابیه 10 نماینده از جریان الف انتخاب می‌شوند، در حالی که حدود 40 درصد مشارکت‌کنندگان در هر حوزه به فردی رأی داده‌اند که پیروز نشده است، لذا جمعیت 40 درصدی که قابل توجه نیز هست برای خود نماینده‌ای را در مجلس متصور نیست.

اینکه رئیس‌جمهور یک پست تک‌نفری است، پذیرفته شده است اما مجلس تک‌جریان و گروهی پذیرفته شده نیست، حال آنکه انتظار این است که رئیس‌جمهور هم، از همه جریان‌ها استفاده و فراجریانی عمل کند. سازوکار نمایندگی مجلس به ‌گونه‌ای است که برای آنکه ظرفیت مجلس قابل‌توجه باشد و بتواند مبتنی بر سرمایه اجتماعی جذب شده از آرا اظهارنظر کند، باید همه گروه‌ها در مجلس نماینده داشته باشند. لذا زمانی که نماینده، غیر از جریانی که به او رأی داده، در صدد ارتباط با جریان دیگر نباشد، بخشی از مردم با ایشان ارتباط برقرار نخواهند کرد. 

در واقع زمانی نارسایی ارتباط مجلس با مردم هویدا خواهد شد که نارضایتی ایجاد شود. در واقع جامعه بیمار می‌شود، چرا که نتوانسته یکی از کارکردهای متصور خود از مجلس را درک کند. اعتراضات و نارضایتی مردم، غیر از ظهور فیزیکی آن در سطح معابر شهری، از طریق اعتراضات بر بستر فضای مجازی نیز قابل رصد و ارزیابی است، هر چند باید در میان بازیگران دخیل در فضای مجازی داخلی و خارجی تفکیکی قائل شد. 

 

* ارتباط ایده‌آل مجلس با مردم

وقتی از یک ارتباط ایده‌آل سخن می‌گوییم، یعنی طبق خواست‌های اجتماعی، خوشایندهایی وجود دارد که این خوشایندها، همگی یک صورت‌بندی دارد و آن صورت‌بندی را ایده‌آل می‌نامند. زمانی که از ارتباط ایده‌آل سخن می‌گوییم، یعنی ما طبق آرمان‌های اسلامی- ایرانی‌مان مایلیم یک ارتباط داشته باشیم که (1) همیشگی و پردوام باشد، (2) کارآمد و اثربخش باشد، (3) در دسترس و آسان باشد، (4) به نفع مردم باشد و (5) خالصانه و الهی باشد. لذا مجلس که قائم به نمایندگان است، زمانی می‌تواند ارتباط ایده‌آل داشته باشد که نمایندگان مجلس (1) مراعی اصول و ارزش‌های اسلامی و انقلابی باشند، (2) میان خود و مردم دوگانگی احساس نکنند، (3) تلاش کنند ضمن حضور فعال در صحن علنی مجلس، به ‌صورت مستمر وظایف خود را در حوزه نمایندگی انجام دهند، (4) دسترسی به خود را آسان کنند و حضور حداکثری در حوزه نمایندگی داشته باشند، (5) باانگیزه و دغدغه‌مند باشند و تلاش کنند خواست عمومی را به صحن علنی مجلس منتقل کنند، (6) منافع مردم را بر منافع شخصی خود ترجیح دهند و فداکار باشند، (7) پرکار باشند و از وقت خود بیشترین استفاده را برای برقراری ارتباط با مردم ببرند، (8) عالم و متخصص باشند و به‌ خوبی مسائل را بشناسند و (9) در مجلس عنصر فعال و اجماع‌کننده باشند. 

 

* جمع‌بندی

مجلس قائم به نمایندگانش است. اگر قرار باشد مجلس کارکرد و هویتی داشته باشد، این هویت و کارکرد توسط نمایندگان ساخته ‌و پرداخته می‌شود. ارتباط مجلس با مردم نیز بسته به نمایندگان تغییر می‌یابد. اگر قرار باشد یک مجلس ارتباط ایده‌آلی با مردم داشته باشد، ضمن اینکه مردم باید در انتخاب‌های‌شان دقیق باشند، نمایندگان نیز ضمن داشتن شرایط نه‌گانه یاد شده باید در فرآیندی عادلانه و مشارکتی گسترده انتخاب شده باشند.

