گروه سیاسی: حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی صبح  دیروز- دوشنبه - در دیدار هزاران نفر از معلمان و نومعلمان سراسر کشور ضمن تجلیل از تلاش‌ها و زحمات جامعه معلمی، «تربیت نسل آینده‌ای با هویت مستقل، عزتمند، دینی و دارای شاخص‌های ممتاز و جریان‌ساز» را وظیفه اصلی و بسیار خطیر آموزش‌وپرورش و معلمان دانستند و تأکید کردند: اگر جامعه‌ای با چنین ویژگی‌هایی شکل بگیرد، قطعا اقتصاد مقاومتی و بدون نفت، برخورداری از فرهنگ مستقل، اصلاح الگوی مصرف و روحیه ایستادگی و مقاومت در برابر زیاده‌خواهی‌ها معنا پیدا خواهد کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، رهبر حکیم انقلاب، کار معلمی را کاری دشوار  توصیف کردند و گفتند: کار مخلصانه و برای خدا، ماندگار و موجب نجات است و زمینه کار مخلصانه در شغل معلمی، کاملاً وجود دارد. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، حرکت و آثار شهید آیت‌الله‌ مطهری را نمونه درخشانی از کار مخلصانه و
با برکت برشمردند و افزودند: نتیجه اخلاص آن عالم زمان‌شناس و نیازشناس، ماندگاری آثار برجسته‌ او است، به‌گونه‌ای که ده‌ها سال پس از شهادتش، همچنان اهل فکر از آثار آن بزرگوار، بهترین بهره‌ها را می‌جویند. رهبر فرزانه انقلاب تأکید کردند: البته اخلاص و قناعت جامعه معلمان نباید موجب غفلت مسؤولان از مسائل مادی و معیشتی این جامعه سختکوش شود و همچنان که بارها گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم، هر هزینه و بودجه‌‌ای که در آموزش‌وپرورش صرف می‌شود، در واقع سرمایه‌گذاری است. رهبر حکیم انقلاب سپس به طرح بحث اصلی خود پرداختند و گفتند: موضوع اساسی این است که آموزش‌و‌پرورش نسل آینده را با چه ویژگی‌هایی می‌خواهد تربیت کند و کشور برای ادامه مسیر خود به چگونه نسلی نیاز دارد. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای قبل از بیان ویژگی‌های مورد نیاز برای تربیت نسل آینده به یک نکته اشاره کردند و افزودند: ما برای تربیت نسل آینده در یک فضا و میدان خالی از رقیب قرار نداریم، بلکه با حریفی به نام «نظام سلطه بین‌المللی» مواجه هستیم. ایشان خاطرنشان کردند: ممکن است برخی تعجب کنند که چه ارتباطی میان آموزش‌و‌پرورش و «نظام سلطه بین‌المللی» وجود دارد، در حالی که واقعیت این است که نظام سلطه برای نسل جوان ملت‌ها بویژه ملت ایران برنامه دارد. رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی، آمریکا، سرمایه‌داران صهیونیسم و برخی دولت‌های مستکبر را مظهر «نظام سلطه بین‌المللی» دانستند و تأکید کردند: نظام سلطه می‌خواهد نسل آینده کشورها، نسلی باشند که فکر، فرهنگ، نگاه و سلیقه مورد نظر او را در مسائل جهانی داشته باشند و در نهایت نخبگان، سیاستمداران و افراد تأثیرگذار همانگونه فکر و عمل کنند که او تمایل دارد. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با اشاره به قدمت این برنامه فرهنگی استعمار، گفتند: متفکران غربی بارها گفته‌اند به‌جای کشورگشایی‌های استعماری قرن نوزدهم، بهترین و کم‌هزینه‌ترین روش، تزریق فکر و فرهنگ خود به نسل جوان کشورها و تربیت زبدگان و نخبگانی است که همچون سربازان نظام سلطه عمل خواهند کرد. ایشان برخی دولت‌های منطقه را نمونه بارز این برنامه‌ریزی استکباری دانستند و افزودند: این دولت‌ها اکنون همان کاری را انجام می‌دهند که آمریکا می‌خواهد و حتی همه هزینه‌های آن را هم متقبل می‌شوند و هیچ امتیازی نیز نمی‌گیرند و فقط در مقابل آن، آمریکایی‌ها این دولت‌ها را حفظ می‌کنند و مانع سقوط آنان می‌شوند. رهبر حکیم انقلاب با تأکید بر اینکه حریف ما چنین برنامه‌ای برای نسل آینده کشورمان دارد، لزوم ترویج فکر و فرهنگ و زبان بومی را خاطرنشان کردند و گفتند: متأسفانه در برخی مواقع به‌جای ترویج زبان فارسی، زبان انگلیسی ترویج می‌شود و اکنون کار به جایی رسیده است که آموزش زبان انگلیسی به مهدکودک‌ها کشیده شده است.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای خاطرنشان کردند: این موضوع به معنای مخالفت با یادگیری زبان خارجی نیست بلکه بحث اصلی، ترویج فرهنگ بیگانه در کشور و در میان کودکان، نوجوانان و جوانان است. ایشان با تأکید بر اینکه کشورهای دیگر برای مقابله با ترویج زبان و فرهنگ بیگانه برنامه دارند، گفتند: متأسفانه در کشور ما برای مقابله با این موضوع برنامه خاصی وجود ندارد و میدان را برای گسترش فرهنگ بیگانه باز گذاشته‌ایم. رهبر فرزانه انقلاب با اشاره به ایجاد انواع موانع و سختی‌ها برای ترویج زبان فارسی در برخی کشورهای غربی، افزودند: در شرایطی که آنها اجازه ترویج زبان فارسی را نمی‌دهند، ما زبان و فرهنگ آنها را ترویج می‌کنیم؛ آیا این کار واقعاً عقلانی است؟ حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای خاطرنشان کردند: این سخنان به معنای تعطیل کردن آموزش زبان انگلیسی در مدارس نیست، بلکه بحث اصلی این است که بدانیم با چه حریفی مواجه هستیم و طرف مقابل چه برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای تأثیرگذاری بر نسل آینده کشور دارد. ایشان سپس به بیان شاخص‌ها و ویژگی‌های مورد نیاز برای تربیت نسل آینده کشور پرداختند و گفتند: مهم‌ترین شاخصه‌ای که باید در تربیت دانش‌آموزان مدنظر قرار گیرد، شکل‌گیری «هویت مستقل، عزتمند و دینی» در نسل آینده است. رهبر حکیم انقلاب تأکید کردند: باید نوجوانان و جوانان کشور را به گونه‌ای تربیت کنیم که به دنبال سیاست، اقتصاد و فرهنگ مستقل باشند و هرگونه وابستگی در این مسائل مذموم به شمار ‌آید. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای کشور را از لحاظ این موضوع، دچار آسیب دانستند و افزودند: علاقه بیش از حد به استفاده از تعابیر فرنگی یک نمونه از این آسیب‌دیدگی است که از دوران طاغوت برای ما به ارث رسیده است. ایشان یکی از لوازم اصلی تحقق اقتصاد مقاومتی را شکل‌گیری هویت مستقل در نوجوانان و جوانان دانستند و خاطرنشان کردند: تا زمانی که روحیه استقلال و مقاومت و ایستادگی وجود نداشته باشد، اگر مسؤولان صدها جلسه هم برای اقتصاد مقاومتی بگذارند، در نهایت کار به نتیجه کامل و صحیح نخواهد رسید. رهبر فرزانه انقلاب افزودند: اقتصاد مقاومتی، اقتصاد بدون نفت و فرهنگ مستقل، هنگامی معنا پیدا می‌کند که هویت مستقل در جامعه شکل بگیرد. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای احیای «شاخص‌های ممتاز و مفاهیم جریان‌ساز» در دانش‌آموزان را یکی دیگر از وظایف سنگین معلمان و آموزش‌و‌پرورش دانستند و گفتند: ایمان، اندیشه‌ورزی، مشارکت و همکاری اجتماعی و اصلاح الگوی مصرف از جمله این شاخص‌های برجسته است که باید در نسل آینده رشد پیدا کنند. ایشان با اشاره به مشکلات موجود در کشور درباره الگوی مصرف، چند نمونه را بیان کردند و افزودند: مصرف کالاهای خارجی و قاچاق ده‌ها و صدها میلیاردی کالاهای لوکس،  نمونه‌هایی از الگوی مصرف غلط در کشور است که باید اصلاح شود و یکی از زیرساخت‌های اصلی برای اصلاح، فرهنگسازی در نسل جوان است. رهبر بزرگوار انقلاب، «تحمل مخالف» را یکی دیگر از شاخص‌های برجسته برای نسل آینده برشمردند و گفتند: تحمل مخالف در جامعه نهادینه نشده است، زیرا تا فردی مختصر طعنه‌ای می‌زند، با مشت به سینه او کوبیده می‌شود؛ این یعنی عدم تحمل مخالف. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای «ادب و مؤدب بودن» و «تدین و اشرافی بار نیامدن» را از دیگر شاخص‌های مورد نیاز برای تربیت دانش‌آموزان دانستند و تاکید کردند: نهادینه کردن این شاخص‌ها در نسل آینده آن، فرهنگ‌سازی درباره آنها از وظایف بزرگ معلمان و آموزش‌و‌پرورش است. ایشان با تأکید بر اینکه آموزش‌و‌پرورش به تنهایی نمی‌تواند این «وظیفه مقدس» را انجام دهد، به نقش بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف اشاره کردند و افزودند: معاونت پرورشی آموزش‌و‌پرورش از جمله بخش‌هایی است که در این زمینه نقش تأثیرگذار و وظیفه سنگینی دارد و باید با اقدامات پرتلاش، هدفمند، هوشمند و سالم از لحاظ اعتقادی، سیاسی و اخلاقی در این مسیر گام بردارد و هرگونه کوتاهی در این زمینه ضربه به آموزش‌و‌پرورش و نسل آینده خواهد بود. رهبر فرزانه انقلاب، صداوسیما را یکی از دستگاه‌های دارای مسؤولیت درباره نهادینه کردن شاخص‌های ممتاز در نسل آینده و فرهنگ‌سازی در این زمینه دانستند و با انتقاد از عملکرد رسانه ملی گفتند: سال گذشته هم درباره لزوم برنامه‌ریزی دقیق و صحیح صداوسیما برای نسل جوان مطالبی بیان شد اما متأسفانه عمل نشده است. ایشان افزودند: صداوسیما باید با استفاده از افراد صاحب اندیشه و متخصص، یک سرفصل کاری ویژه برای آموزش‌و‌پرورش داشته باشد. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با اشاره به نامه یکی از دانش‌آموزانی که هفته پیش با ایشان دیدار داشتند و گلایه وی از نبود برنامه‌های مناسب و تأثیرگذار برای جوانان دبیرستانی در صداوسیما گفتند: باید در رسانه ملی با شیوه‌های هنرمندانه و کارشناسانه، برنامه‌هایی برای اقناع فکری، روحی، دینی و علمی جوانان تهیه شود و برنامه‌های کنونی در برخی شبکه‌ها به هیچ‌وجه با نیازها در این زمینه همخوانی ندارند. ایشان وزارت ارتباطات را نیز یکی دیگر از دستگاه‌های مسؤول در زمینه تربیت نسل آینده برشمردند و با اشاره به گستردگی فضای مجازی و سرعت روزافزون تحولات در این عرصه و ارتباط مستمر جوانان با فضای مجازی خاطرنشان کردند: کسی مخالف استفاده از فضای مجازی نیست بلکه موضوع اصلی این است که در چنین عرصه‌ای که لغزشگاه است باید زمینه استفاده صحیح فراهم شود نه آنکه فضای مجازی به‌صورت رها و غیرقابل کنترل باشد. رهبر حکیم انقلاب با گلایه از وزارت ارتباطات و شورایعالی فضای مجازی گفتند: کسی به دنبال بستن فضای مجازی نیست، زیرا این کار عاقلانه نیست اما چرا هنگامی که کشورهای دیگر برای حفاظت از فرهنگ خود، در استفاده از فضای مجازی چارچوب‌هایی قرار می‌دهند ما فضای مجازی را رها کرده‌ایم؟  حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای یکی دیگر از کارهای لازم در آموزش‌و‌پرورش را تزریق روحیه شادابی و جوانی در معلمان خواندند و از همین زاویه بر نوسازی نظام آموزشی کشور تأکید کردند.
رهبر فرزانه انقلاب با اشاره به فرسوده و کهنه بودن نظام آموزشی، گفتند: نظام آموزشی کنونی برگرفته از نظام آموزشی اروپاست و همچون «اثری موزه‌ای»، دست‌نخورده باقی مانده و کهنه شده است، در حالی‌که لازم است نوسازی شود. ایشان نوسازی نظام آموزشی به شیوه تقلیدی و رونویسی از دست غربی‌ها را کاری غلط برشمردند و افزودند: البته استفاده از تجربیات خوب است اما صاحبان فکر و اندیشه باید در قالب طرح تحول آموزش‌وپرورش، نظام نوین آموزشی را طراحی  و اجرا کنند. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای توجه به اهمیت مراکز فنی و حرفه‌ای در «مهارت‌افزایی و کارآمدی نسل جوان» را یکی دیگر از اولویت‌های آموزش‌و‌پرورش برشمردند و افزودند: طبق گزارش‌ها، ۱۲ هزار نوع شغل در جامعه وجود دارد اما آیا باید همه دانش‌آموزان با استعدادهای گوناگون، مسیر واحد و یکسانی را در تحصیلات خود طی کنند؟ رهبر حکیم انقلاب تأکید کردند: باید استعدادهای دانش‌آموزان شناسایی و پرورش داده شود تا استعدادهای پرورش‌یافته بتوانند منشأ ابتکار در مشاغل و حرفه‌های گوناگون شوند. انتقاد از «استفاده برخی نام‌ها و نشان‌های مربوط به دوران طاغوت همچون پیشاهنگان» یکی دیگر از محورهای سخنان رهبر حکیم انقلاب خطاب به مسؤولان آموزش‌و‌پرورش بود. ایشان افزودند: در آموزش‌و‌پرورش با وجود عناوین و تشکل‌هایی همچون بسیج دانش‌آموزی و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، نباید از تعابیر و الفاظ گذشته که معانی خاصی را به‌دنبال خود منتقل می‌کنند، استفاده شود. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در ادامه به موضوع مدارس دولتی و غیرانتفاعی اشاره کردند و گفتند: آموزش‌وپرورش در قانون اساسی، مساله‌ای «حاکمیتی» است، البته این به معنای قرار گرفتن همه بار و وظایف بر دوش دولت نیست اما دولت باید در آموزش‌وپرورش نقش‌آفرینی کند و بر همین اساس، تبدیل کردن روزافزون مدارس دولتی به مدارس غیرانتفاعی که بعضی از آنها نیز شهریه‌های سنگینی می‌گیرند، لزوماً کار درست و سنجیده‌ای نیست. رهبر فرزانه انقلاب تأکید کردند: باید سطح و کیفیت مدارس دولتی آنچنان ارتقا یابد که رغبت خانواده‌ها به این مدارس افزایش
پیدا کند.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با اشاره به سلامت فکری و عملی وزیر محترم آموزش‌و‌پرورش بر لزوم استفاده از این فرصت برای انجام وظایف سنگین در این دستگاه تاکید کردند و گفتند: دانشگاه فرهنگیان یکی از مراکز بسیار مهم است که باید برای توسعه کمی و کیفی آن هر آنچه می‌توان، سرمایه‌گذاری کرد. ایشان در جمع‌بندی سخنان خود با تأکید بر اهمیت ساختن و قدرتمند کردن کشور و نقش برجسته معلمان در این مسیر، مهم‌ترین عنصر قدرت‌ساز را «علم» خواندند و خاطرنشان کردند: قدرت، فقط به داشتن سلاح نیست بلکه «علم، ایمان، شخصیت ملی، ایستادگی و هویت انقلابی»، عناصر تولید قدرت هستند. رهبر بزرگوار انقلاب خاطرنشان کردند: دشمن وقتی قدرت شما را ببیند، ناچار به عقب‌نشینی خواهد شد اما وقتی در نشان دادن مبانی و عناصر قدرت خود در مقابل دشمن، ملاحظه و اجتناب کنیم یا بترسیم، دشمن «گستاخ» می‌شود. ایشان با اشاره به طرحی که در کنگره آمریکا علیه رزمایش‌های دریایی ایران در جریان است، افزودند: امروز دشمنان حرف‌هایی می‌زنند که بزرگ‌تر از دهان‌شان است و مثلاً طراحی می‌کنند که «ایران در خلیج‌فارس نباید رزمایش نظامی داشته باشد» درحالی که این سخنان، غلط اضافی است. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای همه این زیاده‌خواهی‌ها را از سوی ملت بزرگ و بیدار ایران قابل پاسخگویی دانستند و خاطرنشان کردند: خلیج‌فارس، خانه و محل حضور ملت ایران و ساحل خلیج‌فارس و سواحل زیادی از دریای عمان متعلق به این ملت قدرتمند است، بنابراین ما باید در این منطقه حضور، رزمایش و اظهار قدرت داشته باشیم و این آمریکایی‌ها هستند که باید بگویند چرا از آن سوی دنیا به اینجا آمده و رزمایش به‌راه می‌اندازند؟ خب! بروید همان خلیج خوک‌ها. رهبر حکیم انقلاب تأکید کردند: اینگونه باید با قدرت‌های زیاده‌خواه مواجه شد و برخورد کرد. ایشان ماندگاری و قدرتمندتر شدن روزافزون جمهوری اسلامی را نشانه شکست دشمنان خواندند و خاطرنشان کردند: قرآن به ما آموخته است باید به‌گونه‌ای خود را آماده کنیم که دشمن، همواره ترس و واهمه داشته باشد.
پیش از سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی، وزیر آموزش‌و‌پرورش با گرامیداشت یاد شهیدان مطهری، رجایی و باهنر و با تبریک هفته معلم، تاکید کرد: وزارت آموزش‌و‌پرورش تلاش می‌کند از طریق فرهنگسازی، بستری مناسب برای تحقق عملی اقتصاد مقاومتی فراهم کند. آقای فانی با بیان اینکه برنامه‌های راهبردی آموزش‌و‌پرورش در طول برنامه ششم مبتنی بر اجرای سند تحول بنیادین خواهد بود، گفت: تدوین نقشه راه سند تحول آموزش و پرورش، طراحی رشته‌های جدید، ارتقای منزلت معلمان، تدوین برنامه راهبردی دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، تقویت مشارکت‌های مردمی و توسعه پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی از مهم‌ترین فعالیت‌های آموزش‌و‌پرورش در سال گذشته بود.

