گروه سیاسی: حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی عصر روز سه‌شنبه در دیدار آقای حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق و هیأت همراه با تجلیل از وحدت و انسجام همه جریان‌های سیاسی و مذهبی عراق در مبارزه با داعش، «نیروهای مردمی» را پدیده‌ای مهم و مبارک و عامل اقتدار در عراق خواندند و با تأکید بر لزوم حفظ یکپارچگی سرزمین عراق، گفتند: باید در مقابل آمریکایی‌ها هوشیار بود و به هیچ وجه به آنها اعتماد نکرد زیرا آمریکا و اذناب او، مخالف «استقلال، هویت و وحدت عراق» هستند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، ایشان با اشاره به حضور نیروهای داعش تا نزدیکی بغداد در یک مقطع از زمان، خاطرنشان کردند: اکنون داعش در حال فرار و خروج از عراق است و این موفقیت تحسین‌برانگیز، نتیجه وحدت و انسجام درونی در عراق و همچنین سیاست درست دولت عراق در اعتماد به نیروهای جوان و مؤمن عراق و حضور آنها در وسط میدان است. رهبر انقلاب اسلامی به مخالفت آمریکا و اذناب او با «حشدالشعبی» یا همان نیروهای مردمی، اشاره کردند و افزودند: مخالفت آمریکایی‌ها با نیروهای مردمی به این علت است که آنها می‌خواهند عراق، عامل مهم اقتدار خود را از دست بدهد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: به هیچ وجه به آمریکایی‌‎ها اعتماد نکنید زیرا آنها منتظر فرصت هستند تا ضربه خود را وارد کنند. ایشان، بروز اختلاف و دودستگی در عراق را فرصت مورد نظر آمریکا برای ضربه زدن خواندند و گفتند: نباید این فرصت به آنها داده شود ضمن آنکه باید از ورود نیروهای آمریکایی به عراق به بهانه آموزش و مسائل دیگر جلوگیری کرد. رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه مخالفت آمریکایی‌ها با داعش واقعی نیست، خاطرنشان کردند: آمریکایی‌ها و برخی کشورهای تابع آن در منطقه، به‌دنبال نابودی و ریشه‌کنی داعش نیستند زیرا داعش با حمایت و پول آنها به‌وجود آمده است و تمایل دارند یک داعشی که در مشت آنها باشد، در عراق باقی بماند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ضمن تقدیر از رسیدن نیروهای عراقی به مرز سوریه، آن را حرکتی راهبردی و بزرگ خواندند و بر لزوم حفظ آن تأکید کردند. ایشان بر لزوم حفظ یکپارچگی سرزمین عراق تاکید کردند و گفتند: جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان همسایه، با برخی زمزمه‌ها مبنی بر برگزاری همه‌پرسی برای جدایی یک بخش از عراق مخالف است و دامن‌زنندگان به این موضوع را مخالفان استقلال و هویت عراق می‌داند. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به «غنای مادی، انسانی و تاریخی عراق» تأکید کردند: عراق با چنین ریشه و تمدن تاریخی و فرهنگی و انسانی، باید یکپارچه بماند و حق چنین کشوری، ایستادن بر روی پای خود و مقابله قدرتمندانه با کسانی است که به دنبال برخورد با عراق هستند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با ابراز امیدواری برای فائق آمدن دولت عراق بر مشکلات و آرزوی فردایی بهتر برای ملت عراق، افزودند: دولت عراق باید از همه جهت تقویت شود و وظیفه همه جریان‌های سیاسی و مذهبی در عراق حمایت از دولت مستقر است. ایشان درباره روابط دوجانبه ایران و عراق نیز با تأکید بر لزوم گسترش هرچه بیشتر روابط در زمینه‌های مختلف گفتند: باید از برخی مشکلات اداری موجود در راه گسترش روابط عبور کرد و سطح همکاری‌ها را تا آنجا که ممکن است ارتقا داد.
در این دیدار که آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور نیز حضور داشت، آقای حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق ضمن قدردانی از حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با داعش، هدف از دیدار خود را گفت‌وگو برای گسترش هرچه بیشتر روابط 2 کشور در عرصه‌های مختلف بیان کرد و گفت: امروز عراق در مقابله با داعش منسجم و متحد است و همه جریان‌های سیاسی و مذهبی بر لزوم استمرار مبارزه با داعش تا ریشه‌کنی آن متفق‌القول هستند. وی نابودی داعش را امکانپذیر خواند و با تأکید بر لزوم استمرار حمایت‌های ایران، افزود: ما به کمک و مساعدت‌های جمهوری اسلامی ایران در مرحله مبارزه با داعش و همچنین در مرحله پس از داعش که مرحله ثبات و آرامش و سازندگی است، نیازمندیم. نخست‌وزیر عراق به ریشه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی روابط 2 ملت ایران و عراق اشاره و تأکید کرد: ما به دنبال گسترش روابط با ایران در همه زمینه‌ها از جمله افزایش خدمات‌رسانی برای سفر زائران ایرانی به عتبات عالیات هستیم و خدمت به زوار ایرانی را
افتخار خود می‌دانیم.

سیدیزدان حبیبی: حرکت ملی مردم ایران برای احقاق حق دستیابی به صنعت هسته‌ای و مناقشه و جنجال قدرت‌های جهانی برای جلوگیری از داشتن این حق، یقینا خبرسازترین و موردتوجه‌ترین پدیده سال‌های اخیر بوده است و از جهت تاثیرگذاری در فضای سیاسی و اجتماعی ایران، می‌تواند با رخداد‌های بزرگ تاریخ معاصر مقایسه شود. نهضت ملی شدن صنعت نفت و مباحث پیرامون آن شبیه‌ترین پدیده تاریخی به مناقشه هسته‌ای سال‌های اخیر است. استراتژیک بودن نفت و صنعت نفت، جای خود را به اهمیت و تاثیر صنعت هسته‌ای در مناسبات بین‌المللی و دولت ملی مصدق که برآمده از خواست ملت بود جای خود را به دولت‌های پیاپی جمهوری اسلامی و در سال‌های اخیر به دولت یازدهم به ریاست دکتر حسن روحانی داده‌اند و در نهایت و در سمت مقابل هر دو پدیده، دولت‌های آمریکا و انگلیس هستند که اگرچه روش‌های آنها به اقتضای زمان تغییراتی داشته اما ماهیت آن ثابت بوده و البته تجربه 60 ساله را نیز به همراه خود دارند.
در سال‌های آخر دهه 20 زمانی که ملت ایران برای در اختیار گرفتن «کنترل» صنعت نفت و منابع نفتی قیام می‌کند، انگلیس و آمریکا در پیمانی راهبردی با مجموعه‌‌ای از تحریم‌های نفتی، کالایی و ارزی، دولت و ملت ایران را محاصره اقتصادی کرده و با استفاده از این اهرم سعی می‌کنند در «مذاکرات نفت» طرف ایرانی را مجاب به کوتاه آمدن از حق خود کنند. به علاوه دولت انگلیس با برگزاری رزمایش در خلیج‌فارس و تهدید نظامی، همچنین متهم کردن ایران به برهم‌زنی امنیت جهانی در شورای امنیت سازمان ملل، فشار خود را تشدید می‌کند. جالب است که مشابه مجموعه‌ این اقدامات علیه نهضت ملی نفت، در چند سال گذشته از سوی آمریکا و انگلیس تکرار شده ‌است اما این مرتبه به دلیل مخالفت با برنامه هسته‌ای ایران.
هر چند بررسی همه جوانب هر دو پدیده و بویژه بهره‌گیری از تجربه‌های آنها، بسیار مهم و ضروری است، اما آنچه می‌خواهیم در این نوشته به آن بپردازیم، نگاهی به عملکرد دولت دکتر مصدق در نحوه مواجهه با دشمن‌های خارجی و مقایسه آن با عملکرد دولت دکتر روحانی در همین زمینه است.
1- درک و آشنایی با فضای بین‌المللی
بررسی میزان درک و آشنایی با فضای بین‌المللی در هر دو دولت مصدق و روحانی، مهم‌ترین مولفه برای ارزیابی عملکرد سیاست خارجی این دولت‌ها است. در نگاهی خوشبینانه هر دو دولت به‌رغم ادعاها و تجربه‌های چندین ساله، آشنایی و درک کافی نسبت به واقعیت‌های دنیا ندارند و در شرایطی که دولت‌های قدرتمند فقط و فقط به افزایش و اعمال اقتدار خود توجه می‌کنند، دولت‌های دکتر مصدق و دکتر روحانی، تصور دارند  فضای بین‌المللی یک رقابت سالم بین کشورهاست و احیانا ممکن است بعضی قدرت‌ها در این بین نسبت به دیگران خیرخواهی داشته باشند. دکتر مصدق به‌رغم تجربه چندین ساله خود در مناصب مهم از جمله وزارت امور خارجه و همچنین از نزدیک دیدن وقایع مهمی مانند جنگ‌های اول و دوم جهانی، نگاهی توأم با ملاطفت و خوشبینی نسبت به نیروهای خارجی بویژه آمریکا داشته و این نظر خود را مکررا در نامه‌های پیاپی خود به روسای‌ جمهور آمریکا (ترومن و آیزنهاور) ابراز داشته است. دقت در جملاتی از اولین نامه دکتر مصدق به هری ترومن (رئیس‌جمهوری آمریکا) می‌تواند جالب توجه باشد: «نظر به اینکه بین ملتین ایران و آمریکا همواره روابط دوستانه برقرار بوده رجاء واثق هست که هیچ موقع کوچک‌ترین خللی به این حسن روابط وارد نشود و ملت بزرگ و ارجمند آمریکایی از طرفداران جدی آزادی و حاکمیت ملل شناخته شده و فداکاری‌های آن ملت نیک‌نهاد در دو جنگ اخیر بهترین گواه این معنی است، لذا لازم دانستم خاطر آن حضرت را از جریانات اخیر مستحضر سازم و یقین دارم که دولت‌های آزاد جهان و خصوصا دولت دوست ما آمریکا در این موضوع مهم از معاضدت به آمال ملی ایران خودداری نخواهد کرد».(1)
دکتر مصدق در حالی آمریکا را «طرفدار جدی آزادی و حاکمیت ملل» می‌خواند و «فداکاری آن ملت نیک‌نهاد در دو جنگ [جهانی] اخیر» را گواه آن می‌داند، که 6 سال پیش همین رئیس‌جمهور آمریکا(هری ترومن) دستور حمله با بمب اتم به ژاپن را صادر می‌کند و آلمان را بین خود و دیگر کشورهای پیروز در جنگ دوم جهانی تقسیم می‌کند. دکتر مصدق با همین نگاه در طول دوران نخست‌وزیری خود چندین بار مطالبات ایران از متفقین به دلیل خسارت‌های جنگ دوم جهانی را از آمریکا مطالبه می‌کند و متن همه نامه‌ها نشانگر مطالبه از موضع ضعف و امید داشتن به تحقق وعده‌‌ آمریکاست.