 

* عضو شبکه پژوهشگران هسته بازاریابی سیاسی

مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

 

اشکان صدیق: 14 تیر در تقویم ما به نام مقدس «قلم» مزین شده است؛ همانکه در قرآن کریم بویژه در سوره‌های قلم و علق بدان قسم خورده شده و مقام آن ستوده شده است. خداى سبحان در نخستین آیه از شصت‌وهشتمین سوره قرآن کریم به قلم و آنچه با قلم مى‌نویسند سوگند یاد کرده است و از ظاهر سیاق آیه برمى‌آید منظور از قلم مطلق قلم و مطلق هر نوشته‌اى است که با قلم نوشته مى‌شود. خداوند از این جهت این سوگند را یاد کرده که قلم و نوشته از عظیم‌ترین نعمت‌هایی اسـت که خداى تعالى بشر را به آن هدایت کرده، به وسیله آن حوادث غایب از انظار و معانى نهفته در درون دل‌ها را ضبط مى‌کند. انسان به وسیله قلم و نوشتن مى‌تواند هر حادثه‌اى را که در پس پرده مرور زمان و بعد مکان قرار گرفته نزد خود حاضر کند، پس قلم و نوشتن هم در عظمت، دست کمى از کلام ندارد. 

در ظاهر آنچه به آن سوگند یاد شده است، ظاهرا موضوع کوچکى است؛ یک قطعه نى یا چیزى شبیه به آن و کمى ماده سیاه‌رنگ و سپس سطورى که بر صفحه کاغذ ناچیز رقم ‌زده مى‌شود اما در واقع این همان چیزى است که سرچشمه پیدایش تمام تمدن‌هاى انسانى و پیشرفت و تکامـل علوم و بیدارى اندیشه‌ها و افکار و شکل گرفتن مـذهـب‌ها و سرچشمه هدایت و آگاهى بشر است، تا آنجا که دوران زندگى بشر را به 2 دوران تقسیم مى‌کند؛ دوران تاریخ و دوران قـبل از تاریخ، دوران تاریخ بشر از زمانى شروع مى‌شود که خط اختراع شد و انسان توانست ماجراى زندگى خود را بر صفحات نقش کند یا به تعبیر دیگر دورانى است که انسان دست به قلم شد و از او (ما یسطرون) یادگار ماند. 

عظمت این سوگند هنگامى آشکارتر مى‌شود که توجه داشته باشیم آن روزى که این آیات نازل شد، نویسنده و ارباب قلمى در آن محیط وجود نداشت و اگر کسانى مختصر سواد خواندن و نوشتن داشتند، تعداد آنها در کل سرزمین مکه که مرکز عبادى و سیاسى و اقتصادى حجاز بود به 20 نفر نمى‌رسید، آرى! سوگند به قلم یاد کردن در چنین محیطى عظمت خاصى دارد. 

نکته آخر اینکه همه این سخنان از زبان کسى تراوش مى‌کند کـه خودش درس نخوانده بود و هرگز بـه مکتب نرفت و خط ننوشت و این هم دلیل بر آن است که قرآن چیزى جز وحى آسمانى نیست. 

--------------------------

با اقتباس از تفاسیر «المیزان» و «نمونه»