قریب به 10 روز پس از افشای خبر تکان‌دهنده برون‌سپاری تهیه نرم‌افزارهای حیاتی و زیرساختی نظارت و کنترل گردش مالی و شناسایی تقلب (Fraud Detection)  در شبکه پرداخت الکترونیکی کشور توسط زیرمجموعه بانک مرکزی به شرکت آمریکاییSAS، سرانجام توضیحی کوتاه در این باره از سوی شرکت شاپرک برای روزنامه «وطن امروز» ارسال شد.
شرکت شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) در این توضیح اظهار داشته است: «نرم‌افزار SAS یک نرم‌افزار تحلیل آماری و مدل‌سازی عمومی است که داده‌های آزمایشی و غیرحساس را تحلیل کرده و امکان مدل‌سازی فرآیندهای تشخیص را در محیط ایزوله به کارشناسان مربوط می‌دهد. این نرم‌افزار روی سامانه‌های برخط و داده‌های اصلی نصب نشده و تهدیدی امنیتی را متوجه سامانه‌های حساس بانکی نمی‌کند».
در ادامه آمده است: «در ضمن، قرارداد موصوف با شرکت آمریکایی منعقد نشده و این قرارداد با یکی از نمایندگان رسمی این شرکت که مدیریت و مالکیت صددرصد ‌ایرانی دارد، بسته شده است». «وطن امروز» پاسخگویی هرچند دیرهنگام شاپرک به نگرانی‌های جدی ایجاد شده میان متخصصان، سازمان‌ها، نهادها، رسانه‌ها و عامه مردم به علت خطر نقض جدی «حریم خصوصی» و «امنیت ملی» را به فال نیک می‌گیرد اما آنچه از توضیحات کوتاه و خلاصه یادشده به دست می‌آید متاسفانه موید اطلاعات تخصصی ارائه شده به جامعه مخاطبان در مجموعه گزارش‌های منتشرشده است. علاوه بر آن انتظار این است که نهادهای امنیتی هر چه سریع‌تر گزارشی را پیرامون تخلف و خطای مهم بانک مرکزی به مردم ارائه داده و مسیر بروز ناامنی سایبری را قانونا با «ممنوعیت عقد قرارداد با شرکت‌های آمریکایی» در حوزه‌های حساس مسدود کنند. بسیار مهم است که شرکت شاپرک ضمن تایید اصل قرارداد منعقد شده با شرکت آمریکایی «SAS»، تصریح می‌کند قرارداد با شعبه منطقه‌ای مرکز مذکور منعقد شده و علاوه بر تایید گزارش اولیه «وطن امروز» مبنی بر حضور سریع و بدون فوت وقت نمایندگان دفتر دوبی و پاکستان شرکت آمریکایی در تهران صرفا به «ایرانی‌تبار» بودن مدیریت شعبه استناد می‌کند. در حالی که «ایرانی» یا «غیرایرانی» بودن مدیریت شعبه خاورمیانه شرکت آمریکایی هیچ تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند، چرا که مدیران و کارمندان شعبه مذکور طبیعتا مستقل از دفتر مرکزی نبوده و مستقل از سیاست‌گذاری‌ها و اهداف و برنامه‌های آن نمی‌توانند باشند!
تخصص شرکت آمریکایی SAS مطابق اعلام رسمی در تارنمای شناخته شده آن، تجزیه و تحلیل هوشمند اطلاعات تجاری و مدیریت داده‌هاست. علم «داده‌کاوی» حاصل کنار هم گذاشتن و مدلسازی اطلاعات جزئی و حتی غیرمحرمانه برای رسیدن به نقشه‌ای هوشمند برای تحلیل هدفمند جامعه مبدأ است. با این احتساب دقیقا مشخص نیست منظور شرکت شاپرک از در اختیار گذاشتن «داده‌های آزمایشی و غیرحساس» برای شناسایی عملیات تقلب در شبکه بانکی کشور چیست؟! اصولا همه اطلاعات بانکی موجود در سرورها و بانک‌های اطلاعاتی شرکت شاپرک حیاتی و حساس و ملی است و نه‌تنها شرکت آمریکایی SAS بلکه هیچ شرکت دیگری با تخصص در همین زمینه بدون دریافت سناریوهای قدیمی سیستم قادر به طراحی و ارائه نرم‌افزار اختصاصی نیست! روند مذکور پروسه‌ای کاملا علمی و معین در حوزه مهندسی داده است و هیچ بخشی از آن بر متخصصان داخلی فعال در این زمینه پنهان نیست. کما اینکه شرکت آمریکایی نیز در اطلاعات ارائه شده به مشتریان به انجام عملیات «DATA MINING» برای ارائه نسخه اختصاصی کشف تقلب به صراحت معترف است. بنابراین بدون ارائه اطلاعات مرتبط نیز نمی‌تواند براساس فرضیات تخیلی و توهمی مدلی کارآمد و موثر ارائه دهد.
مشکل مهم بعدی که متاسفانه در پاسخ شاپرک به آن کوچک‌ترین اشاره‌ای نشده، نسبت قرارداد با شرکت «آمریکایی» و فرمان رهبر انقلاب در نفی وابستگی کشور به محصولات «آمریکایی» مطابق با اصول اقتصاد مقاومتی و امنیت ملی است. در شرایطی که به سادگی می‌توان نام چند  شرکت دانش‌بنیان ایرانی و امن فعال در حوزه «داده‌کاوی» با تخصص بر موضوع «کشف تقلب» را در مرور روابط دیگر نهادها و مراکز حساس کشور برای رفع نیازها به دست آورد، به چه علت شرکت زیرمجموعه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با شرکت «آمریکایی» SAS در حوزه‌ای صد در صد مرتبط با امنیت ملی قرارداد امضا کرده است؟ آیا علت حساسیت مضاعف نهادهای امنیتی کشور در موضوع مورد بحث و آغاز تحقیق و تفحص پیرامون اهداف و نیات امضاکنندگان این قرارداد عجیب و غیرقابل توجیه، توجه به همین نکات مهم اما بی‌پاسخ مانده نیست؟
گفتنی است مقامات مسؤول بانک مرکزی در شرایطی خبر انعقاد قرارداد کمپانی آمریکایی SAS با شرکت شبکه الکترونیکی شاپرک را تایید کرده‌اند که چندی پیش نیز خبر اتصال شرکت آمریکایی پیمنت وال (Payment wall) به شبکه شتاب ایران تکذیب شد.
هشدار دستگاه‌های ناظر
شایان ذکر است هنوز تحریم‌های دلاری ایران از طریق دولت آمریکا پابرجاست و بسیاری از مراودات بانکی و بین‌المللی ایران با بانک‌های دنیا و حتی برقراری سوئیفت به صورت ارز دلار امکان‌پذیر نیست. در چنین شرایطی طمع شرکت‌های آمریکایی برای دسترسی به شبکه داده بانک مرکزی و شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) قابل تامل است.
سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با تعریف یک پرونده جاسوسی در همین رابطه گفت: آمریکایی‌ها اخیرا اشاره کرده‌اند در عملیات «نیترو زئوس» در زیرساخت‌های سایبری ایران دستگاه‌های الکترونیکی کاشته‌اند که هم می‌توانند جاسوسی و هم در مواقع لزوم تخریب ایجاد کنند، لذا ما در زمینه‌های بانکی به دوستان بانک مرکزی گوشزدهای لازم را داده‌ایم. اگر نرم‌افزارهای داخلی وجود دارد که باید از داخل تهیه شود، اگر نه باید ما آن‌ را ارزیابی دقیق کنیم. سردار جلالی خاطرنشان کرد: در وضع موجود اگر تحریم جدید به وجود‌ آید، حتی امکان یک جابه‌جایی پولی ممکن نخواهد بود از این رو مسؤولان باید به توسعه شبکه‌های زیرساخت ملی سرعت دهند که اگر تحت تأثیر تحریم قرار گرفتیم، مشکل و خللی پیش نیاید.

 

محمدمهدی داماد: با توجه به اینکه مفهوم «الیگارشی» امروز بیش از گذشته در ادبیات سیاسی کشور کاربرد یافته است و همچنین از کلیدواژه‌های اصلی پروژه «نومحافظه‌کاری» است، در این نوشتار و چند نوشتار بعد به بیان مهم‌ترین معانی این واژه قدیمی در علم سیاست می‌پردازیم. هرچند الیگارشی نیز مانند همه اصطلاحات و مفاهیم دیگر همه معنایش یکجا گرد نیامده و هر اندیشمندی به ابعادی از آن نظر داشته است. به هر طریق الیگارشی از مفاهیمی است که قدمت دیرینه‌ای دارد و بحث درباره آن به «یونان باستان» بازمی‌گردد. از این رو به‌طور خلاصه باید گفت الیـگارشی از کلمه یـونانی «الیگوس»(Oligos)  به مـعنای «مـعدود» و «اندک» به دست آمده و در اصطلاح به معنای سلطه گروه معدودی از افراد است. در علم سیاست الیگارشی به‌ مفهوم‌ سلطه سـیاسی- اقـتصادی گـروه معدودی از ثروتمندان و صاحبان نفوذ بر سایر افراد جامعه است و در کنار «مونارشی»(حکومت فردبنیاد) و «دموکراسی»، از مهم‌ترین نظام‌ها و رژیم‌های سیاسی در جهان به شمار می‌آید. از الیگارشی همچنین به «تـنفذسالاری»، «گروه‌سالاری»، «حکومت نخبگان» و «خاندان‌های حکومتگر» نیز تعبیر شده است.
سخن گفتن از الیگارشی به‌طور اساسی با مبحث ماهیت دولت و نظریه‌های دولت در ارتباط است و از مباحث پرکشش اندیشه سیاسی به شمار می‌آید. از مهم‌ترین مباحث علم سیاست این است که انواع حکومت‌ها کدامند و چگونه نظام‌های سیاسی از یک رژیم به رژیم دیگر تبدیل می‌شوند. مثلا چگونه یک نظام سیاسی مونارشیک و مبتنی بر تئوکراسی، به یک نظام سیاسی الیگارشیک تبدیل می‌شود؟ به هر حال در اینجا نیز پاسخ‌ها متنوع است و هر اندیشمندی نظریه و سطح تحلیل خود را دارد. مثلا برخی مهم‌ترین عامل را خود انسان یعنی خواست و اراده انسان برای گزینش نوع جدیدی از زندگی معرفی کرده‌اند.‌ برخی هم شـرایط اجـتماعی را مؤثر دانسته‌اند. به هر طریق از زمانی که «افلاطون» و «ارسطو» به این موضوع پرداختند، تلاش کردند به این پرسش‌ها نیز پاسخ گویند.
در این میان، برای فهمیدن معنای الیگارشی پرداختن به معیارهای تقسیم حکومت توسط ارسطو اهمیت زیادی دارد. معیارهایی که به نظر می‌رسد هنوز اهمیت خود را حفظ کرده‌اند و بهترین ملاک‌های تقسیم حکومت‌ها هستند. او برای این کار از 2 معیار شکلی و محتوایی بهره می‌برد که به ترتیب عبارتند از:
1- آیا اعمال قدرت توسط یک فرد است یا‌ گروهی‌ از مردم و یا‌ اکـثریت مردم؟
2- آیا اعمال‌کنندگان قدرت در پی منافع عمومی هستند یا منافع شخصی؟
ارسطو حکومتی که منافع و مصالح عموم را‌ در نظر داشته‌ باشد، اگر توسط یک فرد اعمال شود، حکومت پادشـاهی، اگر توسط گروهی از مردم باشد «آریستوکراسی»‌ و اگر توسط اکثریت اداره ‌شود «پولیتی»‌ یا «جمهوری‌» می‌نامد. اما هر 3 نوع حکومت گاه از مسیر منافع عمومی خارج شده و به تأمین صرف منافع خصوصی انحراف می‌یابند که در این صورت‌ حکومت پادشاهی به حکومت ستمگر یا تورانی،‌ آریستوکراسی بـه «الیـگارشی‌» و جمهوری به دموکراسی تبدیل می‌شود. حکومت تورانی آن است که فقط به راه‌ تأمین مـنافع فـرمانروا کـشیده شود. الیگارشی‌ آن است که فقط به صلاح‌ توانگران باشد‌ و دموکراسی حکومتی است که‌ فقط‌ به صلاح‌ تهی‌دستان نـظر دارد. در واقع از نظر ارسطو همان‌طور که تغییر حاکمان از طریق تغییر حکومت‌ها «انقلاب» است، تغییر ساختار و ماهیت حکومت حتی بدون تغییر حاکمان نیز نوعی «انقلاب» است؛ انقلابی که طی آن یک حکومت قلب ماهیت می‌شود و مثلا از یک حکومت دموکراتیک به یک حکومت الیگارشیک تبدیل می‌شود. یعنی دقیقا همان بحثی که در پروژه «نومحافظه‌کاری» در پی تبیین آن بوده‌ایم. به اعتقاد ارسطو واقعیت سیاست نشان می‌دهد 2 شکل‌ حـکومت‌ بـیشتر وجـود ندارد: «الیگارشی» و «دموکراسی». از این جهت فرم‌های دیگر حکومت‌ یا «نسخه‌ بدل» آن دو هستند یا صـورت‌های تغییریافته آن. مثلا حکومت پادشاهی به مرور طبقه‌ای از اشراف را ایجاد خواهد کرد و حکومت استبدادی نیز برای حفظ خود نوعی از الیگارشی را به‌وجود می‌آورد و در نهایت از آن حالت مونارشیک به حکومت گروهی تبدیل خواهند شد. الیگارشی نماد حکومت بلندتباران و ثروتمندان، اما‌ دموکراسی‌ نماد حکومت پست‌تباران و تهی‌دستان است.
اما در الیگارشی معنا و عنصر مهم‌تری نهفته است که به‌طور مستقیم با معنای «طبقه ممتاز» در ارتباط است. اگرچه در معنای الیگارشی ملاک ثروت خیلی اهمیت دارد اما ویژگی‌ اصلی الیگارشی،‌ داشتن چـیزی اسـت کـه دیگران از آن محرومند، هرچند غیرثروت باشد.
در واقع الیگارشی با انحصارگری طبقه ممتاز و ویژه‌خواری یک گروه خاص ارتباط مستقیم دارد. درست است که در تعریف الیگارشی بر ثروت تأکید می‌شود اما نباید فراموش کرد پایه‌های الیگارشی بر انحصار و ویژه بودن گروهی از افراد جامعه بنا شده است.
این موضوع حتی در بحث تفاوت الیگارشی و آریستوکراسی نیز به کار می‌آید. درباره تفاوت این 2 نظام سیاسی باید تصریح کرد این تقسیم‌بندی براساس محتوا و ماهیت است نه به لحاظ شکلی زیرا هر 2 حکومت اقلیت محسوب می‌شوند؛ با این توضیح که آریستوکرات‌ها اشراف هستند به وجه توجهی که به شرف و شرافت دارند، اما الیگارشی طبقه ممتازی است که از آن شرف و شرافت اخلاقی و فلسفی بی‌بهره است. با وجود این، چون به لحاظ ظاهری و ساختاری مشابه هستند، در عمل تفکیک الیگارشی از آریستوکراسی دشوار است؛ مگر اینکه به روشنی معلوم شود یک طبقه ممتاز که امتیاز آن نه با انحصار که به دلیل شایستگی‌ها و شرافت‌ها کسب شده است در خدمت منافع عموم بوده و براساس منافع خصوصی و گروهی عمل نکرده است؛ کما اینکه پیش از ارسطو دیگران و از جمله افلاطون کم و بیش همین نگاه را داشته‌اند.

میکائیل دیانی: مذاکره پشت مذاکره و جلسه پشت جلسه راه 2 سال و نیم اخیر بود که دولت برای گشایش اقتصادی انتخاب کرده بود. نتیجه تمرکز همه‌جانبه دولت در تمام عمر رفته از آن به برجام ختم شد اما برجام کارآمدی‌های لازم را نداشت. اگرچه رفت و آمد‌های دیپلماتیک بیشتر از قبل شده است اما هنوز هیچ کشوری حاضر به مبادله با ایران نیست و مناسبات اقتصادی در کشور تغییری نکرده است، رکود و عدم تولید هست و همچنان چرخ اقتصاد نچرخیده است.
دولت معتقد است سوئیفت باز شده و روی کاغذ هم مشخص است که سوئیفت باز شده اما به قول رئیس بانک مرکزی «تا به اینجا ایران تقریبا هیچ چیز از اجرای توافق هسته‌ای به دست نیاورده است» و مسیری که پیش رو داریم نیز نشان می‌دهد هیچ چیز به دست نخواهد آمد؛ چرا که آمریکایی‌ها همه کشورها را از معامله با ایران می‌ترسانند و آنها را تهدید می‌کنند در صورت معامله با مشکل مواجه خواهند شد!
برای ناظر ایرانی که 3 سال پیش با این شرط که «چرخ سانتریفیوژ بچرخد؛ چرخ اقتصاد هم بچرخد» به روحانی رأی داده و از مبانی نظری دولت به این نتیجه رسیده است که «تعامل با غرب و همگرایی با آن منجر به حل مشکلات اقتصادی خواهد شد» 2 سوال مطرح است: چرا با وجود برجام و کاغذی که امضا شده بانک‌های جهان از مبادله هراس دارند؟ و آیا اساسا دولت تنها باید از این مسیر برای گشایش‌های اقتصادی و تجاری اقدام می‌کرد؟
این را همه موافقان و مخالفان ایده مدیریتی دولت یازدهم متفق‌القول می‌گویند که گذاشتن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد و بالا بردن دست‌ها به نشانه تسلیم شدن به مسیر مذاکره‌ای که منجر به توافق به هر قیمتی شود، بزرگ‌ترین اشتباهی بود که دولتمردان انجام دادند و همین مساله هم باعث شد دست برتر در مذاکرات و نتایج مذاکره طرف مقابل باشد. وقتی مبادلات کشور با
یکی ـ دو ارز خارجی صورت بگیرد و مهم‌ترین آن هم دلار آمریکا باشد و همه مبادلات جهانی در صورت برقراری باید یک چرخ در فدرال رزرو آمریکا بزند و دلار از آنجا جا به جا شود، یعنی حتی اگر برجامی هم امضا شود، با تهدید آمریکا و مبادله با ارز آمریکایی قدرت در اختیار اوست.
بسیاری از کشورهای دنیا امروز مبادلات خود را از راه جایگزین ارز کشور ثالث انجام  می‌دهند که فشار تحریمی یا مشکلات بین کشورها در مبادلات تجاری آنها اثرگذار نباشد. پیمان پولی دوجانبه همان راه‌حل جایگزینی است که دولت می‌تواند با استفاده از آن فشار آمریکا را بی‌اثر کند، چرا که ارز آمریکا در مبادلات دخالتی ندارد. پیمان پولی دوجانبه یعنی استفاده همزمان از ۲ پول ملی کشورهای مبدأ و مقصد در تجارت و تامین مالی بین 2 کشور به گونه‌ای که نیازی به ارز ثالث نباشد. برای اجرایی شدن این پیمان‌ها نیاز است بانک‌های مرکزی کشور مبدأ و مقصد در تجارت، وارد مذاکره با یکدیگر شده و پیمان پولی دوجانبه را امضا کنند.
