گروه سیاسی: پس از حسن روحانی حالا محمدجواد ظریف هم در نیویورک به تشریح بدعهدی‌های آمریکا در عمل به تعهداتش در برجام می‌پردازد. حسن روحانی در آخرین سفر به سازمان ملل به عنوان رئیس دولت یازدهم، هم در نطق خود در مجمع عمومی و هم در نشست خبری پس از آن به تشریح بدعهدی‌های آمریکا در اجرای تعهداتش در برجام پرداخت و از دولتمردان آمریکایی گلایه کرد.  به گزارش «وطن امروز»، محمدجواد ظریف نیز که همچنان در نیویورک به سر می‌برد، در شورای روابط خارجی آمریکا، جزئیات قابل تاملی را از رفتار دولت آمریکا در قبال برجام مطرح کرده است. او که یک سال قبل از توافق بر سر برجام، در شورای روابط خارجی آمریکا درباره اثرات برجام بر وضعیت جریان سیاسی متبوع خود مطالب و سفارشاتی را مطرح کرده بود، حالا 8 ماه پس از برجام از برنامه‌ریزی دولت باراک اوباما برای جلوگیری از اثرگذاری برجام در اقتصاد ایران گفته است. ظریف در گفت‌وگو با فرید زکریا که مجری برنامه حضور او در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا بود، گفت دولت باراک اوباما اگرچه به تعهدات خود در برجام روی کاغذ عمل کرده است اما در عمل مانع از سرگیری همکاری بانک‌های بزرگ دنیا با ایران می‌شود. وزیر امور خارجه تصریح کرد به خاطر بدعهدی آمریکایی‌ها اکنون هیچ بانک بزرگ اروپایی با ایران همکاری نمی‌کند. ظریف همچنین گفت اعضای کابینه باراک اوباما در سفر به اروپا، شرکت‌های اروپایی را از تجارت با ایران منصرف می‌کنند. او سپس تصریح کرد به واسطه رفتار آمریکا در پسابرجام، بخش بیشتری از مردم ایران نسبت به این کشور بی‌اعتماد شده‌اند.  فرید زکریا، مجری این برنامه گفت آمریکا می‌گوید ایران به تعهداتش پایبند مانده در صورتی که ایران می‌گوید آمریکا به برجام پایبند نبوده است. ظریف در پاسخ به سوال زکریا مبنی بر اینکه «واقعیت چیست» تصریح کرد این توافق، توافقی بر سر مساله هسته‌ای بوده و به مسائل دیگر، به دلیل اینکه تاریخ روابط ایران و آمریکا بسیار پیچیده است، پرداخته نشده است. وزیر امور خارجه سپس گفت آژانس پایبندی ایران به تمام مفاد این توافق هسته‌ای را تایید کرده و آمریکا هم این موضوع را رد نمی‌کند. وی سپس گفت آمریکا هم تا آنجا که مساله به متن سند امضا شده توسط رئیس‌جمهور و وزیر خارجه این کشور مربوط می‌شود به تعهداتش پایبند مانده است. ظریف سپس گفت: «اما آنجا که مساله مربوط به اجرای واقعی این توافق است- چون تغییر دادن فضای بین‌المللی که از اقدامات آمریکا هراسان است مستلزم انجام اقدامات بسیار است- پاسخگویی به این سوال دشوارتر است». وزیر امور خارجه در توضیح بیشتر اضافه کرد بانک‌های بین‌المللی قبلاً به دلیل نقض تحریم‌های ایران با رقم‌های سنگینی جریمه شده‌اند و اکنون به همین دلیل، از بازگشت به ایران هراس دارند. ظریف گفت نتیجه این هراس این شده که 8 ماه بعد از اجرای توافق هسته‌ای، هیچ بانک بزرگ اروپایی، مبادله با ایران را آغاز نکرده است. وزیر امور خارجه سپس از مانع‌تراشی دولت آمریکا در مبادلات شرکت‌های خصوصی با ایران هم انتقاد کرد. وی گفت: «اینها شرکت‌های خصوصی هستند که در حال انجام مبادلات خصوصی هستند ولی 7-6 ماه طول کشید که دولت آمریکا به شرکت ایرباس مجوز فروش 17 فروند هواپیما از بین 100 هواپیمای مورد درخواست ایران را بدهد». فرید زکریا در ادامه از ظریف پرسید: «براساس آنچه شنیده‌ام و افرادی که با آنها صحبت کرده‌ام این توافق در ایران چندان محبوب نیست و روحانی و خود شما هم به اندازه زمان بعد از توافق محبوب نیستید، چون این احساس وجود داشت که این توافق قرار است اوضاع را تغییر دهد و در زندگی مردم بهبود ایجاد کند. آیا مشکلی که در اینجا هست، این است که- آنطور که بعضی منتقدان می‌گویند- شما به مردم وعده سرخرمن دادید و این اتفاق نیفتاد یا اینکه شما فکر می‌کنید این موانعی که آمریکا باقی گذاشته باعث می‌شود برخورداری اقتصاد ایران از مزایای تخفیف تحریم‌ها دشوار باشد؟» ظریف در پاسخ به این سوال ادعا کرد: «هنوز هم اکثریت مردم ایران از این توافق حمایت می‌کنند و این موضوع، در نظرسنجی‌های مختلف به اثبات رسیده است». وزیر امور خارجه در ادامه با تصریح بر اینکه این نظرسنجی‌ها را نه ایران، بلکه دانشگاه مریلند آمریکا انجام داده گفت اکنون بخش زیادتری از مردم ایران به آمریکا بی‌اعتمادند. ظریف گفت مردم ایران، مشکل را در عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش می‌بینند نه در اینکه دولت کشورشان به آنها «وعده سر خرمن» داده است. وی گفت: «ما به آنها (مردم ایران) گفتیم که این (توافق هسته‌ای) موانع تجارت ایران با بقیه کشورهای دنیا را برمی‌دارد. ما هرگز به آنها نگفتیم برجام، تحریم‌های اولیه‌ای را که آمریکا علیه معامله آمریکایی‌ها با ما دارد بر‌می‌دارد». ظریف تصریح کرد: این کنگره آمریکاست که مبادلات با ایران را ممنوع کرده و به همین دلیل هم اعتقاد ایران این بوده که رفع تحریم‌های اولیه علیه ایران غیرممکن است. ظریف اضافه کرد: «باور ما این بود و هنوز هم همین است که ایالات متحده نباید در تعامل اقتصادی ما با سایر کشورهای جهان مانع‌تراشی کند». چیزی که ما می‌شنویم این است که وقتی آمریکایی ها - هم دولت این کشور و هم سازمان‌های متعدد در آمریکا- به اروپا می‌روند، به جای اعتمادبخشی به شرکت‌ها مبنی بر اینکه تجارت با ایران مشکلی ندارد آنها را از این کار منصرف می‌کنند».  وزیر امور خارجه سپس به سوال فرید زکریا درباره آتش‌بس سوریه و موثرترین راه برای ایجاد آن پاسخ داد. ظریف درباره دلایل عدم دوام آتش‌بس سوریه گفت هیچ‌یک از طرفین درگیر در این کشور درک روشنی از آینده مورد انتظار سوریه ندارند. وی همچنین از تأکید طرف‌ها در سوریه بر «راه‌حل‌های جمع صفر» برای پایان دادن به بحران این کشور انتقاد کرد. ظریف همچنین گفت: «من فکر می‌کنم مشکل در سوریه این است که بسیاری از بازیگران، کماکان اعتقاد دارند (بحران این کشور) راه‌حل نظامی دارد». رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین خاطرنشان کرد بسیاری از بازیگران کماکان معتقدند می‌توانند برای به دست آوردن امتیاز، با برگ گروه‌های افراطی «بازی» کنند.  ظریف در ادامه درباره نقش عربستان در بحران سوریه گفت همان‌طور که در مقاله‌اش در نیویورک‌تایمز تصریح کرده «عربستان سعودی باید بخشی از راه‌حل در سوریه باشد». وی خاطرنشان کرد مسائل منطقه را نمی‌توان با کنار گذاشتن دیگران حل کرد. ظریف گفت این «دقیقاً بر خلاف فلسفه سعودی‌هاست که می‌خواهند ایران را از هر توافقی در منطقه کنار بگذارند». محمدجواد ظریف درباره یادداشتی که عادل الجبیر، همتای عربستانی‌اش بعد از مقاله وی در نیویورک‌تایمز نوشت هم اظهارنظر کرد. وی گفت: «اول از همه اینکه، متأسفانه یادداشت همتای عربستانی من، تکرار ادعاهای تاریخی قدیمی بود. شما هیچ چیز جدیدی در مقاله ایشان نمی‌بینید، در حالی که هر چیزی که من در مقاله‌ام گفتم مربوط به همین امروز است». ظریف گفت: «مشکل امروز ما این است که آنها دارند از افراط‌گرایی حمایت می‌کنند به این امید که بتوانند اذهان را از ناتوانی دولت کشورشان در پرداختن به مشکلات، تشویش‌ها و آرمان‌های جوانان عرب به سمت یک دشمن ساختگی و تصوری که شیعیان یا ایرانی‌ها باشند، منحرف کنند».  وزیر امور خارجه به سوال فرید زکریا درباره اظهارات دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز پاسخ داد. ترامپ پیش از این گفته بود در صورتی که قایق‌های ایرانی به ناوهای آمریکایی نزدیک شوند، به آنها شلیک خواهد کرد. ظریف گفت: «سربازها و ملوان‌های ما چندین مایل از سواحل ما فاصله دارند. نیروهای شما آمریکایی‌ها چندین هزار کیلومتر فاصله دارند. بعد وقتی قایق‌های ما به آنها می‌گویند وارد آب‌های داخلی ما نشوید، ناراحت می‌شوند». ظریف گفت: «ما با آمریکا روابط عاشقانه نداریم. ما 34 سال مشکل با آمریکا داشته‌ایم. در نظر بگیرید که یک ناو جنگی یا یک هواپیمابر عظیم‌الجثه در حال نزدیک شدن به آب‌های شما باشد. آب‌های شما! درباره خلیج مکزیک یا هر جای دیگر صحبت نمی‌کنیم. بحث خلیج‌فارس است».