گروه اجتماعی: با آنکه آمار مرگ ناشی از بیماری «کووید-19» در کشور مدتی است تک‌رقمی یا در برخی روزها صفر گزارش می‌شود اما چند روزی است این بیماری مرموز دوباره جان گرفته است به طوری که آمارها از رشد 4 برابری میزان مبتلایان به کرونا حکایت دارد. به گزارش«وطن‌امروز»، کارشناسان بهداشت هشدار می‌دهند که کرونا هنوز تمام نشده و همچنان یک بیماری تهدید‌کننده جدی است، بنابراین رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تکمیل واکسیناسیون و استفاده از ماسک تا از بین رفتن کامل این ویروس خطرناک ضروری است؛ بیماری‌ای که هر از چند گاهی با زیرسویه جدید ظاهر می‌شود و طبق نظر دانشمندان و کارشناسان حوزه بهداشت، تنها راه مقابله با آن خودمراقبتی و تکمیل واکسیناسیون است. حال از آنجا که یک‌سوم جمعیت کشور واکسن نزده‌اند یا خیلی‌ها واکسیناسیون خود را تکمیل نکرده‌اند، تزریق 3 دوز و همچنین دوزهای یادآور در شرایطی که واکسن کرونا در کشور به وفور یافت می‌شود، اقدامی درست در راستای حفظ سلامت خود و جامعه است. روابط عمومی وزارت بهداشت دیروز اعلام کرد در ۲۴ ساعت گذشته ۸ بیمار مبتلا به «کووید-19» در کشور جان خود را از دست دادند و طی این مدت بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۱۰۰۷ بیمار جدید مبتلا به «کووید-19» در کشور شناسایی و ۱۲۲ نفر از آنها بستری شدند. افزایش دوباره میزان مرگ‌و‌میر و مبتلایان به بیماری «کووید-19» در حالی است که تاکنون ۶۴ میلیون و ۶۵۵ هزار و ۷۹۷ نفر دوز اول، ۵۸ میلیون و ۱۰ هزار و ۶۵۴ نفر دوز دوم و ۲۷ میلیون و ۷۷۱ هزار و ۹۹۱ نفر دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به ۱۵۰ میلیون و ۴۳۸ هزار و ۴۴۲ دوز رسیده است. همچنین مجموع بیماران «کووید-19» در کشور به ۷ میلیون و ۲۴۰ هزار و ۵۶۴ نفر رسیده که از این تعداد تاکنون ۷ میلیون و ۶۳ هزار و ۴۷۹ نفر از بیماران بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند و متاسفانه ۱۴۱ هزار و ۴۰۴ تن از هموطنان نیز جان باخته‌اند. علاوه بر این ۲۳۲ نفر از بیماران مبتلا به «کووید-19» در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. در حال حاضر هیچ شهرستانی در وضعیت قرمز یا نارنجی نیست اما ۱۰۵ شهرستان در وضعیت زرد و ۳۴۳ شهرستان در وضعیت آبی بیماری کرونا قرار دارند. به گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دولت مبارزه با کرونا را به عنوان نخستین اقدام در اولویت قرار داد، تهیه واکسن شتاب گرفت و با حضور مردم در رده‌های مختلف انتظامی، بسیج نیروهای جهادی و... مساجد، مراکز و استادیوم‌ها محل تزریق واکسن شد و در روز حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تزریق و در هفته حدود ۸ میلیون تزریق انجام شد و از این نظر ما رکورد جهانی داریم که نشان‌دهنده قدرت است. وی افزود: با استفاده از نوع واکسن نوترکیب و ویروس کشته شده ایمنی جمعی علیه کرونا ایجاد شده است.

 

* واکسیناسیون ۱۰۰ درصدی جمعیت آسیب‌پذیر؛ راه پایان کرونا

با آنکه التهاب بیماری کرونا در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش یافته است اما کارشناسان بهداشت تاکید دارند کرونا همچنان یک بیماری تهدید‌کننده است. در همین ارتباط رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: واکسیناسیون ۱۰۰درصدی جمعیت آسیب‌پذیر راه پایان کروناست و باید واکسیناسیون را به حد بسیار قابل قبولی برسانیم. محمدمهدی گویا با بیان اینکه در مرحله واکسیناسیون اولیه بسیار موفق بودیم، افزود: پوشش‌های بالای ۸۰ درصد در ۲ نوبت اول داشتیم ولی در نوبت سوم به این موفقیت دست نیافتیم. وی ادامه داد: زمانی که واکسیناسیون گروه زیر ۱۸ سال را شروع کردیم، ابتدا جمعیت ۱۲ تا ۱۸ سال را انتخاب کردیم که بسیار خوب پیش رفت و تقریبا مانند جمعیت بالای ۱۸ سال پوشش در جمعیت ۱۲ تا ۱۸ سال داشتیم اما در جمعیت ۵ تا ۱۱ سال هنوز آنطور که باید به موفقیت نرسیده‌ایم. رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه داد: باید برای بعد از مرحله همه‌گیری کرونا برنامه‌ریزی کنیم و هنوز خیلی راه داریم. وی با تاکید بر اینکه کرونا هنوز یک تهدید است، گفت: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در عرصه کنترل بیماری «کووید-۱۹» در دنیا و کشور ما انجام شد، علت و چرایی ویروس شناخته شد. ایران جزو معدود کشورهایی بود که از این توانایی برخوردار بود و می‌توانست به کنترل بیماری در کشور و تصمیم‌گیری‌های بالینی کمک کند. گویا ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت معتقد است واکسیناسیون حداقل ۷۰ درصد جمعیت کشور یکی از راه‌های کنترل کروناست و اکنون تنها ۵۸ کشور در دنیا به این هدف دست یافته‌اند. به گفته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید همچنان دستورالعمل بهداشتی و تکمیل روند واکسیناسیون برای مهار کرونا در اولویت باشد.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه کرونا هنوز هم یک تهدید است، به دستاوردهای ایران در کنترل این بیماری اشاره کرد و گفت: وقتی موارد ابتلا به حد پایینی می‌رسد، نیاز به راه‌اندازی یکسری مراکز مراقبت دیده‌ور داریم که باید بیماری را رصد کرده و در صورت تغییرات هشدار دهند. 

