چاپلوس در حد جام جهانی!

مهدی مرسلی: آنچه جمعه شب در واشنگتن روی صحنه رفت، نه شبِ فوتبال بود، نه جشنِ صلح. بیشتر شبیه شویی بود با نورهای رنگی، تشویق‌های از قبل تمرین‌شده و لبخندهایی که از دور هم بوی تصنع می‌داد. «جایزه صلح فیفا» را به نام فوتبال ثبت کردند اما صورتجلسه‌اش انگار در دفتر سیاست‌مداران نوشته شده بود. پایان مراسم وقتی رئیس فدراسیون جهانی فوتبال، جایزه تازه‌تاسیس را به دونالد ترامپ داد، خیلی‌ها زیر لب گفتند: ترامپ؟! صلح؟! یا مهر تأییدی برای دوستی‌های پشت‌‌ پرده؟
در رسانه‌ها از هفته‌ها قبل زمزمه‌هایی شکل گرفته بود؛ تحلیلگران می‌گفتند فیفا یک عنوان ساختگی ساخته تا بهانه‌ای برای اهدا به فردی خاص باشد. معلوم نبود معیار چیست، چه کسی انتخاب‌کننده است و چه کسانی حتی در لیست بوده‌اند. تنها چیزی که روشن بود، نزدیکی اینفانتینو و رئیس‌جمهور آمریکا بود. جالب‌تر اینکه ساختار داوری این جایزه تازه بعد از معرفی برنده قرار است تعیین شود(!) یعنی اول تقدیر، بعد تعریف معیار. اگر کسی دنبال نمونه‌ای از «چگونه از نتیجه به فرآیند برسیم» می‌گشت، بهترین کلاس عملی‌اش همین بود.
منتقدان می‌گویند انتخاب از همان ابتدا مشخص بود. حتی قبل از اینکه فیفا اعلام کند این جایزه قرار است «برای تمجید از تلاش‌های برجسته در راه صلح» اعطا شود. واژه «صلح» روی کاغذ زیباست اما وقتی پای روابط سیاسی وسط باشد؛ آن هم دادن جایزه به یک تروریست جنگ‌طلب، مفهومش هم می‌تواند تغییر کند. برخی فعالان حقوق بشر این تصمیم را تمسخر فوتبال توصیف کردند؛ نوعی شوخی تلخ جهانی که لبخند نمی‌آورد، فقط اخم‌ها را عمیق‌تر می‌کند.
ترامپ پیش از این بارها تلاش کرده بود نامش را در لیست کاندیداهای نوبل صلح جا دهد؛ تلاشی که هر بار با شکست همراه شد. حالا اما فیفا با یک اقدام من درآوردی و ساخت یک تندیس تازه، مسیر دیگری را جلوی پایش گذاشت. شاید از نگاه او مقدمه‌ای باشد برای رؤیایی بزرگ‌تر. آن شب در مرکز کندی، زمانی که مجری با صدایی حماسی نام او را برد، ترامپ با همان ژست آشنا از جا برخاست، فلاش‌ها برق زدند و دوربین‌ها زوم کردند. صحنه‌ای تئاتری که بیشتر از صلح، بوی خودنمایی می‌داد.
اگر این جایزه قرار بود نماینده «ارتباط فوتبال و صلح» باشد، انتخاب شخصی جنجالی که خون‌های بسیاری ریخته چرا؟ مگر جهان کم فعال صلح دارد؟ چرا باید نخستین جایزه به کسی برسد که سیاست‌های ضدصلحش سال‌ها موضوع بحث‌وجدل بوده است؟ این پرسش‌ها حالا در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. خیلی‌ها می‌پرسند آیا فیفا می‌خواهد در پرونده‌های سیاسی نقش جدیدی بازی کند یا صرفا تلاش دارد دوستان قدرتمندش را خوشحال نگه دارد؟
نگاهی به ماه‌های اخیر شاید پاسخ را ساده‌تر کند. اینفانتینو چندین بار در کنار ترامپ دیده شد؛ در مراسم تحلیف، در دیدارهای خصوصی، در جشن قهرمانی جام جهانی باشگاه‌ها. حتی در کنفرانس به اصطلاح صلح شرم‌الشیخ! هر بار دوربین‌ها تصویر ۲ فرد را ثبت کردند که کنار یکدیگر ایستاده‌اند؛ یکی رئیس فوتبال جهان، دیگری سیاست‌مداری که هر روز دروغ‌پردازی و جنجال‌سازی‌اش تیتر روز است. این همراهی‌ها برای تحلیلگران پیام داشت: روابطی نزدیک‌تر از آنچه در ظاهر دیده می‌شود.
حتی بسیاری اشاره می‌کنند فیفا درست پس از رد نام ترامپ از سوی کمیته نوبل، خبر ایجاد این جایزه را اعلام کرد. تصادف است یا پاسخ به ناکامی؟ وقتی مراسم قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶ به واشنگتن رسید، همه چیز کامل شد. این‌بار نه جام، نه توپ و نه تیم‌ها در مرکز توجه نبودند؛ عکسِ یادگاری ترامپ با جایزه در دست، تبدیل شد به لحظه اصلی شب.
این تصمیم را می‌توان به ۲ شکل دید. خوش‌بین‌های ساده می‌گویند تقدیر از تلاش وی برای آتش‌بس و کاهش تنش‌ها - که البته یقینا برداشتی اشتباه است - بدبین‌ها به شکل دیگری: جایزه‌ای که بیشتر به کار روابط بین‌الملل می‌آید تا فوتبال؛ مهر تأیید بر دوستی‌های سیاسی، نه ستایش صلح.
اولین جایزه‌ای که کسی نمی‌داند چگونه به یک قاتل بین‌المللی داده شد اما همه می‌دانند اولین برنده جایزه چه کسی بود؛ جایزه صلح برای ایجادکننده آشوب‌های بزرگ!