بعد از امضای پیمان پولی دوجانبه بین بانک‌های مرکزی، تجارت 2 کشور چگونه مدیریت می‌شود؟ در ابتدا یک «حساب ویژه» در ایران و یک «حساب ویژه» در کشور مقصد توسط بانک‌های مرکزی نزد یکدیگر افتتاح می‌شود. ایجاد اشتراک مفهومی در مورد «حساب ویژه» نقشی کلیدی دارد. عملیات حسابداری برای این «حساب ویژه» براساس یک دارایی ارزشمند باثبات انجام می‌شود؛ به‌عنوان مثال دارایی‌هایی همچون طلا، نفت، SDR (واحد پولی صندوق بین‌المللی پول)، دلار، یورو و امثالهم می‌توانند کاندیدای حسابداری «حساب ویژه» باشند.
در علم اقتصاد گفته می‌شود پول دارای ۳ کارکرد است: ابزار پرداخت؛ مبنای محاسبات؛ ابزار ذخیره ارزش. این حساب ویژه تنها مبنای پرداختی است نه ابزار پرداخت و بانک‌های 2 کشور با بودجه خود پرداخت را انجام می‌دهند و هیچ کشور ثالثی در مبادلات دخالت ندارد. در این حالت اگر پول ملی یک کشور دچار افت ارزش شود، کشور مقابل متضرر نمی‌شود، چرا که اعتبار کشور مبدأ در کشور مقصد (و برعکس) به صورت «معادل یورو» بوده است و نه به پول ملی کشور مقصد.
چند هدف می‌توان از پیمان پولی دوجانبه داشت: 1- انتقال ارز 2- آزادسازی ارز 3- مدیریت نوسانات نرخ ارز 4- کاهش هزینه تبادل ارز 5- استفاده از پول ملی در تجارت خارجی؛ که 2 مورد اول تحت تاثیر تحریم‌های غرب است و 3 مورد بعدی درباره همه کشورها موثر است و ویژه شرایط ایران نیست. پیمان پولی دوجانبه در شرایط غیر تحریمی هم باید پیگیری شود همانطور که در کشورهای دیگر هم در شرایط کاملا غیرتحریمی شکل گرفته و حتی کشورهای متحد آمریکا مثل کره جنوبی، ژاپن، امارات، قطر و کانادا به طور جدی در حال گسترش پیمان‌های پولی دو و چندجانبه هستند. پیمان پولی دوجانبه می‌تواند گره‌گشای تجارت خارجی کشور ما باشد و جایگزین مسیری باشد که 2 سال و نیم همه ظرفیت‌های اقتصادی کشور را بلاتکلیف گذاشته بود. تاکنون نزدیک به 60 پیمان پولی دوجانبه برای حذف دلار از مبادلات تجاری بین‌المللی امضا شده است که کشورهای مختلف از طریق آن سطح تجارت بین‌المللی خود را افزایش داده‌اند بدون اینکه فشاری از سوی آمریکا بر این مبادلات کارگر باشد. چین، عراق، امارات، افغانستان، هند و ترکیه طرف قرارداد سه‌چهارم حجم مبادلات خارجی ایران هستند که مبادله با آنها از طریق دلار صورت می‌گیرد و صرفا بستن پیمان پولی دوجانبه با آنها می‌تواند تقریبا مشکلات اساسی ایران را در مبادلات بین‌المللی حل کند. کشورهایی که بیش از 500 میلیون دلار با ایران تجارت دارند، 16 کشورند که نزدیک به 80 درصد واردات ما را پوشش می‌دهند و اگر ما با این کشورها پیمان پولی دوجانبه امضا کنیم، قسمت عمده‌ای از مشکل تحریم حل خواهد شد و نیاز چندانی به یورو و دلار برای تجارت خارجی نخواهیم داشت. این کشورها عمدتا هم رابطه مناسبی با جمهوری اسلامی دارند و هم خود پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه‌ای را امضا کرده‌اند و بخش عمده‌ای از تجارت بین‌المللی خود را معطوف به این نوع نوین از تجارت کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به چین، عراق، امارات، افغانستان، هند، ترکیه و روسیه اشاره کرد.
جالب توجه است که برخی از این کشورها درخواست عقد پیمان پولی دوجانبه را نیز داده‌اند اما دولت که همه تلاشش را صرف تعامل با آمریکا کرده کمترین توجهی نیز به این مساله ندارد. امروز 160 روز از درخواست رسمی آقای پوتین برای حذف دلار به‌عنوان ارز واسط از مبادلات تجاری ایران و روسیه می‌گذرد و در این مدت اقدام خاصی از سوی بانک مرکزی ایران برای کاهش وابستگی تجارت ایران و روسیه به ارزهای غربی مشاهده نشده است. بانک مرکزی ایران و اساسا دولت یازدهم و دولت‌های پیشین با این کار در مقاوم‌سازی سیستم‌های بانکداری خارجی کشور و کاهش وابستگی به ارزهای غربی اقدامی انجام نداده‌اند. این در حالی است که بیش از یک چهارم تجارت خارجی چین با پول ملی این کشور (یوآن) تسویه می‌شود و این کشور سیستم جایگزین سوئیفت، (CIPS) را نیز راه‌اندازی کرده است، بدون اینکه فشار تحریمی خاصی را تحمل کرده و تحریم بر مبادلات اقتصادی‌اش اثرگذار باشد. دولت اگر به جای 2 سال و نیم مذاکره برای عقد برجام تاکنون با همان 6 کشور مذاکره کرده و پیمان پولی دوجانبه را منعقد کرده بود دیگر فشار تحریم‌ها نیز بی‌اثر شده بود.

گروه اقتصادی: در حالی که دولت یازدهم پس از کاهش نرخ تورم، عدم استقراض و برداشت از منابع بانک مرکزی را از دستاوردهای مهم خود عنوان می‌کند اما بررسی‌ها حکایت از دست‌اندازی‌های دولت به منابع بانک مرکزی  برای اداره امور جاری در طول 3-2 سال اخیر دارد. به طور مثال دولت روحانی با برداشت ۶ هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی و تسویه نکردن آن، کشور را در معرض افزایش پایه پولی و نقدینگی قرار داد. انضباط پولی و مالی از مهم‌ترین شعارهای اقتصادی حسن روحانی در دوران انتخابات بود. وی روی این نکته تاکید کرد که در تشکیل کابینه از افرادی استفاده خواهد کرد که انضباط پولی و مالی اقتصاد کشور را تضمین کنند. اما امروز با گذشت نزدیک به 3 سال از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، دولتمردان نشان دادند که چندان به شعارهای دوران حضور در قوه مجریه، پایبند نیستند. در یکی از این موارد می‌توان به عدم تسویه‌حساب تنخواه‌های دولت یازدهم از بانک مرکزی اشاره کرد. طبق قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، خزانه‌داری کل کشور می‌تواند 3 درصد از کل بودجه عمومی را از بانک مرکزی به عنوان تنخواه دریافت و تا پایان سال تسویه حساب کند. در حقیقت شنیده‌ها و یافته‌ها، نشان می‌دهد که دولت حسن روحانی در سال 94 نتوانسته این تنخواه را تسویه کند. این تنخواه چیزی در حدود 6 هزار میلیارد تومان بوده که بازنگرداندن آن به بانک مرکزی مطمئنا تاثیر بسیار زیادی بر افزایش پایه پولی و نقدینگی خواهد گذاشت. نمونه‌های اینچنینی از دست‌اندازی دولت به بانک مرکزی بخوبی نشان می‌دهد که دولت برای اداره امور جاری خود به‌رغم شعارهایی که در این زمینه می‌دهد، از خزانه بانک مرکزی استفاده می‌کند. حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق بانک مرکزی در گفت‌وگو با نسیم آنلاین، با انتقاد از دست‌اندازی دولت روحانی به منابع بانک مرکزی اظهار کرد: دولت روحانی در سال‌های گذشته معمولا در ماه‌های پایانی سال از بانک مرکزی استقراض کرده تا هزینه‌های خود را جبران کند و آن را به عنوان تنخواه از بانک مرکزی به حساب آورده است. وی افزود: دولت یازدهم مدل تنخواه را برای استقراض از بانک مرکزی طراحی و از سال اول استقرار، وجوهی را به عنوان تنخواه از بانک مرکزی دریافت کرده است. در واقع باید گفت دولت حسن روحانی 6 بار به عناوین مختلف از بانک مرکزی استقراض کرده است. برخی از دولتمردان این استدلال را مطرح می‌کنند که دولت برای دریافت تنخواه از مجلس مصوبه گرفته است، اما در صورتی که این ادعای دولت هم صحت داشته باشد، باز هم صورت مساله پاک نخواهد شد و دولت برای اداره امور جاری خود به منابع بانک مرکزی دست‌اندازی کرده است. تاثیر این اقدام دولت در حجم نقدینگی هم نمایان شده، به شکلی که برخی از اقتصاددانان بر این باورند که نقدینگی در حال حاضر از مرز هزار هزار میلیارد تومان گذشته است و مسؤولان بانک مرکزی به دلیل تبعات منفی که اعلام این رقم برایشان دارد، فعلا آن را اعلام نمی‌کنند. بنابراین در دولت روحانی که دولتمردان آن مدعی انضباط پولی و مالی هستند، نقدینگی، هم از لحاظ رشد و هم از لحاظ قدر مطلق افزایش شدیدی داشته است. در واقع با رسیدن نقدینگی از رقم حدود 490 هزار میلیارد تومان به بیش از هزار هزار میلیارد تومان، می‌توان گفت که دولت حسن روحانی در کمتر از 3 سال، 5/1 برابر نقدینگی کل طول تاریخ اقتصاد ایران به رقم نقدینگی اضافه کرده است. بررسی‌های خبرنگار «نسیم آنلاین» نشان می‌دهد که ثبت این رکورد بی‌سابقه ناشی از نحوه تعامل دولت با بانک مرکزی است. به عنوان مثال در طول 3 سال گذشته بارها ارزهای بانک مرکزی به اسم بانک‌های دیگری برداشته شده و به خزانه رفته است. این مساله خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی را افزایش داده که مستقیما تاثیر خود را بر افزایش حجم نقدینگی گذاشته است. جالب اینجاست که این ارزها نه وصول شده و نه در بازار به فروش رفته‌اند. بنابراین به‌راحتی می‌توان نتیجه گرفت که دولت حسن روحانی برای تامین مالی خود مدام از خزانه بانک مرکزی برداشت می‌کند.
رشد سرسام‌آور پرداخت‌های خزانه‌داری به‌‌رغم ادعای خالی بودن خزانه!
اما با وجود این برداشت‌ها شاید این تصور به وجود بیاید که به دلیل تنگنای مالی ناشی از کاهش قیمت نفت، دولت ناچار به دست‌اندازی به منابع بانک مرکزی است. اما بررسی پرداخت‌های خزانه‌داری کل کشور از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی تاکنون خلاف این مساله را نشان می‌دهد. پرداخت‌های دولت از خزانه‌داری کل کشور در سال 92، 42 درصد رشد کرد و از 104 هزار میلیارد به 148 هزار میلیارد تومان رسید. دولت یازدهم در سال 93 هم به روند افزایشی خود ادامه داد و پرداخت‌های خود از خزانه‌داری را به رقم 178 هزار میلیارد تومان رساند. سال 94 هم تخت گاز در افزایش پرداخت‌های خزانه‌داری پیش رفت و رقم پرداخت‌های خود را از مرز 200 هزار میلیارد تومان عبور داد. بنابراین دولت حسن روحانی در فاصله کمتر از 3 سال بودجه کل کشور را 2 برابر کرد. این در حالی است که پیش از این رئیس‌جمهور از هزینه‌کرد خزانه در دولت قبل انتقاد کرده و مدعی شده بود که خزانه را از دولت دهم خالی تحویل گرفته است. حالا سوال اینجاست که دولتمردان تدبیر و امید به‌رغم ایجاد رکود در طرح‌های عمرانی، فشار بر کارکنان دولت برای پرداخت حقوق و منت گذاشتن بر سر مردم برای پرداخت یارانه نقدی، این افزایش مخارج و رشد سرسام‌آور نقدینگی را به چه سمت و سویی سوق داده‌اند. این سوالی است که پاسخ به آن می‌تواند بسیاری از مشکلات در این زمینه را برطرف کند. باید دید مردان اقتصادی روحانی چه پاسخی برای این مساله دارند؟

اسعد ابوخلیل*: بن عبدالله بن عبدالعزیز، فرزند پادشاه پیشین عربستان در آستانه نشستن بر تخت پادشاهی بود و برادرش عبدالعزیز بن عبدالله منتظر بود با مرگ سعود الفیصل، وزارت خارجه را از او به ارث ببرد. لازم بود متعب در زمان حیات پدرش عبدالله به عنوان ولیعهد تعیین شود ولی متعب تأخیر کرد و پدرش مرد. او گمان می‌کرد خواسته پدرش برای به قدرت رسیدن او بعد از مرگ پدرش محترم شمرده خواهد شد اما سلمان بن عبدالعزیز به سرعت زنجیره جانشینی را تغییر داد و فرزندان عبدالله را کنار زد. محمد بن سلمان(موسوم به صدامک) به نشستن بر تخت پادشاهی بسیار نزدیک شده است ولی مشکلاتی وجود دارد:
محمد بن سلمان مایل است پیش از مرگ پدرش، بر تخت بنشیند؛ زیرا به محض آنکه پادشاه کنونی بمیرد او نیز فرصت نشستن بر تخت را از دست خواهد داد. بدعت تغییر دادن زنجیره جانشینی که ملک سلمان با رسیدن به قدرت بنیان نهاد، به محض مرگ او علیه فرزندش به‌کار گرفته خواهد شد. تغییر سریع زنجیره جانشینی در آغاز دوره پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز به محمد بن نایف اجازه خواهد داد از همان شیوه برای کنار گذاشتن رقیبش از قدرت استفاده کند. محمد بن نایف هیچ تعهدی برای باقی‌ماندن محمد بن سلمان در سمت ولیعهدی به او نخواهد داد و به نفع او نیست که ولیعهدی را حفظ کند که با او بر سر قدرت رقابت کرده است حتی زمانی که در سلسله مراتب جانشینی پایین‌تر از او بود. اما معضل محمد بن سلمان این است که چه زمانی اقدام کند و چه زمانی ضربه بزند؟ کنار زدن مقرن بن عبدالعزیز که آسان‌تر از کنار زدن محمد بن نایف بود: زیرا مقرن مادر یمنی داشت  که در میان آل‌سعود نقطه ضعف او محسوب می‌شد. همچنین محمد بن نایف پایگاهی برای خود در داخل دستگاه امنیتی و متحدانی در دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی کشورهای غربی دارد. همچنین سرنگون کردن محمد بن نایف در داخل خاندان پادشاهی سعودی بدون پیامد نخواهد بود اما اگر محمد بن سلمان این دست و آن دست کند به سرنوشت متعب بن عبدالله مبتلا خواهد شد که باقیمانده عمرش را در حسرت فرصتی که از دست داد خواهد گذراند. معضل دیگری نیز در دل این معضل وجود دارد. به این ترتیب که  هرچند چنین ضرباتی در تاریخ خاندان سعودی نادر است ولی سلمان و پسرش بدعتی را در تاریخ وراثت سیاسی بنیان گذاشتند که موجب می‌شود هر احتمالی مطرح باشد. ممکن است محمد بن نایف که در دستگاه امنیتی نفوذ دارد با متعب بن عبدالله که فرمانده گارد ملی است همدست شود و محمد بن سلمان را با توسل به زور کنار بزند. چنین اقدامی هرچند در تاریخ خاندان سعودی به ندرت دیده شده ولی پیامد وخیمی بر ائتلاف‌های بین‌المللی عربستان نخواهد گذاشت. دولت آمریکا محمد بن نایف را خواهد بخشید همان‌طور که دیگر طغیان‌گران را بخشید به این شرط که منافع آمریکا تأمین شود.
معضل دوم بن‌سلمان، معضل اصلاحات است. روشن است که این شاهزاده جوان تلاش می‌کند پایگاه مردمی خاص خود را ایجاد کند زیرا فاقد محبوبیت در داخل خاندان حاکم است. اعضای خاندان آل‌سعود به او به علت داشتن ویژگی‌های نامأنوس به چشم تردید نگاه می‌کنند. او نمی‌تواند به برادران ناتنی خود تکیه کند زیرا آنها را برای نزدیک شدن به تاج و تخت پادشاهی نادیده گرفت. اما دیدگاه او برای کاستن از وابستگی به درآمدهای نفتی، وعده‌ای است که همواره با کاهش قیمت جهانی نفت، در عربستان شنیده شده است. اما چگونه می‌توان ظرف چند سال اقتصاد عربستان را که 80 درصد درآمد آن به نفت وابسته است تغییر داد؟ همچنین در فضای اجتماعی خفه‌کننده حاکم بر عربستان چگونه می‌توان به جذب سرمایه‌گذاران و گردشگران خارجی امیدوار بود.
محمد بن سلمان تناقض در داخل بدنه خاندان پادشاهی سعودی است. این شاهزاده جوان حتی اگر رویایش برای نشستن بر تخت تحقق پیدا کند، نیازمند حمایت خاندان پادشاهی است. اما برنامه‌های او با برنامه‌های خاندان سعودی همخوانی ندارد مگر اینکه برنامه او صوری باشد. زمانی که این شاهزاده از اسراف و حیف و میل پول‌ها در پایگاه‌های نظامی عربستان در مقایسه با پایگاه‌های نظامی آمریکا سخن می‌گوید، به شیوه‌ای که عربستانی‌ها درک می‌کنند از سلطان بن عبدالعزیز و فرزندانش انتقاد می‌کند که ده‌ها سال کنترل وزارت دفاع  و بخش نظامی عربستان را در اختیار داشتند. او برای ترویج طرح اصلاحات خود باید گذشته را تقبیح کند که این اقدام موجب فاصله گرفتن بخشی از خاندان سعودی از او خواهد شد و کار محمد بن سلمان را برای حفظ وحدت این خاندان در صورتی که پادشاه شود، دشوار خواهد کرد.