درباره انگلیس نیز اگرچه دکتر مصدق مواضع محکمی دارد و با دیدن دخالت‌های انگلیس در کشور، دست به تعطیلی کنسولگری‌های آن کشور و در ادامه قطع روابط سیاسی می‌زند، اما با انگلیس تنها بر سر مساله نفت و شرکت نفت مناقشه داشته است و روحیه استعمارگری انگلیس و فزون‌خواهی آن را گویی نمی‌بیند. به عنوان مثال در واکنش به شعار «مرده‌باد انگلیس» جمعیتی که مصدق بعد از قطع روابط با انگلیس برای آنها سخنرانی می‌کرد، می‌گوید: «نه آقایان! من حاضر نیستم شما بگویید مرده‌باد انگلیس. بلکه ما و شما و هر دو می‌خواهیم و دعا می‌کنیم که خدای متعال دولت انگلیس را برای شناختن حق مسلم ما هدایت کند. خدای متعال بدبختی‌های ملت ما را در جلوی چشم آنها مجسم کند. هموطنان عزیز من! دولت انگلیس یک وقت در این مملکت سیاست خوبی را تعقیب کرد. آن وقت اول مشروطیت بود. دولت انگلیس وقتی دید عناصر خائن و وطن‌فروشی به دولت تزاری می‌گروند، آمد و از آزادیخواهان حمایت کرد و مشروطیت ما با خون شهدای آزادی گرفته‌ شد. این سیاستی بود که دولت انگلیس بسیار خوب بازی کرد. پس از آن دولت انگلیس از این رویه عاقلانه خود صرف‌نظر نمود و حاضر شد با دولت تزاری روسیه قرارداد نفوذ امضا کند».(2)
البته ناگفته نماند دکتر مصدق مساله اصلی مناقشه نفتی و خواست ملت ایران را بخوبی درک کرده ‌بود و هیچ‌کدام از پیشنهادهای آمریکا و انگلیس و بانک بین‌المللی را که تنها در ظاهر موافق ملی شدن نفت بودند ولی عملا «کنترل» نفت را در اختیار قدرت‌ها قرار می‌دادند، نپذیرفت.
دولت دکتر روحانی نیز متاسفانه با در نظر نگرفتن اهمیت راهبردی صنعت هسته‌ای و خواست اصلی آمریکا برای مهار ایران به وسیله مذاکرات و توافق‌های بین‌المللی، تصمیم‌گیری برای صنعت هسته‌ای را در چارچوب برجام محدود کرده‌است. همچنین دکتر روحانی بدون توجه به انگیزه اصلی قدرت‌ها که تامین حداکثری منافع اقتصادی خود و بالاتر از آن محدود کردن قدرت سیاسی باقی کشورهاست، تصور می‌کند با محدود کردن توان هسته‌ای کشور، سرمایه‌‌گذاری خارجی با حجم زیادی صورت می‌گیرد و با شکل‌گیری رقابت اقتصادی بین کشورها، منافع ملی و اقتصادی ایران تامین می‌شود. تصوری که تاکنون معلوم شده است به کلی دور از واقعیت است.
2- نحوه تعامل با رهبر سیاسی،اجتماعی و مذهبی مردم
در مقابل نگاه خوش‌بینانه نسبت به قدرت‌های جهانی و عدم درک و آشنایی با واقعیت‌های دنیا، در دوران هر دو دولت، افراد و جریان‌های دیگری نیز وجود دارند که همواره نسبت به «دشمنی دشمن» گوشزد می‌کنند. لذا نحوه تعامل و مواجهه دولت‌های دکتر مصدق و دکتر روحانی با این جریان‌ها حائز اهمیت است. در زمان دکتر مصدق، آیت‌الله کاشانی به عنوان رهبر سیاسی، اجتماعی و مذهبی مردم مواضع خود را نسبت به آمریکا و انگلیس صراحتا بیان می‌کنند و حتی در دیدار فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکرات نفت نیز خیلی روشن موضع خود را می‌گویند: «تا دو سال پیش روی هم رفته مردم ایران به ملت آمریکا خوشبین بودند اما دیگر این خوشبینی از میان رفته ‌است، زیرا مردم این کشور ابدا خوش‌شان نمی‌آید کشورهای دیگر خواه دور و خواه نزدیک در امور داخلی او مداخله کنند... ما از شما هیچ چیز نمی‌خواهیم و هیچ کمکی توقع نداریم جز اینکه در کار ما مداخله نکنید و بخصوص با انگلیسی‌ها که به کشور ما فشار وارد می‌کنند همکاری و مساعدت نکنید».(3)
همچنین فدائیان اسلام به رهبری شهید نواب‌صفوی، درباره اعتماد نکردن و بدبین بودن به نیروهای خارجی بویژه آمریکا هشدارهای جدی می‌دهند و در مقاله‌ای تحت عنوان «اجنبی، اجنبی است» به صراحت بیان می‌کنند به‌رغم اخراج انگلیسی‌ها، آمریکایی‌ها با دسترسی‌هایی که دارند همان نقش را ایفا خواهند‌کرد.
حتی بین طرفداران دکتر مصدق نیز افرادی بودند که قابل اعتماد نبودن قدرت‌ها را تذکر و هشدار می‌دادند. از جمله آنها می‌توان به «اصغر پارسا»، سخنگوی فراکسیون نهضت ملی در مجلس هفدهم اشاره کرد. او در بخشی از نطق بسیار مهم خود که بعد از سفر به آمریکا داشته است به‌روشنی نظر خود را درباره قدرت‌های جهانی و انتظار کمک از آنها اعلام می‌کند: «هموطنان عزیز! با تمام تظاهراتی که از طرف بعضی از خارجیان به عنوان مساعدت در حل این معضل می‌شود نباید به امید دیگران نشسته و تصور کرد ملل ستمدیده‌ جهان در دنیایی که زور و زر جای انصاف و عدالت را گرفته مشفقی غمخوار خواهند داشت و یقین داشته باشند که ملل بزرگ جانب یک ملت ضعیف را در برابر یک کشور نیرومند نخواهند گرفت. خود آقایان ملاحظه می‌فرمایند با تمام تظاهرات دوستانه و غمخواری‌هایی که از اطراف و جوانب و از بلوک‌های به‌اصطلاح غربی و شرقی در این باب شده، کوچک‌ترین مساعدتی به ملت رشید ایران نشده و فقط به تعارفات لفظی اکتفا گردیده است»(4)
در مقابل و در نهایت دکتر مصدق، متاسفانه نه‌تنها به بسیاری از هشدارها توجهی نشان نداد، بلکه با اقدامات خود کاملا خلاف مصالح ملی عمل کرد و اختلاف‌های داخل نهضت ملی را تشدید کرد. طرفداران دکتر مصدق با دادن نسبت‌های ناروا به آیت‌الله کاشانی عملا تاثیرگذاری ایشان در جامعه را تحت‌الشعاع قرار دادند.
شهید نواب صفوی در 28 ماه نخست‌وزیری دکتر مصدق، 22 ماه را در زندان به سر برد و با لایحه «درخواست اختیارات برای نخست‌وزیری» عملا جبهه ملی به چند پاره تقسیم شد و دکتر مصدق در ازای اعتماد به آمریکا، نسبت به نیروهای ملی سوءظن و عدم اعتماد پیدا کرد. درباره مناقشه هسته‌ای نیز رهبر انقلاب بارها و بارها قابل اعتماد نبودن آمریکا به عنوان مدعی اصلی برنامه هسته‌ای ایران را هشدار داده‌اند و با بیان دلایل متعدد سعی در ایجاد نگرش درست در این راستا داشته‌اند و بویژه درباره سوءاستفاده‌های دشمن از خلل‌هایی که در برجام وجود دارد اظهار نگرانی کرده‌اند اما دولت دکتر روحانی همچنان راه خود را ادامه می‌دهد و در ادامه برجام هسته‌ای به دنبال برجام‌های دیگر است. جناح مومن و انقلابی نیز در طول 3 سال اخیر، مدام انواع و اقسام دشمنی‌های آمریکا را با استفاده از تریبون‌ها و رسانه‌های مختلف گوشزد کرده‌اند اما متاسفانه تنها بی‌مهری و در مواردی قهر و غضب دولت دکتر روحانی شامل حال‌شان شده ‌است. بی‌سواد، بی‌شناسنامه و ترسو خواندن از یک سو و از طرف دیگر تذکر‌ها و شکایت‌ها و توقیف‌ها تنها جوابی بوده‌ است که دولت دکتر روحانی در پاسخ به انتقادها داده ‌است.
