شیگه‌رو ایشیبا، نخست‌وزیر ژاپن روز یکشنبه در یک نشست خبری رسماً اعلام کرد که برای جلوگیری از بروز شکاف درون حزب حاکم لیبرال دموکرات ژاپن، از سمت نخست وزیری و همچنین ریاست این حزب کناره‌گیری می‌کند.
از آنجا که در دوران نخست‌وزیری ایشیبا، حزب حاکم لیبرال‌دموکرات ژاپن و متحدانش اکثریت خود را در هر دو مجلس از دست داده‌اند، روند انتخاب نخست‌وزیر جدید نسبت به گذشته پیچیده‌تر خواهد بود.
بنابر قوانین انتخاباتی ژاپن، روند انتخابات شامل مراحل زیر خواهد بود:
انتخابات درون‌حزبی
نخستین گام، انتخاب رهبر جدید حزب لیبرال‌دموکرات به‌جای ایشیبا است. با این حال، این حزب هنوز تاریخ مشخصی برای انتخابات داخلی خود اعلام نکرده است.
در انتخابات قبلی رهبری حزب در سپتامبر 2024، هر نامزد باید دست‌کم از 20 نماینده پارلمانی حزب حمایت می‌گرفت تا صلاحیت ورود به رقابت را به‌دست آورد. پس از آن نامزدها در سراسر کشور به مناظره و فعالیت‌های انتخاباتی می‌پرداختند و در نهایت، نمایندگان پارلمان و اعضای عادی حزب با رأی خود تصمیم‌گیرنده بودند. در آن انتخابات، 9 نفر نامزد شدند و سرانجام ایشیبا در دور دوم رأی‌گیری پیروز شد.
سازوکار رأی‌گیری
طبق مقررات دور قبل، در دور نخست، هر نماینده پارلمانی حزب یک رأی داشته و مجموع آرای اعضای عادی نیز معادل کل آرای نمایندگان در نظر گرفته می‌شود. اگر نامزدی بیش از نیمی از آرا را به‌دست می‌آورد، بلافاصله رهبر حزب می‌شد. اگر هیچ‌کس اکثریت را کسب نمی‌کرد، دو نفر نخست وارد دور دوم می‌شدند.
در دور دوم، هر نماینده همچنان یک رأی داشت اما آرای اعضای عادی به 47 رأی کاهش می‌یافت (هر استان یک رأی). اگر باز هم نتیجه مساوی می‌شد، برنده با قرعه‌کشی تعیین می‌گردید. اگرچه این حالت تاکنون در انتخابات رهبری حزب رخ نداده، اما در سال 2010 رهبر فراکسیون مجلس سنا از طریق قرعه‌کشی انتخاب شد.
رأی‌گیری در پارلمان
حتی اگر حزب لیبرال‌دموکرات رهبر جدید انتخاب کند، این امر به‌طور خودکار به معنای نخست‌وزیر شدن او نیست؛ زیرا این حزب دیگر اکثریت را در هیچ‌یک از دو مجلس در اختیار ندارد.
برای نمونه، در سال 1994 حزب لیبرال‌دموکرات با حزب سوسیالیست ژاپن و یک حزب کوچک دیگر ائتلاف سه‌جانبه‌ای تشکیل داد که در نتیجه، رهبر حزب سوسیالیست، تومئیچی مورایاما نخست‌وزیر شد.
طبق روال، مجلس نمایندگان (که قدرت بیشتری دارد) نخستین رأی‌گیری را برگزار می‌کند. نمایندگان می‌توانند هر عضو مجلس نمایندگان، از جمله رهبران احزاب مخالف را نامزد کنند. فردی که اکثریت مطلق آرا را کسب کند، نخست‌وزیر خواهد شد. اگر هیچ‌کس اکثریت رأی‌ها را به دست نیاورد، دو نامزد نخست به دور دوم می‌روند.
سپس نوبت به مجلس سنا می‌رسد و روندی مشابه تکرار می‌شود، اما تنها نمایندگان مجلس نمایندگان می‌توانند نخست‌وزیر شوند. اگر دو مجلس بر سر افراد مختلف به نتیجه برسند، نتیجه مجلس نمایندگان معتبر است. چنین وضعیتی در سال 2008 نیز رخ داده بود.
احتمال انتخابات زودهنگام
نخست‌وزیر جدید پس از روی کار آمدن می‌تواند تصمیم بگیرد مجلس نمایندگان را منحل کرده و انتخابات سراسری زودهنگام برگزار کند تا از این طریق مشروعیت سیاسی تازه‌ای از مردم کسب کند.
نامزدهای احتمالی برای انتخابات نخست وزیری پیش روی ژاپن
از آنجا که وضعیت رهبری حزب لیبرال دموکرات ژاپن همچنان نامشخص است، و همچنین اینکه این حزب دیگر اکثریت قاطع دو مجلس ژاپن را از دست داده است، انتخاب رهبر جدید این حزب به معنای قطعی نخست‌وزیر شدن او نیست؛ هرچند احتمال نخست‌وزیری رهبر احزاب مخالف هم چندان بالا ارزیابی نمی‌شود.