چهارمین معضل، عمل کردن است. این شاهزاده می‌خواهد تصور رایج درباره عملکرد سیاسی سنتی آل‌سعود را که پر از محافظه‌کاری و پنهانکاری و دو‌رویی و احتیاط و تردید و کندی است تغییر دهد و خود را فرمانده‌ای جسور معرفی کند. یکی از اهداف محمد بن سلمان محکوم کردن سیاست‌هایی است که در دوره ملک عبدالله اجرا می‌شد. اما اقدامات محمد بن سلمان به سرعت به ماجراجویی‌های پر سر و صدا و ناخوشایند تبدیل شد. همچنین این جنگ زیر فشار مستقیم و علنی دولت آمریکا متوقف شد. برنامه‌های محمد بن سلمان در سوریه و مصر و در برابر ایران همگی با شکست مواجه شده است. دوره کوتاه حکومت محمد بن سلمان پر از وعده‌ها و شکست‌های سخت و بدون هرگونه دستاورد واقعی است مگر اینکه اعلام علنی ائتلاف با اسرائیل را جزو دستاوردهایش محسوب کنیم.
معضل پنجم ضرورت جلب رضایت آمریکاست. جلب رضایت آمریکا همچنین با اصول وهابیت تناقض دارد که رژیم سعودی بر مبنای آن تشکیل شد. حاکمان جدید عربستان سعودی بیش از حاکمان قبلی برای جلب رضایت کنگره آمریکا به سوی همپیمانی با اسرائیل پیش رفتند. علاوه بر این آیا برنامه چشم‌انداز محمد بن سلمان با تلاش او برای جلب رضایت آمریکا همخوانی دارد؟ او می‌خواهد نیمی از بودجه نظامی را به ساخت تسلیحات در داخل عربستان اختصاص دهد ولی آیا آمریکا چنین اجازه‌ای خواهد داد؟ مشارکت در تولیدات نظامی امتیازی است که فقط به اسرائیل داده می‌شود و غیرممکن است که کنگره آمریکا چنین اجازه‌ای به طرف دیگر بدهد. خریدهای نظامی گسترده عربستان از آمریکا یکی از عوامل ائتلاف بین 2 کشور است و آمریکا اجازه نمی‌دهد به این مساله خللی وارد شود.
معضل ششم به وعده پاسخگویی و توسعه و مدرن شدن مربوط می‌شود. این معضل برای شاهزاده جوان سعودی، مبهم به نظر می‌رسد. وعده محمد بن سلمان برای توسعه جامعه و کشور، موجب افزایش امید مردم و توقعات و سطح خواسته‌های آنان خواهد شد ولی این شاهزاده چگونه می‌تواند این خواسته‌ها را برآورده کند؟ پاسخگویی در پادشاهی آل‌سعود معنایی جز پاسخگو بودن مردم عادی و وزیران عادی در برابر پادشاه و شاهزاده‌ها ندارد. اما قدرت واقعی و نفوذ واقعی و ثروت کشور در دست آل‌سعود و اطرافیان آنهاست. این افراد از چه کسی بازخواست خواهند کرد؟ آیا محمد بن سلمان می‌تواند از فرزندان سلطان بن عبدالعزیز به خاطر تاریخی طولانی از رشوه‌خواری و فساد بازخواست کند؟ چه کسی می‌خواهد وزارت کشور را به‌خاطر نقض حقوق بشر بازخواست کند؟ او چگونه از توسعه و قانونمداری سخن می‌گوید در حالی که رژیم حاکم بر سرکوب‌ها و فشارها و تنگناها می‌افزاید. سرکوب آزادی‌ها در زمان این شاهزاده «امروزی» افزایش یافته است.
معضل دیگر محمد بن سلمان، شرکت نفتی آرامکو است. محمد بن سلمان می‌گوید فقط 5 درصد سهام این شرکت به فروش عمومی گذاشته خواهد شد ولی گفت شفافیت، شامل کل عملکرد آرامکو و بودجه آن خواهد شد. آیا محمد بن سلمان شرکت کوچکی که زیرمجموعه آرامکو باشد تأسیس خواهد کرد تا سهام آن را به فروش عمومی بگذارد یا 5 درصد سهام اصلی شرکت را در معرض پذیره‌نویسی قرار خواهد داد؟ اما همین شرکت آرامکوست که درآمدها و گنج‌ها و ثروت‌های آل‌سعود و هزینه سنگین سیاست‌ها و جنگ‌های پنهان و آشکار آن را تأمین می‌کند. آیا شاهزادگان راضی به کاهش یافتن درآمدهای‌شان خواهند شد؟  مشکل محمد بن سلمان این است که باید برای برتخت نشستن عجله کند. او فرصت زیادی ندارد. ظرف چند ماه آینده معلوم خواهد شد آیا این شخص بر عربستان حکومت خواهد کرد یا اینکه به سرنوشت پسرعموهایش مثل عبدالعزیز بن فهد مبتلا خواهد شد که داستان او درباره مسموم شدنش با ابراز همدردی مواجه نشد. اما محمد بن سلمان شخصا اهل خطر کردن و قمار است که این رفتار او با رفتار فرزندان عبدالعزیز تفاوت دارد. ناکامی محمد بن سلمان در نشستن بر تخت پادشاهی احتمالا مرگ این پادشاهی ظالمانه را سرعت خواهد بخشید. ماهیت این پادشاهی با شرایط قرن بیست و یکم تناقض دارد و این پادشاهی بدون در اختیار داشتن پول کلان نمی‌تواند ادامه حیات دهد. دونالد ترامپ، نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا آنچه را که در ذهن خیلی‌ها بود بیان کرد آنجا که گفت:
«اگر حمایت آمریکا نبود، حکومت آل‌سعود ادامه پیدا نمی‌کرد.» بوق‌های تبلیغاتی محمد بن سلمان در رسانه‌های عربی و غربی، این شاهزاده را به گورباچف تشیبه می‌کنند. شاید آنها یک وجه تشابه داشته باشند: گورباچف اتحاد شوروی را به سوی نابودی پیش برد و احتمال دارد محمد بن سلمان نیز رژیم سعودی را به سمت نابودی پیش ببرد.
*ستون‌نویس روزنامه الاخبار

میکائیل دیانی:  احمد نقیب‌زاده، استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه تهران است و همه او را به عنوان یک کارگزارانی می‌شناسند ولی وی نقدهای صریحی به اصلاح‌طلبان به جهت ساختارشکنی‌های آنها دارد و نسبت به اصولگرایان هم منتقد است، البته می‌گوید باید «وفاق ملی» نیز داشت. مصاحبه‌مان با او در اتاق 366 طبقه سوم دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در یک محیط آرام و مملو از کتاب‌های روی هم انباشته انجام شد؛ ته‌لهجه‌ای کرمانی داشت که وقتی پرسیدم گفت اهل «شهربابک» کرمان است. هم طرفدار دولت بود هم منتقد به مبانی نظری آن؛ می‌گوید دوران نگاه‌های پوزیتیویستی در توسعه گذشته و معتقد است این کلام که برای جهانی شدن باید از هویت فرهنگی‌مان کوتاه بیاییم به معنای آن است که دیگر نه خود را می‌توانیم اداره کنیم نه با هیچ کشوری تعامل داشته باشیم. اعتقاد دارد باید با همه کشورها تعامل داشت و از سرمایه‌گذاری خارجی استقبال ‌کرد اما نسبت به نگاه‌هایی که توسعه برون‌زا را تشدید می‌کند و عنان اقتصاد را دست خارجی‌ها می‌دهد بشدت منتقد است. او توسعه‌ای را امیدوارانه و آینده‌دار می‌داند که متکی بر توان داخلی باشد و معتقد است بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی ما خالی است و اگر آنها فعال شود اقتصاد پویا خواهد شد و پیشرفت هم پس از آن محقق می‌شود. متن زیر حاصل گفت‌وگوی «وطن‌امروز» است با این استاد دانشگاه تهران.
***
  در ساده‌ترین تعریف از توسعه، توسعه را «فرآیندی برای بهبود وضعیت» می‌نامند؛ این بهبود وضعیت برای چه کسی است؟ صرفا بهبود وضعیت انسان است؟ این انسان چه انسانی است؛ صرفا فیزیک انسان و حیات مادی آن مدنظر است؟
3 واژه داریم که اینها هر کدام معنای تقریبا نزدیک به هم و مجزایی دارند؛ ابتدا «رشد» است که صرفا جنبه فیزیکی و مادی دارد، دوم «نوسازی» که آن هم جنبه فیزیکی و مادی دارد که جنس آن کمی است و دیگری «توسعه» است که جنبه کیفی هم دارد که در آن رشد و ارتقای کیفی انسان‌ها هم مدنظر قرار گرفته می‌شود، بنابراین ما وقتی می‌گوییم توسعه یعنی از تمام ظرفیت‌های مادی و معنوی انسان استفاده و نتایج آن منجر به بهبود کیفیت مادی و معنوی انسان‌ها شود.
دلیلی وجود ندارد که حتما مدل خطی توسعه غربی طی شود
 نظریات توسعه تقریبا از سال‌های دهه 1960 به بعد مطرح شده‌اند، در این مسیر50 ساله اصلاحاتی هم این نظریات خورده‌اند، درباره این می‌خواستم بیشتر صحبت شود.
دهه 1960 در حقیقت کشورهای پیشرفته برای کشورهای جهان سوم از روی مسیری که خودشان رفته بودند نسخه می‌پیچیدند و توصیه‌هایی که می‌کردند، پیمودن همان راهی بود که کشورهای اروپایی و آمریکا پیموده بودند. در آنجا چون همه چیز از انقلاب صنعتی شروع شده بود، صنعتی شدن ملاک بسیار معتبری تلقی می‌شد، مثلا «رابرت دال» می‌گوید برای آنکه به توسعه برسید باید گروه‌های مختلف انسانی داشته باشید که بتوانند با یکدیگر رقابت کنند. برای اینکه یک چنین گروه‌هایی داشته باشیم باید سوادآموزی به مرحله پیشرفته‌ای رسیده باشد، برای اینکه سوادآموزی به مرحله پیشرفته‌ای برسد، باید شهرنشینی توسعه یافته باشد، برای اینکه شهرنشینی توسعه پیدا کند، باید انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته باشد، دقیقا این می‌شود مسیری که اروپایی‌ها رفته‌اند، بنابراین در همه جا شما «تقدم توسعه اقتصادی» را نسبت به «توسعه سیاسی» و «توسعه فرهنگی» مشاهده می‌کنید ولی بعدها این رویکردها تغییر پیدا کرد؛ جامعه‌شناسانی پیدا شدند که این روش خطی را زیر سوال بردند که اساسا دلیلی ندارد حتما همین راه پیموده شود، بعد استدلال‌ها و شواهد تاریخی آمد که براساس آنها بسیاری از جوامع مثلا زمانی به توسعه سیاسی دست پیدا کردند که در توسعه اقتصادی اصلا وضعیت خوبی نداشتند، مثلا آمریکا زمانی به دموکراسی و توسعه سیاسی دست یافت که درآمد سرانه آن از اروگوئه دهه 1960 کمتر بود، پس چه دلیل دارد که بگویید توسعه اقتصادی مقدم بر توسعه سیاسی است؟ بعد به این نتیجه رسیدند که از هر کدام زودتر می‌شود شروع کرد، یعنی شرایط آماده‌تری نسبت به هر کدام وجود دارد از همان جا توسعه و فرآیند تغییر را شروع کنید و به سایر بخش‌ها تسری دهید.
غرب برای رسیدن به توسعه جنایات فراوان کرد؛ برای همین هم بحث توسعه اخلاق‌مدار مطرح شد/ دولتمردان ما به قدری درگیر مسائل کمی شدند که اساسا مسائل کیفی و توجه به مقولات فرهنگی و اخلاقی را از یاد برده‌اند
  در روند نظریات توسعه همانطور که شما گفتید ابتدا «رشد» بود، بعد «توسعه اقتصادی» مطرح شد، در دهه 1985 به‌خاطر خسارت‌هایی که این مدل توسعه به محیط زیست زد بحث «توسعه پایدار» مطرح شد و در حال حاضر «توسعه اخلاق‌مدار» مطرح است؛ ما کجای کار هستیم؟
ما در همان توسعه اقتصادی هستیم، در توسعه پایدار که ما خودمان در آلودگی هوا سهیم هستیم، در مساله توسعه اخلاق‌مدار هم دولتمردان ما به قدری درگیر مسائل کمی شدند که اساسا مسائل کیفی و توجه به مقولات فرهنگی و اخلاقی را از یاد برده‌اند؛ این را هم بگویم توسعه اخلاق‌مدار برای این مطرح شد که این جوامع توسعه‌یافته غربی برای اینکه به توسعه برسند جنایت‌های فراوانی کردند؛ همین آمریکایی‌ها در قرن‌های هفدهم، هجدهم و حتی نوزدهم نه‌تنها محیط زیست را تخریب کردند و میلیون‌ها حیوان محلی آنجا را از بین بردند بلکه میلیون‌ها بومی آنجا را هم سرکوب کردند و کشتند، به عبارتی تمدن خود را روی خون سوار کردند، بنابراین الان می‌گویند اگر قرار است توسعه در جایی اینگونه اتفاق بیفتد، این توسعه بر اثر زخم‌هایی که ایجاد کرده است بعد‌ها می‌تواند پیشیمانی به بار بیاورد. آمریکایی‌ها آسیب‌هایی را به این قاره وارد کرده‌اند که به سادگی نمی‌شود آنها را فراموش کرد.
نظر سیاستمداران و دولتمردان ما تقدم توسعه اقتصادی بر توسعه سیاسی است/ دولت مدرن احساس خطر بکند پا روی حقوق شهروندانش هم می‌گذارد
  خب! نگفتید ما کجا هستیم؟
وضعیت ما و نظر سیاستمداران و دولتمردان ما در تقدم توسعه اقتصادی بر توسعه سیاسی است اما باید یک نکته را مدنظر داشت و آن این است که فاصله این دو نمی‌تواند زیاد باشد، وقتی ما یک گام برداریم در مرحله بعد باید گام دیگر را برداریم یعنی پرسترویکا (اصلاحات اقتصادی) و گلاسنوست (فضای باز سیاسی) باید با هم صورت بگیرد این را «گورباچف» خوب فهمیده بود. وقتی وضع زندگی مردم بهتر شد، راه‌ها توسعه یافت، وسایل حمل و نقل مجهز شد و شیک شد، همه اینها به مردم یک توقعاتی می‌دهد و آن توقع این است که دیگر پاسبان نمی‌تواند با مردم با خشونت برخورد کند، مردم از این به بعد برای خود شخصیت قائل هستند و خود را متشخص می‌دانند، مثلا من از یکی از مسؤولان مترو پرسیدم روزهای اولی که مترو راه افتاد اتفاقی هم افتاد؟ او این پاسخ را داد؛ نه! مردم وقتی می‌آیند روی صندلی‌های نوی مترو می‌نشینند، احساس شخصیت می‌کنند و دست به کار خلاف نمی‌زنند. این یعنی وقتی فرد برای خودش احساس تشخص می‌کند سعی می‌کند خطایی از او سر نزند و دست به جرم و جنایت نمی‌زند و همین طور متوقع می‌شوند که حکومت هم با آنها رفتاری متفاوت داشته باشد. البته ما در توسعه سیاسی با یک خطراتی روبه‌رو هستیم، مثلا نیروهای گریز از مرکز که من مثلا جایی گفته‌ام که آنجاهایی که اصلاح‌طلبان (در دوران دوم خرداد) بعضی ارکان نظام را مورد هجمه خودشان قرار می‌دادند، معنایش این بود که قصد کودتا یا واژگونی دارند و معتقدم باعث و بانی شکست اصلاح‌طلبان تا حد زیادی خودشان و رفتارهای غیرمنطقی‌شان بود، یا خطرات خارجی مثل خطر مداخلات خارجی اینها ما را می‌ترساند و ما را عقب می‌نشاند، لذا ما باید بنشینیم فرمول‌هایی را ابداع کنیم که هم آن خطرات از بین برود و هم آزادی‌ها بیشتر شود، چرا که اساسا این گرایش در جمهوری اسلامی هست و مبتنی بر آموزه‌های دینی ما آزادی و آزاداندیشی را مورد تاکید و احترام قرار می‌دهد اما دولت مدرن اینگونه است که اگر احساس خطر کند از اعمال هیچ محدودیتی فروگذار نیست، مثلا در یک مقاله‌ای که 12-10 سال پیش درباره سوئد خواندم، نوشته بود اگر دولت سوئد احساس خطر کند پا روی حقوق شهروندانش هم می‌گذارد؛ اگر خلاصه بخواهم جواب سوال‌تان را بدهم ما در توسعه اقتصادی به سر می‌بریم.
مردمی بودن انقلاب موهبتی بود که ما دستمان روی زانوی خودمان باشد
  الگویی که ما داریم جلو می‌بریم چه الگویی است؟
به نظر من ما هیچ الگویی نداریم و این از مواهب ما است، این نسخه‌هایی که می‌پیچیدند برای کشورهای جهان سوم بود اما ما در فرآیند انقلاب چون توده‌های مردم درگیر بودند، آنها درگیر جنگ شدند، همان‌ها درگیر سازندگی شدند و اینها از این الگو‌ها بی‌خبر بودند، مردمی بودن انقلاب موهبتی بود که ما دستمان روی زانوی خودمان باشد؛ نگاه کردند ببینند مصلحت‌شان در چیست، خودشان آن کاری که لازم بود را انجام دادند، یعنی مثلا برای ساخت پل روی رودخانه، دیگر نرفتند از روی مدل‌های توسعه ببینند چه باید بکنند، اینجا خودش یک موهبتی ایجاد شد که سبب شد ایران برای خودش یک الگویی پیدا کند؛ منتها این الگو یک مخاطرات و مضراتی دارد که باید اصلاح شود. خود من یکی از کسانی بودم که هر جا آبی بود که می‌دیدم بیهوده دارد هدر می‌رود، می‌گفتم ‌ای کاش یک امکان یا اختیاری داشتم اینجا یک سد می‌ساختم، خب! دولت بنا کرد هر جا آبی بود یک سد جلویش ساخت، بعد معلوم شد این هدر رفتن آب نبود بلکه یک قسمتی از این آب هم باید می‌رفته به آب‌های زیرزمینی می‌پیوسته، پس این یعنی اصلاحاتی هم نیاز دارد. بنابراین هم جامعه ایران پویا و در حال تحول است و هم دولت، دولتی نیست که به خواب فرورفته باشد. البته در سال‌های اخیر الگوی توسعه چین مورد توجه قرار گرفته که آن هم به نسبت، بد نیست، معایبی دارد که باید از آنها پرهیز کرد اما در مجموع بد نیست. فروپاشی شوروی به آنها درس داد که باید تغییراتی را صورت دهند، منتها این تغییرات نباید به گونه‌ای باشد که مملکت از هم بپاشد.