جمع‌بندی
عدم درک درست واقعیت‌های بین‌المللی، اعتماد و خوش‌بینی بیجا نسبت به آمریکا را در پی خود داشته است. آنچه این خوش‌بینی و اعتماد را تلخ می‌کند، ضررهایی است که در پی آن به کشور وارد می‌شود. دکتر مصدق اگرچه بدرستی روابط سیاسی را با انگلیس قطع و سفارتخانه آن کشور را تعطیل می‌کند اما به دلیل وجود همراهی راهبردی آمریکا با انگلیس، تمام روابط شبکه‌ای انگلیس به سفارتخانه آمریکا منتقل می‌شود و با تقویت این شبکه و به کارگیری آن، آمریکا ابتدا اختلافات داخل نهضت ملی را تشدید می‌کند و بعد از ایجاد گسست داخلی و مایوس کردن مردم و بدون پشتوانه شدن دولت دکتر مصدق، ضربه نهایی خود با تدارک دیدن و اجرای کودتای 28مرداد وارد می‌کند. درباره دولت دکتر روحانی نیز خوش‌بینی به آمریکا در مرحله اول شبکه ارتباطات آمریکا که سالیانی است در پی تغییر سیاست‌ها و ماهیت جمهوری اسلامی است را فعال کرده ‌است. در مرحله بعدی، اعتماد به آمریکا برنامه هسته‌ای ایران را مهار کرده‌ و عملا یکی از منابع قدرت بین‌المللی ایران به وسیله برجام محدود شده ‌است و قطعا در ادامه محدود و مهار کردن ایران در حوزه‌های دیگر بویژه منطقه را به دنبال خواهد داشت. در پایان، با توجه به برجام، می‌توان گفت دکتر روحانی در زمینه اعتماد و خوش‌بینی به آمریکا گوی سبقت را از دکتر مصدق ربوده ‌است. با این تفاوت که اگر در دولت دکتر مصدق، اعتماد به آمریکا کودتا علیه دولت ملی را به دنبال خود داشت و ضربه‌های جبران‌ناپذیری را به ملت ایران وارد کرد، اعتماد به آمریکا در دولت دکتر روحانی، با توجه به اینکه عدم تلاش برای حل مشکلات داخلی تورمی از معضلات اجتماعی را ایجاد کرده‌ است، شاید منجر به فروپاشی اجتماعی شود. با در نظر گرفتن دشمنی و کینه‌ای که دولت آمریکا طی 38 سال بعد از انقلاب اسلامی نسبت به مردم ایران دارد، در صورت ادامه خوش‌بینی و اعتماد به آمریکا، نه‌تنها مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور حل نمی‌شود بلکه شاهد ضربه‌های سهمگین‌تری از طرف دولت آمریکا به مردم ایران خواهیم بود.
...................................................................................
پی‌نوشت
1- بهار، دکتر مهدی، میراث‌خوار استعمار، ص 607
2-  مکی، حسین، خلع ید، صص 7-913
3-  زهتاب‌فرد، رحیم، افسانه مصدق، صص 3-452
4-  مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره هفدهم، جلسه 33، 8 آبان

محمد زعیم‌زاده: سنای آمریکا طرح تحریم‌های جدید علیه ایران را با اجماعی کم‌سابقه تصویب کرد و با توجه به فضای اجماعی که علیه ایران در مجلس نمایندگان آمریکا وجود دارد احتمالا این تحریم‌ها در آنجا هم با رای بالایی تصویب خواهد شد. اینکه این مصوبه دقیقا چه تاثیری به لحاظ فنی بر برجام می‌گذارد نیاز به بحث‌های تخصصی‌تری دارد اما با رجوع به متن مصوبه اخیر از نگاه کارشناسان این عرصه می‌توان گفت با تصویب S722 حداقل اتفاقات زیر رخ داده است:
1- حسن همکاری در اجرای تعهدات چندجانبه در اجرای برجام و آنچه تسامحا از سوی تیم مذاکره‌کننده ایران روح برجام نامیده می‌شد مورد خدشه جدی واقع شده.
2- این تحریم بدون هیچ قید و شرطی تمام برنامه موشکی و دفاعی ایران را در بر می‌گیرد.
3- تحریم تصویب شده توسط سنا به طور صریح و واضح بندهای 26 و 29 برجام را نقض می‌کند.
4- از آنجا که تحریم جدید اشکال اصلی سلاح‌های متعارف را دربر می‌گیرد و عملا بدون محدودیت زمانی است، ناقض قطعنامه پشتیبان برجام است.
5- تحریم یادشده نهاد‌های نظامی را در جایگاه یک سازمان تروریستی می‌نشاند و به این ترتیب بخش‌های موثر ساختار دفاعی ایران را هدف تحریم جدی قرار می‌دهد.
به تعبیر برخی دوستان، این شاید خوشبینانه‌ترین جمع‌بندی از تاثیرات تحریم جدید علیه ایران باشد، اما در همین حال و احوال، روز گذشته یک خبرگزاری نزدیک به دولت به نقل از یک خبرگزاری نزدیک به دولت به نقل از یک منبع آگاه نوشت مصوبه سنای آمریکا ربطی به تعهدات آمریکا در برجام ندارد و ناقض و نافی برجام نیست، اینکه چرا این منبع آگاه خواسته نامش فاش نشود هم خود مساله مهمی است و احتمالا در پذیرش مسؤولیت چنین اظهارنظری موثر بوده اما پیام مهم‌تر این اظهارنظر این است که در مواجهه دولت با افکار عمومی در مساله برجام در همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد. اوضاع به‌گونه‌ای است که یک رصدگر سیاسی فارغ از اینکه بر محتوای برجام یا طرح جدید سنای آمریکا هم مسلط باشد، اگر تنها کنش‌های سیاسی دولت در 4 سال اول را خوب رصد کرده و استراتژی تیم رسانه‌ای آن برای ایجاد مسائل فرعی برای تحت پوشش قرار گرفتن موضوعات اصلی را به دقت دیده باشد، حتی بدون ورود به محتوای مصوب سنا و تنها با نگاهی سطحی به رسانه‌های حامی دولت چه در سطح رسمی و چه در سطوح غیررسمی  در این روز‌ها می‌تواند بفهمد که اوضاع برجام نه‌تنها سخت درام است، بلکه بحران فراتر از برجام است به‌گونه‌ای که دیگر برجام موضوعیتی ندارد. طرح مسائلی مانند نقش آیت‌الله کاشانی در کودتای 28 مرداد علیه دولت مصدق بدون ارائه یک سند و بدون اشاره به نامه 27  مرداد آیت‌الله کاشانی به مصدق و هشدار درباره نقش افرادی مانند زاهدی یعنی عامل کودتا و همین طور ضریب دادن به یک بنر در حاشیه نماز جمعه تهران یا طرح مسائل قدیمی نظری درباره مبانی  مشروعیت که بارها مطرح و توسط نخبگان و علما جمع‌بندی شده است و امثالهم در این راستا ارزیابی می‌شود.  اینکه دولت قبل از انتخابات اردیبهشت 96  نسبت به برجام از منظر فلسفه پوپری نگاه می‌کرد و آن را گزاره‌ای نقض‌نشدنی و ابطال‌ناپذیر می‌دانست که هیچ تحریم و تهدید جدی هم آن را باطل نمی‌کرد و این فضا را در رسانه‌ها پمپاژ می‌کرد، خیلی چیز عجیبی نبود ولی اینکه چرا در این زمان باز هم از همان راهبرد استفاده می‌شود جای سوال دارد.  بی‌شک پیش‌نیاز وحدت و اجماع حداکثری که این روز‌ها آقای رئیس‌جمهور حداقل از تریبون‌ها مدعی آن هستند، شفافیت و صداقت با مردم و البته نخبگان است. چرا حضرات دوست ندارند واقعیت را اعلام کنند؟ چرا دوست ندارند بگویند که با این مصوبه روح و جسم برجام هر دو نقض شده است ولی به دلیل برخی اعتماد‌های نابجا و وجود مکانیسمی به نام ماشه در برجام حتی توان شکایت صوری از این بدعهدی را هم ندارند؟ این اعتراف شاید زمینه‌ای را ایجاد کند تا زمینه‌های وحدت و اجماع بر سر منافع ملی ایجاد شود، اگرنه با دست‌فرمان فعلی مسیری جز تشدید شکاف میان دولت و ملت متصور نیست.

حسین قدیانی: در نقد جمله حسن روحانی، روزهای گذشته شاهد واکنش‌های متعددی بودیم که آخرین آن، تذکر آیت‌الله مکارم بود لیکن این همه، در عالم مباحث نظری و مبانی عقیدتی انجام شد تا عناوینی همچون «انتخاب» و «انتصاب» و مفاهیمی همچون «مقبولیت» و «مشروعیت» دگر بار تبیین شود و تدقیق. من اما در مقام یک «روزنامه‌نگار» بر جمله مذکور که گمانم اندازه کافی دیده شده و از تکرار در اینجا بی‌نیاز است، فقط این شرح مختصر را می‌زنم که سخن گفتن درباره رای مردم و جایگاه آن در آرای حضرات معصومین علیهم‌السلام، قطعا در صلاحیت افرادی نیست که با فتنه‌گران علیه صندوق آرا و لگدپرانان به انتخاباتی با 40 میلیون رای، هرگز مرزبندی پررنگ نداشته‌اند و چه می‌گویم که گاه حتی از در رفاقت با این متمردین و مطرودین وارد می‌شوند. آری! من به عنوان یک «نویسنده روزنامه»، نقد متفاوتی بر جمله مد نظر  (فارغ از منظور و مقصود ناقل آن) وارد می‌کنم و آن اینکه پروبال‌دهندگان به متوهمین ضد قانون و متوحشین ضد انتخابات را، اصلا و اساسا چه به سخن درباره اهمیت رای مردم در منش سیاسی حضرت ابوتراب؟! صد البته آن کس که میان خود با حرامیان 88 که هنوز انتخابات تمام نشده، اعلام پیروزی می‌کنند و آن غائله‌ها را بر پا می‌کنند، خط فاصله نمی‌کشد و بعضا چنان دوپهلو سخن می‌گوید که به مذاق جماعت خوش بیاید، واجد حتی اقل شایستگی برای اظهار فضل‌های عالمانه درباره رای مردم نیست و در این باره و در این باره‌ها، همان به سخن نگوید تا عیب و هنرش نهفته باشد؛ با همه این تفاصیل، حسن روحانی را دعوت می‌کنم به جای ابراز نظر درباره حوزه‌هایی از این دست، اندکی بیشتر به اقتصاد بپردازد! براستی چیست درس نهج‌البلاغه با حضرات دولتمرد؟! آیا اینکه قبل انتخابات، پیامک وصل مجدد یارانه و واریز دوباره برای مردم بفرستند و بعد که انتخابات تمام شد، تحقق آن را منوط کنند به پیگیری پرونده افراد؟! و آیا اینکه چند سال تمام، هر ماه، یارانه شماری از افراد جامعه را قطع کنند، بی‌آنکه یک بار – بله! حتی یک بار - ساز و کار این حذف را به مردم توضیح دهند؟!

