رئیس فدراسیون فوتبال می‌گوید: حتی هزار تومان تراکنش غیرسالم مالی هم در صورت اثبات با واکنش و برخورد فدراسیون مواجه خواهد شد. روز گذشته نخستین نشست صیانت فوتبال برای فصل جدید رقابت‌های لیگ برتر با حضور رئیس و مسؤولان فدراسیون و همچنین مقامات ذی‌ربط با موضوع بررسی روند مربوط به نقل و انتقالات باشگاهی، وضعیت واسطه‌های نقل و انتقالاتی و فعالیت‌های آنان و برنامه‌ریزی جهت نظارت دقیق بر بازار نقل و انتقالات برگزار شد. در این نشست، مهدی تاج حرف‌های مهمی را درباره سختگیری امسال فدراسیون فوتبال به زبان آورد. مقدمه صحبت‌های او اینچنین بود: فوتبال در همه جای جهان مورد توجه و اقبال افکار عمومی است و هر پدیده‌ای که اینگونه مورد توجه باشد، ضرورت نظارت بیشتر و دقیق‌تر را هم می‌طلبد. خوشحالم در میان خانواده فوتبال، رسانه‌های محترم و نهادهای محترم نظارتی و در کنار آنان هواداران فوتبال همگرایی مثبتی در بحث مبارزه با هرگونه رویه ناصواب وجود دارد و ضمن اینکه ارکان قضایی فدراسیون به جدیت در این باب ورود کرده‌اند، من هم وظیفه خود می‌دانم از تلاش‌های انجام شده در این باره توسط مراجع قضایی و نهادهای ذی‌ربط نهایت قدردانی را داشته باشم. رئیس فدراسیون فوتبال عنوان کرد: درباره پرونده مفتوحه، موضوعات مختلفی مطرح می‌شود، ضمن اینکه کلام پایانی و قطعی جهت تصمیم‌گیری با مرجع محترم قضایی است اما در فدراسیون فوتبال هم نشست‌های مرتبط کارشناسی با همکاری مراجع ذی‌ربط برگزار می‌شود و از جامعه فوتبال بویژه باشگاه‌ها می‌خواهیم حتما هر نکته‌ای را که ممکن است بر اساس شائبه، رویه‌های تخلف و فسادزا انجام شود، با ارائه مدارک مستند و مثبته به سرعت به کمیته اخلاق فدراسیون گزارش دهند و کمیته اخلاق موظف است به قید فوریت بررسی لازم را انجام دهد. در داخل فدراسیون هم بررسی‌های مختلفی در این باره در حال انجام است و قوانین و آیین‌نامه‌هایی به سازمان لیگ ابلاغ شده است. برای مثال، باشگاه‌ها به هیچ‌ عنوان حق در اختیار داشتن مشاور داوری را ندارند. تاج افزود: در این مسیر، برای رسیدن به شرایط ایده‌آل تلاش می‌کنیم. در روزهای گذشته، اعداد مختلفی پیرامون ارقام مرتبط با پرونده‌های مفتوح مطرح شده اما اینجا به صراحت اعلام می‌کنم حتی هزار تومان تراکنش غیرسالم مالی هم در صورت اثبات در این باب تخلف قطعی بوده و قطعا فدراسیون فوتبال هم حسب گزارش‌های دریافتی از مقامات ذی‌ربط برخورد جدی خواهد داشت. در این میان، ضرورت دارد مجامع و مدیران ارشد باشگاه‌های کشور هم مطابق قوانین ساری و جاری کشور نظارت‌های خود را درباره عملکرد باشگاه‌ها افزایش دهند.

در این نشست، سردار محمدرضا مقیمی مدیر کل دفتر امور انتظامی و توسعه نظم عمومی وزارت کشور، لقمان کیاپاشا بازرس کل امور ورزش جوانان و میراث فرهنگی سازمان بازرسی کل کشور، نمایندگان سازمان‌‌های امنیتی و اطلاعاتی و همچنین مهدی محمدنبی نایب‌رئیس، هدایت ممبینی دبیرکل و روسای ارکان قضایی فدراسیون و همچنین رئیس و دبیر سازمان لیگ فوتبال و مصطفی زارعی مدیر صدور مجوز حرفه‌ای باشگاه‌ها و مسؤول صیانت لیگ حضور داشتند.

گروه بین‌الملل: امانوئل مکرون در انتخابات دور اول پارلمان فرانسه با شکست سختی از احزاب راست‌گرا روبه‌رو شد، البته این شکست برای اروپا هم گران تمام خواهد شد. تغییر دولت از ریل راست میانه به راست افراطی، همچنان که در ایتالیا باعث تغییر سیاست‌های دولت در اروپا شد، می‌تواند اروپا و ناتو را دچار دگرگونی اساسی کند. رقیب مکرون بارها مانند ترامپ انتقادهای تندی از سیاست‌های مهاجرتی، همچنین برنامه‌های ناتو در اروپا داشته است و هم لوپن، رهبر دست راستی فرانسه و هم نخست‌وزیر فعلی ایتالیا به مقابله بی‌هزینه اروپا علیه مسکو انتقاد دارند و سعی خواهند کرد این روند را از تنش به ترک مخاصمه بکشانند.

روز یکشنبه انتخابات پارلمانی در فرانسه برگزار شد که نتایج انتخابات شکست مکرون را نشان می‌دهد. حزب راست افراطی فرانسه با فاصله قابل توجه برنده دور نخست انتخابات پارلمانی فرانسه شد و آنها را به تسلط بر فضای سیاسی این کشور نزدیک‌تر کرد. نتایج شمارش آرا در مرحله اول و برآوردها بر اساس آن نشان داده است حزب راستگرای اجتماع ملی فرانسه حدود 33.2 درصد را آرا در مرحله اول انتخابات سراسری فرانسه به دست آورده و ۵ درصد بیشتر از ائتلاف جناح چپ است که 28.1 درصد آرا را کسب کرد. ائتلاف رئیس‌جمهور فرانسه هم با ۲۱ درصد آرا در رتبه سوم قرار دارد.

حزب «اجتماع ملی» به رهبری «مارین لوپن» و «ژردن باردلا» سه هفته پیش هم در انتخابات پارلمان اروپا پیروز شد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در واکنش به نتایج اولیه انتخابات پارلمانی خواستار تشکیل «ائتلاف بزرگ» برای مقابله با احزاب راست افراطی شد. این انتخابات در ۲ مرحله‌ برگزار می‌شود و تکلیف بیشتر ۵۷۷ کرسی پارلمان فرانسه تا زمان دور دوم رای‌گیری در روز یکشنبه هفته آینده مشخص نخواهد شد. نامزدهایی که موفق به کسب بیش از 12.5 درصد آرا شوند به دور بعد می‌روند که یکشنبه هفته آینده برگزار می‌شود. در صورت پیروزی احزاب مخالف در انتخابات فرانسه، مکرون مجبور است با آنها در قدرت سهیم شود.

از سوی دیگر کشورهای اروپایی به سمت حاکمیت‌های راست‌گرا پیش می‌روند و این فضای کلی بر اروپا حاکم شده است. در انتخابات گذشته در فرانسه این تلاش از سوی راست‌گراها وجود داشت اما در آن انتخابات موفق نشدند، هر چند در هلند و ایتالیا تلاش‌هایی انجام شد. لوپن نظراتش همیشه تند بوده است و همواره گفته می‌خواهد از اتحادیه اروپایی خارج شود که اگر این اتفاق روی دهد مشکلات زیادی برای فرانسه و اتحادیه اروپایی ایجاد می‌کند، به هر حال فرانسه یکی از پایه‌های اصلی اتحادیه اروپایی در کنار آلمان است. بعد از آنکه مرکل در آلمان کناره‌‌گیری کرد، کنار گذاشته شدن مکرون و سیاست‌هایش، اتحادیه اروپایی را بیش از پیش تهی از هویت اصلی‌اش می‌کند.

آینده حزب راست میانه حاکم بر فرانسه پس از شکست سنگین از جریان راست افراطی در دور نخست انتخابات پارلمانی روز یکشنبه در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. برخی تحلیلگران و کارشناسان در این باره حتی احتمال انحلال و پایان حیات این حزب سیاسی را در آینده مطرح کرده‌اند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پس از شکست در انتخابات قانون‌گذاری اروپایی با وعده «شفاف‌سازی اساسی» دست به انحلال پارلمان زد و خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد. نتایج دور نخست این انتخابات پس از ۳ هفته کارزار انتخاباتی شتابزده و سردرگم نشان می‌دهد قمار رئیس‌جمهوری شکست خورده است. به اعتقاد امانوئل ریویِر، کارشناس سیاسی و متخصص نظرسنجی، «حزب آقای مکرون در انتخاباتی که او زمینه برپایی آن را فراهم کرد، با قرار گرفتن در جایگاه سوم متحمل شکستی سنگین شد». امانوئل مکرون در پیامی مکتوب، بدون اعتراف به این شکست، خواستار «اتحاد و یکپارچگی گسترده نیروهای دموکراتیک و جمهوری‌خواه برای دور دوم» شد.

