بی‌اعتمادی اروپا به «اف 35»
علی بابایی: چشم اروپایی‌ها که سال‌ها و دهه‌ها خودشان را به عنوان اصلی‌ترین یا شاید راهبردی‌ترین متحد آمریکا می‌دیدند، چنان از این کشور و سیاستمداران بی‌ثباتش ترسیده که امروز حتی حرف از جایگزینی تسلیحات اروپایی با تسلیحات آمریکایی می‌زنند و بر آنند آمریکایی‌ها ممکن است در روز مبادا آنها را قربانی کنند. یکی از مهم‌ترین نمونه‌هایی که اروپایی‌ها بتازگی در پی جایگزین برای آن هستند و مدتی است در فضای رسانه‌ای این کشورها بحث‌برانگیز شده، جنگنده‌های F35 آمریکایی است.
این روند هراس از آمریکا دقیقا بعد از بالا گرفتن مشاجرات میان ترامپ و زلنسکی آغاز شد؛ تا جایی که اروپایی‌ها شایعه کردند آمریکایی‌ها در این جنگنده‌ها کلیدی به نام «کلید خاموش» قرار داده‌اند که به خواست آمریکایی‌ها کار می‌کند. رسانه ایندیپندنت انگلیسی یکی از نخستین رسانه‌هایی بود که به این مساله پرداخت و نوشت: «ترامپ با تعلیق کمک‌های خارجی و نزدیکی به روسیه، باعث تردید در تعهد آمریکا به دفاع از کشورهای ناتو شده است. این موضوع نگرانی‌هایی درباره قابلیت اطمینان جنگنده‌های آمریکایی مانند F35 و احتمال کنترل آمریکا بر آنها ایجاد کرده است. حتی برخی کشورها از احتمال وجود «کلید خاموشی» در سیستم‌های F35 ابراز نگرانی کرده‌اند». رسانه UnHerd هم به این موضوع پرداخت و نوشت: «جنگنده‌های F35 که توسط بسیاری از کشورهای ناتو خریداری شده‌اند، همچنان تحت کنترل غیرمستقیم آمریکا هستند. برخی گزارش‌ها حتی از وجود کلید قطع عملکرد صحبت می‌کنند که واشنگتن می‌تواند برای غیرفعال کردن این جنگنده‌ها در مواقع لزوم از آن استفاده کند».
رسانه ژئوپلیتیک هم به این نگرانی پرداخت و نوشت دغدغه اروپایی‌ها از این شایعه بسیار جدی است: «شایعاتی درباره «کلید خاموش» F35 که می‌تواند آن را از کار بیندازد، متحدان را به بازنگری امنیت ملی‌شان واداشته، هرچند لاکهید مارتین و دفتر برنامه مشترک واشنگتن این شایعه را رد کرده‌اند».
تکذیب وجود چنین کلیدی به معنای آن نبود که اروپایی‌ها خیال جمع به مسیر شراکت ادامه دهند. ترس دیگر اروپایی‌ها وابستگی کامل تکنولوژیک به آمریکاست. آنطور که ژئوپلیتیک نوشته است: «F35 نقطه ضعف بزرگی دارد: وابستگی به تعمیرات، قطعات یدکی و به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری آمریکا. بدون این پشتیبانی، کارایی جنگنده کاهش می‌یابد و رقبایی مثل سوخو۵۷ روسیه یا جی۳۶ چین ممکن است برتری یابند». همین نگرانی در گزارش ایندیپندنت انگلیسی نیز بازتاب یافته است: «وابستگی شدید F35 به به‌روزرسانی‌های تکنولوژیک تحت کنترل آمریکا می‌تواند موجب ناتوانی یک ناوگان کامل شود. در همین حال، شرکت لاکهید مارتین ادعا کرده متعهد به ارائه خدمات پایدار و مطمئن به مشتریان خود است».
یکی از نخستین کشورهایی که بشدت در آستانه بازنگری در روابط تسلیحاتی خود با آمریکا قرار دارد، کاناداست، تا جایی که به نوشته اندیشکده مدرن دیپلماسی، این کشور در حال تجدید نظر در قراردادهای خرید جنگنده خود از آمریکاست: «تجدیدنظر در قرارداد جنگنده‌های F35 و بررسی گزینه‌های اروپایی مانند Gripen و Rafale، نشان‌دهنده تلاش کانادا برای استقلال بیشتر در سیاست دفاعی است».
مهم‌ترین مساله‌ای که در این گزارش‌ها به عنوان دلیل این تجدیدنظر در سیاست‌های دفاعی مورد اشاره قرار گرفته، احساس بی‌اعتمادی به آمریکا ناشی از بی‌توجهی به رویکرد آتلانتیک‌گرایی و قربانی کردن متحدان خود است. این روند، آنطور که ژئوپلیتیک می‌نویسد، با عدم تحویل F35 به ترکیه آغاز شد و بعد از ماجرای اورکیان به اوج خود رسید.
در این بین، فرانسه کشوری است که در حال کسب نفع اقتصادی و اعتبار سیاسی بیشتر برای خود در میان متحدان اروپایی آمریکا به عنوان یک گزینه جایگزین معتبر است. ایندیپندنت نوشت: «امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تلاش دارد کشورها را به خرید جنگنده‌های ساخت اروپا ترغیب کند. متحدان ممکن است به گزینه‌هایی مثل میراژ فرانسه یا تسلیحات کره‌جنوبی رو بیاورند». کانادا نیز به استناد گزارش مدرن دیپلماسی، مشغول تجدیدنظر برای خرید گزینه‌های فرانسوی و اضافه کردن این محصولات به سبد دفاعی خود است. این تنش‌ها با متحدان اروپایی، بیش از آنکه به سود آمریکا باشد، در حال از بین بردن بخش زیادی از سود شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی است. ژئوپلیتیک این نگرانی آمریکایی‌ها را بخوبی بازتاب داد و نوشت: «این تنش‌ها می‌تواند صدها میلیارد دلار قرارداد دفاعی و شغل در آمریکا را به خطر بیندازد».