رئیس ستاد مرکزی انتفاضه و قدس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه روز قدس امسال با شعار «روز جهانی قدس؛ رمز وحدت و جهاد امت اسلامی، حمایت از مردم مظلوم فلسطین و زوال قطعی رژیم صهیونیستی» در ۹۰۰ شهر کشور برگزار خواهد شد، گفت: میزان نزدیکی ما به گروه‌های فلسطینی متناسب با پایندی آنها به آرمان قدس و آزادی فلسطین است.  به گزارش خبرگزاری صداوسیما، سردار رمضان‌شریف در نشست خبری در آستانه روز قدس افزود: در همه شهر‌ها مبدأ راهپیمایی مساجد اصلی و مقصد نیز میعادگاه‌های نماز جمعه است. وی ادامه داد: در تهران نیز راهپیمایی از ساعت 10:30 صبح از مسیرهای دهگانه به سوی دانشگاه تهران
برگزار می‌شود و زمان آغاز راهپیمایی در سایر شهر‌ها نیز متناسب با شرایط محلی است. رئیس ستاد مرکزی انتفاضه و قدس گفت: سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران به مناسبت روز قدس، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی است.
وی مسیر‌های ده‌گانه راهپیمایی روز قدس تهران را به شرح زیر اعلام کرد:
مسیر شماره ۱
مسجد امام حسین (ع)، میدان امام حسین(ع)، خیابان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۲
مسجد جامع ابوذر، میدان ابوذر، خیابان شهید برادران حسنی (قلعه‌مرغی)، خیابان قزوین، خیابان کارگر، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۳
مسجد دارالسلام، میدان منیریه، خیابان ولیعصر، خیابان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۴
مسجد امام زمان (عج)، خیابان آزادی، تقاطع خیابان بهبودی، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۵
مسجد حضرت ابوالفضل (ع)، میدان توحید، خیابان توحید، خیابان آزادی، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۶
مسجد حضرت مهدی (عج)، خیابان ستارخان، میدان توحید، خیابان توحید، خیابان آزادی، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۷
مسجد الجواد (ع)، میدان هفتم‌تیر، خیابان کریمخان زند، میدان ولیعصر (عج)، بلوار کشاورز، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۸
مسجد امام جعفر صادق(ع)، فلکه اول صادقیه، خیابان ستارخان، خیابان توحید، خیابان آزادی، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۹
مسجد حضرت امیر (ع)، خیابان کارگر شمالی، میدان انقلاب، دانشگاه تهران
مسیر شماره ۱۰
مسجد جامع رسول اکرم(ص) تهرانسر، بلوار شاهد، بلوار تهرانسر، میدان کمال‌الملک، بزرگراه شهید لشکری، خیابان آزادی، خیابان انقلاب، دانشگاه تهران
 

حمد المزروعی، معروف‌ترین وبلاگ‌نویس و فعال اماراتی نزدیک به محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی در یک توئیت خطرناک که بیانگر قریب‌الوقوع بودن سرنگونی محمد بن‌نایف، ولیعهد سعودی است، نوشت: محمد بن سلمان پادشاه آینده عربستان است. این توئیت فعال اماراتی تاکیدی روشن و صریح بر قریب‌الوقوع بودن سرنگونی امیر محمد بن‌نایف است که فرض بر این است پادشاه آینده باشد. اماراتی‌ها المزورعی را یک نیروی امنیتی نزدیک به محمد بن‌زاید می‌دانند که به طور مداوم دیدگاه‌های امارات را بیان داشته و نوشته‌های او شامل مسائلی است که امارات همواره مایل است به شکل غیررسمی منتشر شود. در این میان المزروعی بدون مقدمه در توئیت خود به این جمله اکتفا کرد: پادشاه آینده عربستان، محمد بن‌سلمان جوان است. این توئیت به این معناست که امارات از اینکه محمد بن‌نایف بزودی سرنگون خواهد شد، باخبر است یا در جریان است که وی عملا از دایره حکومت خارج شده است، هرچند در پست خود به عنوان ولیعهد باقی است. نکته قابل توجه اینکه توئیت المزروعی مدت زیادی در صفحه‌اش باقی نماند و تقریبا یک ساعت پس از انتشار حذف شد اما بسیاری از کاربران این نوشته‌ها را حفظ و ذخیره کردند. به هر حال، توئیت جنجال‌برانگیز المزروعی یک روز پس از تصمیم پادشاه سعودی در ارتباط با عزل و نصب جدید بوده است که به عقیده ناظران در چارچوب کاهش قدرت بن‌نایف و متمرکز کردن قدرت در اختیار جانشین ولیعهد یا همان محمد بن‌سلمان قابل ارزیابی است. طبق این گزارش، پادشاه عربستان سعودی یکشنبه گذشته در راستای به قدرت رساندن پسر خود به تخت پادشاهی، بار دیگر با فرمانی اختیارات ولیعهد را کاهش داد. براین اساس،  سلمان بن عبدالعزیز فرمان تغییر و تحول در وزارت دادگستری این کشور را صادر کرد. براساس این دستور، نام «هیات تحقیق و دادستانی کل» به «دادستانی کل» تغییر کرد و در این وضعیت از استقلال برخوردار شد. همچنین طبق این فرمان، دادستان کل که از این پس مستقیما با شاه در ارتباط است، از استقلال تام برخوردار خواهد بود و هیچ کس حق دخالت در کار وی را نخواهد داشت. این در حالی است که پیش‌تر دادستان کل با ولیعهد عربستان مستقیما در ارتباط بود و این فرمان به معنای محدود شدن اختیارات محمد بن نایف است که گفته می‌شود با پسر شاه بر سر تخت شاهی در رقابت است. ملک سلمان در فرمان خود همچنین دستور داده که ریاست هیات کل پروازهای داخلی عربستان تغییر کند و عبدالحکیم بن‌محمد التمیمی ریاست آن را بر عهده بگیرد. ریاست هیات کل زکات و درآمد هم به سهیل بن‌محمد النمی واگذار شده است. در فرمان ملک سلمان دفتر سلطنتی دربار عربستان نیز دستخوش تغییر و تحول شده و عقلاء بن‌علی العقلاء معاون به سمت رئیس ‌دفتر، تمیم بن عبدالعزیز السام به عنوان معاون مشاور ویژه شاه عربستان و حمد بن محمد آل‌شیخ نیز به عنوان مشاور دفتر سلطنتی انتخاب شده‌اند. همچنین ملک سلمان در فرمانی مدیر دستگاه امنیت عمومی که از سازمان‌های مهم زیر مجموعه بن نایف است را تغییر داده است. ناظران سیاسی می‌گویند ملک سلمان با صدور چنین حکم‌هایی دامنه اختیارات بن‌نایف به‌عنوان ولیعهد را محدود و شرایط را برای بر تخت نشاندن پسرش، محمد بن سلمان آماده می‌کند و از سوی دیگر، صدور پی‌درپی احکام مشابه نشان می‌دهد سلمان تلاش می‌کند پیش از مرگش، قدرت را به فرزندش واگذار کند.

کنایه مشاور اردوغان به انقلاب در عربستان
مشاور رئیس‌جمهوری ترکیه علنا از براندازی رژیم سعودی سخن گفت. ییغیت بولوت، مشاور رجب طیب‌اردوغان در امور اقتصادی وی در گفت‌وگو با شبکه ترکیه‌ای تی‌آر‌تی به کنایه از بهار عربی- تغییر رژیم‌های دیکتاتوری عربی در مصر و لیبی و تونس- اعلام کرد عربستان سعودی نیز نیازمند یک «بهار» است. بولوت در این مصاحبه تلویزیونی گفت: «این مملکت (عربستان) به مثابه «قبیله‌ای است که شاهی دارد و همگی از دستورات قبیله‌ای تبعیت می‌کنند و این چیزی نیست که عقل و منطق بشریت پذیرای آن باشد. اگر بهاری وجود دارد، باید رخ دهد اما نه آنگونه که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به دنبال اعمال آن بر ترکیه هستند، بلکه سرزمین‌های عربی نیازمند فصل بهار هستند و لازم است به ظهور برسد». ترکیه پیش‌تر به عربستان پیشنهاد تأسیس پایگاه‌های نظامی در خاک این کشور را داده بود اما یکی مقام سعودی گفت ریاض نمی‌تواند چنین اجازه‌ای دهد.

تحریم‌های جدید سنای آمریکا علیه ایران موسوم به تحریم S722 یک بستر بزرگ و گسترده است که بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها علیه ایران را در بر دارد. به اعتقاد کارشناسان، این مصوبه که قطعا با امضای دونالد ترامپ تبدیل به قانون جاری ایالات متحده آمریکا خواهد شد؛ تکیه گاه آمریکا برای اعمال بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها علیه ایران خواهد شد.
به گزارش «وطن‌امروز»، اگرچه مصوبه جدید سنا بسیار فراتر از تحریم‌های هسته‌ای و دربردارنده بزرگ‌ترین بسته تحریمی علیه ایران در 38 سال گذشته است اما برخی کارشناسان موضوع برجام و وضعیت این توافق پس از تحریم S722 را نیز مورد بررسی قرار داده‌اند.