رئیس‌جمهوری فرانسه و متحدانش از حامیان خود خواسته‌اند مانع روی کار آمدن جناح راست افراطی در دور بعد انتخابات پارلمانی شوند که قرار است ۷ ژوئیه طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، در این کشور برگزار شود. گابریل آتال، نخست‌وزیر فرانسه نیز از رای‌دهندگان خواسته است جلوی پیشروی حزب اجتماع ملی را بگیرند. وی اما در عین حال، حزب «فرانسه تسلیم‌ناپذیر» به ریاست ژان لوک ملانشون را که بخشی از ائتلاف چپ رقیب جریان راست افراطی در دور دوم انتخابات پارلمانی است برای این منظور گزینه معتبری ندانست. این در حالی است که اثربخشی مکرونیست‌ها برای تشکیل «جبهه‌ای متشکل از جمهوری‌خواهان» در برابر راست افراطی در طول سال‌های اخیر بشدت تضعیف شده است. انتخابات پارلمان فرانسه همانند انتخابات پارلمان اروپا تیر سختی به آمریکا بود. روسیه اکنون خوشحال‌ترین کشور بعد از انتخابات‌های متعدد در اروپاست. مارین لوپن که ۳ دوره کاندیدای ریاست‌جمهوری فرانسه بوده، گفته اظهارات اخیر مکرون درباره اعزام مربیان ناتو به اوکراین و اجازه به کی‌یف برای استفاده از سلاح‌های غربی برای حمله به اهداف خاصی در روسیه، خطر تبدیل درگیری فعلی به «جنگ جهانی» بعدی را دارد.

اظهارات لوپن در بحبوحه بحث‌های شدید در غرب درباره اینکه کی‌یف تا چه حد باید اجازه حمله با استفاده از سلاح‌های دوربرد غربی را داشته باشد، مطرح می‌شود. چند دولت عضو ناتو گفته‌اند طرفدار حملات به خاک روسیه هستند، در حالی که «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو از کشورهای عضو خواسته است برخی محدودیت‌های خود را در استفاده از تسلیحات غربی لغو کنند. مکرون سه‌شنبه گذشته دوباره این بحث را پیش کشید و اظهار داشت ناتو باید به اوکراین اجازه دهد «سایت‌های نظامی» در داخل روسیه را که « اوکراین از آن نقاط هدف حمله قرار می‌گیرد» خنثی کند، حتی اگر آنها خیلی عقب‌تر از خط مقدم درگیری باشند. لوپن این ایده را به‌شدت محکوم و استدلال کرد این موضوع «خطر یک جنگ جهانی را ایجاد می‌کند».

لوپن گفت دیدگاه‌های رهبر فرانسه او را به این نتیجه رساند که امانوئل مکرون می‌خواهد فرانسه وارد جنگ با روسیه شود. این سیاستمدار جناح راست گفت «به‌شدت مخالف» مواضع او است چون ممکن است «خطری کاملا خیره‌کننده» برای فرانسه ایجاد کند. به گزارش اسپوتنیک، مارین لوپن پیشتر مکرون را به «بازی با جنگ» و «گروگانگیری» درگیری اوکراین برای دستور کار انتخاباتی خود متهم کرده بود. این سیاستمدار سرشناس فرانسوی همواره با طرح‌های پذیرش اوکراین در ناتو و اتحادیه اروپایی، اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه و تحویل سلاح‌های سنگین به کی‌یف مخالفت کرده است.

حتی لوپن درباره ناتو گفته بود اگر به قدرت برسد فرانسه را از ناتو خارج خواهد کرد. این فعال حزب راستگرای تندرو «مجمع ملی» در گفت‌وگو با رادیو «فرانس انتر» گفت: به نظر من امروز اخباری مبنی بر گسترش ناتو و حتی گسترش اتحادیه اروپایی چیزی نیست که امکان یافتن راه‌حلی برای صلح را فراهم آورد. وی افزود: منشأ هراس روسیه توسعه ناتو و ایجاد ساختارهای نظامی در نزدیکی خاک روسیه است. این هراس را توجیه نمی‌کنم اما باید در نظر گرفته شود. لوپن که پیش‌تر خروج فرانسه از فرماندهی واحد ناتو را خواستار شده بود، در زمان تبلیغات ریاست‌جمهوری از «نزدیکی راهبردی روسیه و ناتو به یکدیگر» پس از پایان جنگ اوکراین دفاع کرده بود. حتی او چند روز قبل انتخابات گفته بود اگر حزب او دولت بعدی را تشکیل دهد، نخواهد گذاشت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به عنوان فرمانده کل ارتش به اوکراین نیرو اعزام کند. لوپن چند سال قبل هم گفته بود جنگ انرژی با روسیه احمقانه خواهد بود. تمام این مسائل نشان می‌دهد شکست مکرون به دومینوی راستگرایی در اروپا منجر خواهد شد که به تضعیف ناتو و تقویت روسیه می‌انجامد. 

***

اعتراضات هزاران نفری فرانسوی‌ها در پی پیشتازی راست‌های افراطی در انتخابات

در پی اعلام نتایج اولیه انتخابات پارلمانی فرانسه، هزاران نفر در پاریس تجمع کردند و پلیس فرانسه برای متفرق کردن رادیکال‌های «جنبش بلوک سیاه» در تظاهرات از گاز اشک‌آور استفاده کرد. این تظاهرات پس از اعلام نخستین نتایج انتخابات پارلمانی فرانسه به نفع راستگرایان، در میدان جمهوری پاریس آغاز شد. مارین لوپن، رهبر حزب «اجتماع ملی» که حزبش پیشتاز است، از مردم خواسته برای تعیین‌تکلیف کرسی‌های باقیمانده در دور دوم انتخابات که برای هفتم ژوئیه برنامه‌ریزی شده، با قدرت شرکت کنند تا در نهایت «جردن باردلا» برای پست نخست‌وزیری انتخاب شود. با این حال پس از اعلام نتایج اولیه، هزاران نفر در اعتراضات شرکت کردند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، تظاهرات چند ساعت مسالمت‌آمیز بود اما پس از آنکه جوانان رادیکال از جنبش بلوک سیاه به این راهپیمایی پیوستند، تجمعات به خشونت کشیده شد. افراطی‌ها با پرتاب منور به سوی پلیس، آتش زدن سطل‌های زباله و شکستن شیشه‌های کافه‌ها شروع به تحریک پلیس کردند.

گروه اجتماعی: طلاق معضلی اجتماعی است که تبعات آن می‌تواند جامعه را در درازمدت دچار مشکلات و آسیب‌های اجتماعی کند؛ پدیده شومی  که از آن به عنوان مکروه‌ترین حلال خداوند نام برده می‌شود که بنیان خانواده را برمی‌اندازد. آنطور که کارشناسان می‌گویند کودکان طلاق بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. 

البته تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از خانواده و راه‌اندازی مراکز مشاوره در کنار دادگاه‌های خانواده به ‌منظور ارجاع متقاضیان طلاق به این مراکز برای دریافت خدمات مشاوره، منجر به افزایش میزان صلح و سازش بین زوجین شده است، به ‌طوری که به شکل میانگین ۲۰ درصد متقاضیان طلاق پس از انجام مشاوره در این مراکز به صلح و سازش می‌رسند؛ موضوعی که نشان می‌دهد این فرآیند توانسته است اثربخشی لازم را در کاهش میزان طلاق در کشور بر جا ‌گذارد. حال آمارها بیانگر توقف میزان آمار طلاق و کاهشی شدن آن در برخی استان‌هاست. 

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران از کاهش ۴۱ درصدی طلاق توافقی در شهر تهران خبر داد. ابوالفضل نیکوکار با بیان اینکه طلاق آهنگی رو به رشد داشته و توجه کارشناسان را به خود معطوف کرده است، گفت: نگرانی‌ها از رشد سریع طلاق و تحول در شیوه‌های طلاق و فقدان مکانیسم‌هایی است که به کاهش طلاق یا کم کردن پیامدهای مخاطره‌آمیز آن بینجامد، بر این اساس، در سال‌های اخیر کنترل و کاهش آسیب‌های طلاق یکی از اولویت‌های معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران بوده است. وی افزود: افزایش طلاق در جامعه علل متفاوتی از جمله فقر، بیکاری، اعتیاد، ضعف فرهنگی، عدم مهارت‌های زندگی، فضای مجازی و... دارد و آسیب‌های متعددی از جمله گسستگی خانواده و آسیب‌های ناشی از فرزندان طلاق را به همراه خواهد داشت. معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران با اشاره به ارائه خدمات مشاوره مطلوب در پیشگیری از طلاق گفت: مطابق ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده، مراکز مشاوره خانواده در کنار دادگاه‌های خانواده استان تهران از سال ۱۴۰۱ ایجاد شده است که سال ۱۴۰۲ بر اساس خوداظهاری مدیران مراکز مشاوره خانواده ۳ هزار و ۷۶۰ مورد برای مشاوره ارجاع شده‌اند که ۹۱۲ مورد منجر به صلح و سازش شده است. نیکوکار افزود: میزان صلح و سازش زوجین متقاضی طلاق در سال ۱۴۰۲ افزایش چشمگیری داشته و میزان صلح و سازش به بیش از ۲۵ درصد رسیده است که در مقایسه با سال گذشته حدود ۵ درصد افزایش داشته است. وی تصریح کرد: سال ۱۴۰۱ طلاق توافقی ۴ درصد کاهش و سال ۱۴۰۲ میزان طلاق توافقی ۴۱ درصد کاهش داشته است و متأسفانه افراد به طلاق یک‌طرفه از سوی زوج یا زوجه روی آورده‌اند که آمارهای افزایشی نگران‌کننده است. نیکوکار یادآور شد طلاق یک آسیب اجتماعی تلقی می‌شود که ریشه در تغییر و تحولات گوناگون اجتماعی، فرهنگی و زیستی دارد. معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران بیان کرد: طلاق به عنوان یک مساله اجتماعی که در برگیرنده‌ انحلال قانونی ازدواج و جدایی زن و شوهر است، به لحاظ تأثیرات گسترده در روند رشد جمعیت، همچنین دگرگونی ساختار خانواده حائز اهمیت است.