صرفا نباید این باشد که راهی را که غرب رفته ما برویم/ چین یک توسعه متکی به درون داشته است
نگاهی که در دولت وجود دارد این است که توسعه را از منظر تعامل با غرب پیش ببریم و مدل را همگرایی با غرب گذاشته‌اند، بدان معنا که راهی که آن طرف رفت را ما برویم
صرفا نباید این باشد که راهی که غرب رفته را ما برویم؛ چین تعامل با غرب را انجام داد اما بدون اینکه دنباله‌روی از غربی‌ها کرده باشد؛ یعنی چین تعامل را با غرب انجام داد صرفا برای اینکه از تکنولوژی آنها استفاده کند، برای اینکه خصومت‌های آنها را به حداقل برساند، البته بعد در‌ها را باز کرد و فهمید که با سیستم کمونیستی نمی‌شود جامعه را اداره کرد و بعد بخش خصوصی را فعال کرد و در نتیجه به‌تدریج توسعه تمام بخش‌های جامعه را در برگرفت و موجب تحول در چین شد. ما از اول تقریبا چنین رویکردی داشته‌ایم، ما هیچ وقت سیستم کمونیستی نداشتیم و جز اینکه در زمان جنگ یک سیستم کوپنی به خاطر تحریم‌ها برقرار کردیم، بعد از آن بلافاصله آن را کنار گذاشتیم بنابراین ما از اول همین رویکرد چین را داشتیم، با این تفاوت که چینی‌ها به ما یاد دادند که می‌شود چیزهایی را از غرب گرفت بدون اینکه تسلیم آنها شد. این نکته را هم دقت کنید که چین یک توسعه متکی به درون داشته است.
نظام بین‌الملل یعنی قانون جنگل
  خب! به نظر می‌رسد این چیزی که دولت در نسبت با آمریکا رقم زده به مراتب جلوتر از آن چیزی است که در کل جمهوری اسلامی وجود داشته و نتایجی هم داشته که نتایج مثبتی هم نبوده، یعنی آنچه حتی شما می‌گویید خوبش را بگیریم و بدش را بگذاریم کنار، این نبوده یا تا به حال نشده است.
یک نکته‌ای را باید مدنظر داشت و این را پذیرفت که عرصه بین‌المللی، یعنی بودن در وضع طبیعی؛ یعنی قانون جنگل است، همه کشورها می‌خواهند در کشورهای دیگر دخالت کنند؛ یکی کمتر، یکی بیشتر، اگر در جایی حفره‌ای پدید آید، مثل افغانستان یا عراق آنها می‌ریزند برای چپاول، پس ما نباید بگذاریم خلأ قدرت به وجود آید.
آمریکا به موشک‌ها ایراد می‌گیرد، اگر حرفش را پذیرفتیم و عقب نشستیم، باید منتظر مداخله باشیم!
  خلأ قدرت که می‌فرمایید را بیشتر توضیح می‌دهید؟
مثلا آمریکایی‌ها نسبت به موشک‌های ما ایراد می‌گیرند، آنها این ایراد را می‌گیرند ببینند تا کجا مقاومت می‌کنیم و کجا عقب می‌نشینیم؛ ما هم باید ببینیم تا کجا می‌توانیم مقاومت کنیم و بر توان نظامی‌مان بیفزاییم. تا هر جایی که بتوانیم باید پیش برویم، این نکته را باید دقت کنیم که اگر بر توان موشکی‌مان نیفزاییم، مرحله بعدش می‌شود مداخلات بیشتر! ولی این به معنای این نیست که ما در‌ها را ببندیم؛ ما باید دقت کنیم همه کشورها طمع مداخله دارند، آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس و... همه اینها تمایل به مداخله دارند اگر شرایطش را داشته باشند، پس ما ضمن اینکه در‌ها را نباید ببندیم و باید با همه ارتباط داشته باشیم، باید قدرت این را هم داشته باشیم و نگذاریم خلأ قدرت به‌وجود آید. الان ترکیه و عربستان که رقیب ما در منطقه بودند بشدت به وحشت افتاده‌اند برای اینکه فکر می‌کنند درهای ایران دارد باز می‌شود.
هر قدر توان موشکی و قدرت دفاعی را بالا ببریم، قدرت چانه‌زنی را در عرصه بین‌الملل بالا برده‌ایم
 در این مقولات همیشه یک خلط مبحثی می‌کنند؛ زمانی که از استقلال صحبت می‌کنیم، برخی به «انزوا» ترجمه می‌کنند همین‌طور وقتی درباره‌ «تعامل و ارتباط» صحبت می‌کنیم، نباید تأویل به «وابستگی» شود. من نمی‌گویم انزوا داشته باشیم من می‌گویم تعامل داشته باشیم همزمان که استقلال‌مان حفظ شود، به تعبیری نباید مدلی انتخاب شود که چالش «استقلال-توسعه» را رقم بزند.
این چالش 24 ساعته است. شما فکر نکنید این چالش‌ها را بقیه نداشته‌اند یا ندارند، حتی زمان شاه که بالاترین سطح همگرایی با غرب را داشت، ما در اسناد می‌بینیم این مشکلات هست، بر سر ماجرای کارخانه ذوب‌آهن که دستاورد بزرگی هم برای ایران نداشت و کارخانه عقب‌افتاده‌ای بود، غرب چه مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌هایی کرد اما او هم در آن مورد مقاومت کرد، چون فکر می‌کرد توانش را دارد. شما اگر بر توان موشکی بیفزایید و توان دفاعی را بالا ببرید قدرت چانه‌زنی‌تان را در عرصه بین‌الملل بالا می‌برید. تنها نکته‌ای که اینجا وجود دارد این است که تقویت بنیه دفاعی باید به گونه‌ای باشد که دیگران را به وحشت نیندازد. من یک مثال برای شما می‌زنم؛ امپراتوری آلمان در آستانه جنگ اول جهانی، کاری غیر از آنچه باقی اروپایی‌ها انجام می‌دادند نمی‌کرد، همان کاری را می‌کرد که فرانسه کرده بود و انگلیسی‌ها هم کرده بودند ولی چطور شد که به جنگ جهانی انجامید؟ برای اینکه ریتم آلمان تند بود، برنامه‌ای که آلمان باید 20 ساله به آن می‌رسید، می‌خواست ظرف 10 سال طی کند. در نتیجه همه فرآیندها تند شد و مقابله با او و مانع‌تراشی در برابر او منجر به جنگ جهانی شد، بنابراین ما باید پیوسته بر صنعت نظامی و دفاعی‌مان بیفزاییم و صنایع‌مان را به‌روز کنیم. اگر با آمریکا مبادله کنید و بتوانید هواپیمای پیشرفته آن را بگیرید، اشکالی دارد؟
 خب! یک مساله‌ای که هست، بحث نیاز است، نقد کارشناسی‌ای که به این خرید یا اجاره به شرط تملیک هواپیماهایی که اخیرا دولت گرفته وارد می‌شود، این است که ما تنها 2 درصد از کل رفت و آمدهایمان هوایی است، یعنی این مشکل 2 درصد اقشار جامعه را حل می‌کند در حالی که ما مشکلات اساسی در صنعت ریلی و جاده‌ای داریم که اتفاقا بالاترین حجم رفت و آمد را دارند.
به نظرم اینها چیزی است که رقبای آقای روحانی برای تخطئه کردن ایشان می‌گویند، ما ضمن قرارداد هوایی، قرارداد ریلی هم با فرانسه بستیم. مساله‌ای که وجود دارد این است که صنعت هوایی ما صنعت فرسوده‌ای است و سال‌ها باید وقت صرفش بشود و باید در سطح جهانی کار بکند، نباید محدود به داخل بشود که صرفا بشود 2 درصد از حمل‌ونقل کشور! این صنعت باید مسافربری در سطح جهانی انجام دهد، الان حتی ایرانی‌ها هم جرأت سوار شدن بر هواپیماهای ما را ندارند؛ بس که فرسوده است. این، اولویت باید باشد به‌خاطر اینکه چند تا هواپیما سقوط کرده و مردم دیدشان برگشته نسبت به صنعت هوایی. این را من به حساب تخطئه رقبای روحانی می‌گذارم؛ چون این اجاره به شرط تملیکی هست که پولش را مسافران می‌دهند و از این طریق ناوگان هوایی ایران نو می‌شود. در کنار این البته دولت باید توجهش به صنعت ریلی و جاده‌ای هم باشد که الحمدلله ما در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای، تونل‌سازی و سدسازی پیشرفت‌های شگرفی داشته‌ایم و احتیاجی به کمک‌های خارجی نداریم و هزینه‌هایش ریالی است که دولت در هر زمانی که بخواهد می‌تواند این را انجام دهد.
من بشدت مخالف این حرفم که برای جهانی شدن و توسعه‌یافتگی باید از هویت فرهنگی‌مان دست بکشیم
  این مدل از توسعه که دولت مدنظر دارد را به عنوان «توسعه حق‌السکوت‌بگیر» هم تعبیر کرده‌اند که ضمن آن دیگر نمی‌شود هر حرفی زد و هر کاری کرد.(1) آیا این ما را با چالش «استقلال-توسعه» مواجه نمی‌کند؟ یا دکتر سریع‌القلم اساسا مشکل توسعه‌نیافتگی ما را هویت فرهنگی ادغام‌ناپذیر ما در فرهنگ جهانی می‌داند.(2)
من بشدت مخالف این حرف هستم که برای جهانی شدن و توسعه‌یافتگی باید از هویت فرهنگی‌مان دست بکشیم؛ این غلط است، ما باید هویت ملی و فرهنگی‌مان را داشته باشیم، اگر این را نداشته باشیم که هر کاری صورت می‌گیرد و هر بلایی سر ما می‌آید. اینکه نمی‌توانند با ما کاری بکنند به دلیل این «هویت ملی- فرهنگی- اسلامی»مان است. من بشدت مخالف این حرف هستم! انسان بی‌هویت، ملت بی‌هویت هیچ چیز ندارد، نه می‌تواند خودش را اداره کند، نه می‌تواند با دیگران تعامل کند و می‌شود یک آدم بی‌هدف، بی‌انگاره و بی‌فکر! که به درد هیچ چیز نمی‌خورد. ما باید بشدت پایبند به هویت دینی و ملی خودمان باشیم و نگاهی که به جهانیان می‌دهیم باید نگاهی باشد که امروز دنیای اسلام به ایران و جهان به دنیای اسلام جذب شود، در واقع ما فقط خودمان نیستیم و مسؤولیت خودمان را نداریم، خواه‌ناخواه مردم جهان امروز دنیای اسلام را با جمهوری اسلامی ایران می‌شناسند. و به همین جهت دشمنان اسلام و جمهوری اسلامی موجوداتی مثل داعش را به‌وجود آوردند که آبروی اسلام را از زاویه دیگری ببرند چون از طریق ایران نمی‌توانستند ببرند. تمام توریست‌هایی که به ایران می‌آیند، وقتی به ایران می‌رسند دیدگاه‌شان 180 درجه تغییر می‌کند، از پیشرفت‌ها و از برخورد مردم و این باعث می‌شود توریست‌ها بعد از آنکه از ایران بروند به همه توصیه کنند بروید ببینید ایران چه کرده و چه پیشرفت‌هایی صورت داده و آن وقت است که آن جوان اروپایی هم به اسلام جذب می‌شود. این یک جنگ تمدنی است، ما در این جنگ تمدنی باید خیلی مراقب باشیم، آنها می‌خواهند ما را عصبانی کنند و پرخاشگر جلوه دهند و ما دقیقا نباید این کار را بکنیم. به نظر من جمهوری اسلامی به حدی از اقتدار و توان رسیده که از تعامل با جهان نباید هراسید، ایران هم پشتوانه فرهنگی غنی دارد، هم نیروی دیپلماسی و کادر نظامی قوی دارد؛ من برجام را به این حساب گذاشته‌ام. ما برای غرب، به مرگ گرفتیم تا به تب راضی شود، ما که نمی‌خواستیم بمب اتم بسازیم؛ این را هم صراحتا از فتوای حضرت آقا شنیده‌ایم، ما تا مرز اینکه همه چیز داشته باشیم پیش رفتیم و همانجا متوقف شدیم. غربی‌ها حاضر نبودند ما سانتریفیوژ داشته باشیم اما امروز مجبورند بپذیرند؛ امروز آمریکا به کشورهای منطقه می‌گوید شما مجبورید حضور ایران را به رسمیت بشناسید، چون چاره‌ای جز این ندارید. اینها اساسا می‌خواستند ایران نباشد اما الان به این ذلت افتاده‌اند، اینها از این نشأت می‌گیرد که ما یک عده‌ای را داریم که شب و روز تلاش می‌کنند در راه دفاع از امنیت ما و یک عده‌ای هم از همین وضعیت دارند استفاده می‌کنند در عرصه دیپلماتیک و با تکیه بر نیروی نظامی کار را جلو می‌برند. شما نگاه کنید با همین اقتدار است که وزیر مربوط فرانسوی وقتی می‌خواهد خط ایرفرانس به ایران راه بیفتد خودش می‌آید نوار را قیچی می‌کند در حالی که برای پرواز به هیچ کشور دیگری این کار را نکردند. دو تا برنامه «اولیویه روآ» یکی از اساتید علوم سیاسی پاریس در تلویزیون پخش کرد راجع به عظمت تمدن ایران که حیرت‌انگیز بود، اگر ما میلیون‌ها دلار خرج می‌کردیم نمی‌توانستیم چنین تبلیغاتی نسبت به خودمان درست کنیم. حتی در محفلی در فرانسه که بنده حضور داشتم و «آلن ژوپه» نخست‌وزیر سابق فرانسه، «ترکی الفیصل» رئیس وقت دستگاه امنیتی عربستان و بسیاری افراد مهم دیگر هم بودند، وقتی سفیر ایران از در وارد شد، همه در برابرش به احترام ایستادند؛ ما نباید خودمان را دست کم بگیریم و از این اقتدار و پرستیژ باید استفاده کنیم تا در سطح جهانی نقش ایفا کنیم. نکته‌ای را هم مدنظر داشته باشیم؛ در عرصه بین‌المللی ما با هر کس دست می‌دهیم به معنای این نیست که تا آخر خط با هم رفیقیم، عرصه بین‌المللی اساسا عرصه دوستی و دشمنی دائم نیست. نه دوستی دائمی با کسی نه دشمنی دائمی با کسی! ریمون آرون می‌گوید هر کشوری ممکن است بنا به منافع ملی‌اش یک باره جنگی را شروع بکند، شما باید آمادگی جنگ را داشته باشید، اگر صلح بود هم باید دستگاه دیپلماسی را به‌کار بیندازی تا کار را جلو ببری و ما زمینه این کار را داریم!
عصر پوزیتیویسم(3)  خیلی وقت است گذشته
  اساسا با نگاه پوزیتیویستی که در آقایان روحانی و سریع‌القلم هست
می‌شود مدلی برای توسعه ایران طراحی کرد؟ «برینگتون مور» در کتاب «ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی» با بیان تجربه‌های صورت‌گرفته از 3 نوع انقلاب «بورژوازی»، «فاشیستی» و «دهقانی» که انقلاب بورژوازی نمونه انقلاب از «پایین و راست‌گرایانه» است که  در فرانسه، آمریکا و انگلستان اتفاق افتاده است، فاشیستی از «بالا و راست‌گرایانه» در نمونه‌های ژاپن و آلمان و دهقانی از «پایین و چپ‌گرایانه» که نمونه‌های مورد بررسی چین و روسیه  است، انقلاب‌ها را توضیح می‌دهد که در واقع در تحلیل مور تجربه‌ای مثل انقلاب اسلامی دیده نمی‌شود که انقلابی از پایین و براساس عامل اصلی مذهب باشد؛ وقتی انقلاب نمونه مشابهی نداشته و حتی با نگاه پوزیتیویستی امکان وقوع هم نداشته، چطور می‌شود برای این انقلاب با نگاه پوزیتیویستی مدل توسعه هم ارائه کرد؟
عصر پوزیتیویسم خیلی وقت است گذشته؛ منتها در عرصه علوم اجتماعی یکسری مسائل هست که کمی است و با پوزیتیویسم می‌شود انجام داد، مثل آمار جمعیت یا آمار باسوادها، اما خیلی چیزها جنبه کیفی دارد، برعکس نگاه ایماژینر(4)، نگاهی که فرهنگ‌محور باشد، نگاهی که مربوط می‌شود به تصور ذهنی‌ای که جامعه از خودش و از دیگران دارد خیلی بیشتر پاسخگو است، تا نگاه‌های پوزیتیویستی!
تنها ایران می‌تواند از الگوی پیشرفت متکی بر خویشتن استفاده کند/ آمریکا از اروپا مجزا نیست/ آمریکا همانقدر که به ما زور می‌گوید به اروپایی‌ها هم زور می‌گوید
 مشخص است که دولت، مبتنی بر مدل «توسعه برونزا» جلو می‌رود، این مدل چقدر می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد؟ ما همزمان با مصر «حسنی مبارک» روندی را در سال 1979 میلادی شروع کردیم؛ او به سمت همگرایی با غرب پیش رفت و ما به سمت واگرایی از غرب، اما بعد از سی و چند سال ایران به مراتب جلو‌تر از مصر حسنی مبارک بود، اگرچه به لحاظ جمعیتی، ساختاری، فرهنگی و مسائل مختلف ایران و مصر وضعیتی مشابه یکدیگر داشتند! آیا واگرایی با غرب به طور اخص آمریکا، با توجه به مختصات داخلی‌مان، نمی‌تواند نتیجه مثبت‌تری به همراه بیاورد؟
مساله اول این است که این مقایسه، مقایسه درستی نیست. اما در پاسخ به این سوال باید بگویم ما 2 نوع مدل می‌توانیم داشته باشیم، یک مدل «متکی بر تعامل مطلق» و یک مدل «متکی بر خویشتن»؛ یعنی مثل ترکیه عمل بکنید که درها را باز بگذارید، سرمایه‌ها بیایند و بروند و شما هم به نحوی ادغام بشوید در نظام اقتصادی بین‌المللی و ممکن است نظام فرهنگی آنها هم روی شما اثر بگذارد البته ترک‌ها از زمان آتاتورک زمینه این مساله را هم داشته‌اند اما در روستاهای آنها هنوز مسلمانان متعصب هم می‌بینید، باید برای حوزه فرهنگ جداگانه برنامه داشت. یکی هم این است که به عنوان بازیگری مستقل وارد عمل بشوید و گزینشی عمل بکنید که این را فقط ایران می‌تواند به‌دلیل این 30 و چند سال تجربه و این 4 دهه ممارست و سختی که کشیده انجام بدهد؛ خب! بالاخره ما بهای سنگینی دادیم، جنگ شده، تحریم شده‌ایم و سختی‌های زیادی را تحمل کرده‌ایم، خیلی از کشورها حاضر نیستند این راه را بپیمایند، در هر صورت ما این موهبت نصیبمان شده است و این سختی‌ها را کشیده‌ایم، حالا ما می‌توانیم به عنوان بازیگری مستقل وارد عرصه بشویم ولی اینکه بترسیم و درها را ببندیم تنها به سمت تکنولوژی فروتر می‌رویم. آمریکا را هم نباید از غرب یعنی اروپا مجزا کنیم، ما با اروپا هیچ مشکلی نداریم، یعنی خیلی راحت حتی حاضر شدند ایران هسته‌ای را بپذیرند اما چه کسی بود که جلوی‌شان ایستاد؟ آمریکا! آمریکا فقط به ما زور نمی‌گوید، به کشورهای اروپایی هم زور می‌گوید و آنها هم می‌پذیرند و می‌گویند خب! اگر ما این سلطه را نپذیریم باید هزینه سنگین نظامی بدهیم تا بتوانیم در برابر آنها پایداری کنیم.