گویا افزود: اکنون کشورها برای ۶ تا ۹ ماه آینده برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ اگر ویروس تغییر کند یا نکند، چه کنند، برنامه واکسیناسیون و آزمایشگاه‌ها را مشخص کرده و نقاط ضعف‌شان را تعیین کرده‌اند. در کشور ما یک شبکه آزمایشگاهی متشکل از ۵۰۰ آزمایشگاه ایجاد شد. این کار ساده‌ای نبود که انستیتو پاستور ایران انجام داد. وی با بیان اینکه ما برای ۶ تا ۹ ماه آینده به برنامه‌ای دقیق نیاز داریم، گفت: اهداف این برنامه باید مشخص باشد، وضعیت ابتلا، مرگ، رعایت پروتکل‌ها، واکسیناسیون و... را باید مشخص کنیم. بسیاری از اقدامات تدوین این برنامه را انجام داده‌ایم. وقتی موارد ابتلا به حد پایینی می‌رسد، نیاز به راه‌اندازی یکسری مراکز مراقبت دیده‌ور داریم که باید بیماری را رصد کرده و در صورت تغییرات هشدار دهند. 

گویا گفت: باید توجه کرد ما ۴ هدف اصلی را مشخص کرده‌ایم و باید به آنها پاسخ دهیم؛ اول اینکه اگر یک عامل اتیولوژیک دیگری بیاید که توان ایجاد پاندمی داشته باشد، ما قادر به شناسایی آن هستیم که این را صاحب‌نظران علوم آزمایشگاهی باید پاسخ دهند، دوم اینکه آیا می‌توانیم گروه‌های آسیب‌پذیر را به سرعت محافظت کنیم و سوم آیا می‌توانیم از نظام سلامت در مقابل آن محافظت کنیم. دیگر دنیا نمی‌پذیرد که تعطیلی سراسری ایجاد کنید. از الان باید برای پاسخ به اتفاقات احتمالی آمادگی ایجاد کنیم. چهارم هم  اینکه چطور تاب‌آوری نظام سلامت را افزایش دهیم. تاب‌آوری نظام سلامت به این‌ معناست که آسیب‌هایی را که به نظام سلامت وارد شده، ترمیم کنیم تا نظام سلامتی داشته باشیم که خودش را برای پاندمی بعدی آماده کرده، بداند چکار باید انجام دهد، چقدر نیرو نیاز دارد، نیازهای آزمایشگاهی‌اش چگونه است و... در مجموع لازم است اهداف مشخص و آمادگی‌های لازم ایجاد شود.

 