* تلاش برای تشکیل کنسرسیوم مشاوره خانواده ایران

مرکز وکلا طی یک سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار خدمت مشاوره خانواده به زوجین مراجعه‌کننده به محاکم خانواده توسط مشاوران خانواده قوه‌ قضائیه ارائه داده است که محصول این ۱۰۰ هزار خدمت مشاوره‌ای، افزایش نرخ سازش بین زوجین بوده است. در سال‌های گذشته ما با افزایش نرخ طلاق مواجه بودیم و این نگرانی موجب شد قوه‌‌قضائیه و مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه‌‌قضائیه مسؤولیت پیگیری برقراری صلح و سازش در پرونده‌های خانواده و دعاوی را که در محاکم خانواده طرح می‌شود بر عهده بگیرد. 10 سال از تصویب قانون حمایت از خانواده می‌گذرد و طبق آمار در 3 سال گذشته با اقدامات تحولی‌ای که در مرکز رخ داده با کاهش ملموس نرخ طلاق مواجه شده‌ایم. این کاهش نرخ به معنای عملکرد رو به جلوی مرکز وکلا در امر مشاوره خانواده و در راستای جلوگیری از وقوع طلاق است. به گفته معاون مشاوران خانواده مرکز وکلا، طی یک سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار خدمت مشاوره خانواده به زوجین مراجعه‌کننده به محاکم خانواده توسط مشاوران خانواده قوه‌ قضائیه ارائه شده و محصول این ۱۰۰ هزار خدمت مشاوره‌ای، افزایش نرخ سازش بین زوجین است. ۴۵۰ مرکز مشاوره فعال ذیل قوه‌ قضائیه وجود دارد که این مراکز مشاوره خانواده به شکل‌های مختلف با ابزار‌های متنوع خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی به زوجین و خانواده‌ها ارائه می‌کنند. معاون مشاوران خانواده مرکز درباره چشم‌انداز فعالیت‌های این مرکز در این حوزه گفته بود برنامه برای ماه‌ها و سال‌های آینده این است که این خدمات خانواده به تمام محاکم خانواده و دعاوی متنوع خانواده سرایت کند و پوشش حداکثری داشته باشد. همچنین این خدمات تحت نظارت الکترونیک و در قالب سامانه خدمات تمام الکترونیک مشاوره خانواده قوه‌ قضائیه با نام سامانه «مسیر» بوده و یک سامانه کاملاً تخصصی در حوزه مشاوره خانواده قوه‌ قضائیه است.  حجت‌الاسلام ابراهیمی، معاون مشاوران خانواده مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه‌ قضائیه در پاسخ به خبرنگار دانشجو در رابطه با اینکه آیا فعالیت‌های قوه‌ قضائیه در راستای حفظ خانواده به تنهایی کافی است یا خیر، اظهار داشت: تحقیقاتی در رابطه با فعالیت‌های قوه صورت گرفته است که آن تحقیقات نتایج بسیار دقیقی را ارائه می‌دهد. وی افزود: طبق این تحقیق مهم‌ترین و موفق‌ترین گلوگاه در بحث طلاق، قوه‌ قضائیه است. ابراهیمی گفت: این موضوع که فعالیت‌های قوه‌ قضائیه به تنهایی کافی نیست درست است اما آخرین تحقیقات چیز دیگری می‌گوید. وی افزود: دلیل این موضوع جز توسعه‌ای که مرکز وکلا در طول یک‌سال گذشته داشته، نمی‌تواند باشد. معاون مشاوران خانواده مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه‌ قضائیه در رابطه با همکاری با سازمان‌های دیگر اذعان داشت: الان تفاهمنامه‌ای با سازمان بهزیستی در حال انعقاد است. همچنین گفت‌وگوهای‌مان را با سازمان نظام روان‌شناسی شروع کرده و تغییر و تحولاتی نیز در آنجا داشته‌ایم. در کنار این موارد درحال رایزنی با وزارت ورزش و جوانان نیز هستیم تا یک کنسرسیوم مشاوره خانواده ایران نیز تشکیل شود.

سعید توتونکار: آنچه بیش از همه انتخابات را با آن می‌شناسند، رقابت است. گویا اصالت رقابت در بسیاری از نظام‌های مردم‌سالار پذیرفته شده است و در نتیجه ارزش و معیار و‌ منطق رقابت بر این اساس تعیین و تعریف می‌شود اما انتخابات حیثیت دیگری نیز دارد که غالبا از دیده‌ها پنهان می‌ماند و مورد توجه جدی و عمومی قرار نمی‌گیرد و آن موضوع مراقبت از «ما» است.

رقابت سنجه عددی و کمّی دارد. درصدها و شمارگان رای و نسبت‌هایی که با جمعیت پیدا می‌کند و نمودار حضور مردم طی مراحل مختلف، نشان می‌دهد آیا از حیث کمّی انتخابات مطلوب و مرغوب برگزار شده یا خیر؟! اطلاعات فراوان و تحلیل‌های بسیاری را می‌توان از کمیت شرکت در انتخابات به دست آورد و آن را مبنای مطالعه و توسعه و تقویت حضور مردم قرار داد.

اما تجربه نشان داده نگاه کمّی صرف به مقوله انتخابات می‌تواند گمراه‌کننده باشد و این فرصت بزرگ را به تدریج به چالشی برای مردم‌سالاری تبدیل کند، به طوری که گاهی مشارکت‌های کمی حداکثری بر خلاف انتظارات، نتوانسته باعث خوشحالی و نشاط جامعه شود و به جای آنکه ملت را برآورد و مردم را تقویت کند، بر ضد آن عمل کرده است. وقتی نگاه دقیق‌تری به نهاد انتخابات داریم عنصر دیگری به نام مراقبت را می‌یابیم. هر انتخابات صورتی پنهان و باطنی کیفی دارد که اگر با صورت آشکار و ظاهر رقابتی آن عجین نشود، مانند آجرهایی خواهد بود که بدون هیچ ملاتی روی هم چیده می‌شود، نتیجه آن نیز روشن است.

رقابت صرف به تدریج مردم را از محوریت انتخابات خارج می‌کند، تعیین‌کنندگی آنان را مهار می‌کند و نقش دست دوم و تبعی به آنان می‌دهد. در عوض اشخاص خاص در کانون جلب منافع طبیعی و غیرطبیعی انتخابات قرار می‌گیرند. بناست انتخابات پیش و بیش از همه به نفع مردم باشد، نه فرصتی برای انباشت قدرت و شهرت و ثروت برای نامزدها.

هر گاه پرگار انتخاب، گرد منافع منتخبان گشت و مردم تبدیل به حاشیه انتخابات شدند، آنگاه به تدریج شاهد پرت‌شدگی و پراکندگی جمعیت در دور تند التهابات شب انتخابات خواهیم بود، مگر اینکه با ابزار و علل ساختگی و تشدید شرایط پیرامونی بتوان آنان را از واگرایی بی‌قاعده بازداشت.

انتخابات یکی از فرصت‌های برگزیده بشر برای ایجاد پیوندهای ماندگار در جامعه و تأکید بر پیمان‌های ملی و توافقات جمعی است. همایش انتخابات هر چند به نام نفرات خاص است اما بناست به کام مردمی باشد که «ما» بودن‌شان را از این طریق جشن می‌گیرند. هر چه اراده جمعیت با تراکم بیشتری به صندوق گره بخورد، می‌تواند ابزار مؤثرتری برای یکپارچه‌سازی و جامعه‌پردازی باشد.

یکی از آموختنی‌های مهم و اساسی فرهنگ انتخابات که به تدریج به دست آمده و تکمیل و تشدید شده، همین ارتقای کیفی جامعه است. تمرین انتخاب کردن برای خود و جامعه و ملاحظه شرایط و مصالح و منافع خود و جامعه و ترجیح موقعیت‌ها و تشخیص پیچیدگی‌ها و پرداختن به اولویت‌ها آزمون انتخابات را به یکی از مهم‌ترین تجربه‌های زیست اجتماعی تبدیل کرده است. 

مردم حرف‌های زیادی دارند که با هم و با حکومت بزنند. نقش انتخابات در ترجمه و تبیین بخش زیادی از این سخنان تعیین‌کننده است. حال اگر صحنه انتخابات به جای تقویت مهر مردم، بهانه توسعه قهر شد و تنش‌های رقابت ناسالم تمام فضای انتخابات را بلعید، آنگاه این رنجش و درد و فرسودگی و اضطراب دائما بدنه خود را می‌ساید و می‌کاهد.