اگر فکر کنید در این حالت هم آمریکایی‌ها دست برمی‌دارند و نق نمی‌زنند یا مسأله حقوق بشر را پیش نمی‌کشند یا اذیت نمی‌کنند، این یک خواب و خیال باطل است، آنها پیوسته این کار را می‌کنند
  شما می‌گویید ما باید نظام سلطه را بپذیریم؟
ما نپذیریم، اروپایی‌ها اما می‌پذیرند، برای ما بهترین حالت این است که رابطه بین خودمان با آمریکا را به نقطه صفر برسانیم، یعنی نه دشمنی نه دوستی، از آن طرف رابطه‌مان را با اروپایی‌ها گسترش دهیم، ولی اگر فکر کنید در این حالت هم آمریکایی‌ها دست برمی‌دارند و نق نمی‌زنند یا مساله حقوق بشر را پیش نمی‌کشند یا اذیت نمی‌کنند، این یک خواب و خیال باطل است، آنها پیوسته این کار را می‌کنند. ما باید با این مزاحمت یک جوری کنار بیاییم، یعنی بگوییم شما نق‌تان را بزنید و فشارتان را بیاورید ولی ما هم کوتاه نمی‌آییم.
  این طور که شما می‌گویید، آمریکا از خصومتش کم نمی‌کند؛ ما چرا باید این کار را بکنیم؟
آمریکا هیچ وقت شعار «مرگ بر ایران» نداده است اما ما همیشه گفتیم «مرگ بر آمریکا».
 خب! این دقیقا جزئی از هویت فرهنگی ماست.
شما می‌گویید دولت گرایش به برقراری رابطه با آمریکا دارد اما قشر زیادی از کشور الان دارند می‌روند آمریکا و فرهنگ آمریکایی را می‌پذیرند.
 قشر عظیمی از کشور هم هر سال راهپیمایی 22 بهمن شرکت می‌کنند و «مرگ بر آمریکا» می‌گویند، فکر می‌کنم آن جمعیتی که آمریکا می‌روند اصلا قابل مقایسه با جمعیت چند میلیونی 22 بهمن نباشند!
نمی‌دانم! باید در فرهنگ سیاسی ایرانی‌ها بیشتر کند و کاو کرد، یکی از دوستان می‌گفت ما نمی‌دانیم چطور است همه نق می‌زنند و همه هم 22 بهمن می‌آیند و مرگ بر آمریکا هم می‌گویند، آدم رفتار ایرانی‌ها را به راحتی نمی‌تواند تشخیص دهد. ولی من می‌گویم خیلی از تحصیلکرده‌های ما می‌روند و جذب فرهنگ آنها هم می‌شوند. حرف من این است اگر غربی‌ها یک چیز‌های خوبی دارند ایرادی ندارد که ما بتوانیم این چیزهای خوب را از آنها بگیریم. البته با این دوگانه‌ها یک فرهنگ زیرزمینی دارد پیش می‌آید مثل همان چیزی که آن آقا در فیلمش به اسم گربه‌های ایرانی مطرح کرده بود و یک ظاهر را هم شاهد هستیم که متاسفانه به اینها و خطرات آن توجهی نداریم و تلاشی در جهت از بین بردن این دوگانگی و حفظ فرهنگ ایرانی - اسلامی انجام نمی‌دهیم و باید این را بدانیم که هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی تعاملات فرهنگی را بگیرد بویژه در عصر حاضر با توجه به این شبکه‌های اجتماعی! یک مساله دیگر هم این است که الان همه خرده‌فرهنگ‌ها در درون غرب دارند خودنمایی و ابراز وجود می‌کنند اما ما از مستحیل‌ شدن و غلبه فرهنگ آمریکایی بر خودمان می‌ترسیم.
 من به عنوان یک آدمی که رسانه خوانده‌ام و رشته تحصیلی‌ام بوده است، می‌دانم نظام رسانه‌ای و فرهنگی غرب مانند یک دیسکو است. هزاران نفر پایین جایگاه ایستاده‌اند و فریاد می‌زنند و خوشحال هستند از اینکه دارند خودشان را تخلیه می‌کنند اما آنچه می‌شنوند و بیرون هم می‌شنوند تنها صدای آن بلندگوهای اصلی است که در اختیار مدیر جایگاه است. آنها خیلی خط قرمزها را باز می‌گذارند تا همه حرف‌شان را بزنند و این تکثر رسانه‌ای باعث می‌شود یک احساس رضایتی- اگرچه کاذب- برای عامه به‌وجود بیاید؛ هر چند ساختار رسانه‌ای طوری طراحی شده که چند رسانه به عنوان بلندگوی اصلی، صحبت‌های اصلی را پمپاژ می‌کنند اما خرده‌رسانه‌ها هم حرف‌های خودشان را می‌زنند، هر چند شنیده نمی‌شود. نظام فرهنگی و خرده‌فرهنگ‌ها هم همین گونه‌اند.
شما هیچ وقت می‌توانید جزو آن 4 باند باشید؟ آیا می‌توانید جزو نظم‌دهنده‌ها باشید؟
من می‌گویم تحت فشار آن طرف هویت‌مان دارد از بین می‌رود بعد شما می‌گویید ما تمدن‌سازی کنیم و برویم در مقابل نظام جهانی بایستیم و تغییر ایجاد کنیم؟!/ اینها یک مقداری دون‌کیشوتیسم است
 جمهوری اسلامی مگر قرار نیست ساختارها را تغییر دهد، در منطق انقلابی ما قرار نیست جهان مانند آن دیسکو باشد، انقلاب اسلامی یکی از اصلی‌ترین شعارهایش تغییر ساختارهای نظام سلطه‌گر و سلطه‌پذیر بوده است.
الان تمام دستگاه‌های رسانه‌ای دست صهیونیست‌هاست، پس شما همین قدر که بتوانید خودتان را حفظ کنید خیلی تلاش ارزشمندی انجام داده‌اید. الان در برخی بخش‌های نظام درباره آزاداندیشی و تمدن‌سازی دارند کار می‌کنند و در یک برنامه تلویزیونی هم در همین حوزه شرکت کردم، من می‌گویم ما تحت فشار آن طرف هویت‌مان دارد از بین می‌رود بعد شما می‌گویید ما تمدن‌سازی کنیم و برویم در مقابل نظام جهانی بایستیم و تغییر ایجاد کنیم. اینها یک مقداری دون‌کیشوتیسم است، ما اگر نپذیریم در حد یک دولت ملی باید کار کنیم، عاقبت باید دست‌ها را بالا ببریم، شما ببینید تمدن در جامعه مدنی و به تدریج باید شکل بگیرد، آن هم باید پشتوانه مادی و معنوی عظیمی داشته باشد، اما این به‌صورت بخشنامه دولتی صورت نمی‌گیرد، به‌صورت بخشنامه‌ای هم نمی‌شود با آمریکا مقابله کرد. الان ایران در بهترین حالت است که بتواند هم خودش را حفظ کند و هم تعامل سازنده‌ای داشته باشد، اگر یک مقدار از این رسالت‌های جهانی خودش صرف نظر کند خیلی موفق‌تر هم خواهد شد.
 خب! اینجا دقیقا همان مساله هویت ملی و تاریخی مطرح می‌شود، شما می‌گویید مقداری از رسالت جهانی‌اش را صرف نظر بکند، یعنی مقداری از آن هویت تاریخی کوتاه بیاید. یکی از رسالت‌های جهانی جمهوری اسلامی این است که از ملت‌های آزاده جهان حمایت کند، آیا این را باید فراموش بکند؟
بله! چون ما این کار را کردیم و به هیچ نتیجه‌ای نرسیدیم، در فلسطین آیا به نتیجه مطلوب رسیدیم؟ آیا همه فلسطینی‌ها الان طرفدار ما هستند؟ در سودان ما آمدیم کار کردیم، پشت ما عربستان ده برابر ما هزینه کرد و الان خیابان‌های خارطوم با دلارهای سعودی‌ها تزیین شده است.
الان بخشی از مردم ناراحتند می‌گویند چرا ما در سوریه باید باشیم و بعد من باید آنها را توجیه کنم که اگر در سوریه نباشیم باید در تهران و کرمانشاه و... با دشمن بجنگیم
  یمن و عراق و لبنان و... چی؟ اساسا ما با منطق استراتژیک سراغ کشورهای مختلف رفتیم، همه اینها در نگاه کلان و استراتژیک در جهت جمهوری اسلامی و آرمانش هستند که همان حمایت از مستضعفان و آزادگان جهان است.
یمن خودش ظرفیت داشت، اساس این بحث‌ها  به همان نگاه دون‌کیشوتی که فکر می‌کند آمریکا دارد سقوط می‌کند باز می‌گردد، شاهد مثال هم وال‌استریت را می‌آورد می‌گوید ببینید جنبش وال‌استریت را؛ من هم در جواب می‌گویم سرمایه‌داری مملو است از این بحران‌ها که یکی‌یکی همه را پشت سر گذاشته! درست است آمریکا دارد سقوط می‌کند اما سقوط آمریکا 50 سال طول می‌کشد. من می‌گویم بایستی در سطح دولت ملی اقتدار، قدرت، امنیت و اینها تعریف و از آنها حفاظت شود، الان بخشی از مردم ناراحتند می‌گویند چرا باید ما در سوریه باشیم و بعد من باید آنها را توجیه کنم که اگر در سوریه نباشیم باید در تهران و کرمانشاه و... با دشمن بجنگیم و اگر ما نرویم ترکیه و عربستان می‌روند جای ما را پر می‌کنند و به خود ما زور می‌گویند، اینها حوزه اقتدار ما است، من اینها را می‌گویم اما اینها حدود و ثغوری دارد، ما باید در سوریه باشیم، در لبنان باشیم، در یمن به دلیل استقبال حوثی‌ها باشیم، در پاکستان و افغانستان باشیم ولی در سطح جهانی که فکر کنیم یک جدال جهانی ایجاد کنیم این یک تفکری است که معلوم نیست کی اتفاق بیفتد. یعنی باید یک انقلاب جهانی رخ بدهد که آمریکا را از جایگاه خودش بکشد پایین.
 با این حساب شما هم رسالت جهانی را قبول دارید، اساسا فکر نمی‌کنم جمهوری اسلامی هم این ادعا را داشته که فردا بزند آمریکا را نابود کند، قاعدتا هر کشوری بخواهد تغییری در معادلات جهانی ایجاد کند ابتدا خودش و بعد حاشیه‌های قدرتش را بزرگ می‌کند. ابتدا خود جمهوری اسلامی، بعد عراق، لبنان، سوریه، یمن و....
پله پله اگر می‌خواهد پیش برود اشکالی ندارد ولی فعلا ما باید در همین سطح منطقه‌ای فکر کنیم.
یک اصل دیپلماتیک این است که در عرصه دیپلماسی فشار است و همه به هم فشار می‌آورند، شما مقاومت نکنید از بین می‌برندتان/ برای حفظ امنیت‌مان باید در منطقه فعال باشیم
 خب! یک نگاه دیگری مثل نگاه دولتمردان هست که هر جایی که ورود ما در آنجا موجب تنش بین ما و آمریکا شود از ورود در آنجا اجتناب کنیم.5
این حرف که نمی‌شود، این طور باشد باید دستمان را بگذاریم روی سرمان که آمریکا بیاید هر غلطی می‌خواهد بکند، اگر آمریکا تهدید بکند و ما عقب‌نشینی کنیم، تا آنجا می‌رویم که هر چه او بگوید باید قبول کنیم، ما باید مقاومت کنیم، تهدید در برابر تهدید، فقط هم آمریکا نیست همه کشورها اینگونه هستند. این ترک‌ها هم در کشور دنبال جاسوس می‌گردند و دنبال عوامل هستند، من در سفری که داشتم به آنها گفتم فکر نکنید ما خبر نداریم دنبال چه هستید، گفتند نه ما دنبال این نیستیم، گفتم پس چرا مدام در رسانه‌های‌تان مطرح می‌کنید؟ به آنها گفتم اگر فکر و خیالی به سرتان بزند ما گردان آذربایجان را جلوی شما می‌چینیم که شما فکر می‌کنید نزدیک‌ترین گروه به شما هستند. البته به نظر من اعتقاد دولتمردان هم این نیست. مثلا آقای روحانی در مساله سوریه خیلی محکم ایستاده است. البته ما باید محدوده‌های نفوذ و قدرت‌مان را مشخص کنیم، شاید یک روزی ایران به یک قدرت جهانی تبدیل شود اما امروز که آن روز نیست، ما در کلاس‌های آکادمیک می‌گوییم امنیت ملی، امنیت منطقه‌ای، امنیت جهانی، ما امروز در سطح امنیت منطقه‌ای هستیم، بسیار خب! ما به این دلیل که در سطح امنیت منطقه‌ای هستیم باید در منطقه هم فعال باشیم اما این هم حدود و ثغور دارد و هم اصولی دارد، مثلا وقتی آقای ولایتی می‌گوید ما امروز در چهارمین پایتخت خاورمیانه هم حضور داریم، کار را خراب می‌کنیم، این چیزهایی نیست که پشت بلندگو بگوییم، سیاست اعلامی و اعمالی باید متفاوت باشد. ما هم باید در مجامع بین‌المللی حضور داشته باشیم و مذاکره و هم مقاومت کنیم و در خط مقاومت باشیم، اساسا مقاومت جزو ذات ما است. این یک اصل دیپلماتیک است که در عرصه دیپلماسی فشار است و همه به هم فشار می‌آورند، شما مقاومت نکنید از بین می‌برندتان، علاوه بر اینکه مقاومت می‌کنید باید شما هم فشار بیاورید با استفاده از همه ابزارها، چرا که آنها فشارشان یکسان نیست!
قطعا پیشرفت درونزا از توسعه برونزا مطلوب‌تر است/ هر چه در درون قوی‌تر باشیم در تعامل با برون هم بهتر عمل می‌کنیم
  دوباره به بحث توسعه بازگردیم، یک مدل نگاه «توسعه برونزا»یی است که در دولت وجود دارد که وابستگی‌ها را بیشتر می‌کند، مثل مصر، یک نگاه دیگر هم هست که با عنوان «پیشرفت درونزا» مطرح می‌شود که هم حضور در مجامع بین‌المللی را دارد، هم ارتباطات بین‌المللی را دارد و هم در داخل موفق است؛ به عبارتی درونزا و برونگراست، به این نگاه چقدر توجه داریم؟
قطعا مدل دوم مطلوب‌تر است، من دوباره می‌گویم قضیه مصر متفاوت از ایران است، چون آنجا دست نشانده بود، اساسا اسرائیل هیچ وقت نمی‌خواهد مصر یک کشور قدرتمند باشد، درباره کل کشورهای منطقه این نظر را دارد البته از بی‌عقلی‌اش است چون اگر این کشورها تضعیف بشوند خودش هم در خطر می‌افتد، مثل سوریه که قطعا یک دولت منظم مثل دولت «بشار اسد» به مراتب بهتر از یک قوم وحشی مثل داعش است؛ بشار اسد بالاخره یکسری از قواعد بین‌المللی را رعایت می‌کند.
ما در ایران چون وابستگی اینچنینی نداریم، هر چه در درون قوی‌تر باشیم در تعامل با برون هم بهتر عمل می‌کنیم، ما باید از صنعت شروع کنیم، برای اینکه به ما قدرت می‌دهد، رونق می‌دهد، بیکاری را از بین می‌برد، ما در این مرحله باید سیاست‌مان این باشد که بتوانیم تکنولوژی غرب را بگیریم و خودی کنیم، این هم لازمه‌اش این است که اینها بیایند اینجا سرمایه‌گذاری کنند، ما هم باید چهارچشمی مراقب باشیم اینها چه‌کار می‌کنند و چه‌کار نمی‌کنند، در عین حال شرط این سرمایه‌گذاری هم باید این باشد: از نیروی انسانی ایران استفاده شود و انتقال دانش به نیروی انسانی ایرانی صورت بگیرد. اگر چنین کاری صورت بگیرد ما در عرصه صنایع معدنی هم مثل صنایع مکانیکی پیشرفت می‌کنیم و به قدرت جهانی تبدیل می‌شویم، آنجا جهان مجبور است ایران را به عنوان یک قدرت صنعتی، با اقتصاد قوی بپذیرد، وقتی این را پذیرفت خودش نقش‌هایی را برای ما تعریف می‌کند. البته در آن شرایط هم مداخله و رقابت از بین نمی‌رود، این دو بنیان ابدی و ازلی نظم جهانی و روابط بین‌الملل است. البته تا اینجا هم ایران خوب پیش رفته است وقتی نمایندگان 6 کشور یک طرف میز می‌نشینند و ما یک طرف دیگر میز!
  یک سوال درباره همین برجام: به نظر شما برجام تاکنون خوب پیش‌ رفته است؟ آیا طرفین متعهد به تعهدات‌شان درست عمل کرده‌اند؟
این یک شروع است و 3 ماه بیشتر نگذشته است، در این بین آمریکایی‌ها دارند یک اِن‌قلت‌هایی را مطرح می‌کنند ببینند مقاومت ما تا کجاست؟ اگر توانستند دوباره امتیازاتی از ما بگیرند؛ اگر نتوانستند که هیچ، ما سر این قضیه نباید دولت را تحت فشار قرار دهیم، چون اینها جزو مسائل روتین روابط بین‌الملل است. ما باید بدانیم نماینده ما در عرصه بین‌الملل همین دولت است، اگر ما تضعیفش کنیم؛ خارجی هم می‌زند توی سرش!
 خب این فشاری که به دولت بیاید که طرف مقابل هم حس کند اینجا تحت فشار است و فشار را به آن طرف منتقل کند که بد نیست.(5)
یک وقت‌هایی لازم است اعتراضات گسترده‌ای بکنیم که به آنها نشان دهیم، اگر این باشد خیلی هم خوب است که آن طرف ببیند اینجا دولت تحت فشار است و این فشار را دولت در میز مذاکره استفاده کند برای امتیاز گرفتن و امتیاز ندادن! ما باید بدانیم در آمریکا دیوانگانی هستند که خیلی خطرناکند، به قول آقای هاشمی که چند سال پیش گفته بود مغز گنجشک را گذاشته‌اند روی دایناسور!