رئیس‌جمهور اوکراین تایید کرد ارتش این کشور از شهر لیسیچانسک خارج شده‌ است. این به منزله تایید ادعای روسیه مبنی بر آزادسازی کامل اراضی مربوط به جمهوری خود‌خوانده لوهانسک در شرق اوکراین است.  یکشنبه‌شب ولودیمیر زلنسکی در نطقی عمومی دلیل این عقب‌نشینی را چنین توضیح داد: «اگر فرماندهی ارتش، نظامیان را از نقاط خاصی از جبهه، جایی که دشمن بیشترین برتری آتش را دارد، خارج کرده، بویژه این مساله درباره لیسیچانسک صدق می‌کند، این فقط به این معناست که ما به لطف تاکتیک‌های خود به آنجا باز خواهیم گشت». لیسیچانسک که به موازات شهر سیوردونتسک در غرب رودخانه سیور دونتس (دون شمالی) قرار گرفته، آخرین شهر مهم جمهوری لوهانسک در منطقه دونباس محسوب می‌شود که از چنگ نیروهای اوکراینی خارج شده است.  در بیانیه ستاد کل ارتش اوکراین نیز آمده که با توجه به برتری چندجانبه نیروهای مسلح روس در توپخانه، هوانوردی، سیستم‌های پرتاب موشک چندگانه، مهمات و پرسنل در این جبهه، ادامه مبارزه برای ادامه کنترل شهر تنها منجر به عواقب مرگبار می‌شد و به همین دلیل، به منظور حفظ جان مدافعان اوکراینی تصمیم به خروج از لیسیچانسک گرفته شد.  اعترافات دولت و ارتش اوکراین به سقوط کامل استان لوهانسک ساعاتی پس از آن انجام شد که سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور گزارش داد که با آزادسازی شهر لیسیچانسک، تمام سرزمین لوهانسک تحت کنترل ارتش روسیه به همراه واحدهای نیروهای مردمی لوهانسک قرار گرفته است. چند روز جلوتر، رمضان قدیروف، رئیس‌ جمهوری خودمختار چچن، از حضور یک یگان نظامی چچنی در عملیات محاصره لیسیچانسک خبر داده بود.  به گفته خبرنگاران روس اعزامی به منطقه، ساکنان این شهر برای استقبال از این نیروها به خیابان‌ها ریخته و شروع به پاکسازی معابر کردند.  گزارش‌های رسانه‌های روسی همچنین حاکی از آن است که دلیل سقوط لیسیچانسک، عدم کنترل فرماندهی نیروهای مسلح اوکراین و مستشاران غربی بر واحدهای نظامی در این منطقه و فروپاشی ساختار دفاعی به خاطر فرار نیروها بوده است.  از حدود یک ماه پیش، مقامات اوکراینی از جمله مشاوران رئیس‌جمهور و فرماندهان عالی نظامی، هشدارهایی روزافزون درباره تلفات وحشتناک نیروهای‌شان در جنگ با روسیه بویژه در منطقه دونباس داده بودند که نشان می‌داد میانگین روزانه مرگ سربازان اوکراینی 500 تن است. زلنسکی این آمار را 200 نفر در روز خوانده بود که بلافاصله توسط مشاور ارشدش اصلاح شد.  خبرگزاری تاس، در گزارشی از آشفتگی در خطوط دفاعی اوکراینی‌ها و مزدوران خارجی در جبهه دونباس و فرار نیروها از ترس برتری سنگین آفندی روس‌ها خبر داده و پیش‌بینی کرده بود ساختار نظامی اوکراین در این منطقه در حال فروپاشی است.  بنا به اعلام وزارت دفاع روسیه، از آغاز عملیات ویژه نظامی در اوکراین در مجموع 230 فروند هواپیما، 134 فروند بالگرد، 1448 هواپیمای بدون سرنشین، 353 سامانه موشکی ضدهوایی، 3904 تانک و سایر خودروهای زرهی، 706 سامانه موشک‌انداز چندگانه، 3084 قبضه توپ و خمپاره صحرایی و 4002 دستگاه خودروی ویژه نظامی نیروهای مسلح اوکراین منهدم شده است. 

 

گروه اقتصادی: بر اساس گزارش موسسه آمار ترکیه، شاخص قیمت مصرف‌کننده در این کشور در ماه ژوئن نسبت به سال قبل 78.6 درصد افزایش یافته که حاکی از بالاترین نرخ تورم در 24 سال اخیر است. افزایش قیمت‌ها بشدت به جمعیت 84 میلیونی ترکیه ضربه‌ زده و امید چندانی برای بهبود در کوتاه‌مدت به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، قیمت‌های بالای انرژی و مواد غذایی و کاهش شدید ارزش لیر وجود ندارد. بر اساس داده‌های دولت، قیمت‌ حمل‌ونقل 123.37 درصد، قیمت انرژی 151.3 درصد و قیمت مواد غذایی 93.93 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در چند سال گذشته از افزایش نرخ‌ بهره برای کاهش تورم ناشی خودداری کرده و نرخ بهره را «مادر همه شرارت‌ها» توصیف کرده است. نتیجه این اقدامات باعث کاهش شدید ارزش لیر و کاهش قدرت خرید مردم این کشور شده است.