سؤال مهم اینجاست که چرا نهاد انتخابات بر اساس کمیت‌های به‌دست‌آمده در دوره‌های جدید ضعیف شده است؟! مگر بنا نبود همایش انتخابات تبدیل به جشنواره اتحاد و اتفاق ملت شود؟! چه بر سر این فناوری آمد که کارایی خود را نشان نمی‌دهد؟! در پاسخ باید نگاهی گذرا به شاکله جامعه ایران انداخت. مردم ایران هویتی چندلایه و چندوجهی دارند. با اینکه در دوره‌های اخیر حضور کمرنگ‌تری نسبت به گذشته پای صندوق‌های رأی داریم اما رفتارهای جمعی مردم نشان از قوت و انسجام درونی دارد. گویا این استعداد صندوق است که تحلیل رفته، نه مردم. در طی سال مراسمات منظم، مکرر، گسترده و فراگیر، حضور و حیات مردم را ثابت می‌کنند. راهپیمایی‌های سالگرد پیروزی انقلاب، راهپیمایی روز قدس، مراسم بزرگداشت محرم و صفر، پیاده‌روی اربعین و شادپیمایی عید غدیر و جشن‌های نیمه شعبان و گردهمایی زیارتی میلیون‌ها نفری ایام خاص در مشهد، قم، شیراز و ری و فرهنگ مستمر و معتبر ده‌ها میلیون نفری زیارت در طی سال به عنوان سنتی رایج و دائم، همچنین همایش‌های مردمی بزرگی مانند تشییع پیکر شهید حاج‌قاسم سلیمانی یا در همین خرداد پرحادثه تشییع پیکر شهدای خدمت از جمله شهید عزیز ابراهیم رئیسی و جنب و جوش مردم در آیین‌ها و مراسمات پرشمار ملی و مذهبی دیگر همگی نشان از پویایی و پایایی مردم ایران دارد و دلیل روشنی بر زندگی و زایندگی و شادی و نشاط و باور و امید آنان است. بخش دیگری از حضور مردم را می‌توان در فضای مجازی نیز رصد کرد. حضور پررنگ مردم در فضای مجازی و تلاش برای نقش‌آفرینی در آن، فصل مهمی از شکل‌دهی به جامعه انسانی و ایرانی امروز است که البته کمتر به آن پرداخته شده‌ است. میلیون‌ها نفر روزانه ساعات قابل توجهی از فرصت‌های خود را صرف این جهان جدید می‌کنند و خود را متناسب با امکانات این فضا معرفی می‌کنند و نقش‌های اجتماعی مطلوب خود را بر عهده می‌گیرند. پس اگر صندوق‌های رأی این روزها کم‌فروغ‌تر از گذشته نشان می‌دهد تنها به دلیل ضعف مردم نیست و بهتر است به دنبال دلایل مهم‌تری باشیم. مردم ایران قوت و قدرت و اقتدار خود را در صحنه‌های بسیاری نشان داده‌اند. اصل انقلاب اسلامی و براندازی نظام پهلوی از یک ملت ضعیف برنمی‌آید. اداره کشور با وجود فتنه‌های بسیار و درگیر شدن با‌ یک جنگ تمام‌عیار به مدت 8 سال و سپس ورود به مرحله جنگ نرم چندوجهی از سوی دشمن تنها از مردمی قهرمان و توانمند برمی‌آید. نباید فراموش کرد تمام رفتارهای ملت ایران زیر سایه فشارهای سنگین دشمنی‌های برخی کشورهای متخاصم شکل می‌گیرد. بخش زیادی از توان مردم صرف خنثی‌سازی این ناسازگاری‌ها و ستیزه‌گری‌های غیرانسانی کشورهای غربی و وابسته به غرب می‌شود. ملتی که ده‌ها سال در برابر تمام توطئه‌ها و نقشه‌ها می‌ایستد و قدرت منعطف و راهگشای او تمام بن‌بست‌ها را کنار می‌زند و افق‌گشایی می‌کند و سبز می‌شود یک استثنا در تاریخ است. با همه این احوال چرا صندوق‌ها با استقبال این ملت بزرگ مواجه نمی‌شود؟! این سؤالی است که باید پاسخ روشنی برای آن داشته باشیم.

به نظر می‌رسد در چند دهه اخیر ما دچار نوعی خطای راهبردی در توسعه فرهنگ انتخابات از سوی نامزدهای انتخاباتی شده‌ایم؛ خطایی که به تدریج به بدنه رأی سرایت و نهاد انتخابات را از مسیر خود دور کرد. نتیجه این انحراف، تبدیل شدن انتخابات به امری کوتاه‌قد، کوتاه‌مدت، قشری و تکراری و کم‌ثمر شد. گویا به تدریج به فقری کیفی و مفهومی از انتخابات دچار شدیم. آزمون انتخابات برای ما تبدیل به رویدادی دفعی و روزمره و بی‌معنی شد. چنین به نظر می‌رسد که برخی جریانات رقابت برای مردم را تبدیل به رقابت با مردم کردند و انتخابات را نه برای تقویت نظام که برای رویارویی با نظام و ایجاد دوقطبی با آن به کار بستند. رقابت‌‌های انتخاباتی بویژه پس از ۷۶ بیش از آنکه پیرامون حل مساله شکل بگیرد، تبدیل به رقابتی غریزی با محوریت افراد و تیم‌ها شد که شکل رقابت‌های داربی پایتخت را تداعی می‌کرد. انگار سهم مردم از انتخابات یک هیجان حدود یک ماهه است که در نقطه صندوق‌ها تحریک‌کنندگی آن به اوج می‌رسد و رقابت شدید بر سر امکان محدود، عده‌ای را سرکوب می‌کند و عده‌ای را سرافراز. این تقلیل برد و باخت صندوق انتخابات به چیزی شبیه مسابقه ورزشی باعث شد هر بار عده‌ای از مردم از شگفتانه‌های پیروزی آسیب ببینند و عده‌ای از غافلگیری‌های شکست. یعنی صحنه انتخاب کم‌کم ماهیت خود را از دست داد و ابزاری برای تخریب و تحقیر مردم شد. از سوی دیگر قشری شدن رقابت‌ها و توجه خاص به جنبه‌های تحریک‌کنندگی آن یک مراسم قشری را با هزینه بسیار زیاد روی دست ما گذاشت که صرف کامجویی چند فرد خاص از جناح خاص می‌شود. در جریان انتخابات مردم یکی را برمی‌گزینند تا بر آنان آقایی کند؟! یا سهم قدرت و ثروت و شهرت آنان را تلنبار کرده، اغراض حزبی و جناحی خویش را به نام مردم و به کام معدود افراد دنبال کند؟! انگار فرهنگ تحمیلی رقابت افراطی انتخاباتی بیشتر فریبی بود از سوی برخی جناح‌ها تا با برگزاری امر مهم انتخابات به صورت مسابقات حذفی، مردم را در یک بازی بزرگ بازیچه قرار دهند. گویا در نگاه برخی جناح‌ها مردم تأمین‌کننده هزینه و تماشاچی مسابقه انتخابات هستند و باید هر بار با کف و سوت و هورا منتخبان خود را به کرسی‌های مدیریت و مسؤولیت بنشانند.

مردم در انتخابات‌های مکرر مدعیان را آزمودند و دیدند به محض پایان انتخابات بخش زیادی از امکان‌ها و ارتباطات به ظاهر شفاف و نزدیک انتخاباتی به کلی از بین می‌رود و مسؤولان نه تنها از دسترس خارج می‌شوند و وعده‌های خود را فراموش می‌کنند که حتی نسبت خود با مردم را نیز از یاد می‌برند و با ایستادن بر بام قدرت نگاهی از بالا به پایین به مسائل مردم دارند و حتی آشکارا آنان را به شکل‌های مختلف تحقیر و توبیخ می‌کنند.

نوع رقابت‌های شب انتخاباتی دیگر سازنده و آموزنده نبود. مردم باطن برخی مسؤولان را از لابه‌لای گفتار آنان بیرون کشیدند و سطح نازل برخی رقابت‌ها را دیدند و فهمیدند این کشمکش‌ها ارتباط زیادی با مسائل مردم ندارد. خط سیر این داستان طی دهه 90 به اوج رسید. توهین به مردم در این دوران وضعی عجیب و آشکار پیدا کرد. مردم دانستند که برخی رقبای انتخاباتی که حتی مورد اعتماد و وفاداری مردم قرار گرفتند هیچ شأنی برای مردم قائل نیستند. مردم دیگر حتی در جریان اتفاقات و تصمیماتی که مستقیما مربوط به آنان بود قرار نمی‌گرفتند و دائما هزینه ندانم‌کاری‌ها و غافلگیری‌های برخی مسؤولان را می‌دادند. شاید بتوان گفت ضربات اساسی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دولت به مردم در دوران آقای روحانی بی‌تکرار بود.