ولی حالا چرا؟
اظهارات محمدجواد ظریف درباره بدعهدی آمریکایی‌ها در اجرای تعهدات برجامی خود نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دولت باراک اوباما برای جلوگیری از اثرگذاری مثبت برجام در اقتصاد ایران است. آنگونه که محمدجواد ظریف درباره رفتار دولتمردان آمریکایی در قبال تعهدات برجام سخن گفته، به‌رغم اجرای تعهدات ایران در برجام و تعطیلی و توقف بخش عظیمی از برنامه هسته‌ای کشورمان، آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا شرایط اقتصادی و تجارت جهانی با ایران به دوران قبل از تحریم‌ها بازنگردد. به اعتقاد کارشناسان اظهارات صریح روحانی و ظریف در نیویورک درباره بدعهدی آمریکایی‌ها و عمل نکردن آنها به تعهدات‌شان در برجام از چند زاویه قابل بررسی است.  نخست آنکه این اظهارات بیش از گذشته درستی سخن منتقدان درباره «غیرقابل اعتماد بودن آمریکا» را نشان داده است و این در شرایطی است که تا پیش از این وقتی همین گلایه‌های مطرح شده توسط روحانی و ظریف از سوی منتقدان مطرح می‌شد، پاسخ مودبانه‌ای از سوی دولت دریافت نمی‌شد. به عبارتی دولت واکنش نجیبانه‌ای به طرح انتقاداتی که اکنون از سوی خود رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه مطرح می‌شود، نشان نداد.  برخی کارشناسان نیز طی روزهای اخیر درباره موضوعیت نداشتن انتقادات روحانی و ظریف مطالبی را مطرح کرده‌اند. به اعتقاد این کارشناسان، روحانی و ظریف خود از عوامل اصلی دچار شدن برجام به چنین وضعیتی هستند. اگر در روزهای انشای برجام، توصیه‌های کارشناسان داخلی برای گرفتن تضمین‌های محکم برای اجرای تعهدات طرف مقابل شنیده می‌شد، حالا عاملان برجام مجبور به خواهش از طرف مقابل برای اجرای تعهداتش نبودند. اگر آمریکایی‌ها اکنون حاضر به اجرای تعهدات خود در برجام نیستند و تاسف‌آور‌تر اینکه به گفته مقامات دولتی، سنگ‌اندازی‌های آنان ناقض برجام هم نیست، این نشان‌دهنده ضعف مذاکره‌کنندگان ایرانی در نداشتن تدبیر در نگارش متن برجام است. به عبارت دقیق‌تر، خودکرده را تدبیر نیست!
 

دکتر زهرا طباخی: ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در بیش از 140 کشور جهان «روز استقلال» به اعتبار آزادی از استعمار یکی از دولت‌های اروپایی، جشن گرفته می‌شود و از جنبش‌های استقلال‌طلبانه ملت‌ها و حتی دولت‌ها ضدنظم ظالمانه استثماری کمتر از چند دهه زمان می‌گذرد. با این حال تنها شکل و سیاق «استعمارگری» در دنیا تغییر کرده و به واسطه برجا ماندن نظامات غیرعادلانه، فشار بر دولت‌ها و ملت‌هایی که به دنبال تحقق نظمی جدید هستند، با قدرت پیگیری می‌شود.
یکی از تعاریف ارائه شده در فرهنگ علوم سیاسی در تعریف «استقلال» عبارت است از  قدرت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری همراه با توانمندی اعمال این تصمیم‌ها و سیاست‌ها در حیطه حاکمیت. پس صرفا با معرفی استقلال‌طلبی به عنوان ارزشی ملی و حتی قانون‌گذاری در مسیر آن نمی‌توان «مستقل» شد و برای تحقق این هدف مهم باید در مسیر «افزایش قدرت» قدم برداشت.
به عبارت ساده‌تر، دولت و ملتی که برای برآورده شدن نیازهای استعماری سایر قدرت‌ها مکرر بخشی از حاکمیت خود را معامله می‌کند و برای برآورده شدن خواسته‌های غریبه‌های پرمدعا و منفعت‌طلب قول اجرای «اصلاحات اقتصادی» و «تغییر سیاست خارجی ملی» را می‌دهد، هرگز طعم «استقلال» به معنای حقیقی کلمه را نخواهد چشید، هر چند در حفظ تاریخی شعار «استقلال، آزادی...» کوشا باشد!
  یک عمر خوداتکایی
رشد و گسترش زیرساخت‌های ملی دقیقا با هدف توانمندسازی کشور برای حفظ استقلال در دستور کار دولت‌های پس از انقلاب اسلامی قرار گرفت و به همین دلیل هزاران میلیارد تومان از بودجه عمومی را برای حفظ و صیانت از اطلاعات و داده‌های حساس مردم در داخل کشور هزینه کردیم تا از بلایی که بر سر ملت ونزوئلا، برزیل، ترکیه، آرژانتین، شیلی و 60 کشور دیگر به دنبال مهندسی و کودتای سیاسی و اقتصادی - در طول 100 سال اخیر- به دست آمریکا آمد، جلوگیری کنیم.
بر همین اساس زیرساخت اقتصادی و اطلاعاتی ایران را با اتکا به دانش و توانمندی جهادگران و متخصصان داخلی، مستقل از نظامات معمول سرمایه‌داری چیدیم تا «امنیت غذایی» حتی در دوره جنگ و تحریم‌های فلج‌کننده پابرجا بماند، داروخانه‌ها خالی از داروهای ضروری و حساس نشود، صف‌های طولانی بی‌اعتبار به علت تحریم بنزین و سوخت و کالاهای اساسی ایجاد نشود و در یک کلام به واسطه تلاش برای صیانت از «استقلال ملی»، زیر بار فشارها انقلاب سقوط نکند و ورشکسته نشویم. سختی‌های زیادی متحمل شدیم اما هزینه استقلال‌طلبی‌مان را با تبدیل شدن به قدرتی غیرقابل چشم‌پوشی و مقاوم در برابر فشارها تسویه کردیم.
مقاومت ملی همراه با تلاش برای ایجاد و گسترش زیرساخت‌های مستقل و سازوکارهای ضدتحریمی موجب شد رئیس‌جمهور آمریکا رسما اعتراف کند ادامه تحریم‌ها ضد ایران، نتیجه معکوس در پی خواهد داشت و اهداف صهیونیست‌ها را محقق نخواهد کرد. در چنین شرایطی بود که دشمن ناگزیر از تغییر نقشه از «تحریم» به تلاش برای «نفوذ» به درون شد. نفوذی که بر تضعیف پایه‌های استقلال ملی با ترغیب ایران به عقب‌نشینی از مولفه‌های «قدرت» استوار است. با این فرمول می‌توان همه توافقنامه‌ها و تعهدنامه‌هایی را که برای تحقق اهداف وعده داده شده در «برجام» مجدد و مکرر در ایام اخیر امضا شده، تحلیل و تفسیر کرد.
  اشراف اطلاعاتی
جزئیات نقشه دشمن به شرح ذیل است:
اولین قدم برای شکست هر قدرتی، تکمیل «اشراف اطلاعاتی» است. شهید «حسن باقری» فرمانده مشهور دوره دفاع‌مقدس و بنیانگذار اطلاعات سپاه، اهمیت اشراف اطلاعاتی را اینگونه برمی‌شمارد: «خود بحث اطلاعات هدف است، بکوشید این را در ذهنتان جا دهید که اطلاعات هدف واسطه نیست، بلکه خود هدف اصلی است».