اگر عنان اقتصاد را بدهیم دست خارجی‌ها یقین بدانید ما را مثل جنوب شرق آسیا می‌کنند
  مساله سرمایه‌گذاری خارجی را مطرح کردید، خب! ما یک تجربه تاریخی دیگری را پیش چشم داریم، در یک دوره‌ای سرمایه‌های خارجی گسیل شد در جنوب شرق آسیا و آنجا یک رونق اقتصادی وحشتناکی پیدا کرد اما یکباره کشورهای سرمایه‌گذار، این سرمایه‌ها را خارج کردند و آن حالت بسیار اسفبار در سال 1997 در آن کشورها اتفاق افتاد که «ماهاتیر محمد» تعریف می‌کند،(6) راه‌حل‌هایی که آنها دادند، توجه به داخل بود. اینکه زنان طلاهای خود را تحویل دهند تا به‌صورت شمش، به بازار جهانی عرضه شود و ارز خارجی به‌ دست‌ آید، مردم و بعضی از مقامات از مسافرت‌های خود حتی برای درمان منصرف شوند، دانشجویان ارزبگیر از کشورهای خارجی مراجعت کنند، ماشین‌های خارجی به‌ فروش برسد (تا جایی که قیمت آنها به ‌میزان یک‌دهم کاهش یافت)، پوشیدن لباس فاخر از نظر اجتماعی مردود شد، این سرمایه‌گذاری خارجی این بلا را بر سر ما نمی‌آورد؟
اگر عنان اقتصاد را بدهیم دست خارجی‌ها یقین بدانید همین اتفاق می‌افتد؛ اگر اقتصاد را ادغام کنید در اقتصاد بین‌المللی کنترلش را به دست سیستم بین‌المللی می‌سپارید. دلیلی ندارد آنها سرمایه‌گذاری بکنند که شما ترقی کنید ولی اگر در حدی باشد و به گونه‌ای باشد که مهار قضیه دست ما باشد، این اتفاق نمی‌افتد، یکی از دلایلی که ما طی این سال‌ها که تحریم بودیم، دوام آورده‌ایم و فشار ما را زمینگیر نکرده است، به‌خاطر این است که ما قدرت‌مان داخلی است و عنان کارمان دست غیر نیست، اگر همین تحریم‌ها در ترکیه اعمال شده بود، شک نکنید ترکیه ظرف 2 سال فرومی‌ریخت. یا هر کشور دیگری که ادغام شده است در اقتصاد بین‌الملل! ما باید آدم‌های حقوقدانی داشته باشیم که قراردادهایی که تنظیم می‌شود عنان کار را از دست ما خارج نکند.
بیش از آن ظرفیت اقتصادی که فعال است ما ظرفیت‌های خوابیده داریم
  ظرفیت اقتصادی خود ما تا الان به اندازه کافی استفاده شده که حالا ما منتظریم حتما خارجی بیاید، یا واردات اینقدر گسترده باشد؟
نه دیگر! یک مقدار بسیار زیادی- یعنی تقریبا بیش از آن چیزی که فعال است- ما ظرفیت‌های خوابیده داریم! یک بخش‌هایی از صنعت ما وابسته است، ما باید به مرحله‌ای برسیم که این وابستگی از بین برود، مثلا نساجی روی پای خودش بایستد. ما خیلی پیشرفت‌های عظیم می‌توانیم بکنیم. الان هم به نظر من عسلویه خیلی مهم است و دشمن هم بشدت آن را زیر نظر دارد.
دولت در این مدت تمام تلاش و وقتش را صرف برجام کرده است و فکر می‌کرد وقتی این کار شد به یکباره همه مشکلات حل و فصل می‌شود اما من می‌دانستم اینگونه نیست.
ما نه استفاده‌ای از «استقلال» داریم، نه از «مراودات»مان بهره‌ای می‌گیریم
  با توجه به 2 سال و نیم گذشته از دولت یازدهم و منطق توسعه برونزایی که پیش گرفته است، پارادوکس «استقلال-توسعه» یا «عدالت-توسعه» یا «توده-نخبه» در فضای اجتماعی شکل نگرفته است؟ به عنوان مثال راهپیمایی 13 آبان 92 و بعد از آن را که واقعا جمعیت متفاوتی نسبت به سال‌های قبلش دارد، جامعه‌شناسان سیاسی نشانه بروز دغدغه مخدوش شدن استقلال می‌دانند، یا عدم شرکت افراد جنوب شهر تهران که پایگاه رأی عدالت دارد و نماینده‌ای در میدان سیاست نمی‌بیند و دولت نتوانسته مطالبات آنها را برآورده کند یا فراخوان پادگفتمان‌های دولت در حوزه عدالت؟
یک مساله‌ای که وجود دارد این است که دولت در این مدت تمام تلاش و وقتش را صرف برجام کرده است و فکر می‌کرد وقتی این کار شد به یکباره همه مشکلات حل و فصل می‌شود اما من می‌دانستم اینگونه نیست، بالاخره ماه‌ها باید صرف شود تا این سرمایه‌ها جمع شده و به کار گرفته شود. ما یک حالتی بین عربستان و کره شمالی را داریم. کره درهایش را بسته و می‌داند نسبتش با آمریکا چگونه است، سلاحش را می‌سازد و مردمش هم در یک وضعیتی که خب وضعیت مناسبی نیست روزگار می‌گذرانند. عربستان هم یکسره خودش را در دامان غرب انداخته، ما این وسط از هر دو طرف چوب می‌خوریم. نه استفاده‌ای از این استقلال داریم نه از مراودات‌مان بهره‌ای می‌گیریم. ایران پتانسیل پیشرفت بالایی دارد و حداقل از این استقلالش می‌تواند به درستی استفاده کند، این را دشمن هم می‌داند که ایران به دلیل این پویایی و دینامیستی که دارد می‌تواند به پیشرفت‌های شگرفی برسد. در باب تعامل هم ایران به پشتوانه همین استقلالش و با حفظ استقلالش باید تعامل با کشورها را جلو ببرد تا به مرحله غیر قابل بازگشت برسد؛ یعنی پیشرفت‌هایی صورت بگیرد که دشمن نتواند آنها را برگرداند. برخی یک دوره فکر می‌کردند توسعه مدل ترکیه خوب است و ترکیه از ایران جلو افتاده است اما الان فهمیده‌اند آن مدل هم بنیان مرصوصی نداشته است و الان دارد دوباره بهم می‌ریزد و رو به سراشیبی است.
  جمع‌بندی کلی‌تان را از مدل مطلوب توسعه برای ایران بفرمایید.
توسعه باید اتفاق بیفتد اما از مسیر پیشرفت درون‌زا باشد که هم از داخل صورت بگیرد هم ارتباط با بیرون داشته باشد، فقط در این مساله باید بین کنش بیرونی و توان داخلی تناسب برقرار شود، «پل کندی» یک حرف درستی می‌زند: «کشورهایی که کنش بیرونی‌شان فراتر از توان داخلی‌شان است، بالاخره انرژی‌شان یک روز تحلیل رفته و از بین می‌رود».
......................................................................................................................
پی‌نوشت
1- رئیس‌جمهوری در نشست مشترک هیات دولت و استانداران سراسر کشور: «نباید فکر کنیم پس از حصول توافق می‌توانیم هر طور که بخواهیم حرف بزنیم و عمل کنیم».
 2- سریع‌القلم؛ عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی در ایران؛ ص 288: «یکی از دلایلی که نه‌تنها ایران، بلکه کل منطقه خاورمیانه مشکل توسعه‌یافتگی دارد، این است که در این منطقه، هویت فرهنگی قوی وجود دارد که آمادگی ادغام با فرهنگ جهانی را ندارد. مشکل ما را مصر و ترکیه هم دارند. می‌خواهیم هم با دنیا زندگی کنیم و هم فلسفه دنیا را نفی کنیم. ما هم علاقه به همزیستی داریم و هم علاقه به دفع جریان‌های فکری. دلیل این فرآیند این است که ما به طور طبیعی یک غرور تاریخی داریم که باید آن غرور را با تحولات جهانی روز تطبیق دهیم و ترجمه کنیم. تعریف ما از حاکمیت و استقلال بر پایه آن غرور تاریخی است. در حالی که امروز در دنیا حاکمیت بر مبانی فکری و مفهومی دیگری استوار شده است، ما در دنیا لفظ، مفهوم و تعبیری به نام استقلال اصلا نداریم. استقلال تعبیری است که در دهه 1950 میلادی کشورهای آفریقایی برای دوره استعمارزدایی استفاده می‌کردند. مفهومی بود که موثر افتاد و در کسب حاکمیت ملی برای ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی مفید بود اما امروز لغت استقلال کاربرد ندارد. لغتی که کاربرد دارد، حاکمیت است. حاکمیت به این معنا نیست که ما باید با دنیا قهر کنیم. حاکمیت به این معنا نیست که شما باید با دنیا رویارویی به وجود بیاورید. حاکمیت یعنی باید با دنیا سهیم شوید».
3- پوزیتیویسم (اثبات‌گرایی یا تحصل‌گرایی) هر گونه فلسفه علم براساس این دیدگاه است که در علوم طبیعی و اجتماعی، داده‌های برگرفته از «تجربه حسی» [و تلقی منطقی و ریاضی از این داده‌ها]، تنها منبع همه معرفت‌های معتبر است؛ داده‌هایی که می‌توان از راه حس‌ها به دست آورد را «شواهد تجربی» گویند.
4- تصورات ذهنی‌ای که هر جامعه از خود و دیگران دارد و مبتنی بر آن نوع نگاه، باورها، ارزش‌ها و تفسیر مردم از زندگی را رقم می‌زند.
5- پرویز امینی، تحلیل نظری دولت یازدهم، صص 29 و 30: «بنیادی‌ترین موضع رفسنجانی (حامی اصلی دولت) در چارچوب تئوری همگرایی با غرب در گفت‌وگویی است که با مجله «مطالعات بین‌المللی» در شماره تابستان 92 دارد. هاشمی در این گفت‌وگو تلاش دارد از یکی از بنیادی‌ترین دغدغه‌ها و مسائل غرب (آمریکا و اروپا) یعنی رژیم اسرائیل رفع نگرانی کند و اطمینان بدهد از طرف جمهوری اسلامی برای اسرائیل تهدیدی نیست. اهمیت این مساله در این است که نوع روابط جمهوری اسلامی با غرب بویژه آمریکا بیش از هر چیزی متاثر از نوع روابط و مواجهه جمهوری اسلامی با اسرائیل است. در واقع تغییر در نوع نگاه به پدیده اسرائیل و دست‌کم ایجاد یک احساس اطمینان در آنها که از ناحیه جمهوری اسلامی و همپیمانان آن تهدیدی برای آنها وجود ندارد، پیش‌شرط تغییر روابط ایران با غرب آنچنان که مورد نظر است، می‌باشد. این رفع نگرانی بویژه بعد از جنگ 33 روزه لبنان، 22 روزه و 8 روزه غزه که آسیب‌پذیری عمیق و گسترده رژیم اسرائیل را نشان داد، اهمیتی مضاعف پیدا کرده است. هاشمی می‌گوید: «درباره حزب‌الله که شیعه و بخش عمده لبنان است و در تاریخ همیشه مظلوم بوده هم برای فلسطین و هم برای لبنان، اینها قابل دفاع بوده است؛ به شرط اینکه ما از اینها برای مزاحمت دیگران استفاده نکنیم و اینها هم کار خودشان را بکنند. وقتی نظام نخواهد در دنیا ماجراجویی کند، اینگونه مسائل قابل تحمل است».
6- رهبر حکیم انقلاب(15 بهمن 81): «حضور مؤثر سرمایه‌های آمریکایی و شبه‌آمریکایی در جاهای مؤثر ضربه می‌زند و این خیلی درس‌آموز است. آقای «ماهاتیر محمد» بعد از آن واقعه‌ اقتصادی شرق آسیای چند سال پیش، اینجا آمده بود و به بنده گفت: ما در یک شب به مردمی گدا تبدیل شدیم! البته کمی مبالغه می‌کرد؛ اما واقعیت قضیه این بود. علت این بود که دست بیگانه بر پول و بر مراکز اصلی پول آنها مسلط بود. بیگانگان یک وقت مصلحت دانستند و در ظرف چند ساعت کل موازنه و تعادل پولی آن کشور و اندونزی و کشورهای دیگر را به‌ هم زدند. در واقع به یک معنا بخشی از آن منطقه را نابود کردند».

«در حال حاضر به مرحله‌ای رسیده‌ایم که دستگاه‌های مسؤول مبارزه با فساد خودشان به درجاتی از فساد آلوده شده‌اند». احمد توکلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان این مطلب در برنامه پایش گفت: یک وزیر به همراه دختران و دامادهای خود ۱۴ کارخانه دارد. وی افزود: بانک‌های خصوصی در سال ۹۰ مبلغ ۵۷۴ میلیارد تومان سپرده از مردم دریافت کرده و تنها ۲۵ میلیارد تومان آن را به پرداخت تسهیلات اختصاص داده‌اند. نظام بانکی برای کارمندان خودش تسهیلات ویژه‌ای در نظر می‌گیرد. توکلی تصریح کرد: متأسفانه فسادها زیاد، شبکه‌ای و سیستماتیک شده‌است و مسؤولان نیز از زندگی ساده فاصله گرفته‌اند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دادگاه بزرگ فساد مالی درست اطلاع‌رسانی شد؟ گفت: صداوسیما باید اطلاع‌رسانی کند ولی به نظر من درست اطلاع‌رسانی نشده است.  وی در پاسخ به این پرسش که اگر حقوق خوبی به مسؤولان پرداخت شود آیا دستبرد به بیت‌المال کمتر می‌شود، گفت: یکی از مسؤولان حقوق ۳۷ میلیونی می‌گرفت که به وسیله معاون وی گفتم این کار را نکن، من هم چیزی نمی‌گویم. آن مدیر با توجیه اینکه در کارخانه سهامی ندارد برای خودش ۱۷۵ ساعت اضافه کار رد کرده بود در حالی که ساعت کاری افراد در ماه ۱۷۶ ساعت است. با چنین اضافه حقوق‌های بسیار بالایی دریافت کردن قطعاً راه کمک به آبدارچی که واقعاً اضافه کار هم می‌کند، بسته می‌شود.  توکلی در پاسخ به اینکه آیا قراردادهای سفیدامضای کارگرانی که با حقوق ماهانه ۴۰۰ هزار تومان فعالیت می‌کنند، عادلانه است؟ بیان کرد: رویی برای تبریک به کارگران ندارم و واقعاً چنین قراردادهایی عادلانه نیست.  توکلی بیان کرد: بین 5 تا ۶ قانون خوب به منظور مبارزه با فساد در همین دوره مجلس تصویب شد که تسریع در احقاق حق مردم را در پی خواهد داشت.  توکلی ادامه داد: ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد، شفافیت در قراردادها، انتشار اطلاعات و دسترسی آزاد به آنها و همچنین اینکه اسناد مرتبط با حق مردم باید به صورت شفاف اطلاع‌رسانی شود و آزادانه در اختیارشان قرار بگیرد نیز از دیگر این قوانین است. وی در پاسخ به این پرسش که چرا هویت و درآمد واردکنندگان خودرو و شرایط ورود به این کسب و کار شفاف نیست؟ گفت: منافع گروهی و صنفی مانع این کار شده و نمی‌گذارد. شورای پول و اعتبار فشار وارد کرده بود که یکهزار میلیارد تومان اعتبار مازاد به شرکت‌های خودرویی پرداخت کنیم. اعتراض کردم و گفتم اینها که خودروساز هستند، ۳۰۰ میلیارد تومان سود بین سهامداران پرداخت کرده و بانک تأسیس می‌کنند، بنابراین نباید چنین اعتباری را به آنها پرداخت کرد. البته در نهایت  ۵۰ درصد از این مبلغ در دولت قبل تصویب شد. این نماینده مجلس تصریح کرد: برای از بین بردن فساد 2 کار خوب می‌توان انجام داد؛ یکی اینکه ستاد مستقل از قوای موجود زیر نظر بالاترین مقام کشور تشکیل شده و دیگری اینکه نهادهای مردمی شکل بگیرد. بنابراین مردم برای مبارزه با فساد می‌توانند به ما مراجعه کنند. به آنها برای مبارزه با فساد کمک می‌کنیم. سمن‌های مردمی براساس قانون دادرسی کیفری جدید می‌توانند اعلام جرم کرده و ضمن حضور در جلسات دادرسی قادر به اعتراض درباره همه نتایج دادرسی هستند. حتی طبق ماده ۱۱، بازرسی کل کشور می‌تواند با سازمان‌های مردم نهاد تفاهمنامه امضا کند. وی خبر داد: در این دولت با مکاتبات منطقی و معقول از یک رانت یکهزار میلیارد تومانی جلوگیری کردیم. تلاش داشتند محصولات پتروشیمی را از بورس کالا دربیاورند که با انجام یک کار کارشناسی و مکاتبه با معاون رئیس‌جمهور جلوی این رانت را گرفتیم.  این نماینده مجلس ادامه داد: وقتی مانع از انجام این کار شدیم یکی از وزرا اعلام کرد کسی که این کار را انجام می‌دهد، سوسیالیست است. بعد با بررسی مشخص ‌شد که این وزیر به همراه دختران و دامادهایش نزدیک به ۱۴ کارخانه دارند. توکلی در واکنش به این پرسش که وقتی دولت اعلام می‌کند برای قطع یارانه ثروتمندان قادر به شناسایی آنها نیستیم چرا شما اصرار به انجام این کار دارید؟ گفت: یک حرفی به دولت زدیم و به کمیسیون اقتصاد نامه‌ای برای کنترل حساب‌های بانکی نوشتیم. هرچند حساب‌های بانکی حریم شخصی افراد است ولی دولت، ممیز مالیاتی، مسؤول مبارزه با پولشویی، قاضی و بازپرس نامحرم نیستند و در تمام دنیا این کار انجام می‌شود. وی افزود: خدا را شکر می‌کنم که مسؤول مالیاتی کشور اعلام کرد این کار شروع شده و این‌طور مالیات حقه کشور گرفته می‌شود.

نمایندگان مجلس، هشتم ربیع‌الاول سالروز آغاز امامت ولی عصر (عج) را به عنوان «تعطیل رسمی» اعلام کردند. به گزارش «وطن‌امروز»، نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز گذشته در نشست علنی  و در ادامه بررسی احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، با تصویب یک ماده الحاقی، هشتم ربیع‌الاول را به عنوان «تعطیل رسمی» اعلام کردند.  براساس ماده الحاقی ۳۸ ، هشتم ربیع‌الاول سالروز شهادت حضرت امام حسن عسگری(ع) و آغاز امامت حضرت ولی‌ عصر(عج) به‌عنوان تعطیل رسمی تعیین می‌شود. به این ترتیب، در صورت تایید این مصوبه در شورای نگهبان، یک روز به تعطیلات رسمی کشور اضافه می‌شود.