مردم امکان پرس‌وجو درباره وعده‌های صندوق را ندارند. هیچ کس پس از انتخابات دیگر توضیحی درباره روند پیگیری وعده‌ها نمی‌دهد. مردم می‌بینند که صندوق یک اتفاق منفصل از زندگی آنان است، حقی برای آنان تصویب نمی‌کند و فقط از آنان استفاده می‌کند و گاه تلقی سوءاستفاده می‌شود. مردم شوق و نیروی باهم بودگی‌شان را در بسیاری از صحنه‌ها نشان می‌دهند اما صندوق نتوانسته شأن تخصصی خود را حفظ کند و توسط عده‌ای مصرف شده و از کیفیت تهی شده است. اصالت رقابت در نگاه برخی، مراقبت از صندوق را به فراموشی سپرده است. مراقبت از صندوق یعنی محافظت از عهد ملی و تعهد ایمانی و اعتماد عمومی. صندوق‌ها هر چه پرتر شد، برخی مسؤولان بیشتر دچار سوءتفاهم شدند و آن را از معنی خالی کردند. مردم اجازه نمی‌دهند صندوق رای پله خودبرتربینی عده‌ای شود. مردم نسبت به آفریدن صندوق پاسخ می‌خواهند. بسیاری از مردم به خاطر انتخابی که کرده‌اند و دعوتی که از دیگران برای حضور و انتخاب شخص خاص داشته‌اند پشیمان‌اند، چون هیچ دفاعی ندارند. هیچ توضیحی وجود ندارد یا با مردم در میان گذاشته نمی‌شود. هیچ محاسبه و مراقبه‌ای در کار نیست. کسی که نامش از صندوق خارج می‌شود دیگر پشت سر خود را تا انتخابات بعدی نگاه نمی‌کند. در موقعیت‌های مختلف گزارش‌هایی از فساد، خطا، اشتباه و حتی خیانت رسانه‌ای می‌شود و حتی مسؤولان نمی‌توانند درباره اعتبار یا بی‌اعتبار بودن آن سخنی بگویند و مردم را اقناع کنند. انگار صندوق حقی را برای منتخب اثبات می‌کند که از تمام تنگناها با سلامت و صیانت کامل عبور کند. این یعنی صندوق خراب است. کار نمی‌کند. برخی شاید بگویند این روند تا حدود زیادی در دوران شهید رئیسی بهبود پیدا کرده بود اما در پاسخ باید گفت همانطور که مردم برای حفظ صندوق و صیانت از اعتبار آن بارها به احزاب و جناح‌ها و اشخاص و جریان‌ها فرصت جبران و اصلاح رفتار دادند و عجله به خرج ندادند، در بازگشت به صندوق نیز روند منطقی و آزموده‌ای را طی خواهند کرد. واقعیت این است که جلب اعتماد مجدد مردم امری ناگهانی نیست. این اعتماد از دست رفته به صندوق، در صورت اصلاح رویه‌ها به‌تدریج بازخواهد گشت نه به یک‌باره. شیوه بازیچه قرار دادن مردم در شب‌های مسابقه انتخابات باید کنار گذاشته شود و تمهیدات اساسی برای احترام به رای مردم و پاسداری از آن اندیشیده شود. رای مردم تنها یک ورق کاغذ و یک اسم نیست که صیانت از آن محدود و منحصر به روزهای اخذ و شمارش و اعلام نتایج باشد. رای مردم جانی دارد که جهان ایرانی را می‌سازد. جریانات غرب‌گرا با رواج فرهنگ غلط اصالت رقابت در بین مردم تلاش کردند نقش آنان را به یک فعال غریزی تقلیل و تنازل دهند تا بعدها نیز زحمت پاسخگویی به آنان را نداشته باشند. آنان شأن ملت ایران را هر روز پایین‌تر آوردند و خواسته‌های مهم آنان را با طراحی فضای تحریک و تخدیر به سمت یک ادعا و دعوای ناپخته و نسنجیده سوق دادند. ملت‌ بارها فرصت داد و شعارها و‌ وعده‌ها را سنجید اما نتیجه درستی ندید.

نباید از یک ملت هوشیار و سرزنده انتظار داشت به چرخه معیوب انتخابات رقابتی صرف تن در دهند. مردم انتظار دارند به تناسب رقابت کمی، ارتقای مراقبت کیفی نیز مد نظر باشد.

صندوق همانطور که قشرهای مختلف مردم را گرد هم می‌آورد و به آنان نوعی نظام اجتماعی می‌بخشد و آگاهی آنان از مسائل مهم و پاسخ‌های احتمالی را بالا می‌برد و چشم‌اندازهای پیش رو را ترسیم و وضع موجود را تحلیل می‌کند، باید بتواند نسبت درست بین مردم، مساله و مسؤول را نیز تعریف و تصویب کند. صندوق محل یکپارچگی تمام لایه‌های جامعه است. دولت یک نفر نیست. دولت یک ساختار است که تمام مردم بدنه عملیاتی آن هستند. نمی‌توان با حذف مردم از فرآیند کارسازی و کارداری، وعده‌های بزرگ را پیش برد. انتخابات نباید به یک روز و یک ماه منحصر شود. مردم باید در تمام روزهای سال و در تمام سال‌های عمر بتوانند روند پیگیری انتخاب خویش را رصد کنند و نسبت به آن اعمال نظر کنند.

برخی، از رای مردم به عنوان نردبان قدرت استفاده می‌کنند و پس از بالا رفتن درها را می‌بندند. مردم به زندگی خود مشغول می‌شوند بدون اینکه بتوانند سوال کنند و مسؤولان پسمانده‌های قدرت را به صورت تصمیمات محفلی لقمه‌شده به ساختار اداری تزریق می‌کنند تا به خورد مردم برود؛ رابطه‌ای یک‌سویه و انحصارطلبانه.

نتیجه، ضعف صندوق و جایگزین شدن رویکردهای نه‌چندان مطلوب است. تحقیر و تضعیف مردم می‌تواند پاسخ دردناکی داشته باشد. رویه‌های غلط برخورد با مردم به آنان می‌آموزد که باید راهی دیگر برای زندگی معمولی بیابند. آنها به‌تدریج به جای همکاری با سیستم به نوعی زیست موازی با سیستم روی خواهند آورد و این یعنی تضعیف تدریجی سیستم و ناتوانی آن در استواری و پایداری. نیروی پیشران هر ساختاری اراده و انگیزه و هنر مردمانی است که درون آن زندگی می‌کنند. اگر زیست عادی مردم هیچ نسبتی با ساختار نداشته باشد، نسبت به آن بی‌تفاوت خواهند بود و این تبعات نامطلوبی به دنبال خواهد داشت.

ماموریت اصلی و مهم صندوق رای، تبدیل کردن ما به «ما»است. قرار بر این است که از این مسیر همه طبقات و اصناف و آحاد مردم به یک بازآرایی و نظم اجتماعی بهینه و روزآمد برسند و حیثیتی یکپارچه و هماهنگ و همدل پیدا کنند و از پس انتخابات منسجم‌تر، منظم‌تر و مساله‌مندتر راه پیشرفت و توسعه را ارتقا بخشند.

در هر انتخابات مردم وضع فعلی را با طرح کلی و سیاست‌های کلان و موقعیت نهایی می‌سنجند و درمی‌یابند که هر مسؤول چه میزان توانسته کارها را جلو ببرد. متاسفانه نامزدهای انتخاباتی گاه شعارهای خود را چنان تنظیم می‌کنند که مردم را نسبت به انتخاب‌های گذشته متهم  و محاکمه می‌کنند. یعنی ضعف مسؤولان در پیشبرد سیاست‌ها تبدیل می‌شود به جرم مردم به خاطر شرکت در انتخاب‌ها. هر بار نامزدها با یکدیگر مسابقه می‌دهند تا ثابت کنند کشور یک ویرانه به بن‌بست ‌رسیده است که مردم باید سکان آن را به دست اینان بدهند، شاید توانستند کاری انجام دهند. البته چنین می‌نمایند که وضع چنان آشفته است که نباید مردم از آنها انتظاری داشته باشند و تنها قولی که رد و بدل می‌شود تلاش است نه برنامه، نه تعهد، نه نقشه. فقط یک توصیف سیاه از وضعیت فعلی و ارسال این پیام به مردم که در انتخاب‌های قبلی خود حسابی خراب کرده‌اید.

صاحبان این ادبیات انتخاباتی گویا در فهم و شعور مردم تردید دارند که صحنه‌های تکراری را با وعده‌های تکراری به خورد مردم می‌دهند. نتیجه این بی‌احترامی چیزی جز ترک صندوق توسط مردم نخواهد بود. هر چه مردم خواسته‌های طبیعی خود را به گوش مسؤولان می‌رسانند، برخی اصرار دارند به خواسته‌های مردم شکل و شمایل مورد نظر حزبی خود را بدهند. پس از انتخابات ۷۶ جریان اصلاحات تلاش کرد ملت بزرگ ایران را از آرمان‌های بلندش پایین بکشد و آن را ملتی غریزی، بحران‌زده، ضعیف، شکننده، خسته، ناامید، ناباور و سرگشته نشان دهد. کوتاه‌قدی برخی نامزدها و جریانات باعث شد به فکر کوتاه کردن زیست ایرانی و اندیشه ایرانی و انسان ایرانی و جامعه ایرانی بیفتند. تمام تبلیغات متمرکز بر تحریکات قشری شد تا نگاه مردم ایران از بنیان‌های نشاط و‌ حیات ایرانی کنده شده و در سبک زندگی غربی خیره شود؛ آسیب بزرگی که برخی آثار آن به این زودی‌ها برطرف نخواهد شد.