علی‌اکبر ولایتی، از حامیان مذاکرات هسته‌ای در دولت روحانی در این‌باره می‌گوید مصوبه سنا چند بند برجام را نقض کرده است. او همچنین تصریح کرده است که اروپایی‌ها نیز معتقدند آمریکا برجام را نقض کرده است. عضو هیات عالی نظارت بر برجام گفت: ایران در مقابله با تهدیدات خارجی یکپارچه است و در همین مجلس با وجود جناح‌های فکری متفاوت، در تصویب طرح جامع ضدآمریکایی کوتاهی نخواهد کرد. عضو هیات عالی نظارت بر برجام اظهار داشت: اروپایی‌ها  تصدیق کردند که برجام از جانب آمریکا  نقض شده است.  وی به خبرگزاری صداوسیما گفت: طبعا وقتی اروپایی‌ها این موضوع را تصدیق می‌کنند در روابط تجاری با کشورمان وقفه ایجاد نخواهند کرد و تعامل ما با آنان در حوزه تجاری رو به پیشرفت است. ولایتی مصوبه اخیر سنا را ناقض بندهای مختلف برجام دانست و افزود: این در حالی است که آمریکا و دیگر اعضای 1+5 متعهد شده‌اند از هر کاری که مستقیم یا غیرمستقیم برجام را دچار مشکل کند بپرهیزند و حال آنکه کشورمان به تعهداتش عمل کرده است؛ مصوبه سنا قطعا با روح و متن برجام مغایرت دارد و مستقیم و غیرمستقیم با بندهای ۲۶، ۲۷ و ۲۸ مغایر است. عضو هیات عالی نظارت بر برجام تصریح کرد: آنچه اهمیت دارد این است که آمریکایی‌ها بار دیگر نشان دادند قابل اعتماد نیستند و کسانی که اهل درک و سیاست جهانی هستند و آمریکایی‌ها را در صحنه جهانی آزموده بودند از ابتدا این باور را داشتند که آنان قابل اعتماد نیستند اگرچه برخی شاید با خوشبینی اینگونه بیان و القا می‌کردند که اگر ما هم مانند برخی دیگر با آمریکایی‌ها صحبت و با آنان مسالمت‌آمیز رفتار کنیم آنان هم با ما مسالمت‌جویانه رفتار می‌کنند و به قول‌شان وفادار خواهند بود.  وی افزود: اقدام اخیر آمریکایی‌ها سبب شد افراد خوش‌باور یا دیرباوران هم در این‌باره به اتفاق نظر برسند بنابراین یکی از برکات این کار شیطانی آمریکایی‌ها و همه دست‌اندرکاران تصویب این تحریم‌ها (دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان) این بود که نه فقط ایران که همه ملت‌های دنیا فهمیدند کشتی‌بان را سیاستی دیگر آمده است و آنچه در بطن آمریکایی‌ها بود با ترامپ بروز کرد والا اوباما هم مانند ترامپ است. ولایتی تصریح کرد: نمونه بسیار جالب از عهدشکنی آمریکایی‌ها این است که اوباما با کوبا رابطه برقرار کرد و حال آنکه ترامپ همه تحریم‌ها را علیه این کشور بازگرداند؛ این نکته قابل توجه برای کسانی است که می‌گویند اگر ما نیز با آمریکایی‌ها رابطه برقرار کنیم مشکلات‌مان حل‌وفصل می‌شود.
بازگشت به استراتژی گذشته!
عضو هیات عالی نظارت بر برجام در ادامه این گفت‌وگو  در پاسخ به این سوال که آیا اتکا به اروپایی‌ها برای دفاع از برجام اطمینان‌آور است؟ اظهار داشت: اروپایی‌ها مجبور نیستند به مصوبه سنای آمریکا عمل کنند، آنان در پی منافع خود هستند و نمی‌خواهند ایران را به عنوان قدرت نخست منطقه‌ای از دست بدهند بویژه آنکه ایران است که مقابل تروریسم ایستاده و می‌دانند نقش کشورمان در جلوگیری از تروریسم در درجه نخست است و اگر تروریسم به اروپا سرریز شود این قاره را دچار ناامنی می‌کند. وی با اشاره به اذعان مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به متعهد بودن کشورمان به تعهداتش در چارچوب برجام، افزود: اروپایی‌ها این موضوع را می‌دانند و دلیلی ندارد تحریم‌های کشورمان را به بهانه‌های واهی پیگیری کنند بنابراین تحریم‌های آمریکا یکجانبه است، در حالی که در گذشته چندجانبه بود. ولایتی اضافه کرد: اروپایی‌ها خود را ملزم نمی‌دانند به مصوبه سنای آمریکا پاسخ مثبت دهند همچنان که مجموع اظهارات مقامات اروپا و تا حدی عملکردشان نیز این موضوع را نشان می‌دهد، مضاف بر اینکه ما با روسیه و چین قراردادهای متعددی در حوزه‌های مختلف داریم و چین شریک نخست تجاری ماست. مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب ادامه داد: البته ما سی و چند سال به تحریم‌های آمریکا عادت کرده‌ایم و اقتصاد مقاومتی طرحی ایجابی در برابر این تحریم‌هاست. وی همچنین درباره نامه اخیر آقای ظریف به خانم موگرینی درباره اقدامات آمریکا در نقض برجام گفت: آقای ظریف در این نامه اروپایی‌ها را به صراحت به نقض بندهای ۲۶، ۲۷ و ۲۸ برجام ارجاع داده است و آنان نیز تصدیق کرده‌اند برجام از جانب آمریکا نقض شده است. ولایتی افزود: طبعا وقتی اروپایی‌ها این موضوع را تصدیق می‌کنند در روابط تجاری با کشورمان وقفه ایجاد نخواهند کرد و تعامل ما با آنان در حوزه تجاری
رو  به پیشرفت است.

گروه اجتماعی: ماجرای سختی سوالات امتحان نهایی چندین بار مطرح شده است که در پی آن دانش‌آموزان نیز اعتراض‌های فراوانی را داشتند اما اعتراض به لو رفتن سوالات امتحان نهایی از سال گذشته قوت گرفت و امسال ظهور پررنگ‌تری داشت. به گزارش فارس، امتحانات نهایی از اهمیت زیادی برای اکثر دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها برخوردار است، چرا که بخشی از سرنوشت دانشگاهی دانش‌آموزان به آن بستگی دارد و تأثیر نمره این امتحانات در کنکور می‌تواند سرنوشت یک دانش‌آموز را تغییر دهد. ماجرای سختی سوالات امتحان نهایی چندین بار مطرح شده است که در پی آن دانش‌آموزان نیز اعتراض‌های فراوانی داشتند اما اعتراض به لو رفتن سوالات امتحان نهایی از سال گذشته قوت گرفت و امسال ظهور پررنگ‌تری داشت. وقتی ماجرای لو رفتن سوالات امتحان نهایی شکل گرفت، 2 مساله مطرح شد؛ اول اینکه عده‌ای به دنبال کلاهبرداری از دانش‌آموزان هستند و دوم اینکه واقعا سوالات امتحانی به فروش برسد. هرچند چند نفر از کسانی که به بهانه فروش سوالات امتحان نهایی از دانش‌آموزان کلاهبرداری می‌کردند، دستگیر شدند اما موضوع فروش واقعی سوالات امتحانی نیز مطرح بود؛ موضوعی که با طرح آن، رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش از پاسخگویی خودداری کرد و به هیچ عنوان پاسخگوی رسانه‌ها نبود. رئیس پلیس فتای تهران بزرگ از نرسیدن شکایت از سوی آموزش‌وپرورش درباره فروش سوالات اصلی به پلیس فتا خبر داد و گفت: تنها گردانندگان 3 کانالی که مدعی فروش سوالات اصلی امتحانات نهایی بودند شناسایی و با تلاش پلیس دستگیر شدند.
والدین: مدرک داریم
مادر دختر دانش‌‌آموزی که برای پیگیری شکایت فرزندش به مرکز سنجش آموزش‌وپرورش آمده است، گفت: دیگر لازم نیست دانش‌آموزان ارزشیابی شوند چون با این رویه هیچ تفاوتی بین دانش‌آموز درسخوان و دانش‌آموز تنبل وجود ندارد.
وی ادامه داد: دختر من 3 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد و بعد از لو رفتن سوالات و دسترسی دانش‌آموزان به سوالات اصلی امتحان نهایی، اعتمادش را از دست داده است. مادر یک دانش‌آموز دیگر بیان داشت: دانش‌آموزان بسیاری قبل از ساعت 7 صبح به سوالات اصلی دسترسی داشتند و بعضا گروهی آن را مطالعه می‌کردند و اینکه می‌گویند در نهایت نیم ساعت قبل از امتحان سوال لو رفته است، درست نیست. یکی دیگر از والدین که به نمایندگی از دیگران صورتجلسه‌ای آماده کرده و به دنبال ملاقات با عبدالرسول عمادی رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش است، اظهار داشت: موفق به ملاقات با رئیس مرکز نشدم اما با یکی از معاونان او صحبت کردم اما آنها این قضیه را لو رفتن نمی‌دانند. وی افزود: در مرکز سنجش آموزش و پرورش به من گفتند اکثر سوالات منتشر شده تقلبی و با قصد اخاذی بوده است و سوالات اصلی در نهایت یک ربع قبل از امتحان در زمان کپی کردن در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفته است.
صورتجلسه برخی والدین
این مادر ادامه داد: اما من مدارکی دارم که سوالات اصلی و واقعی شب قبل از امتحان در دسترس دانش‌آموزان بوده است و چند درس را هم در حوزه امتحان نهایی صورتجلسه کردیم و واقعی بودن سوالات به تایید رئیس حوزه امتحانی هم رسید و بسیاری از آنها خیلی بیشتر از نیم ساعت قبل از آغاز امتحان لو رفته بود.