آنچه شهید باقری بر آن تاکید می‌ورزید «علم اطلاعات» به معنای اخص کلمه بود. بینشی که برآمده از تفحص در تاریخ جنگ‌ها و علم روز بود و کماکان بر روابط بین‌الملل حاکم است. تا پیش از انعقاد برجام، گروهی از تجار سیاسی صاحب نفوذ در حاکمیت، وظیفه جمع‌آوری و تکمیل بانک‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس را عهده‌دار بودند. ویکی‌لیکس مملو از اسنادی است که نشان می‌دهد کدام به اصطلاح «فعالان اقتصادی» راه‌یافته به مراکز تحقیقات استراتژیک نظام، اخبار و اطلاعات بورس و بازار و نهادهای فعال ضد تحریم‌ها را در سفر به لندن، ترکیه، دوبی و پاریس به رابطان آمریکایی و انگلیسی ارائه می‌کردند.  این سیستم در بخش‌هایی همچون معرفی و مسدود کردن بخشی از مسیرهای استقلال اقتصادی ایران، موثر واقع شد اما  در تحلیل کانون‌های مستقل قدرت، پراشتباه و نامطمئن بود. در حقیقت نقشه «تحریم‌های فلج‌کننده» بوش و اوباما شکست خورد، چون «اطلاعات» دشمن از بازار ایران ناقص بود و عوامل نفوذی نیز کافی نبودند.
دشمن برای تصحیح مسیر شکست خورده «تحریم‌ها» اصلاح 2 حوزه اطلاعاتی مهم را در پیش گرفت:
الف- تجمیع همه اطلاعات و داده‌های انبوه کشور، در حوزه‌های متنوع اقتصادی و سیاسی: مستندات آشکار حاکی از آن است که آمریکایی‌ها دیگر حاضر به ریسک نیستند و برای تصمیم‌سازی متوسل به قانون «همه یا هیچ» شده‌اند! آنها خواهان اشراف بر «همه» داده‌های اطلاعات پولی- مالی، تراکنش‌های بانکی، حوزه ارتباطات و حتی فرهنگ سازمانی و ادبیات داخلی قدرت ایران در ذیل شروط پسابرجامی و وعده سرخرمن رفع تحریم‌ها هستند و برای تحقق این هدف از همه ظرفیت‌های بین‌المللی بهره می‌برند. مانور بر تعهدات ضدپولشویی و ضدتروریسم و اجبار بر همکاری اطلاعاتی کشور با  گروه اقدام ویژه مالی –FATF- و قرارداد بیمه و بانک مرکزی با شرکت‌های جمع‌آوری داده آمریکایی دقیقا برای تحقق هدف مهم اشراف اطلاعاتی در حوزه اقتصاد صورت می‌گیرد.
   تغییر رفتار اجتماعی
ب- تسلط بر «فرهنگ اجتماعی» جامعه ایرانی نیز هدف مهمی است که در برنامه پسابرجام تعریف شده است، چرا که یکی از مهم‌ترین اهداف تامین‌نشده دشمن در دوره اعمال شدیدترین تحریم‌های تاریخ، «پروژه خیزش مردم ضد نظام» به علت افزایش فشارهای معیشتی بود. «سایبر» کلید تحقق این هدف است. دشمن می‌کوشد به واسطه تغییر زیست‌بوم فرهنگی- اجتماعی ایرانیان، به واسطه ضعف ظهور و حضور حاکمیت و قوانین ایرانی- اسلامی در فضای سایبر، بستری نو برای ایجاد تغییرات دلخواه و مبارزه با «ارزش‌های پایدار درونی» بیافریند. به عبارت ساده‌تر، آمریکا به این نتیجه رسیده در بستر حقیقی جامعه ایرانی امیدی به پیروزی در دوئل با ارزش‌هایی همچون «استقلال ملی» ندارد و به همین سبب زمین بازی‌ای را که در آن شکست خورده بود تعویض کرده است.
نزار ذکا، مامور نفوذی آمریکایی- لبنانی که اخیرا در دستگاه قضایی کشورمان به 10 سال حبس به جرم جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی محکوم شد، وظیفه داشت سایبر را با همکاری عوامل پرنفوذ داخلی، به بستری ضدحاکمیتی با مدیریت آمریکا و مدیران برنامه دیپلماسی دیجیتال کاخ سفید تبدیل کند. شعار ساختار «حاکمیت اینترنت» ذکا، «آزادی اطلاعات» با هدف تامین هر دو هدف بیان شده در بالا برای تحقق نیازهای آمریکا و متحدان حامی نظم استعماری بود. اطلاعاتی که مطابق نقشه سایبری دشمن، هیچ کس جز تشکیلات دشمن، شایسته تسلط بر آنها نیست و هر تغییری در این سیستم که به حاکمیت ملی و مستقل سایبری بینجامد، «خلاف حقوق بشر» و «قوانین جهانی» ارزیابی می‌شد.
  امنیت دم‌کلفت‌ها
با این احتساب عجیب نیست که بسترسازان خارجی تحقق اهداف آمریکا در دوره پسابرجام را به حبس و جریمه مالی محکوم می‌کنیم اما برای امکان‌دهندگان داخلی، حاشیه امنیت در عالی‌ترین مناصب دولتی ایجاد شده است؟! قانون می‌گوید هیچ نهاد حاکمیتی اجازه اجرای «اصلاحات اقتصادی» با هدف تکمیل «اشراف دشمن» بر مبادی اقتصادی و اجتماعی ایران را به غربگرایان نداده است. ناباورانه شاهدیم در حالی که عوامل خارجی اجرای پروژه «تغییر ایران» یک به یک دستگیر می‌شوند، همزمان به اسم تلاش برای «لغو تحریم‌ها» توافقنامه‌ها و تعهدنامه‌های جدید ضامن برطرف‌کردن نیاز‌های آمریکا به امضا می‌رسد!
آیا دولت به مردم قول نداده بود برجام را امضا نکند مگر اینکه در روز توافق، همه تحریم‌ها در لحظه برداشته شود؟ آیا معامله مولفه‌های قدرت کشور با ارائه اطلاعات حساس اقتصادی به حافظان نظم ظالمانه صهیونیستی، حرکت آشکار ضد استقلال ملی و بسترسازی برای بروز قحطی و جنگ و ناامنی اقتصادی در جامعه ایرانی نیست؟ آیا هزینه این تغییر استراتژیک را فقط عواملی همچون نزار ذکا باید بپردازند و میزبانانی همچون «ن-ج»، «ش-م» و «م-و» در حاشیه امنیت، کشتی امنیت اقتصادی و استقلال ایرانیان را سوراخ کنند؟ اینها مواردی نیست که برای مبارزه با آنها نیازمند درگرفتن تب و تاب انتخاباتی باشیم! ملت انتظار دارند قوه قضائیه و دستگاه‌های امنیتی با کسانی که امنیت اقتصادی و اجتماعی جامعه ایرانی را به بهانه پوشش‌دهی به اقوال بر زمین مانده در حوزه سیاست خارجی، به مزایده گذاشته‌اند، بدون مسامحه برخورد کنند. غیر از این اگر باشد دستگیری ده‌ها «جمشید بسم‌الله» در بحبوحه مهندسی بازار با عوامل نفوذی و بروز تورم کمرشکن و بحران‌سازی خارجی به واسطه حملات سایبری به مراکز حساس امنیتی اعم از سدها و پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های برق و گاز هیچ تاثیری در برقراری نظم اقتصادی نخواهد داشت.
فراموش نکنیم استقلال و قدرت، 2 مفهوم کاملا به هم تنیده هستند و کشوری که از مولفه‌های مهم متناظر بر استقلال ملی به بهانه تامین منافع کوتاه‌مدت اقتصادی یا تحقق وعده‌های غرب عقب می‌نشیند، نه تنها در مسیر «قدرت» به پیش نمی‌رود، بلکه بر سر آینده، دوام و ماندگاری ملت خود به قمار با بیگانه مشغول است.