 

گروه اجتماعی: این روزها ماجرای بودجه امداد و نجات کشور هم برای خود داستانی دارد، ماجرایی که از آخرین روزهای فروردین 95  با انتقاد شدید رئیس سازمان هلال‌احمر نسبت به کاهش بودجه مصوب این سازمان آغاز شد. در آن زمان  سید امیر محسن ضیایی در واکنش به کاهش 100 میلیارد تومان از بودجه 500 میلیارد تومانی مصوب مجلس برای سال 95 هلال‌احمر، گفته بود: «متاسفانه این اقدام در حالی صورت گرفت که نیروها و امدادگران هلال‌احمر در حال عملیات بودند و برای خدمت و نجات جان مردم تا سینه در سیل قرار داشتند.» این انتقاد پایان ماجرای بودجه سازمان مهم  و تاثیرگذاری به نام هلال‌احمر نبود و روز گذشته هم در آستانه هفته هلال‌احمر، دبیرکل این سازمان از پرداخت نشدن ۱۵ درصدی بودجه سال ۹۴ امداد و نجات در روزهای پایانی سال گذشته گلایه کرد. به گفته علی‌اصغر احمدی، دبیرکل جمعیت هلال‌احمر قرار بود 15 درصد از بودجه 700میلیارد تومانی امداد و نجات در اختیار این سازمان قرار گیرد اما همچنان در خزانه دولت نگهداری می‌شود.
بلوکه بودجه  امداد و نجات در خزانه دولت
دبیرکل جمعیت هلال‌احمر از پرداخت نشدن ۱۵ درصد از بودجه سال ۹۴ امداد و نجات در روزهای پایانی سال گذشته گلایه کرد. علی‌اصغر احمدی، دبیرکل جمعیت هلال‌احمر درباره بودجه ۷۰۰ میلیارد تومانی سازمان امداد و نجات در سال ۹۴ توضیحاتی ارائه داد و گفت: دولت در سال گذشته از حیث درآمد بر منابع بویژه در پایان سال با سختی جدی مواجه بود. وی با اعلام اینکه هلال‌احمر از محل ردیف‌های‌ ۱۰ و ۱۲ بودجه باید ۷۰۰ میلیارد تومان سهم داشته باشد، گفت: ما فکر کردیم حداقل بخشی از این بودجه در سال ۹۴ به هلال‌احمر پرداخت شود. بر همین اساس با پیگیری‌ها و تلاش‌های رئیس جمعیت هلال‌احمر در ماه پایانی سال پیشنهاد ما به دولت رفت و مصوب شد تا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی بتواند سهمی از این بودجه را تامین کند.  دبیرکل جمعیت هلال‌احمر با اعلام اینکه قرار بود
۱۵ درصد از بودجه ۷۰۰ میلیارد تومانی امداد و نجات پرداخت شود، افزود: این پیشنهاد به خزانه دولت رفت اما متاسفانه همین مقدار پول هم داده نشد و گلایه ما هم از پرداخت نشدن همین مصوبه دولت است. احمدی با اشاره به قول رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مبنی بر جبران خلأ بودجه ۹۴ در سال جاری تاکید کرد: تا پول نباشد نمی‌توانیم تجهیزات و بالگرد امدادی تامین کنیم. وی همچنین به  طرح سلامت‌یار اشاره کرد و یادآورشد: طرح سلامت‌یار برای پرکردن خلأ تنهایی بیماران در بیمارستان‌های دولتی اجرا می‌شود. بر همین اساس هزارو500 سلامت‌یار برای حضور در ۱۲ بیمارستان دولتی آموزش دیده‌اند که همزمان با هفته هلال‌احمر، این طرح به صورت رسمی رونمایی می‌شود.
ضرورت ایجاد تیم واکنش سریع
احمدی همچنین با بیان اینکه وظیفه خطیر جمعیت هلال‌احمر در نگاه دولتمردان و افکار عمومی، امداد و نجات است، خاطرنشان کرد: انجام این وظیفه مستلزم حضور جمعیت هلال‌احمر در کنار آسیب‌دیدگان در زمان بحران با آمادگی لازم است. وی با تشریح طرح تیم واکنش سریع  عنوان کرد: با توجه به اینکه ضروری است در جمعیت هلال‌احمر تیمی وجود داشته باشد که به صورت ۲۴ ساعته با ۸۰ درصد قدرت ارزیابی، ساماندهی و مدیریتی در صورت بروز حادثه در هر نقطه‌ای از کشور و در کوتاه‌ترین زمان حضور داشته باشد، تیم واکنش سریع تشکیل شده است. به گفته احمدی، در
۳۷۶ شعبه استانی و شهرستانی نیز تیم‌های ۵ نفره واکنش سریع با توان اجرایی و عملیاتی بالاتر تشکیل خواهد شد.
راه‌اندازی خانه‌های هلال در سراسرکشور
دبیرکل جمعیت هلال‌احمر همچنین با اشاره به افتتاح همزمان خانه‌های هلال در سراسر کشور در هفته هلال‌احمر تاکید کرد: هلال‌احمر برنامه‌ای بلندمدت برای ایجاد خانه‌های هلال در سراسر کشور دارد که در هفته هلال‌احمر طرح ایجاد خانه‌های هلال به طور رسمی کلید می‌خورد. احمدی ادامه داد: مطابق با شعار جمعیت هلال‌احمر مبنی بر هر خانواده یک امدادگر و با توجه به اینکه جمعیت یک نهاد خیریه و مردم‌نهاد است و باید خودش را روز به روز به مردم نزدیک‌تر کند، خانه‌های هلال برای کاهش آسیب‌پذیری روستاهای کشور از زلزله و سیل و توفان ایجاد می‌شوند. وی هدف از تشکیل و ایجاد خانه‌های هلال را ساماندهی مردم روستاها، محلات و شهرها با ظرفیت آموزش عمومی و نجاتگری عنوان کرد که در زمان وقوع حوادث، تیم‌های روستایی آموزش‌دیده در خانه‌های هلال بتوانند خدمات امدادی لازم به آسیب‌دیدگان را
ارائه دهند.
 

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی عصر دیروز (دوشنبه) در دیدار خانم «پارک گئون هی» رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی، با اشاره به نگاه مثبت جمهوری اسلامی ایران به افزایش همکاری با کشورهای آسیایی، «ارتباطات مستمر و پایدار میان ایران و کره‌جنوبی» را برای هر دو کشور مفید خواندند و تأکید کردند: تفاهم‌ها و قراردادها بین دو کشور باید به‌گونه‌ای منعقد شوند که عوارض خارجی و تحریم‌ها بر آنها اثر منفی نگذارد، زیرا شایسته نیست روابط کشورهایی همچون ایران و کره‌جنوبی، تحت تأثیر و اراده آمریکا باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای همکاری و تبادل تجربیات در بخش‌های گوناگون علمی، فناوری، سیاسی، اجتماعی و امنیتی را به نفع هر دو کشور خواندند و گفتند: ما در سیاست خارجی تمایل بیشتری در نگاه به آسیا به دلیل برخورداری از مشترکات فرهنگی و تاریخی داریم و بر همین اساس معتقدیم امکان تفاهم، توافق و همکاری با این کشورها از جمله کره‌جنوبی که جزو کشورهای پیشرفته آسیاست، بیشتر است.
رهبر انقلاب با اشاره به مشکلات مهم امنیتی موجود در منطقه و جهان، خاطرنشان کردند: اگر با خطر تروریزم و ناامنی، برخورد حقیقی و صحیح نشود، علاج آن در آینده دشوارتر خواهد شد و هیچ کشوری در برابر این خطر، مصونیت نخواهد داشت.
ایشان با اشاره به تقسیم‌بندی تروریزم به 2 نوع «خوب» و «بد» از سوی آمریکایی‌ها گفتند: آمریکا، شعار مبارزه با تروریزم می‌دهد اما در عمل، صادقانه برخورد نمی‌کند، در حالی‌که تروریزم در هر شکلی بد و برای ملت‌ها و امنیت کشورها خطرناک است، زیرا بدون وجود امنیت، پیشرفت مطلوب رخ نخواهد داد.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در خصوص همکاری‌ها و توافق‌های 2 کشور، به مساله اولویت‌ها در همکاری‌های دوجانبه اشاره کردند و افزودند: امکان شکل‌گیری همکاری‌های سودمند بین ایران و کره‌جنوبی وجود دارد اما اولویت‌های ما در همکاری، فقط موضوع تجارت  و دادوستد نیست بلکه باید قراردادهایی بسته شود که مورد نیاز ایران در بخش‌های زیرساختی و اقتصاد عمومی باشد.
رهبر انقلاب تأثیرنپذیرفتن تفاهم‌ها و توافق‌های 2 کشور از عوارض خارجی را یکی از الزامات اساسی در همکاری‌های 2 کشور برشمردند و تأکید کردند: نباید روابط ایران و کره‌جنوبی وابسته به تحریم‌ها و تحت نفوذ و غرض‌ورزی آمریکا قرار بگیرد، بلکه باید ارتباطات دو کشور، «مستمر، پایدار، قوی و صمیمی» باشد. ایشان با اشاره به سابقه نسبتاً طولانی اما همراه با فراز و نشیب روابط دو کشور، خاطرنشان کردند: خوشبختانه اکنون دولت کره‌جنوبی، دولت مساعد و همراهی است و ایران نیز از ظرفیت‌های فراوانی همچون برخورداری از نیروی انسانی جوان، با استعداد و تحصیلکرده برای افزایش همکاری‌های پایدار برخوردار است. در این دیدار که آقای روحانی رئیس‌جمهور نیز حضور داشت، خانم «پارک گئون هی» رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی، سفر به تهران را فرصتی ارزشمند برای توسعه روابط دوجانبه و افزایش اعتماد متقابل خواند و گفت: ما در دوران تحریم نیز سعی کردیم تا آنجا که می‌توانیم به حضور خود در ایران ادامه دهیم.رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی، ایران را برخوردار از ظرفیت نیروی انسانی کارآمد و مؤثر و موقعیت جغرافیایی استثنایی دانست و افزود: امیدواریم در آینده روابط 2 کشور بویژه در بخش اقتصادی توسعه پیدا کند. خانم «پارک گئون هی» با اشاره به نظرات رهبر انقلاب اسلامی درباره توسعه اقتصادی ایران و نیز تاکیدات ایشان بر توسعه علمی، اقتصادی و صنعتی مبتنی بر خودکفایی، گفت: اطمینان دارم که تاکیدات شما بر توسعه و رشد اقتصادی ایران، آینده بسیار خوبی برای کشورتان رقم خواهد زد و ما نیز آماده افزایش همکاری در بخش‌های مختلف نظیر محیط‌زیست، علوم و فناوری و اقتصاد هستیم.

 

قریب به 10 روز پس از افشای خبر تکان‌دهنده برون‌سپاری تهیه نرم‌افزارهای حیاتی و زیرساختی نظارت و کنترل گردش مالی و شناسایی تقلب (Fraud Detection)  در شبکه پرداخت الکترونیکی کشور توسط زیرمجموعه بانک مرکزی به شرکت آمریکاییSAS، سرانجام توضیحی کوتاه در این باره از سوی شرکت شاپرک برای روزنامه «وطن امروز» ارسال شد.
شرکت شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) در این توضیح اظهار داشته است: «نرم‌افزار SAS یک نرم‌افزار تحلیل آماری و مدل‌سازی عمومی است که داده‌های آزمایشی و غیرحساس را تحلیل کرده و امکان مدل‌سازی فرآیندهای تشخیص را در محیط ایزوله به کارشناسان مربوط می‌دهد. این نرم‌افزار روی سامانه‌های برخط و داده‌های اصلی نصب نشده و تهدیدی امنیتی را متوجه سامانه‌های حساس بانکی نمی‌کند».
در ادامه آمده است: «در ضمن، قرارداد موصوف با شرکت آمریکایی منعقد نشده و این قرارداد با یکی از نمایندگان رسمی این شرکت که مدیریت و مالکیت صددرصد ‌ایرانی دارد، بسته شده است». «وطن امروز» پاسخگویی هرچند دیرهنگام شاپرک به نگرانی‌های جدی ایجاد شده میان متخصصان، سازمان‌ها، نهادها، رسانه‌ها و عامه مردم به علت خطر نقض جدی «حریم خصوصی» و «امنیت ملی» را به فال نیک می‌گیرد اما آنچه از توضیحات کوتاه و خلاصه یادشده به دست می‌آید متاسفانه موید اطلاعات تخصصی ارائه شده به جامعه مخاطبان در مجموعه گزارش‌های منتشرشده است. علاوه بر آن انتظار این است که نهادهای امنیتی هر چه سریع‌تر گزارشی را پیرامون تخلف و خطای مهم بانک مرکزی به مردم ارائه داده و مسیر بروز ناامنی سایبری را قانونا با «ممنوعیت عقد قرارداد با شرکت‌های آمریکایی» در حوزه‌های حساس مسدود کنند. بسیار مهم است که شرکت شاپرک ضمن تایید اصل قرارداد منعقد شده با شرکت آمریکایی «SAS»، تصریح می‌کند قرارداد با شعبه منطقه‌ای مرکز مذکور منعقد شده و علاوه بر تایید گزارش اولیه «وطن امروز» مبنی بر حضور سریع و بدون فوت وقت نمایندگان دفتر دوبی و پاکستان شرکت آمریکایی در تهران صرفا به «ایرانی‌تبار» بودن مدیریت شعبه استناد می‌کند. در حالی که «ایرانی» یا «غیرایرانی» بودن مدیریت شعبه خاورمیانه شرکت آمریکایی هیچ تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند، چرا که مدیران و کارمندان شعبه مذکور طبیعتا مستقل از دفتر مرکزی نبوده و مستقل از سیاست‌گذاری‌ها و اهداف و برنامه‌های آن نمی‌توانند باشند!
تخصص شرکت آمریکایی SAS مطابق اعلام رسمی در تارنمای شناخته شده آن، تجزیه و تحلیل هوشمند اطلاعات تجاری و مدیریت داده‌هاست. علم «داده‌کاوی» حاصل کنار هم گذاشتن و مدلسازی اطلاعات جزئی و حتی غیرمحرمانه برای رسیدن به نقشه‌ای هوشمند برای تحلیل هدفمند جامعه مبدأ است. با این احتساب دقیقا مشخص نیست منظور شرکت شاپرک از در اختیار گذاشتن «داده‌های آزمایشی و غیرحساس» برای شناسایی عملیات تقلب در شبکه بانکی کشور چیست؟! اصولا همه اطلاعات بانکی موجود در سرورها و بانک‌های اطلاعاتی شرکت شاپرک حیاتی و حساس و ملی است و نه‌تنها شرکت آمریکایی SAS بلکه هیچ شرکت دیگری با تخصص در همین زمینه بدون دریافت سناریوهای قدیمی سیستم قادر به طراحی و ارائه نرم‌افزار اختصاصی نیست! روند مذکور پروسه‌ای کاملا علمی و معین در حوزه مهندسی داده است و هیچ بخشی از آن بر متخصصان داخلی فعال در این زمینه پنهان نیست. کما اینکه شرکت آمریکایی نیز در اطلاعات ارائه شده به مشتریان به انجام عملیات «DATA MINING» برای ارائه نسخه اختصاصی کشف تقلب به صراحت معترف است. بنابراین بدون ارائه اطلاعات مرتبط نیز نمی‌تواند براساس فرضیات تخیلی و توهمی مدلی کارآمد و موثر ارائه دهد.
مشکل مهم بعدی که متاسفانه در پاسخ شاپرک به آن کوچک‌ترین اشاره‌ای نشده، نسبت قرارداد با شرکت «آمریکایی» و فرمان رهبر انقلاب در نفی وابستگی کشور به محصولات «آمریکایی» مطابق با اصول اقتصاد مقاومتی و امنیت ملی است. در شرایطی که به سادگی می‌توان نام چند  شرکت دانش‌بنیان ایرانی و امن فعال در حوزه «داده‌کاوی» با تخصص بر موضوع «کشف تقلب» را در مرور روابط دیگر نهادها و مراکز حساس کشور برای رفع نیازها به دست آورد، به چه علت شرکت زیرمجموعه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با شرکت «آمریکایی» SAS در حوزه‌ای صد در صد مرتبط با امنیت ملی قرارداد امضا کرده است؟ آیا علت حساسیت مضاعف نهادهای امنیتی کشور در موضوع مورد بحث و آغاز تحقیق و تفحص پیرامون اهداف و نیات امضاکنندگان این قرارداد عجیب و غیرقابل توجیه، توجه به همین نکات مهم اما بی‌پاسخ مانده نیست؟
گفتنی است مقامات مسؤول بانک مرکزی در شرایطی خبر انعقاد قرارداد کمپانی آمریکایی SAS با شرکت شبکه الکترونیکی شاپرک را تایید کرده‌اند که چندی پیش نیز خبر اتصال شرکت آمریکایی پیمنت وال (Payment wall) به شبکه شتاب ایران تکذیب شد.
هشدار دستگاه‌های ناظر
شایان ذکر است هنوز تحریم‌های دلاری ایران از طریق دولت آمریکا پابرجاست و بسیاری از مراودات بانکی و بین‌المللی ایران با بانک‌های دنیا و حتی برقراری سوئیفت به صورت ارز دلار امکان‌پذیر نیست. در چنین شرایطی طمع شرکت‌های آمریکایی برای دسترسی به شبکه داده بانک مرکزی و شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) قابل تامل است.
سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با تعریف یک پرونده جاسوسی در همین رابطه گفت: آمریکایی‌ها اخیرا اشاره کرده‌اند در عملیات «نیترو زئوس» در زیرساخت‌های سایبری ایران دستگاه‌های الکترونیکی کاشته‌اند که هم می‌توانند جاسوسی و هم در مواقع لزوم تخریب ایجاد کنند، لذا ما در زمینه‌های بانکی به دوستان بانک مرکزی گوشزدهای لازم را داده‌ایم. اگر نرم‌افزارهای داخلی وجود دارد که باید از داخل تهیه شود، اگر نه باید ما آن‌ را ارزیابی دقیق کنیم. سردار جلالی خاطرنشان کرد: در وضع موجود اگر تحریم جدید به وجود‌ آید، حتی امکان یک جابه‌جایی پولی ممکن نخواهد بود از این رو مسؤولان باید به توسعه شبکه‌های زیرساخت ملی سرعت دهند که اگر تحت تأثیر تحریم قرار گرفتیم، مشکل و خللی پیش نیاید.