در واقع اردوغان به بانک مرکزی این کشور -‌که به گفته تحلیلگران هیچ استقلالی از او ندارد‌- دستور داد در سال‌های 2020 و 2021  حتی با وجود ادامه افزایش تورم  به طور مکرر نرخ بهره را کاهش دهد. حتی روسای بانک مرکزی که مخالفت خود را با این اقدام اعلام کرده بودند برکنار شدند. تا بهار سال 2021، بانک مرکزی ترکیه در طول ۲ سال ۴ رئیس کل مختلف را به خود دید.

دولت ترکیه سیاست‌های غیرمتعارفی را برای تقویت لیر بدون افزایش نرخ بهره ارائه کرده. اواخر ژوئن، ممنوعیت ارائه تسهیلات به شرکت‌هایی که دارای ارز خارجی بیش از حد مجاز بودند اعلام شد؛ اگرچه برای مدت کوتاهی این اقدام ارزش لیر را تقویت کرد اما باعث عدم اطمینان در میان سرمایه‌گذاران شد.  لیر ترکیه سال گذشته میلادی حدود ٤٤ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد و از ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی تاکنون حدود ۲۴ درصد از ارزش پول ملی ترکیه کاسته شده است. اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی هر دلار آمریکا تقریبا 4.7 لیر بود و هم‌اکنون هر دلار آمریکا حالا به کمتر از ۱۷ لیر رسیده است. لیر ترکیه در مقایسه با پول سایر اقتصادهای نوظهور سال پیش بدترین عملکرد را داشته که بسیاری از تحلیلگران اقتصادی آن را به سیاست‌های «ناپخته» پولی دولت این کشور نسبت می‌دهند.

در پایان آوریل گذشته، بانک مرکزی ترکیه پیش‌بینی تورم خود را تا پایان سال جاری به ۴۲,۸ درصد افزایش داد، در حالی که در ژانویه گذشته تورم را ۲۳,۲ درصد پیش‌بینی کرده بود. مدت‌هاست کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران مالی تورم کم‌سابقه ترکیه را به سیاست‌های اقتصادی نامتعارف اردوغان رئیس‌جمهور نسبت می‌دهند. اردوغان اصرار دارد کاهش شدید نرخ‌های بهره برای پایین آوردن افزایش شدید قیمت‌های مصرف‌کننده تنها راه‌حل بحران اقتصادی کنونی این کشور است.

تحلیلگران می‌گویند نرخ تورم سالانه ترکیه که بالاترین نرخ تورم از زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه اردوغان در سال ۲۰۰۲ است، تا حد زیادی با تفکر اقتصادی غیرمتعارف اردوغان پیوند مستقیم دارد. وزیر خزانه‌داری و دارایی ترکیه پیش‌تر گفته بود روند تورم فعلی زودگذر است و در بلندمدت برطرف خواهد شد. وی گفت: ما رفاه و قدرت خرید شهروندان خود را نسبت به سطح گذشته افزایش خواهیم داد. ترکیه مالیات برخی کالاها را کاهش داده و برای برخی قبوض برق برای خانوارهای آسیب‌پذیر یارانه ارائه کرده است ولی هنوز این اقدامات نیز نتوانسته تورم را مهار کند.

 

* بحران اقتصادی، دومین افزایش حقوق در یک سال را رقم زد

سرعت تورم و گران شدن قیمت کالاهای اساسی در ترکیه به نقطه‌ای رسید که دولت ناچار شد برای نخستین‌بار در دهه‌های اخیر در عرض یک سال ۲ بار حقوق و دستمزد کارگران را تغییر دهد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه هفته گذشته ناچار شد دست به اقدام سختی بزند و کف حقوق و دستمزد میلیون‌ها کارگر و کارمند را 30 درصد افزایش دهد.

بر اساس رسم معمول کشورها، ترکیه نیز در آخرین روزهای سال میلادی، کف حقوق و دستمزد حقوق‌بگیران را مشخص می‌کند. اواخر سال 2021 میلادی، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه ترکیه کف حقوق و دستمزد را برای 12 ماه سال 2022 میلادی، 4250 لیر تعیین کرد، این در حالی است که سال 2020 میلادی، این مبلغ در حد 3 هزار و 100 لیر بود. بر اساس پیش‌بینی‌های دولت، با افزایش 1150 لیر‌ی، امکان آن وجود داشت کارگران و میلیون‌ها حقوق‌بگیر دارای درآمد کف دستمزد، زندگی را با 4 هزار لیر تأمین کنند اما چنین نشد و سرعت تورم و گران شدن قیمت کالاهای اساسی در ترکیه به نقطه‌ای رسید که دولت ناچار شد برای نخستین‌بار در دهه‌های اخیر، در عرض یک سال، ۲ بار حقوق و دستمزد کارگران را تغییر دهد. اغلب روزنامه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، خبر افزایش حقوق را همچون مژده بزرگ اردوغان در آستانه عید قربان، به ‌عنوان یک هدیه بسیار ارزشمند وصف کردند اما روزنامه‌های منتقد نوشتند: در کشوری که قیمت یک قرص نان معمولی 220 گرمی به 7 لیر رسیده است، افزایش حقوق 1500 لیری نمی‌تواند مشکلی را حل کند.