دامنه اعتراضات نسبت به لو رفتن سوالات به حضور دانش‌آموزان در مقابل وزارت آموزش‌وپرورش هم رسید. این دانش‌آموزان درخواست داشتند تأثیر 25 درصدی امتحانات نهایی در آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها برداشته شود و متولیان امر دقت بیشتری در حراست از این امانت داشته باشند. میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ضمن ابراز مخالفت با شیوه برگزاری امتحانات نهایی به شکل متمرکز، اظهار داشت: در دانشگاه برای دریافت مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا که اهمیت آن از مدرک دیپلم بسیار بالاتر است چنین روندی طی نمی‌شود و در کشوری به وسعت ایران تأمین امنیت سوالات امتحانات نهایی بسیار سخت است و امکان لو رفتن سوالات وجود دارد. علاوه بر این طفره رفتن آموزش‌وپرورش از قبول مسؤولیت در این مساله قابل توجه است و حتی متولیان این مساله طی روزهای مطرح شدن شائبه لو رفتن سوالات، تنها به تکذیب بسنده کردند. نکته قابل توجه دیگر برنامه‌ریزی شده بودن لو رفتن سوالات اصلی است، چرا که آموزش‌وپرورش مسؤول حراست از آن است و لو رفتن آن چند ساعت پیش از امتحان نشان دهنده برنامه‌ریزی افرادی برای این کار است. امیدواریم لو رفتن سوالات امتحان نهایی امسال تجربه آخر باشد و آموزش‌وپرورش با سعه صدر و دقت از بروز چنین مشکلاتی که موجب سلب اعتماد دانش‌آموزان و خانواده‌ها می‌شود، جلوگیری کند.

آمریکا که دچار سردرگمی نظامی استراتژیک در استان الرقه است، از روی خشم و سرخوردگی دست به اقدامات تحریک‌آمیز علیه نظام سوریه می‌زند. اقدام ائتلاف آمریکایی به سرنگون کردن یک هواپیمای نظامی سوخوی ارتش سوریه در منطقه الرصافه در غرب الرقه بار دیگر جبهه سوریه را ملتهب کرد. سرنگونی جنگنده سوری اقدامی بود که مقام‌های سوریه و روسیه آن را «تجاوز نظامی» خواندند و مسکو همکاری با واشنگتن برای جلوگیری از وقوع حوادث هوایی را متوقف کرد که خود رویدادی بی‌سابقه از زمان آغاز بحران سوریه در 6 سال گذشته است. بدیهی است پیشروی چشمگیر ارتش سوریه، بازگشایی گذرگاه مرزی سوریه و عراق و تامین امنیت آن پس از 6 سال و بازپس‌گیری منطقه‌ای به وسعت 25 هزار کیلومتر مربع در منطقه صحرایی شرق سوریه، پیامی قوی به آمریکا بود مبنی بر اینکه دولت سوریه از حق قانونی خود برای بازپس‌گیری شهر الرقه از داعش و شهر دیرالزور در همسایگی آن که دارای میدان‌های گازی و نفتی است، چشم‌پوشی نمی‌کند. نیروهای ائتلاف آمریکایی ادعا می‌کنند، جنگنده سوری را به دلیل پرتاب بمب نزدیک مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه (کردها)، سرنگون کرده‌اند و جنگنده‌های اف-18 برای دفاع از متحدان چنین اقدامی می‌کنند. ولی باید گفت دلیل عمده وقوع این حادثه، سردرگمی نظامی استراتژیک در استان الرقه است و هر قدر که ارتش سوریه به جنوب و به سوی شهر پیشروی می‌کند، احتمال برخورد نیروهای دولتی با شبه‌نظامیان کرد بیشتر می‌شود. آمریکا با حمایت از کردهای سوریه، به همپیمان سنتی خود یعنی ترکیه پشت کرد و با ساقط کردن جنگنده سوری، تفاهم‌های خود با روسیه را زیرپا گذاشت، بنابراین می‌توان گفت چنین اقداماتی مقدمه برخورد با روس‌ها، سوری‌ها و عراقی‌ها باشد. در همین راستا، روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشته است خطر تشدید درگیری‌ واقعی است ولی این زد و خورد و کشمکشی نیست که آمریکا به آسانی از آن اجتناب کند. دمشق، مسکو و تهران می‌دانند که روزهای کنترل الرقه توسط داعش به شماره افتاده است. آنها می‌خواهند در میان‌مدت مناطق بیشتری را در کنترل خود بگیرند و این به معنای شکست نیروهای دموکراتیک سوریه است. تهدید روز دوشنبه روسیه مبنی بر هدف قرار دادن هر هواپیمای ائتلاف آمریکایی در صورت پرواز در غرب رودخانه فرات در سوریه با موشک‌های ضدهوایی،‌ در واقع بخشی از همان استراتژی ایجاد ارعاب است. روسیه همچنین خط داغ تماس بین نیروهای مسلح 2 کشور (مسکو و واشنگتن) را به تعلیق درآورد؛‌ خطی که به منظور کاستن از خطر یک اشتباه نظامی طراحی شد. در این راستا سخنگوی فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد، در نتیجه رویارویی‌های اخیر با نیروهای همپیمان سوریه و نیروهای روسی تصمیم گرفتیم تدابیر جسورانه‌ای برای تغییر مسیر پروازهای جنگنده‌های خود بر فراز سوریه جهت ادامه عملیات خود علیه داعش همزمان با تضمین سلامت کادر نیروی هوایی‌مان در سایه تهدیدات موجود در نظر بگیریم. از سوی دیگر، در پی همین تهدیدهای روسیه، وزارت دفاع استرالیا اعلام کرد حملات هوایی خود علیه داعش در سوریه را متوقف می‌‌کند. کاخ سفید و پنتاگون با خویشتنداری به تحولات روز دوشنبه پاسخ دادند و خواستار کاستن از تنش و خطوط باز ارتباطی شدند اما اگر سوریه و متحدانش به تشدید تنش مصمم باشند،‌ ‌آمریکا یا باید عقب بنشیند یا برای یک تلاش هماهنگ‌تر و همگون‌تر برای حفاظت از متحدانش و البته در حال حاضر،‌ هواپیماهایش آماده شود. آمریکا به دلیل کاهش نفوذش و کاهش قدرت گروه‌های مسلحی که زیر پرچم آن می‌جنگند و ناکامی این گروه‌ها در رسیدن به اهداف‌شان برای براندازی نظام حاکم بر سوریه، با آتش بازی می‌کند و هرگونه رویارویی مسلحانه با روسیه و همپیمانان آن آتش جنگ ویرانگری را شعله‌ور می‌کند که بازنده آن خود آمریکا است زیرا روسیه همچنان که تأکید کرده است در برابر اقدامات تحریک‌آمیز آمریکایی‌ها برای تجزیه و تغییر واقعیت‌های جغرافیایی در سوریه و نقض خطوط قرمز با سرنگونی هواپیمای سوری دست‌بسته نمی‌ماند. در همین راستا، ولادیمیر سوتنیکوف، کارشناس انستیتوی شرق‌شناسی روسیه می‌گوید: خطر اصلی بحران سوریه است که می‌تواند ابعاد گسترده‌ای یافته و تنش‌ها بین روسیه و آمریکا را بشدت افزایش دهد که متاسفانه به این سناریوی خطرناک نزدیک می‌شویم.
رهگیری جنگنده‌های آمریکایی در سوریه
در همین چارچوب و سایه تنش روزافزون مسکو و واشنگتن به علت ساقط کردن یک جنگنده نظام سوریه توسط ائتلاف ضدداعش، روسیه روز دوشنبه از آزمایش‌های جدید موشکی از ساحل سوریه در راستای رزمایش نظامی خود خبر داد که قرار است ۱۸ تا ۳۰ ژوئن جاری برگزار شود. این موشک‌ها در ۱۹، ۲۰، ۲۳، ۲۸ و ۳۰ ژوئن در آب‌های بین‌المللی دریای مدیترانه شلیک خواهند شد. روسیه  قصد دارد جنگنده‌های ائتلاف به رهبری آمریکا را که در غرب رودخانه فرات در سوریه پرواز می‌کنند به عنوان اهداف احتمالی در نظر بگیرد. وزارت دفاع روسیه تاکید کرده است که فورا توافقنامه ایمنی هوایی با واشنگتن را لغو می‌کند.  مسکو هشدار داده است نه‌تنها با جنگنده‌های ائتلاف آمریکایی که در غرب رودخانه فرات در سوریه به پرواز درآیند به عنوان اهداف احتمالی برخورد خواهد کرد بلکه آنها را با سامانه‌های موشکی اس 300 و اس 400 مستقر در سوریه و جنگنده‌های خود رهگیری و تعقیب می‌کند.  سرنگون کردن جنگنده سوخو22 نیروی هوایی سوریه نخستین اقدام عملی نیروی هوایی آمریکا از ماه مه ‌1999 برای ساقط کردن یک هواپیمای خارجی در حال پرواز محسوب می‌شود.
واکنش سازمان ملل به تجاوز آمریکایی
در نخستین واکنش سازمان ملل به سرنگونی جنگنده سوری توسط ائتلاف آمریکایی، این سازمان نسبت به خطرات در برآوردهای احتمالی و خشونت‌ در سوریه هشدار داد. استفان دوجاریک، سخنگوی رسمی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد، نسبت به خطرات برآوردهای احتمالی و خشونت در سوریه نگرانیم. وی تاکید کرد: به اعتقاد ما این خطرات زمانی که جنگ علیه داعش با هدف تحقق راه‌حل سیاسی فراگیر در سوریه همراه نباشد، افزایش خواهد یافت.
سرنوشت خلبان سوری
از سوی دیگر، خانواده خلبان سوری که جنگنده سوخوی ۲۲ او توسط ائتلاف ضد داعش ساقط شد، اعلام کردند او زنده است و ارتش سوریه وی را نجات داده است. اعضای خانواده خلبان سوری به سایت وطن‌آنلاین گفتند، این خلبان اکنون در یکی از بیمارستان‌های دمشق است و تحت مداوا قرار دارد.