آنچه که تا کنون مشخص شده در این میان شش نفر از چهره‌های سیاسی کلیدی ژاپن از احزاب مختلف این کشور برای شرکت در انتخابات پیش رو اعلام امادگی کرده اند.
1. سانائه تاکائیچی، 64 ساله – حزب لیبرال‌دموکرات
سانائه تاکائیچی یکی از اعضای کلیدی حزب لیبرال دموکرات ژاپن است که در صورت پیروزی، نخستین نخست‌وزیر زن در تاریخ ژاپن خواهد شد.
وی از سیاستمداران باسابقه این حزب بوده و پیشتر نیز وزیر امنیت اقتصادی و وزیر امور داخلی این کشور بوده است. وی همچنین در انتخابات قبلی رهبری حزب در دور دوم به ایشیبا باخته بود.
تاکائیچی دیدگاه‌های محافظه‌کارانه دارد و از اصلاح قانون اساسی صلح‌طلبانه پساجنگ حمایت می‌کند. نکته قابل توجه در عرصه بین‌المللی این است که وی مکرراً به زیارت معبد یاسوکونی می‌رود؛ اقدامی که در برخی کشورهای آسیایی از جمله چین نشانه‌ای از حمایت از نظامی‌گری و تجاوز ژاپن در قرن گذشته میلادی قلمداد می‌شود.
2. موتِگی توشیمیتسو، 70 ساله – حزب لیبرال دموکرات
موتِگی توشیمیتسو، وزیر خارجه پیشین ژاپن و از اعضای با سابقه حزب لیبرال دموکرات، روز دوشنبه اعلام کرد در رقابت برای ریاست حزب لیبرال‌دموکرات شرکت خواهد کرد.
موتِگی، که ماه آینده 70 ساله می‌شود، بارها در کابینه ژاپن سمت هایی از جمله وزیر خارجه، وزیر دفاع و وزیر اقتصاد، بازرگانی و صنعت داشته است و به خاطر شیوه سخت در مذاکرات شهرت دارد.
3. شینجیرو کوایزومی، 44 ساله – حزب لیبرال‌دموکرات
شینجیرو کوایزومی که از خانواده‌ای با پیشینه سیاسی وارد این حزب شده، در صورت انتخاب، جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ معاصر ژاپن خواهد بود.
وی در انتخابات قبلی حزب به‌عنوان چهره‌ای اصلاح‌طلب وارد شد تا اعتبار حزب را که با رسوایی‌ها خدشه‌دار شده بود، بازسازی کند. پس از شکست، در دولت باقی ماند و وزیر کشاورزی شد. وی در دوران تصدی خود در این سمت، توانسته بود سیاست کنترل قیمت برنج را که یکی از چالش‌های اقتصادی مهم ژاپن در سه سال گذشته بود، مدیریت کند.
4. یوشی‌ماسا هایاشی، 64 ساله – حزب لیبرال‌دموکرات
یوشی‌ماسا هایاشی، از دسامبر 2023 رئیس دفتر کابینه و سخنگوی دولت در کابینه‌های کیشیدا و ایشیبا بوده است. وی پیشتر نیز سابقه وزارت دفاع، امور خارجه و کشاورزی را دارد و در عرصه سیاسی ژاپن، معروف به «آتش‌نشان» در زمان بحران‌ها است.
وی تحصیل‌کرده هاروارد و دارای تجربه کاری در شرکت میتسویی و نیز در کنگره آمریکا بوده و در انتخابات رهبری 2012 و 2024 حزب کاندیدا شده بود.
5. یوشیهیکو نودا، 68 ساله – رهبر حزب دموکراتیک مشروطه (اپوزیسیون میانه‌چپ)
یوشیهیکو نودا پیشتر نیز نخست‌وزیر ژاپن در سال‌های 2011 تا 2012 بوده است. وی در افکار عمومی به عنوان یک سیاستمدار با رویکرد اقتصادی تهاجمی شناخته می‌شود چرا که پیشتر نیز با همکاری حزب رقیب خود یعنی لیبرال دموکرات، لایحه افزایش مالیات مصرفی به 10٪ را برای مهار بدهی عمومی تصویب کرده بود.
وی از طرفداران سیاست اقتصاد انقباضی و خواهان پایان تدریجی سیاست‌های انبساطی بزرگ بانک مرکزی است.
6. یوئیچیرو تاماکی، 56 ساله – رهبر حزب دموکراتیک مردم (اپوزیسیون میانه‌راست)
یوئیچیرو تاماکی که رهبر اپوزوسیون میانه راست ژاپن است، حزب او توانسته تحت رهبری وی در انتخابات اخیر رشد چشمگیری از محبوبیت عمومی را به دست آورد.
تاماکی پیشتر نیز سابقه کار در وزارت دارایی داشته و طرفدار افزایش درآمد قابل‌تصرف مردم از طریق معافیت‌های مالیاتی بیشتر و کاهش مالیات مصرفی است.
وی همچنین از حامیان سیاست تقویت توان دفاعی، نظارت سختگیرانه‌تر بر خرید زمین توسط خارجی‌ها و توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای است. همین سیاست‌های راست‌گرایانه تاماکی موجب شده تا این حزب موفق به رشد محبوبیت عمومی شود.
انتهای پیام/