 

گروه اقتصادی: هفته گذشته سند برنامه اقدام Action Plan که علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد به گروه ویژه اقدام مالی FATF برای اجرای آن تعهد داده، منتشر شد. اسناد نامه‌نگاری‌های میان طیب‌نیا و رئیس FATF  نشان می‌دهد از نگاه FATF، ایران باید همه تعهدات داده شده در چارچوب برنامه اقدام Action Plan را بدون اشاره به رعایت چارچوب قانون اساسی ایران اجرا کند. رئیس FATF در این نامه، ایران را مکلف به ارائه اطلاعات در 2 حوزه مسیرهای انتقالی مالی و منتقل‌کنندگان پولی کرده است. وی  تهدید کرده اگر ایران این اطلاعات را ندهد، فورا همه اقدامات علیه ایران به اجرا گذاشته خواهد شد. وی ضمنا در این نامه از تعهد ایران به اجرای دستورات FATF تشکر کرده است. در حالی که طیب‌نیا به این دلخوش کرده که در نامه‌نگاری به رئیس FATF اعلام کرده ایران در چارچوب قانون اساسی به اجرای تعهدات روی خواهد آورد اما در نامه رئیس FATF، هیچ اشاره‌ای به رعایت قانون اساسی ایران نشده و در واقع از نگاه FATF ایران متعهد به اجرای تکالیف محوله است. طبق متن توافق با FATF، طیب‌نیا تعهداتی به FATF داده که مهلت زمانی آنها در 3 دوره زمانی مه ‌2017، سپتامبر 2017 و ژانویه 2018 است. این تعهدات فراتر از دستورالعمل‌های عمومی FATF است و مشخص نیست وزیر اقتصاد با چه نیتی چنین تعهداتی از جانب ایران به FATF داده است در حالی که برای اجرایی شدن برخی از آنها، اختیار قانونی و وجاهت حقوقی نداشته است.  یکی از خطرناک‌ترین تعهداتی که طیب‌نیا به FATF داده، این است که ایران تا ژانویه سال 2018 قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم را اصلاح و معافیت جرم تامین مالی تروریسم برای گروه‌های مشخص‌شده «تلاش برای مقابله با اشغال خارجی، استعمار و نژادپرستی» را حذف کند. اجرای این تعهد به این معناست که از نگاه ایران، جنبش‌های آزادی‌بخش همچون حزب‌الله لبنان، مطابق میل ابرقدرت‌ها در زمره گروه‌های تروریستی قرار گیرند.  طیب‌نیا همچنین به نمایندگی از دولت ایران متعهد است تا ماه مه ‌2017 عضویت در کنوانسیون پالرمو را تصویب و اجرا کند. این تعهد نیز فراتر از اختیارات وزیر و حتی دولت است. ضمن آنکه پیوستن به کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) چند سال است در کشور طرح شده اما به علت مخاطراتی که برای منافع ملی ایران دارد، به تصویب مجلس نرسیده است. در مجموع، به نظر می‌رسد مهم‌ترین هدف از اجبار ایران به پذیرش چنین قراردادهایی همچون پالرمو و FATF، مهار قدرت اثرگذاری ایران در جهان و بویژه خاورمیانه است و در نهایت باعث خالی کردن زیر پای جریان مقاومت و ضدداعش در منطقه خواهد شد.

همه چیز از جایی شروع شد که یک تیم هکری روسی موفق شد اسناد طبقه‌بندی شده کمیته بین‌المللی مبارزه با دوپینگ را به دست بیاورد. این هکرها در اسناد به دست آورده نشان دادند بسیاری از ورزشکاران اروپای غربی و همچنین آمریکا زیر نظر وادا به‌راحتی اجازه دوپینگ و استفاده از داروهای غیرمجاز را داشتند. موضوعی بسیار عجیب که هر روز ابعاد جدیدی از آن رو می‌شود. حالا پیرو این افشاگری‌ها رئیس سابق وادا مدعی شده که باید این کمیته به کل نابود شود و نهاد قابل اعتماد جدیدی به جای آن تاسیس شود. کسی که خودش روزی بر مسند ریاست این مجموعه بوده در گفت‌وگو با گاردین به حقایقی اشاره دارد که آبشخور آن اطلاعات دست اول خودش از این مجموعه است. رئیس سابق آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ به فعالیت‌های کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) و محرومیت روسیه انتقادهای تندی را مطرح کرد. دیک پوند، رئیس سابق آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA)  می‌گوید کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) به جای نظارت بر مواد ممنوعه، روسیه را با محرومیت تنبیه کرده است. وی در این‌باره به گاردین گفت: همیشه فکر می‌کنم حمله IOC به وادا یک مسیر انحرافی بود تا به وسیله آن بتوانند روسیه را تخریب کنند. وادا هم دقیقا آنچه را که کمیته بین‌المللی المپیک گفته بود انجام داد اینکه ابلاغیه‌هایی را علیه روسیه صادر کند. پوند افزود: با وجود بازجویی‌ها و تحقیقات مختلف که انجام شد، ما هنوز توضیحات کافی را نمی‌دانیم که چرا وادا وقتی هشدارهایی در سال 2010 درباره دوپینگ روسیه دریافت کرد، از همان موقع عکس‌العمل نشان نداد. در مقابل، وادا مجوز فعالیت آزمایشگاه مسکو را به خاطر اتفاقات المپیک زمستانی سوچی باطل کرد. رئیس سابق وادا گفت: ما دقیقا آنالیز نکرده‌ایم که چطور وادا به جنبش ورزش و همین‌طور دولت‌های ملی اجازه می‌دهد تا برای آزمایش 300 هزار نمونه در سال هزینه کنند. حقیقت اصلی نمونه‌های دوپینگ به وسیله همکاری فدراسیون‌های ملی، تحقیقات پلیس و رسانه‌ها به نتیجه می‌رسد. فکر نمی‌کنم هیچ انگیزه‌ای برای IOC وجود داشته باشد و آنها هیچ کاری انجام نمی‌دهند. IOC آرزو دارد یک واحد نمونه‌گیری مستقل داشته باشد. وادا سالانه 30 میلیون دلار توسط IOC و همین دولت‌های سراسر جهان برای برنامه‌های خود هزینه می‌کند. از سوی دیگر رئیس سابق آژانس مبارزه با دوپینگ (وادا) معتقد است کمیته بین‌المللی المپیک در نظر دارد وادا را به عنوان تنبیه محرومیت کلی قهرمانان روسی از المپیک ریو، با نهادی دیگر جایگزین کند. پوند که هدایت تحقیقاتی مستقل در رابطه با اتهامات دوپینگ‌های سازمان‌یافته دولتی در میان کشورهای مختلف را به عهده دارد، می‌گوید: من همیشه فکر می‌کردم حمله ‌آی‌او ‌سی به وادا به‌خاطر این بوده است که اذهان را از اینکه چگونه وضعیت روس‌ها به کلی به هم ریخته است، منحرف کند.  وادا دقیقا همان کاری را کرد که از آن خواسته شده بود، یعنی برآورده کردن انتظارات علیه روسیه. در عین حال خراردو ورتین، عضو آرژانتینی کمیته بین‌المللی المپیک هم وادا را متهم کرده که مسائل خودش را به سمت سازمان‌های دیگر فرافکنی کرده و زمان آن رسیده است که رویکردی جدید در این نهاد از سر گرفته شود.
هر روز اطلاعات جدیدی از گاف‌های وادا از طریق این هکرها رو می‌شود و شاید با ادامه این روند، بزودی شاهد زلزله
8 ریشتری در وادا باشیم. انحلال این مجموعه و جایگزین شدن آن با یک کمیته مستقل و پاک، کمترین خدمت به ورزش جهان است.

آیین افتتاحیه چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت با حضور فعالان عرصه هنر و سینما در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد. به گزارش روابط عمومی جشنواره، در این مراسم محمد خزاعی، دبیر جشنواره گفت: محفل سینمایی ما که به عطر حضور و انفاس قدسیه شهدای انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس، مقاومت جهانی دنیای اسلام و مدافعان حریم شریعت و اهل‌بیت آراسته است شاید از سایر محافل پر زرق و برق سینمایی چه در داخل کشور و چه در سایر کشورها متفاوت باشد اما سینمای مقاومت عرصه حضور سینه‌سوختگانی است که فرش قرمز حضورشان در جشنواره را از سرخی خون مردان و زنان آزاده‌ای وام می‌گیرند که در تقابل با سیاهی، ظلم و انحراف و بی‌عدالتی، قفل قفس جسم خاکی‌شان را با صلابت اراده شکستند و به ملکوت پر گشودند. در ادامه این مراسم، با پخش کلیپ‌هایی مجزا و اهدای هدایا از خانواده‌های شهید غضنفر رکن‌آبادی، شهید سعید سیاح‌طاهری، زنده‌یاد فرید کشن‌فلاح و مرحوم فرج‌الله سلحشور تقدیر شد. همچنین دکترمحسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در آیین افتتاحیه جشنواره مقاومت گفت: مقاومت فقط در صحنه رزم نیست، مقاومت نیاز به عشق و قلم دارد. مقاومت نیاز به جوششی دارد که افکار عمومی را از تردید پاک کند. هیچ ابزاری مانند هنر، تاثیرگذار نخواهد بود. در ادامه مراسم برگزیدگان بخش‌های مختلف جشنواره چهاردهم معرفی شدند که در بخش جایزه ویژه مرحوم فرج‌الله سلحشور جایزه ویژه بهترین بازیگری به شهاب حسینی برای بازی در سریال «شوق پرواز» تعلق گرفت که وی پس از دریافت جایزه خود با خواندن آیه‌ای از قرآن درباره روزی گرفتن شهدا نزد پروردگار گفت: خوشحالم که در زندگی در نقش شهید بابایی بازی کردم. این نقش به من زندگی داد و دوست داشتم به دستان شهید بابایی بوسه بزنم که میسر نیست اما حالا این جایزه را به جایگاه اصلی خودش یعنی فرزندان برومند شهید بابایی تقدیم می‌کنم.
 

گروه اجتماعی: پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون که مدتی قبل با انتشار نتایج بررسی خود، اعلام کرد تالاب هامون در تمام نقاط به خشکیدگی کامل رسیده است، در اقدامی عجیب نتایج بررسی علمی خود را تغییر داده و موضوع «خشک شدن کامل هامون» را از متن گزارش حذف کرده است.
 پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون در گزارش خود با استناد به تصاویر دریافتی از ماهواره لندست هشت، نوشت: «می‌توان گفت بستر تالاب هامون در تمام نقاط آن به خشکیدگی کامل رسیده است، جز در مواردی بسیار کم که در اواخر مردادماه با رهاسازی آب از چاه  به‌طور جزیی آبگیری شده است».
بازتاب این خبر در رسانه‌ها باعث شد فشارهایی به پژوهشکده تالاب هامون وارد شود تا جایی که این پژوهشکده را وادار کرد نتایج بررسی علمی خود را تغییر دهد!
حذف خشکی هامون از گزارش
به گزارش تسنیم، پژوهشکده تالاب هامون در اقدامی عجیب و کم‌سابقه نتایج بررسی علمی خود را تغییر داد و جمله «هامون به خشکیدگی کامل رسیده است» را از متن گزارش خود حذف کرد.
علاوه بر این بخشی از متن گزارش نیز دچار تغییرات گسترده‌ای شد که در آن موضوع خشک شدن تالاب هامون به‌صورت غیر شفاف عنوان شده است. در گزارش اصلاح شده آمده است: «بر اثر قطع ورود آب به داخل ایران از رودخانه‌های هیرمند و فراه رود، بستر این تالاب که جان دوباره‌ای گرفته بود دوباره چرخه چند سال گذشته خود را که ناشی از ناکافی بودن آب و شرایط خاص حاکم بر منطقه است تکرار کرده، جز در مواردی که در اواخر مردادماه با رهاسازی آب از چاه  به‌طور جزئی آبگیری شده است».
انکار ابتکاری یک فاجعه زیست‌محیطی
علاوه بر این معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در صفحه اینستاگرام خود فاجعه زیست‌محیطی خشک شدن تالاب هامون و مرگ ماهی‌ها را خبرسازی رسانه‌ها دانست و نوشت: برخی خبر از فاجعه زیست‌محیطی برای مرگ ماهیان دادند، درحالی‌که اطلاق این علت در صورت آلودگی آب صحت دارد.
این نوشته‌های قهرمان زمین در حالی عنوان می‌شود که براساس اعلام اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان با خشک شدن تالاب هامون 700 تن ماهی خشک از آن جمع‌آوری‌ شده است.
چشم‌پوشی دولت از هامون
این در حالی است که برخلاف دریاچه ارومیه و تالاب جازموریان، برای دریاچه هامون کارگروه ملی احیا تشکیل نشده است، تالابی که 5 برابر جازموریان و 660 کیلومترمربع بزرگ‌تر از دریاچه ارومیه است. در حال حاضر موضوعات مربوط به تالاب خشک شده هامون تنها از طرق یک کارگروه استانی یا از طریق کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه پیگیری می‌شود و کارگروه استانی هامون پس از حدود 3 سال از تشکیل، بتازگی تنها طرح جامع مدیریت هامون را به تصویب رسانده است. متاسفانه تاکنون سازمان محیط زیست برای احیای تالاب هامون طرح ملی جامعی تهیه نکرده تا مانند دریاچه ارومیه براساس آن روند احیای تالاب را دنبال کند، بلکه تنها اقدام این سازمان برای احیای هامون، چند گفت‌وگوی اتفاقی با مقامات افغانستان در سفر رئیس‌جمهوری و رئیس اجرایی این کشور به ایران بوده است.
اختصاص اعتبارات اندک برای احیای هامون از دیگر نشانه‌هایی است که احیای هامون در دستور کار دولت یازدهم نیست، چرا که رئیس سازمان محیط زیست درباره میزان اعتباراتی که برای احیای هامون اختصاص یافته به رسانه‌ها اظهار داشت: دولت برای احیای این تالاب  بین‌المللی 85 میلیارد ریال اختصاص داده است.
ابهام درباره تخصیص اعتبار
در عین حال سعید محمودی، مدیرکل محیط زیست از تخصیص این اعتبارات اظهار بی‌اطلاعی کرده و درباره آن گفته است: برای احیای هامون حدود 6 میلیارد ریال در سال 93 پرداخت شده اما درباره  اعتبارات 85 میلیارد ریالی اطلاعی ندارم.
تالاب هامون منشأ گردوخاک شرق کشور
با خشکی دریاچه هامون و وزش بادهای 120 روزه، بستر این تالاب تبدیل به کانون  گردوغبار شده که آلودگی ناشی از آن تا شهرهای جنوب سیستان و بلوچستان گسترش می‌یابد.
محمود خسروی، دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان در مقاله‌ای نوشته است: طبق پردازش تصاویر ماهواره‌ای، مهم‌ترین منابع برخاست و انتشار گرد و خاک در منطقه سیستان، بسترهای خشکیده هامون‌های پوزک، صابری و شرق هامون هیرمند است، البته سایر مناطق نیز در تولید گرد و غبار نقش دارند اما سهم آنها ناچیز است. وی در بررسی‌های دیگر خود درباره میزان گسترش گردوخاک ناشی از این توفان‌ها، در 2 مقاله علمی آورده است: گردوغبار ناشی از این بادها به‌صورت افقی تا دریای عمان و در موارد استثنایی تا دریای عرب گسترش می‌یابد، علاوه بر این پراکنش گردوغبار ناشی از این بادها به‌صورت عمودی نیز تا ارتفاع 10 کیلومتری از سطح زمین نیز منتشر می‌شود.
برخلاف نتایج تحقیقات علمی این پژوهشگر، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان مدعی شده قسمت کوچکی از ریزگردهای سیستان مربوط به تالاب هامون است اما گردوغبار و توفان‌های شن ربطی به تالاب هامون ندارد.

گروه اجتماعی: فساد مالی در بین مدیران معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بالا گرفته و مدیران یکی پس از دیگری دستگیر می‌شوند. این بار نیز نوبت به مدیرکل محیط‌زیست شمیرانات رسیده است. به گزارش فارس، در حالی‌که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست خود را در مسیر سیر و سفر، درگیر رفع معضلات زیست‌محیطی نشان می‌دهد، رشوه و فساد مالی در بین مدیران سازمان محیط‌زیست بالا گرفته است.
طی هفته‌های گذشته بود که معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان تهران و مشاور و مسؤول دفتر مدیرکل محیط‌زیست استان تهران دستگیر شدند و به گفته یکی از منابع آگاه روز گذشته مدیر کل محیط‌زیست شمیرانات نیز به دلیل تخلفات مالی بازداشت شده است.
گفته می‌شود دلیل دستگیری این مدیران، فساد مالی و ارتشا است، رشوه‌هایی که رد و بدل ‌شده تا محیط‌زیست آلوده را پاک جلوه دهند!
به هرحال، اوضاع محیط‌زیست این روزها  خوب نیست، از هوایی که تنها راهکارش تعطیلی مدارس شده و آبی که خشکی‌اش به دولت‌های قبل مرتبط است تا زمینی که قهرمان زمین هم نگهدارش نیست در کارنامه این سازمان موجود است!
 

مرتضی اسماعیل‌دوست: فیلم «ربوده شده» به نویسندگی و کارگردانی بیژن میرباقری از چهارشنبه هفته گذشته به فیلم‌های در حال اکران سینمای ایران ملحق شده و پرداختن به این فیلم از حیث نگاه ناظری که نسبت به اتفاقات شبکه‌های اجتماعی و مواجهات ناگوار برخی با حریم خصوصی افراد مطرح جامعه دارد، می‌تواند جالب توجه باشد. فضای غبارآلودی که تفکیک ارزش‌ها به شکل لجام‌گسیخته‌ای درآمده و بسیاری از ناهنجاری‌ها در پروسه‌ای بی‌قاعده رنگ همراهی به خود گرفته است! میرباقری در «ربوده شده» به سویه ناامنی که از رشد جریان‌های غیراخلاقی در رسانه‌های مجازی وجود دارد، نظر افکنده و از این رو بحثی جدی با او در این باره شکل گرفت که در ادامه می‌آید.
***
 ساخت «ربوده شده» بر چه اساس برای‌تان جدی شد؟ چرا که به طور حتم داستان‌های دیگری برای روایت‌پردازی داشتید!
اولین مساله این است که فیلمسازم و باید در این حرفه فعال باشم اما اینکه چه شد چنین داستانی را انتخاب کردم، برمی‌گردد به جمیع رفتارهایی که در شبکه‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد. البته خودم عضو فعالی در برخی از این شبکه‌ها هستم و نسبت به این فضا نیاز به بحث جدی وجود دارد. مساله دیگری که دلیل ساخت این فیلم برایم بود، انعکاس شرایطی است که برای بسیاری از ما پس از ایجاد بحران در زندگی رخ می‌دهد. مثلا وقتی وسیله‌ای باارزش را گم می‌کنیم دچار عدم تعادل روانی می‌شویم. همین دلایل موجب شکل‌گیری فیلمنامه «ربوده شده» و ساخت فیلمش شد. فیلمنامه 3-2 بار بازنویسی شد تا به شکل موجودش درآمد.