گروه سیاسی: چند روز پس از اعلام ارسال پرونده‌های تخلفات انتخاباتی به قوه قضائیه از سوی شورای نگهبان، سخنگوی دستگاه قضا از رسیدگی قضایی به تخلفات انتخاباتی خبر داد و از احضار 6 استاندار، چند فرماندار و تعدادی از مدیران کل و رؤسای برخی دستگاه‌ها به قوه قضائیه سخن گفت. حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای از برخی دیگر از جرائم انتخاباتی گفت که جنبه عمومی ندارد ولی رسیدگی به آن نیاز به شکایت خصوصی دارد. او این را گفت که هنوز برای استانداران و فرمانداران کیفرخواستی صادر نشده اما در برخی پرونده‌های انتخاباتی در استان‌های دیگر، کیفرخواست صادر شده است. به گزارش «وطن امروز»، سخنگوی دستگاه قضا به پرونده تخلف دیگر مدیران دولتی در ماجرای حقوق‌های نجومی نیز اشاره کرد. او از دستگیری 6 مدیر نجومی‌بگیر خبر داد و درباره یکی از این مدیران دولتی گفت وی در 6 ماه سال 94 به طور متوسط ماهانه 140 میلیون تومان دریافتی داشته است.
براساس این گزارش، حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای سخنگوی دستگاه قضا در نشست خبری با خبرنگاران که به مناسبت فرارسیدن هفته قوه قضائیه برگزار شد، پس از تشریح برنامه‌های این هفته به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. اژه‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شنیده شده در پرونده دانیال‌زاده 2 نفر از متهمان مرتبط با وی متواری شده‌اند؛ آیا این خبر را تایید می‌‌کنید؟ گفت: تا آنجایی که در جریان هستم یک نفر که در ارتباط با این پرونده بوده، متواری شده است. خود وی بازداشت است و از افراد دیگر تحقیقات صورت می‌گیرد. هنوز کیفرخواست صادر نشده و پرونده به دادگاه نرفته است.
دستگیری 6 مدیر نجومی‌بگیر
یکی دیگر از موضوعاتی که سخنگوی دستگاه قضا درباره آن پاسخ گفت، سرنوشت پرونده حقوق‌های نجومی مدیران دولتی بود. اردیبهشت ماه سال گذشته رسانه‌ها با انتشار تصاویر فیش‌های مدیران دولتی، پرده از ویژه‌خواری برخی مدیران در دستگاه‌های دولتی برداشتند. پس از آن حسن روحانی به معاون اول خود دستور پیگیری این موضوع و برکناری مدیران متخلف را داد. اکنون بیش از یک سال از آن تاریخ می‌گذرد اما جز چند جابه‌جایی عملا برخوردی با مدیران متخلف صورت نگرفته است. اژه‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه پرونده حقوق‌های نجومی به کجا رسید و آیا منتهی به نتیجه شد، تصریح کرد: در این رابطه 3 اقدام صورت گرفت: از ناحیه دولت اقداماتی نسبت به آینده صورت گرفت؛ البته در رابطه با گذشته اقدام عمده‌ای صورت داده نشد، دیوان محاسبات نیز اقداماتی سنگین انجام داد و افراد را شناسایی و مسائل را دنبال کرد اما از ناحیه دیوان محاسبات و دولت کسی به عنوان مجرم به قوه قضائیه معرفی نشده است. معاون اول قوه قضائیه ادامه داد: 5 نفر در این زمینه بازداشت هستند. یک نفر اخیراً بازداشت شده که علاوه بر حقوق‌های نجومی، مشکلات دیگر نیز داشته است. درآمد وی ظاهرا به طور متوسط در نیمه اول سال 95 و نیمه دوم سال 94 ماهانه 140 میلیون تومان بوده است، این فرد بازداشت شده و 4-3 نفر نیز قبلا بازداشت شده‌اند. افراد دیگری هم در حال رفت و آمد هستند و تا الان کسی محکوم نشده است. وی افزود: در اینکه پول‌های سنگین باید برگردد، بحثی وجود ندارد اما یکی از موضوعاتی که بر آن تاکید دارم این است که آیا همه مدیران کل، مدیرعاملان بانک‌ها و شرکت‌های دولتی و بیمه‌ها سودده بوده‌اند و اینها که پاداش گرفته‌اند، سودده بوده‌اند؟ پاداش را از سود باید بگیرند. اگر ثابت شود سودده نبوده‌اند، نه تنها این مال مشکل دارد و باید آن را برگردانند، بلکه از نظر قانونی هم خلاف است.
احضار مجرمان انتخاباتی
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در ابتدای هفته جاری در نشست خبری با رسانه‌ها از ارسال پرونده تخلفات انتخاباتی به قوه قضائیه برای رسیدگی سخن گفت. سرنوشت بررسی تخلفات انتخاباتی در دستگاه قضا، یکی از سوالاتی بود که معاون اول قوه قضائیه به آن پاسخ گفت. حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه بررسی‌های قوه قضائیه در بحث تخلفات انتخاباتی به کجا رسید، اظهار کرد: یک بخش از این موضوع، مصداق تخلفات است که مربوط به قوه قضائیه نیست اما بخشی که مصداق جرائم است، رسیدگی به آن بر عهده قوه قضائیه است. سخنگوی دستگاه قضا تصریح کرد: تعدادی از دستگاه‌های نظارتی گزارشاتی دادند، تعدادی هم شکایت شده و تعدادی هم از شورای نگهبان ارسال شده که برخی تخلف بوده است. ابتدا تعداد آن بیش از 700 مورد در سراسر کشور بود اما مشخص شد همه آنها جرم نبوده است البته مواردی نیز آمده که شکایت خصوصی می‌خواهد و جنبه عمومی ندارد.
معاون اول قوه قضائیه خاطرنشان کرد: برخی موارد عنوان مجرمانه دارد که مشغول رسیدگی هستند، تاکنون 6 استاندار و چند فرماندار و تعدادی از مدیران کل و رؤسای برخی دستگاه‌ها احضار شده‌اند و مواردی هم در حال بررسی است. دادستان کل کشور نیز نسبت به موضوع نظارت دارد. وی بیان کرد: مواردی در تهران باید رسیدگی می‌شد که مربوط به استانداران و فرمانداران و برخی مسؤولیت‌های دیگر است و هنوز کیفرخواستی صادر نشده است اما در رابطه با برخی پرونده‌های انتخاباتی در استان‌های دیگر کیفرخواست صادر شده است. اژه‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شنیده شده اخیراً در رابطه با بانک سرمایه 5 نفر از جمله مدیر عامل سابق بانک دستگیر شده‌اند، آیا این مساله را تایید می‌کنید، بیان کرد: 4 نفر در رابطه با شرکت‌های وابسته به آنجا هستند و مدیر عامل بانک سرمایه که مدعی بوده می‌خواسته به خارج برود را بازگرداندند و 5 نفر اخیراً بازداشت هستند.
 

ترزا می‌، نخست‌وزیر غرق در بحران انگلیس بیش از پیش مورد نفرت جامعه و انتقاد رسانه‌ها قرار گرفته است. او پس از 2بار مقصر قلمداد شدن توسط هم‌حزبی‌های محافظه‌کارش به‌خاطر از دست دادن اکثریت پارلمانی و سپس ناکارآمدی در کنترل فاجعه حریق برج گرنفل، حالا در بحران راست‌گرایی افراطی در بریتانیا گرفتار شده است. او در حالی در بازدید از مسجد فینزبری پارک لندن متعاقب حمله تروریستی نژادپرستان سفیدپوست انگلیسی به نمازگزاران مسلمان، حادثه مزبور را که یک کشته و 10 زخمی بر جای گذاشت، هجوم به تمام مسلمانان ندانست که خود از سوی کارشناسان جزیره، یکی از عوامل مقصر در رشد نژادپرستی در این کشور معرفی می‌شود. او در بازدید از مسجد شمال لندن با شعارهای معترضانه اهالی محله مسلمان‌نشین فینزبری مواجه شد چرا که حملات اسلام‌ستیزانه و نژادپرستانه، بزرگ‌ترین دستاورد او طی 7 سال وزارت کشور و کمتر از یک سال ریاست بر دولت است. روزنامه ایندیپندنت فاش کرد که می ‌پیش از زیر گرفته شدن نمازگزاران در بامداد دوشنبه گذشته طی دوران کوتاه نخست‌وزیری‌اش بیش از هر مقام دیگر انگلیسی با استفاده از لفظ «تندروی اسلامی»، جامعه مسلمان این کشور را به عقاید افراطی و دست داشتن در ترورها متهم کرده اما در همان حال آمار رسمی درباره رشد اسلام‌ستیزی را پنهان می‌کند. به گزارش این روزنامه، آمار وزارت کشور بریتانیا که خود می 7 سال وزارتش را برعهده داشته است، نشان می‌دهد که در سال 17-2016 یک‌سوم افرادی که طی برنامه شبکه ضدتروریسم انگلیس تحت نظر قرار گرفته‌اند یا عقاید دست راستی افراطی داشته یا به آنها متمایل بوده‌اند. این نسبت در سال پیش از آن یک‌چهارم و 2 سال پیش تنها 10 درصد بوده است. به عبارت دیگر، اسلام‌ستیزی یا تروریسم سفید در دوران صدارت می ‌در حال تبدیل شدن به خطر اصلی در بریتانیاست. حال چهره کسانی مثل درن آزبورن، تروریست سفیدپوست 47 ساله ولزی که مسلمانان لندنی را همراه با شعارهایی درباره قتل آنها زیر گرفت، در حال بیرون آمدن از زیر سایه چهره‌های عربی-آفریقایی تروریست‌های منسوب به اسلامگرایی افراطی است. این در حالی است که رئیس دولت نزدیک‌ترین متحد بین‌المللی دولت می‌ یعنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا همچنان حمله تروریستی علیه مسلمانان لندن را محکوم نکرده است.
سانسور اتاق مرگ برج گرنفل
در حالی که دولت انگلیس و اسکاتلندیارد به انتشار قطره‌چکانی اخبار درباره فاجعه آتش‌سوزی برج گرنفل لندن ادامه می‌دهند، افشای کشف 42 جسد تنها در یک اتاق از برج مزبور افکار عمومی جزیره را شوکه کرد. یکی از همسایگان برج گرنفل به روزنامه میرر گفته است که تیم امداد و نجات 42 جسد سوخته ساکنان این برج را داخل یک اتاق یافته‌اند اما پلیس در این رابطه توضیحی نمی‌دهد.