 

* بحران تا کجا ادامه خواهد داشت؟

سال گذشته میلادی متأثر از همه‌گیری بیماری «کووید-۱۹»، میزان درآمد کشور ترکیه از صنعت توریسم بشدت کاهش یافت و کسب‌وکارهای خرد نیز نتوانستند گردش مالی مناسبی را در سال گذشته به ثبت برسانند. بر این اساس پس از همه‌گیری «کووید-۱۹» در ترکیه بود که سعی دولت، خلق پول بدون پشتوانه شد تا اینگونه موتور اقتصاد کشور را به حرکت وادارد اما این نقدینگی بدون پشتوانه در همین مدت زمان کوتاه توانست اقتصاد ترکیه را با مشکل مواجه کند. دلیل دیگری که از آن به عنوان عامل کاهش ارزش لیر ترکیه نام برده می‌شود، کاهش نرخ سود بانکی در این کشور است.

افزایش حجم نقدینگی، کاهش نرخ سود بانکی، افزایش تورم و افزایش بدهی‌های خارجی از مهم‌ترین عوامل سقوط ارزش ذاتی پول ملی ترکیه محسوب می‌شود. با وجود این شرایط، همچنان اردوغان با افزایش نرخ‌های بهره مخالف و معتقد است این نرخ‌ها باعث افزایش تورم می‌شود. اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران معتقدند کاهش بیشتر نرخ‌های بهره باعث سقوط مجدد ارزش لیر می‌شود. آنان می‌گویند کاهش قدرت خرید ترک‌ها در نهایت می‌تواند منجر به‌ کندی اقتصاد یا حتی رکود شود.

البته دلایل مختلفی برای کاهش ارزش لیر وجود دارد، از افت نرخ بهره گرفته تا بدهی‌های ترکیه و کاهش ذخایر ارزی که هر کدام دلیلی برای رشد تورم و ایجاد شرایط دشوار اقتصادی این کشور شده است و در صورت استمرار این شرایط، فاجعه‌ای را در اقتصاد ترکیه شاهد خواهیم بود.

 

* لیست خاکستری، قوز بالا قوز!

یکی دیگر از موضوعاتی که در چند سال گذشته مورد توجه تحلیلگران اقتصادی ترکیه قرار گرفته، توجه به مساله پولشویی و تبدیل ترکیه به کانونی برای تجمع چهره‌های مافیایی و پول‌های کثیف است. سال گذشته با قرار گرفتن ترکیه در لیست خاکستری «اف‌ای‌تی‌اف» ارزش پول ترکیه کاهش یافت. همچنین با کاهش نرخ بهره بانکی در شرایطی که هیجانات جامعه ترکیه به خاطر قرارگیری در لیست خاکستری «اف‌ای‌تی‌اف» افزایش یافته بود، ارزش لیر ترکیه با  کاهش بی‌سابقه مواجه شد و نرخ هر دلار تا محدوده 16.7 لیر رسید. در شرایطی که بحران اقتصادی در ترکیه روز به روز عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌شود، مردم و مخالفان، چشم به انتخابات آتی دوخته‌اند و به باور رهبران احزاب مخالف، تنها راه خروج از بن‌بست فعلی، کنار زدن اردوغان از صحنه قدرت است.

به خاطر تورم، فقر و بیکاری،  فشار بر حزب حاکم ترکیه و دولت اردوغان افزایش یافته و میلیون‌ها خانوار در این کشور، حتی برای تامین ارزان‌ترین و کم‌ارزش‌ترین منابع غذایی، با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستند و پیش‌بینی  می‌شود این وضعیت نگران‌کننده، اصلی‌ترین عامل تحولات سیاسی در سال 2023 میلادی در ترکیه باشد.