 هنگامی که جریانات اخیر رسانه‌ای مبنی بر عدم پایبندی به اخلاق در نقد آثار و ورود به حریم خصوصی هنرمندان را مرور می‌کنیم به آینده‌نگری شما در توجه به این بخش حساس «اخلاق در رسانه» خواهیم رسید! درباره تناسب اتفاقات اخیر رخ‌داده با موضوع فیلم «ربوده‌شده» صحبت کنید.
به نکته درستی اشاره کردید. البته من پیشگو نیستم اما رفتاری که همیشه در قبال گروهی خاص و شناخته‌شده در عرصه‌های مختلف هنری و رسانه‌ای و افراد اندیشمند وجود دارد جای بررسی باقی می‌گذارد. این فشار روانی از انواع نگاه‌های بیرونی علیه افراد سرشناس جامعه وجود دارد. حالا اگر این فشار به شکل فیزیکی وارد حریم خصوصی آنها شود و در واقع به خود اجازه دهیم وارد زندگی شخصی افراد مطرح جامعه شویم ناخواسته موجب عدم تعادل روانی در زندگی آنها خواهیم شد. همین عدم امنیت روانی کلیدواژه‌ای بود که من در «ربوده شده» به سمتش رفتم. البته این جریان متعلق به همین یکی، دو سال اخیر نیست اما در ماه‌های اخیر کلیدواژه‌های ایجاد عدم امنیت روانی دچار تغییر و تبدیل به ناسزاگویی شده است. در واقع این عناوین در گذشته شامل تهمت زدن و برچسب زدن یا وارونه‌نگری در اخبار و اطلاعات بود اما حالا به سمت ناسزاگفتن رفته است.
  اهمیت حفظ حریم شخصی افراد به‌عنوان کد روایی فیلم «ربوده شده» درآمده و مشخص می‌شود برای شما دغدغه‌ای اساسی بوده است!
نوع برخورد با پدیده‌ها مساله مهمی است. به هر حال متاسفانه قالب رفتاری جامعه در حال حاضر به این شکلی که می‌بینیم درآمده است، چرا که از چند سال پیش عدم اخلاقگرایی به وجود آمد و کم‌کم رشد پیدا کرد و شرایط به سمتی رفته که خیلی از مسائل حالا به شکل معیوبی بروز می‌یابد.
 می‌توان گفت مخاطرات جهان مدرن به شکل مهارناپذیری در بخشی از سطوح ارتباطی جامعه امروز نفوذ کرده است؟ چون جامعه ما همچنان معلق میان متعلقات سنت‌گرایی و فضای متفاوت فکری جهان مدرن مانده است!
می‌شود این را هم مطرح کرد اما من سمت مثبت این قضیه را می‌خواهم برجسته کنم که اگر فضای تیره‌ای هم در شکل ارتباطات وجود دارد اما می‌توان به تاثیرات مثبتی هم که فضای شبکه‌های اجتماعی می‌تواند داشته باشد نظر داشت.
 در فیلم «ربوده شده» خواستید معایب و مزایای مرتبط با شکل ارتباطات جمعی را تنها به طرح درآورید یا اینکه به کالبدشکافی مساله نیز یپردازید؟
ببینید! من بیشتر در نظر داشتم مساله مواجهه با حریم شخصی افراد را به سطح گفت‌وگوی عمومی مردم دربیاورم. ممکن است موفق نبوده باشم و فیلمم آن بازتابی را که به دنبالش بودم ایجاد نکند اما بیان این موضوع برایم جدی بود که عنوان کنم برخی شبکه‌های اجتماعی باعث ایجاد اخلاق ناصوابی شده‌اند. حالا این مساله مطرح می‌شود که اگر ما برگردیم و مروری دوباره بر این فضا داشته باشیم می‌توانیم شبکه‌های اجتماعی را با تعهد اجتماعی همراه کنیم؟ من با ساخت فیلم «ربوده شده» به دنبال ایجاد این گفت‌وگو میان مردم بودم که فکر کنند چه جهانی را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند. من از طریق قصه‌ای ملودرام این موضوع را خواستم مطرح کنم.
 پیش از این آثاری در ارتباط با پشت پرده تیره زندگی برخی هنرمندان مانند فیلم «سوپراستار» ساخته شد اما شما در «ربوده شده» وجه دیگری از ماجرا را نمایان کرده و نگاه کاملا همدلانه‌ای با شخصیت مطرح فیلم‌تان داشته‌اید.
من پشت همه کاراکترهای فیلم‌هایم می‌ایستم. این را هم اشاره کنم که در فیلمنامه اولیه می‌خواستم به جای هنرپیشه مطرح سینمایی یک شاعر بگذارم اما بعدا دیدم این شخصیت شاید جذابیت عمومی نداشته باشد و آن را کنار گذاشتم. آن فیلم به طیف خاصی تعلق می‌گرفت و من آن ایده را به شرایط ناامن زندگی یک ستاره سینمایی تغییر دادم که جهان جذاب‌تری هم دارد. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که سوءاستفاده از اطلاعات افراد شناخته شده رخ می‌دهد و این برای بخشی از افراد جامعه عدم امنیت روانی را به وجود خواهد آورد.
 چقدر از مولفه‌ها و فضاسازی شبکه‌های اجتماعی در خدمت درام «ربوده شده» استفاده کردید؟
متاسفانه یکی از مقاصد شبکه‌های اجتماعی سرک کشیدن به زندگی دیگران است اما من به این بخش از قضیه در فیلم خودم کاری نداشتم و برایم فهم این مساله برای مخاطب مهم بود که این دخالت در حریم خصوصی افراد تا چه حد می‌تواند باعث به هم خوردن امنیت روانی طرف مقابل یعنی افراد مطرح جامعه شود و افراد مزاحم که مداخله در زندگی دیگران می‌کنند واقعا نمی‌دانند که دارند امنیت دیگران را به مخاطره می‌اندازند. حتی یک کلمه نامناسبی که در صفحه شخصیتی مطرح نوشته می‌شود می‌تواند برایش در زندگی ایجاد مساله کند.
 داستان فیلم «ربوده شده» ظرفیت قرار گرفتن در موقعیتی معمایی را داراست. شما نمی‌خواستید در پرداخت کنش‌ها و نوع روایت‌پردازی وجهی جست‌وجوگرایانه و همراه با تعلیق برای مخاطب ایجاد کنید؟
با توجه به اینکه در چنین حالتی شکل ملودرام داستان از بین می‌رفت خیلی نمی‌خواستم وارد جنبه معمایی شود. از طرفی اگر وارد آن بخش از قضیه می‌شدم باید حرف‌هایی می‌زدم که امکان نمایش در فیلم را پیدا نمی‌کرد و چون وارد فاز دیگری می‌شدم حتی می‌توانست برای‌مان خطرناک باشد! در آن صورت باید پاسخی به این سوال مهم می‌دادم که برای چه کسانی استفاده از اطلاعات افراد جذاب خواهد بود. فیلم من به این سوال پاسخی نمی‌دهد و اصلا قرار نیست وارد این ماجرا شود و برای همین در قالب ملودرام روایت شده است.
 در تدوین فیلم هم بیشتر سعی کردید دور از تنش‌سازی و ایجاد ریتمی پرشتاب به شکلی همراه با آرامش به مونتاژ دست زده و از این طریق برای مخاطب فضایی تامل‌برانگیز بسازید.
اصولا ابتدا نمی‌خواستم خودم تدوینگر این فیلم باشم اما چون فیلمنامه را نوشتم و بهتر می‌دانم که چه چیزی در فیلمم می‌خواهم و اینکه باید موضوعات را در کجای داستان قرار دهم، خودم دست به تدوین زدم تا بتوانم از آن مضامینی که در فیلم گذاشته‌ام پاسداری کنم. من دنبال تدوینگر دیگری هم رفتم اما امکان داشت مسائلی که من دنبالش بوده‌ام از نگاه تدوینگر دیگری اولویت نداشته باشد. ضمن اینکه در اینجا نیاز به تشکر از بهرام دهقان است که خیلی به من در این کار کمک کرد. من در فیلم «ربوده شده» خیلی سکانس‌های پرشتابی ندارم و حتی سکانس تعقیب و گریز فیلم مانند برخی فیلم‌ها چندان هیجانی نیست. اساسا می‌خواستم در این فیلم آدم‌های عادی را به سادگی نشان دهم. حتی سعی کردم در انتخاب و ترکیب بازیگران فیلم هم به جنبه‌های مستند داستان نزدیک شوم. به همین دلیل خودم را درگیر عناصر فیلمیک نکردم و دنبال این نبودم که با تدوین پرشتاب حس و حال مهیجی برای تماشاگر بسازم. به این منظور تدوین آرامی برای این داستان ایجاد کردم.