در انتخابات اخیر نیز شاهدیم که همان جریان‌های فرتوت و فرسوده حالا دور هم جمع شده‌اند تا فردی ظاهرالصلاح و محترم اما ضعیف را به عنوان سپر جریانی خود به مردم معرفی کنند.

آنها تلاش می‌کنند با جنجال‌آفرینی و بالا بردن صدا و فریادهای دائمی امکان اندیشیدن را از مردم بگیرند. ایشان با تولید ادبیات رعب و ترس و وحشت از آینده، ترامپ و رقیب و تحریک آرای سلبی و به انفعال کشاندن ملت، آنان را با یک اجبار ذهنی آشفته به فرار به سوی خود وادار می‌کنند. پاسخ روشن مردم در دور اول به حد کافی گویا بود. اگر در چند روز باقیمانده تا دور دوم اصرار بر ادامه همان ادبیات باشد، پاسخ مردم جدی‌تر خواهد بود اما اگر احساس شود پیام منتقل شده، شاید مردم خادمان خود را ببخشند و با رای قوی‌تر خود، به آنان اعتبار بیشتری بدهند. هر مسؤولی که علیه «ما» اقدام کند، دیر یا زود توسط مردم طرد خواهد شد.

******

در همین ساختار نامتوازن و مداخله‌پذیر، در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۶ میلادی، جمهوری‌خواهان به رغم کسب آرای عمومی کمتر، در انتخابات ریاست‌ جمهوری پیروز شدند. در این میان، فرمانداران و نمایندگان ویژه احزاب می‌توانند رای مسلم مردم را تایید نکرده و آن را تبدیل به رای باطله کنند.

فارغ از این ساختار جنجالی و معیوب، باید به نقش بازیگران نیز در تثبیت آن اشاره کرد. ترامپ و بایدن سال‌های 2016 و 2020 میلادی از همین ساختار سر برآورده و قطعا نمی‌توانند گلایه‌ای درباره آن داشته باشند. بازیگران سیاسی در آمریکا «بحران‌زیست» هستند، زیرا در فضایی غیر از تنش، جنجال و ابهام قدرت حیات حداقلی سیاسی خود را از دست خواهند داد. این قاعده، محدود به حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نیست و هر ۲ در شکل‌گیری و استمرار آن نقش دارند. بی‌دلیل نیست که پروفسور «نوآم چامسکی» استراتژیست و نظریه‌پرداز بزرگ آمریکایی از ۲ حزب سنتی آمریکا به عنوان شاخه‌های یک حزب واحد نام می‌برد و تفکیک آنها از یکدیگر را یک خطای محاسباتی ـ ذهنی قلمداد می‌کند. آنچه در این میان رسما ذبح می‌شود، دموکراسی واقعی و رای شهروندان است. شهروندی که ۵ نوامبر 2024 بر اساس تشخیص یا حتی احساس خود به ترامپ یا بایدن رای می‌دهد، واقعا نمی‌داند در نهایت رای وی به سود کدام یک از 2 نامزد به گردش درمی‌آید. با این حال گویا پرده‌برداری از دموکراسی بدون رتوش آمریکایی نیز جریان‌های غرب‌گرا را وادار نکرده تا ترکیب این «ساختار - بازیگران» را به چالش بکشند.

لاریجانی گفت: کسی که بناست دیپلمات و کارشناس این نظام باشد، تبدیل شده به یک شومن که حرف‌های بی‌اساس را با جیغ و داد و فریاد می‌زند؛ چرا نمی‌توانی با استدلال صحبت کنی؟

محمدجواد لاریجانی در سخنانی سراسر انتقادی درباره تحرکات انتخاباتی ظریف، عنوان کرد که وزیر امور خارجه سابق کشورمان در دفاع از برجام حتی سخنان رئیس‌جمهور وقت آمریکا را نیز تقطیع کرده است.

لاریجانی گفت: (ظریف) صحبت‌های ترامپ بعد از خروج برجام را تقطیع کرد او گفت «دلیل خروج ما این است که ایران مستاصل است و من تحریم‌ها را تقویت می‌کنم و ایران جلوی ما زانو می‌زند!». وی در ادامه بیان داشت: آنچه ظریف درباره برجام می‌گوید همان مورد اعتقاد و قبول پزشکیان است. پزشکیان اصلا بنده خدا، طفلک نمی‌داند برجام چی هست؟ فکر می‌کند یک جام مسابقات لیگ حذفی هست. این کارشناس مسائل سیاسی همچنین تاکید کرد: پزشکیان اصلا حتی متن نوشته شده برجام به فارسی را هم ندیده است. چه برسد متن انگلیسی آن را هم خوانده باشد. برای نخستین بار در جهان فردی مدعی ریاست مملکتی هست که اصلا نمی‌داند مسائل اصلی مملکتش چی هست!

لاریجانی افزود: در برجام، پزشکیان عبد و عبید و برده و نوکر ظریف هست. «در پس پرده طوطی صفتم ‌داشته‌اند/ آنچه استاد ازل گفت بگو، می‌گویم».

 

گروه سیاسی: نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع مردم گرگان گفت می‌خواهند دوباره همان نسخه غلط منسوخ را برای مردم بپیچند.

به گزارش مهر، سعید جلیلی که در سیزدهمین مقصد سفرهای انتخاباتی خود به استان‌های کشور روز گذشته به گلستان سفر کرد بود، در جمع مردم در مصلای شهر گرگان گفت: خدا را سپاس می‌گویم که در جمع شما مردم خونگرم و دوست‌داشتنی استان گلستان حضور پیدا کردم؛ مردمی که نشان دادید با همه قدرت به سمت جهش کشور حرکت می‌کنید؛ استانی که در قومیت‌ها دارای تنوع است و مجموعه‌ای از اقوام را دارد که سرشار از فرصت‌هاست.

وی ادامه داد: فرصت دیگر این مردم و جوانان عزیز هستند که امروز همه دارای تحصیلاتند. حق مردم این است که نه‌تنها شغل داشته باشند، بلکه باید هر کدام از اینها برای کشور افتخار‌آفرینی کنند. 

جلیلی بیان کرد: مردم عزیز این استان فرصت‌های ارزشمندی دارند و جهش در گلستان اتفاقی نیست و با مردم موفقی که دارد هر روستا می‌تواند به سلول موفقیت تبدیل شود. شرط این است حقوق مردم را در اختیار آنها قرار دهیم و نمی‌شود فقط عده‌ای با فساد و رانت از تسهیلات بانکی استفاده کنند. 

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: امروز جنگل، کشاورزی و شیلات و روستاهای غنی و ارزشمند و جوانان این استان با برنامه‌ریزی درست می‌توانند به قله برسند. این همه ظرفیت و فرصت مجال این را نمی‌دهد که خدای نکرده جوان شما بیکار باشد. این فرصت را خداوند در اختیار شما قرار داده است. 

جلیلی در ادامه با تاکید بر اینکه هر ایرانی یک نقش پرشکوه ایفا می‌کند، بیان کرد: امروز در آستانه انتخاب هستیم. وقتی می‌گفتیم مشکلاتی که وجود دارد را چگونه حل می‌کنید، می‌گفتند اجازه دهید به 3-2 قدرتی که با ما دشمنی دارند امتیاز دهیم و نتیجه آن چه شد؟ دیدید که توافق کردند و امتیازات را دادند و نتیجه آن شد که طرف مقابل از توافق خارج شد و تحریم‌ها ۲ برابر و دلار ۳ هزار تومانی ۳۰‌ هزار تومان شد.

* پیچیدن نسخه غلط منسوخ

وی در همین راستا تاکید کرد: عوض اینکه از مردم عذرخواهی کنند، دوباره همان نسخه غلط منسوخ را برای مردم می‌پیچند. ضعف را با ضعف نمی‌توان برطرف کرد. ملتی می‌تواند موفقیت‌های خود را ادامه دهد که تعامل گسترده و سازنده با جهان داشته باشد نه تعامل حداقلی و از موضع ضعف. امروز ملت می‌داند برای استفاده از یک جهان فرصت باید یک تعامل گسترده وجود داشته باشد. ملت ما انتخاب خواهد کرد تا جهش خود را شکل دهد.

* تعامل گسترده با جهان

وی در ادامه تصریح کرد: کسی نمی‌گوید در کشور مشکلات وجود ندارد اما من از شما سوال می‌کنم: ضعف را با چه چیزی درست می‌کنند؟ ضعف را به واسطه توانایی شما درست می‌کنند یا با کشورهای دیگر؟ ما باید بتوانیم تعامل گسترده‌ای با جهان داشته باشیم اما نه تعامل از روی نقطه ضعف، بلکه از روی نقطه قوت. امروز ملت ما برای استفاده از یک جهان پیشرفت باید یک تعامل گسترده با جهان داشته باشد. ما در دنیا ۲۰۰ کشور داریم که می‌توانیم با آنها ارتباط بگیریم اما شما می‌دانید که در آن ۸ سال، آن دولت از همین همسایه‌ها که فرصت‌های ارزشمندی داشتند استفاده نکرد. وی افزود: من می‌دانم اراده شما ملت به گونه‌ای است که در برابر خارجی سر تعظیم فرود نمی‌آورید. وقتی ملتی مصمم باشد تولید قدرت می‌کند و این تولید قدرت است که در همین عملیات «وعده صادق» رژیم صهیونیستی را با صدها موشک زد و رژیم صهیونیستی هم هیچ غلطی نتوانست بکند. امروز این قدرت ملت ایران در عرصه‌های مختلف می‌تواند تکثیر شود. آیا این جوانان در عرصه‌های اقتصاد، صنعت و فرهنگ نمی‌توانند چنین قدرتی بیافرینند؟ حتما می‌توانند.