او به نقل از یکی از دوستان آتش‌نشانش گفته است که در همان روز آتش‌سوزی در داخل ساختمان 42 جسد شامل کودکان و افراد مسن داخل یک اتاق کشف شده‌اند اما امدادگران اجازه افشای این فاجعه را ندارند. پیدا شدن این تعداد قربانی حریق در یک اتاق نشان‌دهنده پیروی آنها از دستورالعملی است که در ساعات اولیه حریق از آتش‌نشانی لندن دریافت کرده بودند: «داخل یک اتاق بروید و درزهای آن را با پتو بگیرید تا از آتش در امان بمانید!» صادق‌خان، شهردار لندن در همان روز نخست پس از اطلاع از این راهنمایی غیرمسؤولانه اداره آتش‌نشانی ابراز خرسندی کرده بود که ساکنان به حرف مسؤولان مربوطه گوش نکرده و خود را به پایین رسانده‌اند اما پیدا کردن 42 جسد در یک اتاق ابعاد دیگری از فاجعه چهارشنبه گذشته را مشخص می‌کند. بعد از حادثه حریق در این برج، لیلی آلن، خواننده پاپ مشهور بریتانیایی با حضور در برنامه زنده اتاق خبر شبکه بی‌بی‌سی دولت را به مخفی کردن حقایق در این فاجعه متهم کرد که بلافاصله او را از استودیو بیرون کردند. هنوز معلوم نیست پلیس لندن قربانیان اتاق مرگ را در اعلام آمار 79 قربانی گرنفل محاسبه کرده است یا خیر اما هرچه هست تمام رسانه‌های انگلیسی، قربانیان را بالای 100 نفر برآورد کرده‌اند.
 

رضا  نجفی*: افزون بر یک‌سال است وزارت نفت در رسانه‌ها از انعقاد قرارداد با شرکت توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی در قالب الگوی قراردادی جدید موسوم به IPC خبر می‌دهد (در واقع سرمایه‌گذاری و تامین مالی قرارداد برعهده کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال با شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین و پتروپارس از ایران است). معمولا موسسات و شرکت‌های معتبر بین‌المللی، فرمت‌های قراردادی خود را استاندارد کرده و در دسترس عموم قرار می‌دهند، مثل فرمت‌های استاندارد قراردادهای حفاری نفت آمریکا  IADC،  EPC ،(API) و... . این روال در برنامه‌های وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه هم بوده است و نمونه آن انتشار فرمت قراردادی قراردادهای مشاوره و قراردادهای طراحی و ساخت یا همان EPC معروف است. در واقع انتشار این فرمت‌ها فرصتی عمومی برای ارائه نقطه‌نظرات اصلاحی متخصصان فراهم می‌کند که وزارت نفت برای نخستین‌بار برخلاف رویه از انتشار آن ممانعت می‌کند. تجربه 2 بار اصلاح مصوبه هیات دولت با قریب به 150 مورد اصلاحیه از 7 صفحه این الگوها، بیش از پیش متخصصان را نگران کرده است که در متن افزون بر 400 صفحه‌ای قراردادهای نفتی موسوم به IPC و ضمائم آن قرار است چه اتفاقی بیفتد که شرکت نفت سمیناری برای رونمایی از آن برگزار می‌کند ولی متن فرمت قراردادی را منتشر نمی‌کند؟ آیا اگر قرارداد منتشر شود، ممکن است صدها و شاید هزاران مورد خلاف مصلحت و منافع ملی لو برود و خدای ناکرده اصلاح شود! مگر نه این است که در خارج از کشور هزینه‌های سرسام‌آوری برای ممیزی کردن این متون به مجامع مختلف پرداخت می‌شود؟ در این شرایط چرا وزارت نفت خود را از اصلاحیه رایگان توسط صاحبنظران و متخصصان نفتی محروم می‌کند؟ فارغ از آن، چگونه انتظار داریم سرمایه‌گذاران به موضوع سرمایه‌گذاری ورود کنند، حال آنکه با عدم انتشار این فرمت، عملا عموم متخصصان، پیمانکاران و سرمایه‌گذاران از مطالعه دقیق آن در فرصت‌های موسع و  فرصت شناخت ریسک‌ها و فرصت‌های این نوع قرارداد محروم شده‌اند.
طبیعی است این رفتار غیرطبیعی و غیرشفاف این شائبه را در فضای بین‌المللی ایجاد کند که هدف به‌کارگیری شرکت‌های خاص و با شرایط خاص در صنعت نفت ایران است؛ شرایطی که شرکت‌های بین‌المللی‌ای که از حمایت سیاسی و رانت قدرت برخوردار نباشند به آن ورود نمی‌کنند، تا جایی که خبر این رفتار غیررقابتی و غیرشفاف در برخی خبرگزاری‌های خارجی هم منعکس می‌شود.
این روزها دولت از یک طرف شعار شفافیت می‌دهد ولی از طرف دیگر شرکت نفت با لطایف‌الحیل از انتشار متن قرارداد ابا می‌کند و بالا‌تر از آن متاسفانه مشاهده می‌شود شرکت‌های خاص خارجی (که مورد عنایت خاص این وزارتخانه هستند) نه‌تنها به این متون دسترسی دارند بلکه در تدوین آن هم سهم داشته‌اند یا مورد مشورت قرار گرفته‌اند؛ شرکت‌های خاصی که دست در دست قدرت‌های استکباری زمینه حضور سیاسی استکبار را در منطقه فراهم کرده‌اند و آخرین برگ از اقدامات افشا شده آنها، نشان دادن چراغ سبز برای چپاول قطر و پایان دادن به تمامیت ارضی عراق با ارائه طرح جداسازی کردستان بوده است. آیا حساسیت متخصصان و کارشناسان دلسوز بجا نیست و در این میان برای نقدها و بررسی‌های آنها چیزی جز شنیده‌های پراکنده از متن قرارداد و تفاهمات باقی می‌ماند؟
این شنیده‌ها حاکی از بروز فجایع متعددی در عرصه ملی است که در وهله اول به عنوان یک ایرانی آرزومندیم درست نباشند چرا که درست بودن آن هم به مثابه تاراج منافع ملی بوده و هم توهین بزرگی به جامعه گسترده کارشناسان و نخبگان نفتی کشور است که ذیلا به برخی از آنها می‌پردازیم.
1- در عرصه قرارداد فاز 11 و اغلب قراردادهای IPC، نه‌تنها طرف قرارداد و مذاکره، شرکت‌های خاصی هستند، بلکه باید وزارت نفت شفاف‌سازی کند که آیا این مساله صحت دارد و کارشناسانی از همان شرکت‌های خاص (مثل بریتیش پترولیوم و...) به دفتر شرکت ملی نفت آمده‌اند و به عنوان کارشناسان شرکت ملی نفت مشغول تدوین اسناد قراردادی و مذاکره با شرکت‌های خود هستند؟ آیا بر این اتفاق چیزی جز نفوذ می‌توان نام نهاد؟
2- در قرارداد فاز 11 گفته شده شرکت توتال حاضر نیست شرایط مربوط به حمایت از تولید داخلی که منبعث از قانون مصوب دولت (تحت عنوان Iranian Content) بوده را بپذیرد و حتی در دوره مطالعه مخزن، طراحی و مذاکرات قراردادی از به‌کارگیری پتروپارس بشدت امتناع می‌کرد و همان شنیده‌ها بیانگر برخوردهای موهن با کارشناسان ایرانی در جلسات است که یادآور رفتارهای عصر استعمار است.
3- با وجود اینکه حسب مصوبه دولت، ایجاد رقابت برای تعیین برنده در الگوهای جدید قراردادی موسوم به IPC بوده است، اکنون بدون هر گونه رقابتی فاز 11 پارس‌جنوبی به کنسرسیوم توتال واگذار شده است و به همین نسبت بقیه شرکت‌ها مشغول برداشتن لقمه‌های بی‌رقابت و خاص خود از خوان گسترده وزارت نفت هستند.
4- در حالی که نیاز کارفرما به محصول قرارداد از بین برود یا ادامه قرارداد به صلاح کارفرما نباشد، حق طبیعی هر کارفرمایی پایان دادن به قرارداد است و این موضوع در همه تیپ‌های قراردادی دنیا امری معمول است. لیکن شنیده‌ها حاکی است کنسرسیوم توتال حق پایان دادن به قرارداد و فسخ آن را از شرکت ملی نفت نپذیرفته است، یعنی به طور کامل حاکمیت شرکت نفت و وزارت نفت (بخوانید حاکمیت ملی ایران) بر منابع خود را از ایران سلب کرده است.  
5- مصوبه دولت حداقل در 3 مورد، پیش‌نیاز انعقاد قرارداد را تعیین تکلیف نکاتی از شرایط قرارداد در شورایعالی امنیت ملی قرار داده است. آیا تاکنون این شورا نظریه‌ای را ابلاغ کرده است؟ آیا شرکت ملی نفت برای انعقاد قرارداد قبل از اعلام نظر شورایعالی امنیت ملی در آن موارد، اعلام برنامه کرده و می‌کند؟
در این باره موارد دیگری مسموع است که به فرصت دیگری موکول و اکیداً و مصراً از شرکت نفت درخواست می‌شود ضمن اعلام توضیح رسمی درباره موارد یاد شده، مطابق مشی اعلام شده دولت دست به شفافیت بزند و فرمت قراردادهای IPC را رسما منتشر کند تا تحلیلگران ضمن ارائه نقطه‌نظرات اصلاحی و اصلاح فرمت برای دفاع از منافع ملی مجبور نشوند به شنیده‌ها و گمانه‌زنی‌ها روی بیاورند که قطعا به دلیل نویزهای ایجاد شده در طبیعت اطلاعات درز شده و شنیده‌ها، فضای نامطلوبی را حتی علیه اقدامات درست دولت ایجاد می‌کند. در واقع، دولت خود باید پیشگام شفافیت و جلوگیری از بروز شایعات و مسموعات شود.
*کارشناس نفت