  فکر می‌کنید با توجه به گسترش کانال‌های ارتباطی در فضای مجازی و آگاهی عمده مردم از این جریان، فیلم «ربوده شده» چه رهیافتی می‌تواند برای مخاطب از قبال تماشا داشته باشد؟
ببینید! امروز عدم امنیت روانی در فضای مجازی به شکل‌های مختلفی وجود دارد و مساله تازه‌ای را ما مطرح نمی‌کنیم اما نمایشی کردن این ماجرا و نشان دادن تبعات ایجاد چنین جوی می‌تواند بار آموزشی داشته باشد. شما در نظر بگیرید؛ حالا در فضای مجازی از طریق اپلیکیشن «گوگل الو» دارد شرایطی به وجود می‌آید که اسنودن برایش اطلاعیه داده و هشدار به عدم استفاده از آن می‌دهد. پس اینها نشان می‌دهد که همین حالا عدم امنیت وجود دارد و ما براحتی نمی‌توانیم در شبکه‌های اجتماعی حضور جدی و موثری پیدا کنیم. حضور به شکل زرد به طور حتم دردسری نخواهد داشت! اما حضور فعال به‌عنوان انجام یک تعهد اجتماعی دشوار است و این خودش یعنی عدم امنیت!
 در بررسی آثارتان به گرایشی که نسبت به سینمای اجتماعی دارید، می‌رسیم. به‌عنوان یک فیلمساز حوزه اجتماعی فکر می‌کنید پرداختن به مباحث جامعه تا چه حد می‌تواند در قالب آثار تصویری درآید؟ و اینکه شما مانند برخی‌ها مرزی برای دامنه پرداخت به موضوعات اجتماعی قائل هستید؟
من قائل به این مرزبندی‌ها در سینمای اجتماعی نیستم. به نظرم تا هر حدی و در هر شکلی که جامعه پیش می‌رود فیلمساز ما هم باید اجازه فعالیت داشته باشد. چه‌بسا اجتماعِ ذهنی فیلمساز حتی از اجتماعی که در آن به شکل فیزیکی زندگی می‌کند پیش بیفتد.
 یعنی از دیدگاه شما، فیلمساز سینمای اجتماعی نه‌تنها به‌عنوان هنرمندی رئالیست باید تصویرگر ابعاد مختلف رخدادها باشد بلکه باید چند گام هم نسبت به اتفاقات امروزه پیشی گرفته و به برآورد رویدادهای احتمالی فردا در جامعه بپردازد.
بله! باید فیلمساز از جامعه هم جلوتر باشد و بتواند تشخیص‌هایی برای آینده داده و موضوعاتی را که در آینده نزدیک مبتلابه‌اش خواهیم بود، رصد کند. برای مثال اگر بخواهیم تنها در حوزه شبکه‌های اجتماعی حرف بزنیم باید درباره این اتفاق صحبت کنیم که شبکه‌های اجتماعی خیلی از بنیان‌های ارزشی ما را در معرض یک پرسش قرار داده و به فاصله‌ای یکی، دو ساله به این بنیان‌ها جواب خواهد داد و حتی موجب دگرگونی ارزش‌ها می‌شود. یعنی مفهوم جدیدی برایش به وجود می‌آورد و رنگش را بتدریج تغییر خواهد داد. بخشی از این مساله را امروز در شبکه‌های اجتماعی داریم مشاهده می‌کنیم، چرا که نظام اطلاعاتی شبکه‌های اجتماعی به سرعت در حال فعالیت است و من جایی می‌خواندم که اگر شما هر مطلبی را تولید کنید ظرف مدت یک ساعت و 20 دقیقه از سوی حدود 28 هزار گروه تکثیر می‌شود.
 و این آمار تولید گسترده اطلاعات در عین ارزنده بودن مبادلات اطلاعاتی، می‌تواند هراس‌انگیز باشد!
بله! از یک طرف نظام اطلاعاتی موجود را به شفافیت می‌رساند و از طرف دیگر موجب پدیدار شدن ناظران بسیاری می‌شود، یعنی همه گروه‌های اجتماعی ناظر همدیگر خواهند بود. حالا این ناظر بودن می‌تواند درست باشد یا به شکل سوء درآید. بُعد خوب این فضا برآورده شدن خواسته‌های تجاری مردم از طریق همین شبکه‌هاست که موجب تسهیل در روند زندگی ما شده است. برگردیم به همان بحثی که درباره تغییر بنیان‌های ارزشی داشتیم. در این زمینه کافی است که شبکه‌های اجتماعی به بازتولید ارزش‌ها پرداخته و بخواهند از درون محتوایش را خالی کنند. مثال بارزش درباره تغییراتی بود که درباره جملات بزرگان ادب و فرهنگ ما صورت می‌گرفت اما همین شبکه‌های اجتماعی به شکلی درست مقابلش ایستادند. همان گروه تولیدکننده مفاهیم وارونه می‌خواستند ارزش‌هایی را در ذهن مخاطب دگرگون کنند. شما ببینید! درباره همه مسائل چنین اتفاقاتی دارد می‌افتد. الان خیلی راحت در همین شبکه‌های اجتماعی می‌توان به این نتیجه رسید که موضوع عمومی آدم‌ها چیست؟
 در واقع شبکه‌های اجتماعی در عین نیازسنجی ذائقه جامعه می‌توانند در برابر این خواسته‌ها دست به تغییراتی در جهت دگرگونی فکری افراد بزنند!
بله! دگرگونی فکری و مسائل دیگری را رقم می‌زنند. در شبکه‌های اجتماعی همه چیز مورد رصد قرار می‌گیرد.
 فیلم «ربوده شده» در میان آثار تولیدی‌تان چه جایگاهی دارد و کجای دل و نگاه‌تان قرار می‌گیرد؟ برای من هنوز فیلم «دوزخ، برزخ، بهشت» و بویژه اپیزود اولش بیشتر تداعی‌گر سینمای قابل توجه شماست!
من اصولا فیلم «ربوده شده» را خیلی در مسیر نگاه شخصی‌ام نساختم و سعی کردم براساس نگاه مخاطب آن را بسازم. در واقع خواستم فیلمی بسازم که به نیاز مخاطب امروزی نزدیک باشد. درست است که این موضوع می‌تواند برایم به شکل شخصی هم درآید اما مهم‌تر اینکه موضوع مبتلابه جامعه است. سلیقه شخصی من هم این است که همیشه مانند فیلم «دوزخ، برزخ، بهشت» فیلم بسازم اما دیگر تولید آنگونه فیلم‌ها دست‌نیافتنی شده و نمی‌توان درباره‌اش فکر کرد.
 دلیلش چیست سینماگری که توان ساخت گونه و جنس خاصی از فیلمسازی را دارد، جرات ورود به آن محدوده را پیدا نمی‌کند؟!
دقیقا درست می‌گویید که برخی فیلم‌ها بیشتر متناسب فیلمساز است اما فضای اکران مساله مهمی است. من فیلم «دوزخ، برزخ، بهشت» را با وجود اینکه هنرپیشه‌های مطرحی هم داشت، نتوانستم اکران کنم. فضای اکران ما سینمای قصه‌گوتری را می‌طلبد. آثاری که قصه تحت‌الشعاع فضاسازی و حس و حال آدم‌ها نباشد بلکه به خودی خود بتواند داستان روایت کند.
 به نظرم قرار بود فیلمی دفاع‌مقدسی هم با نام «فرستنده» بسازید!
بله! طرحی در این زمینه آماده کرده بودم اما با توجه به وضعیت موجود آن را نمی‌توانم بسازم! نیاز به بودجه و سرمایه‌گذار دارد که نمی‌توانم پیدا کنم.
 پروژه برنامه‌ریزی شده آینده‌تان چه خواهد بود؟
با توجه به ابعاد شبکه‌های اجتماعی باز هم می‌خواهم فیلمی درباره این فضا بسازم.
 مانند فیلم هالیوودی «ربوده شده» که نمی‌خواهید سه‌گانه‌ای دربیاورید؟ البته جدا از شوخی آن سه‌گانه حتی کشش یک فیلم را هم نداشت!
خیر! البته آن فیلم هم بد نبود و برخی آثار می‌توانند ایجاد سرگرمی کنند. من به دلیل تغییراتی که در حال وقوع در شبکه‌های اجتماعی است و تاثیراتی که نسبت به شرایط گذشته ایجاد خواهد کرد، می‌خواهم باز هم فیلمی درباره این موضوع بسازم. اگر دقت کنید در شبکه‌های اجتماعی هیچ چیز بااهمیتی وجود ندارد اما در عین حال تاثیرش را در زندگی فیزیکی خودمان احساس می‌کنیم.
 شما از جمله فیلمسازان کتابخوان سینمای ایران هستید. درباره نقش و جایگاه مطالعه برای فعالیت فیلمسازان بگویید، چرا که انگار در این دوران عدم وابستگی به دانش و عدم پیگیری آثار روز سینمای جهان برای برخی هنرمندان جایگاهی ندارد و برخی‌ها سفارش می‌کنند که تنها نیاز فیلمساز مواجهه‌ای رو در رو با اجتماع است!