جلیلی در پایان سخنانش گفت: ما امروز در یک بزنگاه تاریخی هستیم و زمان را باید قدر بدانیم. اگر می‌گوییم یک جهان فرصت داریم پس باید از فردای روز انتخابات با برنامه‌ریزی‌های از قبل کار کنیم، نه اینکه بگوییم کارشناسان ما چه می‌گویند. باید همه دستگاه‌ها در خدمت ملت شریف ایران باشند تا بستر فراهم شود و شما در کنار دولت نقش ایفا کنید. پس یک جهان فرصت باید یک ایران جهش باشد و همین استان گلستان یکی از بهترین فرصت‌هاست. پس ما می‌توانیم.

علیمحمد هنرمند: انتخابات 8 تیر از زوایای مختلف یک نمونه خاص در ادوار انتخاباتی کشور به حساب می‌آید که می‌تواند هدف تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی متعددی قرار گیرد. اختصارا این نخستین انتخابات خارج از تقویم بعد از انتخابات سومین دوره ریاست‌جمهوری (پس از شهادت محمد‌علی رجایی در شهریور60) بود، چرا که در یک نابهنگامی ناشی از شهادت رئیس‌جمهور مستقر برگزار شد. از سوی دیگر تثبیت افت مشارکت در این انتخابات خبر از تغییر بافت سیاسی و اجتماعی در کشور داشت که در صورت جدی گرفته نشدن، مخاطرات زیادی برای آینده کشور به همراه دارد. نهایت جنس کنشگری و بافت آرا حکایت از یک تحول ادراکی در میان مشارکت‌کنندگان داشت، با این حال آنچه واقعیت دارد، ناتمام ماندن این انتخابات با توجه به 2 مرحله‌ای شدن آن است؛ مساله‌ای که هرچند یک‌بار سال 84 تجربه شده اما با مختصات متفاوتی در حال تکرار است. نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی به مرحله دوم رفت که 2 نامزد راه‌یافته به آن مرحله 12 میلیون از 29 میلیون رای ثبت شده را به خود اختصاص داده بودند و برای  17میلیون رای بالقوه دیگر وارد رقابت با هم می‌شدند اما در انتخابات چهاردهم 2 کاندیدای راه‌یافته به مرحله دوم نزدیک 20 میلیون از 24 میلیون رای ثبت شده را به خود اختصاص داده‌اند و در صورت تکرار مشارکت دور اول در دومین دور انتخابات برای 4 میلیون رای بالقوه با همدیگر رقابت می‌کنند (کاهش یا افزایش مشارکت می‌تواند این سبد رای را تغییر دهد اما دور از ذهن است که کاهش یا افزایش مشارکت بیش از یک یا 2 میلیون رای باشد). در این شرایط احتمالا فرد پیروز در انتخابات فاصله کمی با فرد شکست‌خورده داشته باشد؛ از این نظر این احتمال نزدیک به یقین است که شکننده‌ترین فاصله میان نفر اول و دوم در ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ثبت شده و سرنوشت فرد پیروز را چندصدهزار تا یک میلیون رای مشخص کند. توجه به مجموعه این واقعیات، سیاست‌گذاری انتخاباتی 2 کاندیدا را نیز کاملا تحت تاثیر قرار می‌دهد، چرا که تنها جهش رای در یک کلانشهر، افت مشارکت در یک استان یا فعال شدن کانون تبلیغات در یک طبقه اجتماعی می‌تواند سرنوشت نهایی انتخابات را مشخص کند. برای نمونه در دور نخست انتخابات فاصله رای نفر اول و دوم در استان خراسان شمالی تنها 27 عدد یعنی کمتر از مسافران یک اتوبوس بود.

با در نظر گرفتن مجموعه این موارد 48 ساعت آتی واجد اهمیت ویژه‌ای برای تعیین رئیس‌جمهور آینده ایران است. انداختن نگاهی به آرای آقایان جلیلی و پزشکیان در سراسر کشور موید چند نکته است. بر اساس آمار آنچه بیشترین وزن را در سبد آرای مسعود پزشکیان داشته، مولفه قومیت بوده است. او در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، کرمانشاه، کردستان، سیستان‌وبلوچستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری و زنجان که مساله قومیت و زبان مطرح بوده، رای نخست را کسب کرده است. تهران، البرز و خراسان شمالی تنها استان‌هایی بوده که بدون وجود مولفه قومیت و زبان، رای پزشکیان از جلیلی بیشتر بوده است. این مساله از 2 جهت واجد اهمیت است؛ نخست آنکه نشان می‌دهد سنخ رای کسب شده توسط پزشکیان بیش از آنکه جناحی و همسو با اصلاح‌طلبان باشد، برآمده از ظرفیت‌های قومیتی بوده است و به رغم وزن بالای آرای پزشکیان، رای وی را نمی‌توان چندان ناشی از مرجعیت یافتن اصلاح‌طلبان دانست؛ مساله‌ای که محمدرضا تاجیک، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در دولت محمد خاتمی نیز در گفت‌وگو با ایسنا به آن اذعان و خاطرنشان کرد: «جریان اصلاحات تقریباً با تمام سرمایه خود به میدان آمد. رأیی که پشت سر آقای پزشکیان رفته است، از سبد اصلاح‌طلبی نیست، بلکه از روستاها و اقشار شهرهای کوچک است که بیشترین رأی را به او دادند و نمی‌توان گفت از طبقه متوسط است که سبد رأی اصلاح‌طلبی است». با این حال این رای با هر خاستگاهی، در دور نخست به سبد پزشکیان رفت و احتمالا با درصد اندکی تغییر در دوم نیز به سبد رای وی سرازیر خواهد شد. اهمیت دوم از آن جهت است که با توجه به کم‌رمق بودن پایگاه رای کلاسیک اصلاح‌طلبان یعنی طبقه متوسط، اگر این پایگاه در دوم از انفعال خارج شود، امکان وارد کردن شوک به نتایج را دارد.

در سوی دیگر اما سعید جلیلی جز استان‌های تهران و البرز، در تمام استان‌های مرکزی ایران رای نخست را از آن خود کرد و در استان‌های اصفهان، قم، سمنان، مرکزی و یزد حتی بیش از 50 درصد آرا را در سبد خود جای داد. این مساله از آنجا واجد اهمیت است که استانی مانند یزد که همواره پایگاه رای سنتی و ثابت اصلاح‌طلبان بوده، کمترین استقبالی از پزشکیان نکرده است و این معنایی جز آن ندارد که در فقدان مولفه قومیت، کاندیدای اصلاح‌طلب وزن و عیار چندانی نداشته است. سوای استان‌های مرکزی، جلیلی در خراسان رضوی و خراسان جنوبی نیز بیش از 50 درصد آرا را کسب کرد. استان‌های خوزستان و قزوین نیز تنها استان‌های کشور بودند که به رغم برخورداری از صورت مساله قومیت و زبان، بیش از پزشکیان به سعید جلیلی رای دادند. چینش آرای استان‌های مرکزی ایران و فاصله معنادار جلیلی با پزشکیان حکایت از آن دارد که با افزایش مشارکت در این استان‌ها می‌توان انتظار فعال شدن بیش از پیش رای به سعید جلیلی را داشت. به همین خاطر شبکه حامیان جلیلی در این زمان محدود باید عمده توان خود را بر ارتباط‌گیری با استان‌های اصفهان، کرمان، یزد، خوزستان، فارس، هرمزگان و بوشهر معطوف کنند، چرا که با کاسته شدن از تعداد مرددان در این استان‌ها گرایش به وی بیش از کاندیدایی خواهد بود که مهم‌ترین برگ برنده‌اش تحریک شکاف‌های قومیتی است. تاکید ویژه جلیلی بر افزایش نقش‌آفرینی روستاها در برنامه کلان اقتصادی کشور و تسلط بر ظرفیت‌های محیطی هر کدام از استان‌ها به او و حامیانش این امکان را می‌دهد تا به جای مانور روی شکاف‌های قومیتی (که قطعا اثری سازنده برای کشور در پی خواهد داشت) روی ظرفیت‌های پیشرفت و آبادانی هر منطقه تمرکز کنند.