من نمی‌خواهم درباره همکاران خودم حرفی بزنم اما وجود مطالعه فراگیر در شاخه‌های مختلف مساله‌ای اساسی است. من جامعه ایران را در حوزه مطالعاتی که برای خودم رقم می‌زنم بیشتر پیدا می‌کنم و از تاثیرات آن در ساخت فیلم استفاده‌های بسیاری می‌برم. جدا از مطالعه کتاب‌ها استفاده از نوشته‌ها و تجربیات دیگران هم می‌تواند در قالب سینمایی درآید. مثلا من علاقه‌مند به ساخت یکی از داستان‌ها در صورت توافق با نویسنده‌اش هستم.
 برجستگی فعالیتی که در پروژه
«محمد رسول‌الله(ص)» داشتید می‌تواند برای همیشه در کارنامه‌تان خاطره‌انگیز باقی بماند. از آن همکاری به‌عنوان فیلمنامه‌نویس و همکار مجید مجیدی رضایت دارید؟
بله! حضورم در فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» و همکاری با عوامل آن خیلی جالب بود و باعث ایجاد دوستی عمیقی با عوامل فیلم و از جمله آقای مجیدی شد. همکاری خاطره‌انگیزی با او داشتم و دیگر دوست نازنین ما شده است.

امیر استکی: «باید خرابی‌های 8 سال قبل را جبران کنیم». این یکی از جدیدترین افاضات عالیجناب اکبر هاشمی‌رفسنجانی است. اگر خوب به این جمله کوتاه توجه کنیم می‌توانیم مسائل بسیاری را از دل آن خارج کنیم. اول اینکه محدود کردن خرابی‌ها به دوران 8 ساله دولت‌های نهم و دهم است. گویی هیچ عملکرد اشتباه و هزینه‌زایی از دولت‌های قبل از آن سر نزده است و در دوران حکومت خودی‌های اهل، کل امور مملکت به بهترین نحو در حال رتق و فتق بوده‌اند و کارآیی و بهره‌وری و رشد اقتصادی و اعتلای فرهنگی و قدرت دیپلماسی دولت‌ها در اوج خود بوده است. بله! به هر حال این دفعه اول نیست که با اینچنین ادبیات و نحوه برخوردی با میراث دولت‌های خلاف آمد عادت نهم و دهم از جانب هاشمی‌رفسنجانی برخورد می‌کنیم و طبیعتا دفعه آخری هم نخواهد بود که نیاز به یادآوری بسیاری مسائل به عمد فراموش شده از جانب ایشان است. قطعا ایشان آن دوران را که «سردار سازندگی» بودند فراموش نخواهند کرد. دورانی که محاسبات ساده‌لوحانه اقتصادی در زمینه توسعه در میانه‌ راه به بحران بدهی‌های خارجی تبدیل شد. ساده‌لوحی‌ای که در آن شعار سرعت و کن‌فیکون کردن مملکت در عرض چند سال آنقدر قوی بود که بروکراسی در حال استخوان ترکاندن تکنوکراتش فرق فاینانس و یوزانس را تشخیص ندهد. دورانی که شکاف رسمی و دولت خواسته فقیر و غنی را ایجاد و شهرهای بزرگ را به پایین و بالا تبدیل کرد. دورانی که مانور تجمل و ثروت‌اندوزیِ نخبگان سیاسی و مدیران را از یک «انحراف» به یک «ضرورت» تبدیل کرد و راه ایجاد یک کاست سیاسی ـ‌ اقتصادی را بر مبنای سرمایه‌داری تجاری گشود. و مهم اینجاست که همه اینها و موارد بسیار دیگری که می‌توان برشمرد به نوعی خلاف روح انقلابی جمهوری اسلامی و در تضاد با ریشه‌های نظری آن بودند و نتیجه‌های عملی غیر از پسرفت نیز نداشتند. مسائلی که به معنای واقعی کلمه مصداق ویرانی هم آرمان‌های انقلاب و هم سرمایه اجتماعی و معنوی بودند. امروز که عالیجناب آن روزها ردای آزادی‌خواهی و تساهل و تسامح به تن کرده و در صف اول تجدیدنظرطلبان ایستاده است باز هم همان روحیه تکنیکی و قبیله‌محورانه در ورای همه این ژست‌های جدید و به نرخ روز، خودنمایی می‌کند.
باز هم این اصل که فقط ما کاربلد و مدیر هستیم و فقط ماییم که می‌فهمیم و فقط خیر و مصلحت آن چیزی است که ما تشخیص می‌دهیم سرلوحه عمل و نظر سیاسی هاشمی است. مایی که در محدوده تنگ و نفرت‌آلود کاستی سیاسی از چاکران و مریدان و حلقه‌به‌گوشان تعریف می‌شود. و این جمع فرخنده امروز در قامت دولت یازدهم بر مسند اداره کشور نشسته‌اند و از قضا «پیرترین تیم اجرایی ارشد در ایران پس از مشروطه» را به‌واسطه همان اصل «فقط ما بهتریم!»، تشکیل داده‌اند. تیمی که نسبت مریدی و مرادی تک‌تک آنها با هاشمی‌رفسنجانی به وضوح قابل مشاهده و اثبات است و این مساله‌ای است که خود آنها هم به هیچ روی پنهانش نمی‌کنند. این جماعت و در راس آنها ریاست محترم جمهور جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی در کارزار‌های انتخاباتی چنین افاضه می‌فرمودند که بسیاری گره‌های مملکت در 100 روز اول پس از روی کار آمدن آنها در مسیر باز شدن قرار خواهند گرفت به گونه‌ای که مردم تغییر را احساس خواهند کرد و پس از آن و با حل منازعه هسته‌ای با غرب دیگر می‌شود بسیاری از معضلات را حل‌شده دانست. تمام مشکل از نگاه آنها همینجا بود که کار به دست نااهلان افتاده است؛ نااهلانی که هر چه کرده‌اند خطا و هر چه ساخته‌اند ویرانه و هر چه کاشته‌اند علف هرز بوده است. در آن موقع بیش از 80 درصد مشکلات کشور از سوءمدیریت بود و حُسن‌ مدیریت اعوان ـ‌انصاری هاشمی قرار بود آب رفته را به جوی بازگرداند. لذا به قول جناب نوبخت پس از انتخاب دکتر روحانی اکنون زمان آن فرارسیده است که یک «به جای خود» بدهیم و همه اهل‌ها و کاربلدها و خودی‌های رانده شده در 8 سال قبل را به جای خود بازگردانیم تا حاصلش بشود آنچه اکنون می‌بینیم: جمعی از نجومی‌بگیرهای ناکارآمد. تغییری که در جهت معکوس وعده‌ها ترقی کرده است و احساسی که عمیقا توسط گوشت و پوست مردم قابل درک است. احساس ناامنی اقتصادی و معیشتی. احساس عمومی دال بر اینکه گویی رونقی در کار نیست. انتظاری که حتی آفتاب درخشان برجام نیز نتوانست برآورده‌اش کند حتی اگر دولت تقریبا همه کارت‌های بازی هسته‌ای را به طرف مقابل داده باشد. و پس از بیش از 3 سال از گذشت به قدرت رسیدن این «مای همیشه برحق» کم‌کم می‌توان انتظار داشت دولتمردان کاردان و شایسته کمی مسؤولیت عملکرد خود را برعهده بگیرند. اگر به‌زعم جناب هاشمی
8 سال زمان کافی برای ویران شدن مملکت توسط دولت‌های نهم و دهم است پس حتما 3 سال و اندی هم زمان مناسبی برای ایجاد یک رویه رو به بهبود در امور مملکت خواهد بود؛ چیزی که برآیند کلی از حال و اوضاع مردم و مملکت هیچ نشانی از آن ندارد. در یک کلمه اوضاع خوب نیست. البته برای قاطبه مردم و نه برای جمع محدود کاربلد و کاردان و شایسته خودی، چرا که آنان مزد کاربلدی خود را می‌گیرند و به کم هم قانع نخواهند بود. اوضاع خوب نیست و به نظر هم نمی‌رسد دولتمردان تصمیم داشته باشند سری به عملکرد خود بزنند و کماکان معتقدند مقصر تمام معضلات و مشکلات مملکت در حال حاضر دولت‌های نهم و دهمند. و باز مانند روزهای قبل از انتخابات یازدهم باید به این سخنان آنها گوش بدهیم که در دولت بعد و در 4 سال دوم ریاست‌جمهوری جناب دکتر روحانی اوضاع خوب خواهد شد و به قول هاشمی‌رفسنجانی باید خرابی‌های 8 سال قبل را جبران کنیم و به زبانی دیگر نباید به وضعیت موجود بنگریم و از دولت بخواهیم درباره عملکردش توضیح بدهد بلکه باید به این اصل که ما بهترین هستیم ایمان داشته باشید و دوباره به ما اعتماد کنید و بدانید و آگاه باشید که کماکان و تا اطلاع ثانوی مقصر تمام معضلات و مشکلات کنونی ما نخواهیم بود.