از سوی دیگر اصلاح‌طلبان تلاش زیادی دارند تا با رادیکال کردن ادبیات انتخاباتی که شگرد آشنای حسن روحانی برای فرار از پاسخگویی بود، بخشی از طبقه بدنه سابق خود را پای صندوق‌های رای بکشانند. آنچنان که وزیر ارتباطات دولت یازدهم در تعبیری موهن رقیب انتخاباتی اصلاح‌طلبان را به طالبان تشبیه کرد تا شاید با ادبیاتی همسو با براندازان، یک شوک انتخاباتی به بدنه رادیکال اصلاحات وارد کند. درگیر شدن به این نزاع کلامی علاوه بر اتلاف وقت بدنه حامی سعید جلیلی، فضای رقابت را به سمت مطلوب اردوگاه رقیب خواهد برد. از همین رو فعالیت میدانی و گسترده کردن دایره ارتباطات مردمی برای همراه کردن مرددان و هدایت حداکثری سبد رای محمدباقر قالیباف به سمت سعید جلیلی، بیشترین تاثیر را بر سرنوشت نهایی این انتخابات خواهد گذاشت. نباید فراموش کرد برخلاف تمام ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری که فاصله نفر نخست تا نفر دوم عمدتا فاصله‌ای نزدیک به 10میلیون بوده، این بار یک فاصله نهایتا یک میلیونی نتیجه انتخابات را تعیین می‌کند. در این فضا بیش از هر زمان دیگری باید ایمان داشت حتی یک رای نیز تعیین‌کننده است و با توجه به محدود بودن زمان باید به سرعت سراغ بدنه‌ای رفت که بیشترین ظرفیت و امکان بالقوه برای رای دادن به کاندیدای جبهه انقلاب را دارد.

همه چهره‌هایی را که در حال تبلیغ مسعود پزشکیان بودند در ذهن خود لیست کنید، همه مسؤولان دولت‌های گذشته را که در ستاد پزشکیان فعال شدند مجسم کنید، آنقدر این فهرست پرتعداد است که اگر بشماریم باز هم هست. جریان اصلاح‌طلب همه چهره‌ها، شبکه تبلیغی و اعتبار خود را به‌کار گرفت تا در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بتواند سکان امور اجرایی کشور را در دست بگیرد اما نتوانست. روز اعلام اسامی افراد تاییدصلاحیت‌شده را به خاطر بیاورید، جریان اصلاح‌طلب چنان ذوق‌زده از کاندیدای متبوع خود سخن می‌گفت که به نوعی این هیجان به جامعه القا شد که در این انتخابات با یک «شگفتی» و «پدیده» به نام مسعود پزشکیان مواجه هستیم. البته در روزهای بعد این هیجان تبدیل به ادبیات هم شد و اصلاح‌طلبان تلاش کردند با پدیده‌سازی از پزشکیان، رای جامعه را به سمت این کاندیدا هدایت کنند.

همین وضع را برای سعید جلیلی در نظر بگیرید. چهره‌هایی - به معنای سیاسی و فرد شاخص – را که در حال تبلیغ جلیلی بودند در ذهن لیست کنید، همه مسؤولان دولت‌های گذشته را که در ستاد جلیلی فعال شدند مجسم کنید، نتیجه بررسی‌ها به شما چه می‌گوید؟ چند چهره جاافتاده سیاسی (مانند محمدجواد ظریف، حسن روحانی، خاتمی و...) را می‌توانید نام ببرید که میدان‌دار عرصه تبلیغات برای جلیلی شده باشند؟ حال یک سوال اساسی و مهم به وجود می‌آید: خاستگاه اجتماعی رأی جلیلی چیست؟

با مشخص شدن نتیجه آرا و خروجی صندوق‌های رای، بخوبی می‌توانیم تشریح کنیم که جبهه اصلاحات با همه توانش وارد میدان رقابت‌ها شد اما تا اینجا «شکست خورد»؛ از سوی دیگر جلیلی از پشتوانه حزبی به معنای مرسوم و با کیفیت اصلاح‌طلب‌ها برخوردار نیست. وی دارای رسانه‌های زنجیره‌ای نیست و تلاشی برای هیجان‌سازی کاذب و تحریک آرا با رفتارهای پوپولیستی ندارد اما توانست با اختلاف اندکی در برابر جریانی که از همه این ظرفیت‌ها برخوردار بود، به دور دوم رقابت‌ها صعود کند.

پیش از این «وطن امروز» در گزارشی به این موضع که «پزشکیان پدیده نیست» ورود کرده بود. در گزارش پیشین اشاره شد که تیتر «بازگشت جهانگیری» را به خاطر بیاورید، آنجا که روزنامه سازندگی لباس سوپرمن بر تن جهانگیری پوشاند و از او با ایده دلار 4 هزار و 200 تومانی رونمایی کرد. «ارز جهانگیری» آن «پدیده ساده‌اندیشانه‌ای بود» که قرار بود دلار را شکست دهد اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی و بررسی‌های کارشناسی نه تنها شکست خورد، بلکه خسارت‌های زیادی را نیز به اقتصاد کشور تحمیل کرد. حالا اصلاح‌طلبان به دنبال آن هستند که این لباس را به تن «مسعود پزشکیان» بپوشانند اما تاکنون چقدر در تحمیل این ایده موفق بوده‌اند؟

آنگونه که از بحث‌ها و نظرات مشخص است، پزشکیان آن «سوپرمنی» نبود که اصلاح‌طلب‌ها به دنبالش می‌گشتند. این موضوع را به‌راحتی می‌توان از طرح دغدغه‌های حامیان اصلاحات دریافت اما تغییری در روند تبلیغاتی وی حاصل نشد و این روزها پزشکیان در انتهای مناظره‌ها بیانیه می‌خواند! او به جای ارائه برنامه و ایستادن بر آمار و تحلیل‌های کارشناسی برای مشخص کردن مسیر دولتش می‌گوید کارشناس نیست و تلاش می‌کند پیش‌نوشته‌هایی را با همان عدم انسجام کلامی بخواند، بدون آنکه بتواند برای چند ثانیه به دوربین خیره شود و مردم ایران را خطاب قرار دهد. پزشکیان در برنامه‌های تلویزیونی یا نمایش‌های میدانی نشان داده است «برنامه»‌ای برای اداره کشور ندارد و عمده نظرات به او دیکته می‌شود. همان زمان تاکید شد که اصلاح‌طلبان پس از آنکه دانستند پزشکیان «پدیده نیست» و تسلط کافی بر مسائل ملی و بین‌المللی ندارد و حتی نمی‌توانند بر ظرفیت وی به‌گونه‌ای حساب کنند که برنامه‌های دیکته‌شده را با زبان رسا و بیان شیوا منتقل کند، سراغ کسانی رفتند که در دولت روحانی دارای مسؤولیت بودند.

اما جلیلی‌!

جلیلی تلاش نکرده از دولت‌ها مسؤولیت بگیرد. او نقش مشاوره‌ای داشته است. بر اساس آنچه گفته است بررسی‌های میدانی به او دید و شناخت داده است. سفرهای استانی داشته است. او برنامه محرومیت‌زدایی دارد و اقتصاد سایبری را به رسمیت می‌شناسد. 

جلیلی می گوید بر مساله‌های مختلف تمرکز و برای رفع مشکلات راه‌حل پیدا کرده است. 

نکته مهم بعد درباره جلیلی، شبکه فراحزبی و کاملا مردمی است. مبلغان جلیلی خود را وابسته به احزاب نمی‌دانند. شبکه‌ای که او ایجاد کرده بسیار دور از تکلف‌های سیاسی و پیچیدگی‌های جناحی در حال فعالیت است. ایده «دولت سایه»  توانست از کف روستا تا عمق شهرها برای وی شبکه‌سازی کند.

جلیلی در امواج سیاسی و رفتارهای شتابان توانسته ثبات شخصیت خود را حفظ و ایده خود برای مدیریت کشور را معرفی کند. کمتر کسی می‌تواند رگه‌های عقب‌نشینی را در آنچه او باور دارد پیدا کند. 

شخصیت وی به‌گونه‌ای است که با رانت و فساد فاصله دارد. عبارت «من با فساد مبارزه می‌کنم و می‌دانم صدای شما درمی‌آید!» همچنان تازه است. این عبارت در صادقانه‌ترین حالت خود مطرح شد.

جلیلی امیدوار به آینده است و شرایط ایران را یک فرصت برای جهش می‌داند. این نگاه با نگاه موجود که بر «نمی‌شود و نمی‌توانیم و نمی‌گذارند» تاکید دارد، تفاوت‌های جدی دارد. جلیلی ستادی مدیریت نمی‌کند و سعی می‌کند مدیریت را از صف به ستاد بکشاند. او در ستاد خود ننشسته تا دستور دهد و بخشنامه صادر کند‌، بلکه می‌خواهد بداند گره‌های میدان و کف چیست تا بر آن تمرکز کند.

و نکته دیگر اینکه یکی از افراد نزدیک به شهید رئیسی، جلیلی بوده است. گفتمان شهید رئیسی در ارتباط با محرومان و رفع تبعیض و درک مشکلات از سرمنشا آن به همراه اخلاق‌مداری آن شهید گرانقدر اکنون سرمایه‌ای است که در اختیار جلیلی قرار گرفته است. جریان اصلاح‌طلب در حالی بر ظرفیت دوقطبی با جلیلی و ایجاد هراس و ترس برای جذب آرای پزشکیان حساب کرده بود که صندوق‌های رای «واقعیت» دیگری را پیش روی این جریان قرار داد و ما با حضور این جریان در عرصه انتخابات شاهد رشد بی‌تفاوتی در جامعه شدیم. جریانی که در میدان حاضر می‌شود تا القای ناامیدی کند، صرفا می‌تواند برکاهش مشارکت تاثیر بگذارد. در مقابل اما نگاه امیدوارانه به آینده حتما برای مردم جذاب‌تر است.